Ετικέτα: ΔΝΤ

Υπαρξιακή απειλή για τον Λίβανο το ΔΝΤ, όργανο των ΗΠΑ και του Ισραήλ

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Σε κρίσιμο σταυροδρόμι βρίσκεται η Χώρα των Κέδρων. Ο δρόμος δε που θα επιλέξει θα είναι χωρίς επιστροφή και θα κρίνει την πορεία της για τις επόμενες δεκαετίες. Ο λόγος γίνεται για την συμφωνία με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ύψους 3 δισ. δολ. και χρονικής διάρκειας 4 σχεδόν ετών (για την ακρίβεια 46 μηνών) που συμφωνήθηκε τον Απρίλιο και αναμένεται να εγκριθεί από τη Βουλή για να τεθεί σε πλήρη κι επίσημη εφαρμογή.

Μέχρι στιγμής το πολιτικό σύστημα του Λιβάνου βρίσκεται σε αναμονή και εν μέσω διεργασιών που ακολούθησαν τις εκλογές της 15ης Μαΐου 2022. Ο κατακερματισμός του πολιτικού συστήματος που ανέδειξαν οι κάλπες επιτείνει την εικόνα της αμηχανίας εν όψει των κρίσιμων αποφάσεων που πρέπει αργά ή γρήγορα να ληφθούν, με έσχατο όριο τον Οκτώβριο όταν τελειώνει η θητεία του σημερινού προέδρου Μισέλ Αούν. Βάσει των αποτελεσμάτων των εκλογών, η Χεζμπολάχ και η συμμαχική της δύναμη Αμάλ διατήρησαν τις δυνάμεις τους στην Βουλή των 128 μελών. Απώλειες ωστόσο σημείωσαν οι χριστιανοί σύμμαχοι των δύο σιιτικών κομμάτων, με τα οποία συγκροτούσαν κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Από την άλλη, εκλογικά κέρδη σημείωσαν τόσο οι Λιβανικές Δυνάμεις του Σαμίρ Γκεαγκέα, πρωταγωνιστή του εμφυλίου την περίοδο 1975-1990 και υποστηριζόμενου από την Σαουδική Αραβία, όσο και νέα πολιτικά κόμματα που εξέφρασαν την δυσαρέσκεια των Λιβανέζων απέναντι στην οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα επί 4 συνεχή χρόνια και θεωρούνται επιρρεπή στις πιέσεις της Γαλλίας, της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΠΑ.

Η έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού που σημειώθηκε στις 4 Αυγούστου 2020, προκαλώντας τον θάνατο 200 ανθρώπων και ανυπολόγιστες υλικές ζημιές, επέτεινε την οικονομική κρίση, όπως φαίνεται από την κατάρρευση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του εθνικού νομίσματος του Λιβάνου το οποίο έχει υποτιμηθεί πάνω από 90% και τη συρρίκνωση των συναλλαγματικών διαθεσίμων της χώρας που από 30 δισ. δολ. το 2019 έχουν φτάσει τα 11 δισ. Το δε ΑΕΠ της χώρας από 55 δισ. το 2018, στις 31/12/2021 έφτασε τα 21 δισ. Ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης το 80% των Λιβανέζων ζει κάτω από το όριο φτώχειας, η μετανάστευση έχει φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ, το ηλεκτρικό ρεύμα είναι σε έλλειψη, όπως και το νερό, και οι ανατιμήσεις ακόμη και των πιο βασικών αγαθών εξανεμίζουν το λαϊκό εισόδημα.

Σε αυτό το ασταθές περιβάλλον το ΔΝΤ εμφανίστηκε, όπως πάντα, σαν από μηχανής θεός. Μόνο που ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες και δη στις περίφημες αιρεσιμότητες, τις προϋποθέσεις, που έχει θέσει ο μισητός οργανισμός για να ανοίξει τους κρουνούς των χρηματοδοτήσεων. Έχοντας πάψει ακόμη και να εκπλήσσει, το ΔΝΤ στον Λίβανο θέτει στο στόχαστρό του τον τραπεζικό τομέα, απαιτώντας μια βίαιη αναδιάρθρωσή του. Η παρέμβασή του στον τραπεζικό τομέα, όσο κι αν εμφανίζεται ως προσπάθεια εξυγίανσης και εξορθολογισμού, στο τέλος της ημέρας θα δώσει τα κλειδιά των τραπεζών στη διεθνή ολιγαρχία του χρήματος. Και μέσω των τραπεζών αργά ή γρήγορα θα από-λιβανοποιηθεί και η οικονομία της χώρας.

Ό,τι συνέβη και στην Ελλάδα που οι 17 σχετικά υγιείς προ κρίσης τράπεζες κατόπιν αδιαφανών και ύποπτων διαδικασιών συγχωνεύτηκαν σε 4 συστημικές τράπεζες που πέρασαν στα χέρια funds, παρά τα 45 δισ. ευρώ που έδωσε το ελληνικό δημόσιο δηλαδή οι φορολογούμενοι στο πλαίσιο 4 ανακεφαλαιοποιήσεων. Και παρόλα αυτά παραμένουν τράπεζες – ζόμπι με αβέβαιο μέλλον. Το μόνο σίγουρο είναι πώς οι τράπεζες συνεχίζουν να έχουν κλειστά τα θησαυροφυλάκια τους στις αιτήσεις νέων δανείων και η Ελλάδα παρά τις επανειλημμένες διασώσεις της, από το 2010 ως το 2018, διατηρεί ένα δημόσιο χρέος ρεκόρ στο ύψος του 190% του ΑΕΠ. Ασήμαντη λεπτομέρεια: πριν τη «διάσωσή» της η Ελλάδα είχε δημόσιο χρέος στο ύψος του 115% του ΑΕΠ…

Το σημαντικότερο είναι πώς η Ελλάδα είχε κι άλλες επιλογές από τον θανάσιμο εναγκαλισμό του Ταμείου. Όπως έχει και ο Λίβανος σήμερα. Το ΔΝΤ επιλέγηκε για πολιτικούς λόγους, ώστε να λειτουργήσει σαν μοχλός και δικαιολογία, για την επιβολή ολέθριων λύσεων από τα εργατικά και λαϊκά μέχρι τα κυριαρχικά δικαιώματα. Όπως θα συμβεί και στον Λίβανο, αν τελικά υποκύψει στον εκβιασμό και αποδεχθεί την συμφωνία, προς την οποία πιέζει ακόμη και η Αραβική Λίγκα που ποτέ άλλωστε δεν είδε με ενθουσιασμό τη γραμμή αντίστασης απέναντι στις ΗΠΑ και το Ισραήλ που επιβάλει η Χεζμπολάχ ως εξωτερική πολιτική του Λιβάνου.  

Στον Λίβανο ωστόσο τα διακυβεύματα είναι τεράστια. Η συμφωνία με το ΔΝΤ θα σημάνει την υποταγή της χώρας στους Αμερικανούς και το Ισραήλ και την συντριβή των δυνάμεων της αντίστασης, που επιμένουν για παράδειγμα στον σεβασμό των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων και των αποφάσεων του ΟΗΕ για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Το ΔΝΤ, με άλλα λόγια, θα καταφέρει να κάνει ό,τι έχουν αποτύχει μέχρι στιγμής να κάνουν το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία χρησιμοποιώντας στρατιωτικές επεμβάσεις, οικονομικές κυρώσεις, διπλωματικούς εκβιασμούς και άλλα υπόγεια μέσα.

Στην Ελλάδα η φιλοαμερικανική στροφή της χώρας μετά την επιβολή των μνημονίων πιστώνεται εξ ολοκλήρου στο ΔΝΤ. Η παρέμβαση του ΔΝΤ στα εσωτερικά της χώρας, χρησιμοποιώντας ακόμη και δωροδοκίες δημοσιογράφων, δεν οδήγησε μόνο στην μεγαλύτερη ύφεση που έχει σημειωθεί ποτέ ούτε μόνο στην μεγαλύτερη πτώση μισθών και ημερομισθίων, που ορίζονταν ως όροι για να εγκριθούν οι δόσεις. Η παρέμβαση του ΔΝΤ πριμοδότησε επίσης και εκείνα τα τμήματα της ελληνικής πολιτικής ελίτ που συνδέονταν με τον πιο υποτελή τρόπο με την Ουάσιγκτον και το Ισραήλ. Αντίθετα, άλλα τμήματα της πολιτικής ελίτ που διατηρούσαν μια σχετική ανεξαρτησία από τις ΗΠΑ, διατηρώντας διαύλους με τη Ρωσία, περιθωριοποιήθηκαν.  

Στον Λίβανο ο εκβιασμός του ΔΝΤ (μεταρρυθμίσεις έναντι ρευστού) τίθεται σε μια συγκυρία που το Ισραήλ απειλεί ξανά τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας. Αυτή τη φορά στη θάλασσα. Στο στόχαστρο του εβραϊκού κράτους βρίσκεται το κοίτασμα Καρίς, που το Ισραήλ προσπαθεί να εκμεταλλευτεί εξ ολοκλήρου οικειοποιούμενο ακόμη και θαλάσσιες λωρίδες που ανήκουν στον Λίβανο. Όπως φαίνεται στον χάρτη, ΗΠΑ και Ισραήλ περιορίζουν τα δικαιώματα του Λιβάνου στην ευθεία που ορίζει το σημείο 23, ενώ ο στρατός του Λιβάνου ορίζει τα κυριαρχικά του δικαιώματα στο θαλάσσιο τεμάχιο που προσδιορίζεται από το σημείο 29. Έτσι, το Ισραήλ αφού κατά παράνομο τρόπο οικειοποιήθηκε τα κοιτάσματα της Γάζας που ανήκουν στην Παλαιστίνη, με τη Χαμάς να εξετάζει πλέον σοβαρά την ανάκτησή τους, τώρα επιχειρεί να πάρει υπό την κατοχή του και τα κοιτάσματα που ανήκουν στον Λίβανο.

Αρωγός του εβραϊκού κράτους στην επεκτατική του πολιτική είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι Βρυξέλλες προκειμένου να κλείσουν τα κενά που αφήνουν στην ενεργειακή τους κάλυψη οι αλόγιστες σε βαθμό αυτοκαταστροφής κυρώσεις κατά της Ρωσίας, κλείνουν τα μάτια τους και νομιμοποιούν με την σιωπή τους ένα νέο έγκλημα του Ισραήλ. Μοναδική αντίσταση μέχρι στιγμής το Ισραήλ έχει βρει από την Χεζμπολάχ. Μετά την απειλή της αντιστασιακής οργάνωσης εναντίον του σκάφους της Energean το οποίο πραγματοποιεί τις έρευνες, το Ισραήλ υποχρεώθηκε να το μετακινήσει για να βγει εκτός του βεληνεκούς των σιιτικών πυραύλων. Το σκάφος της Energean παρόλα αυτά έχει ανακοινώσει ότι το τρίτο τρίμηνο του έτους, από Ιούλιο δηλαδή μέχρι Σεπτέμβριο, θα ξεκινήσει τις δραστηριότητες του. Η εμπλοκή του σκάφους της Energean, είναι αναγκαίο να ειπωθεί, ότι εκθέτει την Ελλάδα, καθώς η εμπλοκή της σε ένα ακόμη επιθετικό σχέδιο του σιωνιστικού κράτους παρασύρει όλη την ΕΕ πίσω από τα εμπρηστικά και αποσταθεροποιητικά σχέδια του Ισραήλ.

Τούτων δοθέντων η συζητούμενη βοήθεια του ΔΝΤ θα αποδειχθεί δηλητηριασμένο φρούτο, όχημα πολλαπλών επεμβάσεων στην πολιτική ζωή του Λιβάνου και μέσο εκβιασμών. Το ΔΝΤ για παράδειγμα, όπως ήδη απαιτεί την ψήφιση ενός αντιλαϊκού προϋπολογισμού, ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων και μεταφορά των τραπεζικών ζημιών στους καταθέτες (bail-in) γιατί να μην θέσει ως όρο για την εκταμίευση μιας μελλοντικής δόσης την παραχώρηση εκ μέρους του Λιβάνου κυριαρχικών του δικαιωμάτων προς όφελος του Ισραήλ; Στην Ελλάδα εκβίαζε μια ολόκληρη κοινωνία κι ένα ολόκληρο πολιτικό σύστημα επί 9 ολόκληρα χρόνια απειλώντας κάθε φορά: «μειώσεις μισθών ή χρεοκοπία», «μειώσεις δημοσίων δαπανών ή χρεοκοπία», «ιδιωτικοποίηση και υποθήκευση όλης της δημόσιας περιουσίας ή χρεοκοπία», κ.λπ. Στον Λίβανο αν κάνουν το λάθος και δεχτούν την πρώτη δόση από τα 3 δισ. ευρώ οι εκβιασμοί θα λάβουν μορφή καταιγίδας και στο τέλος της ημέρας η χώρα θα παραδοθεί στο σιωνιστικό κράτος…

Επιστροφή στη λιτότητα ζητάει το ΔΝΤ

Με κάλεσμα στα όπλα της λιτότητας και των ισοσκελισμένων ή και πλεονασματικών προϋπολογισμών, μετά τις έκτακτες δαπάνες που απαίτησε η αντιμετώπιση της πανδημίας του Covid-19, ισοδυναμεί το άρθρο που έγραψε ο αναπληρωτής διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Τζέφρεϋ Οκαμότο, στο blog του διεθνούς οργανισμού.

Λεωνίδας Βατικιώτης

Ο αμερικανός οικονομολόγος, που ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Μάρτιο του 2020 προερχόμενος από το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, περιγράφει αρχικά την έκταση των κρατικών παρεμβάσεων που πραγματοποιήθηκαν μεσούσης της πανδημίας, έτσι ώστε να αποσείσει από πάνω του την κατηγορία του …δογματικού: Από τον Μάρτιο του 2020 οι κυβερνήσεις παρείχαν δημοσιονομική υποστήριξη ύψους 16 τρισ. δολ. ενώ οι κεντρικές τράπεζες φούσκωσαν τους ισολογισμούς τους με 7,5 τρισ. δολ. επιπλέον. Για τους λάτρεις της στατιστικής να αναφέρουμε ότι το 2019 το παγκόσμιο ΑΕΠ ανήλθε σε 87,34 τρισ. δολ. Με άλλα λόγια οι κυβερνήσεις διοχέτευσαν στην οικονομία το 18% του παγκόσμιου πλούτου που παρήχθηκε το 2019!

Το καθεστώς έκτακτης οικονομικής ανάγκης που επέβαλε η πανδημία υπογραμμίζεται επίσης από την εκτίναξη των δημοσιονομικών ελλειμμάτων σε πρωτοφανή επίπεδα για ολόκληρη την μεταπολεμική περίοδο. Κυρίως όμως από την απώλεια 15 τρισ. δολ. σε όλο τον κόσμο. Αναγκαίο να ειπωθεί ότι αυτές οι απώλειες δεν κατανεμήθηκαν ισόποσα και συμμετρικά σε κάθε περιοχή του πλανήτη. Οι ΗΠΑ πχ εξήλθαν με θετικό πρόσημο, ενώ πρωταθλητές στην οικονομική …κατάδυση αναδείχθηκαν οι αναδυόμενες χώρες της Ασίας (εξαιρουμένης της Κίνας), η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική, η υποσαχάρια Αφρική, η Μέση Ανατολή και Κεντρική Ασία, κ.λπ. Οι διεθνείς αντιθέσεις δεν είναι ωστόσο οι μοναδικές που όξυνε η πανδημία.

Σε αυτό το περιβάλλον «ξέρουμε ότι ορισμένες μεταρρυθμίσεις φιλικές προς την μεγέθυνση αναβλήθηκαν, αν δεν αντιστράφηκαν», σημειώνει το στέλεχος του ΔΝΤ, για να υποδείξει χωρίς περιστροφές τις ακόλουθες τρεις «αναγκαίες» κατά τον πρώτο αναπληρωτή διευθυντή του ΔΝΤ, μεταρρυθμίσεις:

Πρώτο, επιτάχυνση της εκκαθάρισης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (καλά διαβάσατε…). Πρόσφατη έρευνα του ΔΝΤ έδειξε ότι η πανδημία αναμένεται να επισπεύσει τον ρυθμό χρεοκοπίας των ΜμΕ το 2021 από 10% ως 16% στις 20 πιο προηγμένες χώρες της  Ευρώπης και της περιοχής Ασίας και Ειρηνικού. Τα λουκέτα στις ΜμΕ αναμένεται να οδηγήσουν στην απώλεια 20 εκ. θέσεων εργασίας, που ισοδυναμεί με το 10% των εργαζομένων στις ΜμΕ. Η άνοδος στις χρεοκοπίες μπορεί να συγκριθεί με την αύξηση που παρατηρήθηκε μετά την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008. Έχει ωστόσο μια διαφορά: Αν εκείνο το κύμα χρεοκοπιών υλοποιήθηκε σε μια 5εταία, το τρέχον κύμα θα υλοποιηθεί πολύ πιο σύντομα. Προσεχώς λοιπόν ο «ξαφνικός θάνατος του εμποράκου»…

Προφανώς για τους σχεδιαστές των νεοφιλελεύθερων πολιτικών η κρίση αναδεικνύεται σε ευκαιρία ώστε να μειωθεί ο ανταγωνισμός και η πίτα της αγοράς να μοιραστεί μεταξύ όλο και λιγότερων παικτών. Τούτου δοθέντος μόνο ανεξήγητη δεν είναι η απροθυμία της ελληνικής κυβέρνησης να παραγράψει μέρος των υποχρεώσεων που δημιούργησε σε εκατοντάδες χιλιάδες μικρομεσαίους η επιστρεπτέα προκαταβολή. Η απαίτησή της να επιστραφούν τα χρήματα, έστω σε 72 δόσεις, ισοδυναμεί με υλοποίηση των οδηγιών του ΔΝΤ για επίσπευση της χρεοκοπίας των ΜμΕ…

Δεύτερο, ισχυρότερες ενεργητικές πολιτικές στις αγορές εργασίας. Ζητούμενο για το ΔΝΤ είναι η ενθάρρυνση της κινητικότητας στην αγορά εργασίας, την οποία θεωρεί ως φάρμακο απέναντι στην ανεργία και τις διαταραχές που δημιούργησε η πανδημία. Εν συντομία, ελλιπή ζήτηση εργασίας σε εστίαση, φιλοξενία και εμπόριο και υπερβάλλουσα ζήτηση σε διανομές, κλάδο πληροφορικής και χονδρικό εμπόριο. Παραβλέπει ωστόσο κάτι πολύ απλό: κάθε σερβιτόρος δεν μπορεί να γίνει διαχειριστής βάσεων δεδομένων, όπως και κάθε ρεσεψιονίστ δεν μπορεί να γίνει διανομέας. Η ανεργία είναι αποτέλεσμα ελλιπούς ζήτησης θέσεων εργασίας κι όχι αναντιστοιχίας ειδικοτήτων στην προσφορά και ζήτησης εργασίας. Μια τέτοια αντιμετώπιση της ανεργίας αθωώνει τις πολιτικές που τη γεννούν και την αναπαράγουν κι επιχειρεί να ρίξει την ευθύνη στους ίδιους τους εργαζόμενους που δεν έχουν υποτίθεται τις ειδικότητες τις οποίες ζητάει η αγορά.

Τρίτο, βελτίωση του ανταγωνισμού. «Μείωση στα εμπόδια εισόδου σε σκληρωτικούς κλάδους θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι δεν θα υπάρχουν τάφροι γύρω από τις εταιρείες». Πρόκειται για την τόσο γνωστή μας όσο και αποτυχημένη πολιτική της φιλελευθεροποίησης των αγορών που υποτίθεται ότι θα επιταχύνει την οικονομική ανάπτυξη, θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, κοκ. Είναι η Βίβλος της Τρόικας και όχι μόνο. Αρκεί να θυμηθούμε ότι και το ΙΟΒΕ προέβλεπε επίσης απογείωση της ελληνικής οικονομίας αν καταργούταν πλήθος κανονιστικών διατάξεων (από τις αμοιβές των μηχανικών μέχρι τα ωράρια των οδηγών φορτηγών) για να χάσει τελικά η Ελλάδα το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της… Στην πραγματικότητα φυσικά τα μονοπώλια ζουν και βασιλεύουν, υπό την ανοχή όχι μόνο των κυβερνήσεων αλλά και των διεθνών οργανισμών. Αρκεί μια ματιά στο καρτέλ των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, στα πετρέλαια, στον έλεγχο του πρακτορείου Τύπου από τον εκδότη Β. Μαρινάκη, κοκ.

Στην πιο σύγχρονη εκδοχή τους οι νεοφιλελεύθερες υποσχέσεις για την υλοποίηση των παραπάνω μεταρρυθμίσεων περιλαμβάνουν αποπληρωμή του χρέους, πόρους για επενδύσεις ακόμη και μείωση των φόρων, σύμφωνα με το άρθρο του αναπληρωτή γενικού διευθυντή του ΔΝΤ. Πρόκειται για υποσχέσεις που ποτέ δεν έχουν υλοποιηθεί, αντίθετα με την λιτότητα η οποία κάθε φορά που εφαρμόζεται επιτείνει τη φτώχεια και τις ανισότητες σε βάρος των πιο αδύνατων.

Αλλαγή σελίδας για το θεματοφύλακα του ευρώ

Η αποχώρηση του Μάριο Ντράγκι από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η παράδοση της σκυτάλης στην πρώην γενική διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ σηματοδοτεί και το τέλος μιας εποχής, που μόνο ανέφελη δεν ήταν. Από τη θητεία του ιταλού τραπεζίτη στη Φρανκφούρτη αν κάτι θα μείνει είναι η ρήση του τον Ιούλιο του 2012, από το Λονδίνο, πώς «θα κάνει ότι απαιτείται» για να σώσει το ευρώ. Το ‘πε και το ‘κανε… Με ένα γενναιόδωρο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων (Outright Monetary Transactions) που οδήγησε τον ισολογισμό της ΕΚΤ να εξελιχθεί στην μακροβιότερη φούσκα της Ευρώπης (από 807 δισ. ευρώ το 1999 σε 4,7 τρισ. το 2018) το ευρώ σώθηκε.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Η διάσωση του κοινού νομίσματος δεν επιτεύχθηκε ωστόσο χωρίς απώλειες. Η «κρίση του ευρώ» έφερε στην επιφάνεια τις τεράστιες δομικές αδυναμίες και αντιφάσεις που διαπερνούσαν τη λειτουργία του κοινού νομίσματος, κάνοντας το κατασκευαστικά αδύναμο, χώρια του γεγονότος ότι ήταν ταυτόσημο της λιτότητας, αποκλείοντας εγγενώς την άσκηση μιας πολιτική αναδιανομής. Σημαντικότερη όλων ήταν η ασυμμετρία των εθνικών οικονομιών που το είχαν υιοθετήσει ως εθνικό τους νόμισμα. Η δομική δε κρίση των προηγούμενων χρόνων βάθυνε αυτές τις ασυμμετρίες, με αποτέλεσμα το ευρώ να χάσει την έλξη που ασκούσε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες κι ένα ρεύμα υιοθέτησής του να ανακοπεί βίαια.

Δοθέντων των παραπάνω, που ομολογούνται τόσο από προοδευτικούς όσο και από συντηρητικούς οικονομολόγους, όλοι θα περίμεναν ότι η αναθεώρηση της νομισματικής πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα επιχειρούσε να καταπιαστεί με ανάλογης εμβέλειας ζητήματα. Πολύ περισσότερο επειδή είναι η πρώτη επανεκτίμηση που γίνεται από το 2002 όταν ως ύψιστος στόχος τέθηκε η διατήρηση του πληθωρισμού σε επίπεδα χαμηλότερα μεν, αλλά πλησίον του 2%. Η αντι-πληθωριστική εμμονή έλκει την καταγωγή της από τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογική αντεπανάσταση της δεκαετίας του ’80. Η ανάδειξη του πληθωρισμού σε απόλυτο κακό με το οποίο όφειλε να αναμετρηθεί κάθε οικονομική πολιτική σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο εξυπηρέτησε δύο στόχους, που αλληλο-συμπληρώνονται. Αρχικά την μείωση μισθών και ημερομισθίων, μέσω του ορισμού οροφής στις ετήσιες αυξήσεις, υπό την επίκληση του στόχου της διατήρησης της σταθερότητας των τιμών. Επιπλέον, η εξαφάνιση του πληθωρισμού εξυπηρετούσε τα μέγιστα τη νεοαναδυόμενη ολιγαρχία του χρήματος, μιας και ο πληθωρισμός υπέσκαπτε τη πραγματική αξία των καταθέσεων και επενδύσεων χαρτοφυλακίου. Αυτές είναι οι πραγματικές αιτίες πίσω από την αντιπληθωριστική σταυροφορία της οικονομικής ορθοδοξίας, κι όχι φυσικά οι κακές μνήμες των Γερμανών από τον υπερπληθωρισμό του μεσοπολέμου κι άλλα τέτοια που γράφονται για να συγκαλύψουν το κοινωνικό περιεχόμενο της ακολουθούμενης νομισματικής πολιτικής.

Η αντι-πληθωριστική επιμονή επομένως, που δεν είναι ίδιον κάθε κεντρικής τράπεζας όπως δείχνει το παράδειγμα της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας όσο κι αν οι κεντρικές τράπεζες έχουν αναδειχθεί σε προπύργια του υπαρκτού νεοφιλελευθερισμού μέσω της ανεξαρτησίας τους, δεν αποτελεί θέμα προς διαπραγμάτευση. Τουλάχιστον για όσον καιρό η συγκράτησή του δεν ήταν δεδομένη και κρινόταν στις διαπραγματεύσεις για μισθολογικές αυξήσεις. Πλέον όμως αυτή η εποχή έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Στην εποχή των αρνητικών επιτοκίων και της ήττας του εργατικού κινήματος, όταν η ανησυχία δεν προέρχεται από την υπερθέρμανση αλλά από το πάγωμα της οικονομίας, ελλείψει επενδύσεων, και από τους θανάτους από απόγνωση (λόγω αλκοόλ, ναρκωτικών και αυτοκτονιών) που έχουν τετραπλασιαστεί από τα επίπεδα του 1999, όπως έδειξε ο νομπελίστας οικονομολόγος Angus Deaton και η Anna Case κι όχι από τις μεγάλες αυξήσεις των μισθών, το κυνήγι του πληθωρισμού μοιάζει απαρχαιωμένο κι εκτός εποχής. Επιπρόσθετα, ο κίνδυνος ιαπωνοποίησης της οικονομίας, της παγίδευσής της δηλαδή σε ένα αποπληθωριστικό σπιράλ διαρκείας, κρύβει τον κίνδυνο το χθεσινό αντικείμενο του φόβου να μετατραπεί σε αντικείμενο του πόθου.  Γι’ αυτούς και μόνο τους λόγους, με σημαντικότερο ότι έχουν εκλείψει οι αιτίες που προκαλούσαν την ανεξέλεγκτη άνοδο του πληθωρισμού, τίθεται στο τραπέζι των συζητήσεων μια πιθανή αναθεώρηση του στόχου συγκράτησης του πληθωρισμού.

Κατά τ’ άλλα, η αναθεώρηση της νομισματικής πολιτικής συζητιέται να συμπεριλάβει την εργαλειοθήκη, τις τεχνικές μέτρησης της εξέλιξης των τιμών και τα μέσα επικοινωνίας της ΕΚΤ με την κοινωνία. Ξεχωριστή συζήτηση διεξάγεται για τους κινδύνους που περιλαμβάνει η ανάδειξη εκ μέρους της ΕΚΤ του στόχου ενίσχυσης της πράσινης οικονομίας για να επιταχυνθεί η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Από την μια μεριά είναι η δέσμευση της ΕΚΤ στην εποπτεία του τραπεζικού συστήματος και των αγορών. Από την άλλη είναι η ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την εμβληματική Πράσινη Συμφωνία, που έχει σχεδόν μονοσήμαντα προσανατολιστεί στην κατεύθυνση επίσπευσης της μεταλιγνιτικής εποχής, προκαλώντας συχνά τεράστιο κοινωνικό κόστος. Αυτή η στροφή εγκυμονεί το υπαρκτό ενδεχόμενο δημιουργίας μια νέας φούσκας στην πράσινη οικονομία, που θα θέσει σε κίνδυνο χρηματιστήρια και τράπεζες, όπως έχει συμβεί πολλές φορές στο πρόσφατο παρελθόν με κλάδους που βρίσκονται στην αιχμή της τεχνολογικής πρωτοπορίας και λειτουργούν σαν μαγνήτης για επενδυτές και κερδοσκόπους… Οι δύο αυτοί στόχοι επομένως δεν αποκλείεται να αποδειχθούν αμοιβαία αλληλοαποκλειόμενοι.

Πηγή : Νέα Σελίδα

Αργεντινή: Στην αντεπίθεση ο Φερνάντες

Σε δύο κατευθύνσεις κι επιθετικά κινείται ο νέος πρόεδρος της Αργεντινής, Αλμπέρτο Φερνάντες, μόλις μια εβδομάδα μετά την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων του.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Η πρώτη του πρωτοβουλία ήταν να ηρεμήσει το εσωτερικό κοινωνικό μέτωπο. Να διαχειριστεί με άλλα λόγια τις ακραίες αντιθέσεις που άφησε ο νεοφιλελεύθερος Μάκρι μετά την εφαρμογή μιας αντιλαϊκής πολιτικής που δεν γέμισε μόνο τους δρόμους των πόλεων με αστέγους αλλά έθεσε επίσης εκτός ελέγχου τον πληθωρισμό που το 2018 αυξήθηκε κατά 48% και το 2019, ως τώρα, κατά 50%. Οδήγησε επίσης τη συναλλαγματική ισοτιμία στα ύψη και την αξία του πέσο στα Τάρταρα. Για να επουλώσει τα τραύματα του νεοφιλελευθερισμού ο Φερνάντες ανακοίνωσε μείωση τιμών σε όλα τα φάρμακα (εγχωρίως παραγόμενα και εισαγόμενα) κατά 8% έτσι ώστε οι τιμές να επιστρέψουν στα επίπεδα του Δεκεμβρίου του 2018, ενώ απέσπασε και τη δέσμευση  εμπόρων και βιομηχάνων ότι οι τιμές θα μείνουν παγωμένες μέχρι τουλάχιστον τις 31 Ιανουαρίου 2020. Επιπλέον, ο νέος πρόεδρος ανακοίνωσε πάγωμα των τιμών στα τιμολόγια των δημοσίων υπηρεσιών για έξι μήνες, επιχειρώντας με αυτό τον τρόπο όχι μόνο να σταματήσει την φτωχοποίηση των συμπολιτών του, αλλά να βάλει κι ένα τέρμα στις αλληλοτροφοδοτούμενες αυξήσεις τιμών. Επίσης, μπόνους 160 δολ. στους συνταξιούχους που θα καταβληθεί σε δύο δόσεις.

Από την άλλη, έτριξε τα δόντια και στην ντόπια οικονομική ελίτ που ευθύνεται για την πρόσφατη δημοσιονομική κρίση, μιας και τα δάνεια του ΔΝΤ ήρθαν να χρηματοδοτήσουν τη φυγή κεφαλαίων προς το εξωτερικό. Εκτιμάται χαρακτηριστικά ότι υπάρχουν καταθέσεις σε ξένες τράπεζες ύψους 300 δισ. δολ. Έτσι, ο νέος επικεφαλής του υπουργικού συμβουλίου, Σαντιάγο Καφιέρο, προανήγγειλε υψηλότερη φορολογία για όσους διατηρούν περιουσία στο εξωτερικό, νέους φόρους στα αεροπορικά εισιτήρια, σε όσους χρησιμοποιούν πιστωτικές κάρτες στο εξωτερικό (μου με αυτό τον τρόπο υπεκφεύγουν των κεφαλαιακών ελέγχων) κι επίσης σε όσους πληρώνουν συνδρομή στο Netflix. Επιπλέον φόρο θα πληρώσουν και οι εξαγωγείς καλαμποκιού και σόγιας (από 25% σε  30% κι από 7% σε 12%), σε μια προσπάθεια να δοθεί προτεραιότητα στην κάλυψη των εσωτερικών αναγκών διατροφής. Αναγκαίο να ειπωθεί ότι είναι μέτρα που έρχονται σε σύγκρουση μερικώς με το νεοφιλελεύθερο συνταγολόγιο που στα πρώτα άρθρα του μαζί με τη χρηματιστικοποίηση έχει το διεθνές εμπόριο.

Την μεγαλύτερη έκπληξη ωστόσο ο Φερνάντες την έκανε με τον διορισμό του 37χρονου Μαρτίν Γκουσμάν στην ηλεκτρική καρέκλα του υπουργού Οικονομικών. Ο Μαρτίν Γκουσμάν, οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Columbia, μαθητής και προστατευόμενος του νομπελίστα Τζόζεφ Στίγκλιτς είναι ο άνθρωπος που θα διαχειριστεί την αναδιάρθρωση του εξωτερικού χρέους της Αργεντινής. Τα τελευταία χρόνια έχει ασχοληθεί επισταμένα με το ζήτημα του δημοσίου χρέους και των αναδιαρθρώσεων του, γράφοντας άρθρα και επιστημονικά βιβλία για το θέμα με σημαντική απήχηση. Εκφράζει δε επί χρόνια την άποψη πώς το ΔΝΤ ακόμη και με τον τρόπο που αξιολογεί το δημόσιο χρέος, μέσω των Αναλύσεων Βιωσιμότητας Χρέους καταλήγει ώστε οι αναγκαίες αναδιαρθρώσεις να συντελούνται πολύ αργά και να είναι πολύ μικρές σε έκταση, να αφορούν δηλαδή μικρά σε αξία τμήματα του δημοσίου χρέους. «Το ιδιαίτερο με τον Μάρτιν είναι ότι είναι τρομερός στα μαθηματικά μοντέλα και την υψηλή θεωρία (εκείνου του είδους που οι ορθόδοξοι οικονομολόγοι και οι αγορές αγαπούν) αλλά ενδιαφέρεται επίσης να αλλάξει τα πράγματα στον πραγματικό κόσμο», δήλωνε ο μέντοράς του στους Financial Times.

Ο νέος υπουργός Οικονομικών της Αργεντινής εκφράζει μια σχολή σκέψης που αναμφισβήτητα παρεκκλίνει της κυρίαρχης πρακτικής η οποία ενώ στις ιδιωτικές επιχειρήσεις αναγνωρίζει το δικαίωμα ακόμη και τις μη πληρωμής, σε ό,τι αφορά τα κυρίαρχα κράτη σχεδόν ανάγει σε ηθικό χρέος την αποπληρωμή των οφειλών. Εν τούτοις αποτελεί ένα ογκούμενο ρεύμα που ζητά την «τυποποίηση» των διαδικασιών αναδιάρθρωσης του δημόσιου χρέους, ακόμη και την δημιουργία ειδικού δικαστηρίου που με διαφανείς και δεσμευτικές για όλους διαδικασίες να αποφασίζει για το αν μπορεί ένα χρέος να αποπληρωθεί ή όχι.

«Αυτό είναι μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο σκέψης», έγραφαν οι Financial Tikes στις 15 Δεκεμβρίου, σε ανάλυσή τους με τίτλο «Ο Μάρτιν Γκουσμάν δείχνει έναν καλύτερο δρόμο διαπραγμάτευσης για κρίσεις χρέους». Και συνέχιζε το άρθρο: «Ο συμβατικός τρόπος διαπραγμάτευσης με τις δημοσιονομικές κρίσεις τα τελευταία 40 χρόνια, όπως υλοποιήθηκε από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα ήταν να ιεραρχούνται τα συμφέροντα των ιδιωτών πιστωτών έναντι οποιωνδήποτε άλλων, περιλαμβανομένων και των πολιτών. Αυτή όμως η στρατηγική τείνει να οδηγεί σε καταστάσεις όπως αυτή που ζήσαμε στην Ελλάδα, όπου οι προσπάθειες να γίνει το χρέος πιο “βιώσιμο” οδήγησαν σε μια πτώση του ΑΕΠ κατά 25%».

Μένει να δούμε το προσεχές διάστημα αν η τεχνική επάρκεια του νέου υπουργού Οικονομικών της Αργεντινής από την μια και η παράδοση της χώρας του στις μονομερείς στάσεις πληρωμών από την άλλη θα οδηγήσουν σε μια μείωση του χρέους που θα βοηθήσει την Αργεντινή να ανασάνει οικονομικά! Κι αυτό είναι ένα θέμα που δεν αφορά μόνο την Αργεντινή…

Πηγή : Νέα Σελίδα

Ωρολογιακή βόμβα το εταιρικό χρέος

Το σήμα του κινδύνου πρώτα ήχησε από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, με αφορμή την έκδοση του  Global Financial Stability Report τον Οκτώβριο. Στη συνέχεια ακολούθησε η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, επενδυτικοί οίκοι όπως η BlackRock, κ.α. Σημείο τομής της ανησυχίας τους αποτέλεσε το εταιρικό χρέος των αμερικανικών επιχειρήσεων που έχει φτάσει τα 10 τρισ. δολάρια και ισούται με το 47% του αμερικανικού ΑΕΠ! Το εταιρικό χρέος των ΗΠΑ μάλιστα έχει αυξηθεί κατά 52% από το 2008, όταν ξέσπασε η τελευταία κρίση, δείχνοντας ότι η χρηματιστικοποίηση ήρθε για να …μείνει, αποτελώντας εγγενές φαινόμενο του σύγχρονου καπιταλισμού και ταυτόχρονα μια διαρκή αιτία αποσταθεροποίησης.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Με βάση πιο ευρείς ορισμούς, η εταιρική υπερχρέωση είναι ακόμη μεγαλύτερη. Αν συμπεριλάβουμε το χρέος των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων κι όσων εταιρειών δεν είναι εισηγμένες στο αμερικανικό χρηματιστήριο, το συνολικό εταιρικό χρέος ανέρχεται σε 15,5 τρισ. δολ. ή 74% του αμερικανικού ΑΕΠ. Και μιλάμε μόνο για το εταιρικό χρέος…  Σε ανάλογα, εκρηκτικά επίπεδα κινείται επίσης το χρέος των νοικοκυριών όπως και το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ. Οι αμερικάνοι καταναλωτές οφείλουν 14 τρισ. δολ. ενώ το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ έχει φτάσει τα 23 τρισ. δολ., με το 21% (1,18 τρισ. δολ.) να το έχει η Κίνα.

Ανοίγοντας την βεντάλια κι εξετάζοντας την εξέλιξη κάθε μορφής χρέους (δημόσιο, εταιρικό και νοικοκυριών) σε όλο τον κόσμο φτάνουμε, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Bloomberg, στο αστρονομικό ποσό των 250 τρισ. δολ. που είναι τριπλάσιο του παγκόσμιου ΑΕΠ. Ισοδυναμεί δε με 32.500 ευρώ, για κάθε κάτοικο του πλανήτη, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου και φυλής.

Η άνοδος του εταιρικού χρέους στις ΗΠΑ σε τέτοια δυσθεώρητα επίπεδα είναι αποτέλεσμα των πολύ χαμηλών, συχνά αρνητικών και μηδενικών, επιτοκίων με τα οποία πρόσφερε χρήματα η αμερικανική ομοσπονδιακή τράπεζα επί μια σχεδόν δεκαετία. Η τραγωδία ωστόσο είναι ότι αυτά τα κεφάλαια δεν οδηγήθηκαν σε επενδύσεις μηχανολογικού εξοπλισμού ή εγκαταστάσεων. Αν είχε συμβεί κάτι τέτοιο θα μπορούσαμε να ελπίζουμε ότι οι ρυθμοί μεγέθυνσης της οικονομίας θα ήταν υψηλότεροι και λιγότεροι επιρρεπείς στο γύρισμα της οικονομικής συγκυρίας, η ανεργία δεν θα μειωνόταν στο μέλλον εξ αιτίας της γενίκευσης της ελαστικής και μερικής απασχόλησης κι ότι ακόμη κι αυτή η άνοδος του ΑΕΠ θα παρήγαγε περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας. Κατά κοινή ομολογία όμως όλα αυτά τα ποσά χρησιμοποιήθηκαν για την ανάληψη χρηματοοικονομικών κινδύνων, επαναγορά μετοχών και συμφωνίες εξαγορών και συγχωνεύσεων που στις περισσότερες περιπτώσεις εξαλείφουν τον ανταγωνισμό κι εδραιώνουν την μονοπωλιακή κυριαρχία. Σε αυτή την κατεύθυνση, με βάση την αμερικανική ομοσπονδιακή τράπεζα, δαπανήθηκαν από το 2008 πάνω από 4 τρισ. δολ. (το 40% του εταιρικού χρέους), με το μεγαλύτερο μέρος να δαπανάται την τελευταία πενταετία.

Η αύξηση του εταιρικού χρέους σε τέτοια επίπεδα παρέσυρε και την ποιότητα του χρέους, προς την αντίθετη όμως κατεύθυνση. Το εταιρικό χρέος που βρίσκεται σε βαθμίδα προτεινόμενης επένδυσης κι όχι στην κατηγορία των σκουπιδιών (εκεί που παραμένουν για παράδειγμα τα ελληνικά ομόλογα, μιλώντας για δημόσιο χρέος) έχει μειωθεί στο 78,6% του συνόλου, όταν στις δύο προηγούμενες ανακάμψεις βρισκόταν στο 90%. Ένας ακόμη δείκτης της διάβρωσης της ποιότητας του εταιρικού χρέους είναι το επιτόκιο των ομολόγων – σκουπίδια. Ενώ το ιστορικό τους επίπεδο ήταν 3,3% πλέον έχει μειωθεί στο 1,9%! Η ανταμοιβή επομένως για το ρίσκο που αναλαμβάνει ο επενδυτής δεν είναι τόσο υψηλή…

Η υπερχρέωση του αμερικανικού εταιρικού τομέα προεξοφλεί ότι ο επόμενος καθοδικός κύκλος θα είναι πιο δραματικός. Η μετατροπή της ύφεσης σε κρίση θα είναι πιο ταχεία και απότομη, η διάρκειά της θα είναι πολύ μεγαλύτερη, οι επιπτώσεις πολύ πιο σοβαρές και η έξοδος πιο αργή και βασανιστική. Για παράδειγμα θα προκαλέσει πολύ περισσότερες χρεοκοπίες επιχειρήσεων σε όλη την κλίμακα της οικονομίας, καθώς επιχειρήσεις που σήμερα επιβιώνουν λόγω της μηδενικής αξίας του χρήματος θα δουν τις στρόφιγγες της ρευστότητας να κλείνουν απότομα και δάνεια ή  υποχρεώσεις να γίνονται απαιτητά.

Το σήμα κινδύνου ηχεί επίσης για εργαζόμενους και καταναλωτές. Μέχρι στιγμής, η φούσκα του δικού τους χρέους έρχεται να καλύψει το κενό που αφήνει στην διαρκώς αυξανόμενη  κατανάλωση η μείωση των μισθών. Τα στοιχεία από το Γραφείο Οικονομικής Ανάλυσης των ΗΠΑ είναι αποκαλυπτικά. Ενώ οι μισθοί στην αμερικανική οικονομία στις 30 Σεπτεμβρίου 2019 ήταν 43,7% του ΑΕΠ (από 51,1% στις 31/12/1970), η καταναλωτική δαπάνη την ίδια περίοδο αυξήθηκε από 60,6% του ΑΕΠ σε 68,1%. Την απάντηση στο προφανές ερώτημα «και που βρίσκονται τα χρήματα για αγορές όταν οι μισθοί συνθλίβονται» δίνει το μαγικό ραβδί του χρέους, που αποτελεί την μητέρα όλων των καινοτομιών του σύγχρονου καπιταλισμού. Από το 1970 μέχρι το 2019 το χρέος των νοικοκυριών αυξήθηκε από 16,6% σε 25,1%! Με άλλα λόγια, η οικονομία συνέχισε να επεκτείνεται μετατρέποντας τον κάθε πολίτη σε χρέους υποτελή απέναντι στις τράπεζες.

Απατάται ωστόσο όποιος πιστεύει ότι μια τέτοια, βαθιά ανορθολογική, κατάσταση μπορεί να υπάρχει για πάντα. Η αυξανόμενη χρηματιστικοποίηση της οικονομίας αυξάνει την αστάθεια κι αποτελεί πηγή κρίσεων, ενώ αργά ή γρήγορα αυτός ο λογαριασμός θα μεταφερθεί στους πολίτες, που θα χαρακτηριστούν υπαίτιοι της κρίσης…

Πηγή : Νέα Σελίδα