Σύννεφα στις οικονομικές σχέσεις ΕΕ – ΗΠΑ

Η εκδίκηση είναι κρύο πιάτο κι αν την προσφέρουν Γερμανοί μπορεί να σερβιριστεί ακόμη και παγωμένο… Προς επιβεβαίωση το πρόστιμο ύψους 13 δις. ευρώ που κρέμεται πάνω από τον κολοσσό της Apple. Είναι ένα ποσό προφανώς άσχετο με το διασυρμό που υπέστη η αυτοκινητοβιομηχανία Volkswagen πριν λίγους μήνες, όταν οι αμερικάνικες αρχές αποκάλυψαν στα οχήματά της λογισμικό που αλλοιώνει τα αποτελέσματα των ελέγχων εκπομπών ρύπου μειώνοντας τις πραγματικές τιμές, αλλά είναι παραπάνω από βέβαιο ότι το πλήγμα στον κατασκευαστή των δημοφιλών κινητών τηλεφώνων iphone αποτέλεσε την απάντηση του Βερολίνου στον εντεινόμενο οικονομικό ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ.

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Η αποκάλυψη ωστόσο για το θεσμοθετημένο καθεστώς φοροαποφυγής που απολάμβανε στην Ιρλανδία η εταιρεία που ίδρυσε η Στιβ Τζομπς άνοιξε ξανά τη συζήτηση για τα σκανδαλώδη φορολογικά προνόμια των πολυεθνικών. Το πρόβλημα με την Apple δεν είναι ότι επέλεξε την Ιρλανδία για να εκμεταλλευθεί το πολύ χαμηλό φορολογικό της συντελεστή, ύψους 12,5%, όταν στη Σουηδία είναι 22%, στη Γερμανία 30% και στη Γαλλία 33%, κοκ. Η Apple φορολογούταν στη βάση μιας ειδικής συμφωνίας που είχε υπογράψει με την Ιρλανδία το 1991 κι η οποία ανανεώθηκε το 2007, βάσει της οποίας ο φορολογικός συντελεστής που προκύπτει στα 16 δις. ευρώ κέρδη για το 2011 της μίας από τις δύο θυγατρικές που είχε αναλάβει το …επίμοχθο έργο της φοροαποφυγής (Apple Sales International) ανέρχεται στο δυσθεώρητο ύψος του 0,05%. Το 2014 η αμερικανική πολυεθνική ανταμείφθηκε για την άνοδο των κερδών της και ο φορολογικός συντελεστής μειώθηκε ακόμη παρακάτω στο 0,005%. Τα στοιχεία που δείχνουν τις λεπτομέρειες του ειδικού καθεστώτος φορολόγησης της Apple ήρθαν στο φως της δημοσιότητας μετά την έρευνα που διεξήγαγε ομάδα εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με αφορμή τα όσα δημοσιεύτηκαν στο πλαίσιο έρευνας που υποεπιτροπής της αμερικανικής Γερουσίας. Στο πλαίσιο λοιπόν των ευρωπαϊκών ερευνών έγινε γνωστό ότι όλα τα κέρδη μεταφέρονταν σε μια οντότητα που δεν διέθετε καν εργαζομένους και υπήρχε μόνο στα χαρτιά. Από τα πρακτικά δε των γενικών συνελεύσεων φάνηκε ότι η διάρκεια τους δεν ξεπερνούσε ποτέ τα 20 λεπτά και τα θέματα με τα οποία κάθε φορά ασχολούνταν όσοι συμμετείχαν – προφανώς μέσω τηλεδιάσκεψης – είχαν σχέση με τη διαχείριση των ρευστών διαθεσίμων και την πολιτική μερισμάτων.

Στο στόχαστρο η Apple

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω της αρμόδιας επιτρόπου για θέματα ανταγωνισμού Μαργκρίτ Βέσταγκερ, η οποία κατηγόρησε την Ιρλανδία ότι ενισχύει τον αθέμιτο ανταγωνισμό και απαίτησε από το Δουβλίνο να ζητήσει πίσω από την αμερικανική εταιρεία 13 δις. ευρώ, δεν είναι ούτε η μοναδική, ούτε η πρώτη ευρωπαϊκή αρχή που βάζει στο στόχαστρό της την Apple. Το 2015 κατέβαλε στο ιταλικό δημόσιο 318 εκ. ευρώ τα οποία της επιδίκασε επειδή θεώρησε φοροδιαφυγή τη φορολόγηση των κερδών της στην Ιρλανδία κι όχι στην Ιταλία, εκεί όπου πραγματοποιούνταν οι αγορές. Το δαιδαλώδες οργανωτικό σύστημα που έχει στήσει η Apple απασχόλησε και τις αμερικανικές φορολογικές αρχές που επέλεξαν τελικά το συμβιβασμό επιβάλλοντας στην εταιρεία να πληρώνει ένα μεγαλύτερο μερίδιο από τα κέρδη της για έρευνα και ανάπτυξη. Θα άξιζε πάντως να μάθουμε απέναντι στην Apple, η οποία όλη την προηγούμενη δεκαετία με βάση ρεπορτάζ των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς κατέγραψε στην Ευρώπη λειτουργικά κέρδη ύψους 87 δις. ευρώ από πωλήσεις ύψους 250 δις. ευρώ, που απ’ ότι φαίνεται εκμεταλλεύεται κατά κόρον τις συμφωνίες αποφυγής της διπλής φορολογίας για να φορολογείται με τους προαναφερθέντες προκλητικούς όρους στην Ιρλανδία, τι μέτρα έλαβαν οι ελληνικές φορολογικές αρχές. Εκτός κι αν η Ελλάδα κρίνει ότι δεν τα χρειάζεται αυτά τα ποσά…

Η αλήθεια ωστόσο είναι ότι η Apple δεν είναι μόνη της. Στην έκθεση της Επιτροπής αναφέρονται 10 ακόμη εταιρείες (μεταξύ των οποίων και η Microsoft) που έχουν προχωρήσει σε ανάλογες συμφωνίες με την Ιρλανδία, που απ’ ό,τι φαίνεται επιδιδόταν συστηματικά στην κερδοφόρα δραστηριότητα ανάδειξης της χώρας σε φορολογικό επί της Ευρώπης παράδεισο. Να θυμίσουμε ότι λίγο – πολύ το ίδιο έκανε και το Λουξεμβούργο, όπως είχε αποκαλυφθεί με τα Luxleaks, επί πρωθυπουργίας μάλιστα του Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ, σημερινού προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Δε θυμόμαστε παρόλα αυτά η Επιτροπή να πήρε τη σκυτάλη των ερευνών και πολύ περισσότερο να υποχρέωσε στη συνέχεια το Λουξεμβούργο να απαιτήσει από τις πολυεθνικές οι οποίες ευνοήθηκαν να επιστρέψουν τους φόρους που γλίτωσαν. Η Ιρλανδία προφανώς χρησιμοποιείται για μια ακόμη φορά ως σάκος του μποξ. Αξίζει όμως να δούμε τη δικομματική συμφωνία που υπάρχει πίσω από την μετατροπή της Ιρλανδίας σε μαύρη φορολογική τρύπα. Την Τετάρτη 31 Αυγούστου κι ενώ η κυβέρνηση μειοψηφίας του Φάιν Γκέιλ διαπραγματευόταν κατά πόσο θα υπακούσει στην υπόδειξη της Επιτροπής, ο μεγαλύτερος αντίπαλος του σημαντικότερου κυβερνώντος κόμματος, το Φιάνα Φέιλ, προθυμοποιήθηκε ακόμη και να απέχει από την ψηφοφορία στη Βουλή αν υπάρχει περίπτωση να καταψηφιστεί το ειδικό καθεστώς φορολογικών συμφωνιών με εταιρείες.

Νίκη των λαών το ναυάγιο της ΤΤΙΡ

Οι εξελίξεις στην Ιρλανδία δεν είναι καθόλου άσχετες με το ναυάγιο στις διαπραγματεύσεις για τη Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων (ΤΤΙΡ), καθώς υπογραμμίζουν ότι ένα πολλά υποσχόμενο και για το μέλλον κλίμα ρύθμισης των μεταξύ τους ανταγωνισμών ανήκει στο παρελθόν. Το τελευταίο καρφί στη Διατλαντική Συμφωνία το έβαλε ο γερμανός υπουργός Οικονομικών, αντι-καγκελάριος και ηγέτης του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, Σίγκμαρ Γκάμπριελ, δηλώνοντας ότι «οι διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ έχουν ντε φάκτο αποτύχει ακόμη κι αν κανείς δεν το αποδέχεται στην πραγματικότητα». Το τέλος των συνομιλιών μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ, που διήρκεσαν 3 χρόνια στο πλαίσιο 14 γύρων διαπραγματεύσεων και διεξήχθησαν σε καθεστώς απόλυτης μυστικότητας, είχε προαναγγελθεί από τη Γαλλία. Ακόμη κι ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, απευθυνόμενος στους διπλωμάτες της χώρας του, δήλωσε ξεκάθαρα ότι «οι διαπραγματεύσεις έχουν τελματώσει, οι θέσεις δεν έχουν γίνει σεβαστές και δεν υπάρχει καμιά ισορροπία»! Πρόκειται για ισχυρισμούς με βαρύνουσα σημασία, που ξεφεύγουν των τόσο συνηθισμένων στη διπλωματία λεκτικών ακροβασιών.

Το ναυάγιο της ΤΤΙΡ (που δυσαρέστησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όπως έδειξε η επίτροπος θεμάτων Εμπορίου, Σεσίλια Μάλμστρομ, υπογραμμίζοντας έτσι την απόσταση που χωρίζει τις Βρυξέλλες από τους λαούς) επιβλήθηκε λόγω των κοινωνικών αντιδράσεων των προηγούμενων ετών. Το κλείσιμο των διαπραγματεύσεων είναι νίκη των λαών, που απέρριψαν τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου ως κερκόπορτα για την κατάργηση των κανόνων ασφαλείας σε τρόφιμα και γεωργία και την απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων. Είναι ενδεικτικά τα αποτελέσματα πρόσφατης δημοσκόπησης για το ίδρυμα Μπέρτελσμαν βάσει της οποίας μόνο το 17% των Γερμανών πιστεύουν ότι η Διατλαντική Συμφωνία είναι θετική, όταν πριν δύο χρόνια την έκρινε θετική το 55%. Οι κυβερνήσεις Γαλλίας – Γερμανίας έκλεισαν την αυλαία ξέροντας ότι θα αναλάβουν ένα μεγάλο πολιτικό κόστος στις εκλογές του 2017. Επίσης, η μικρή έστω πιθανότητα εκλογής του ακροδεξιού μεγιστάνα Ντόναλντ Τραμπ στις προσεχείς εκλογές στις ΗΠΑ ωθεί τις ευρωπαϊκές ελίτ σε ανασύνταξη, μιας και ξέρουν ότι οι «ήσυχες μέρες» του Ομπάμα ανήκουν στο παρελθόν. Κι αν οι ευρωπαϊκές θέσεις δε γίνονταν σεβαστές όσο στο τιμόνι των ΗΠΑ βρισκόταν ο Ομπάμα, όπως διαμαρτυρήθηκε ο Ολάντ, τι θα συμβεί αν παρ’ ελπίδα εκλεγεί ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών;

Εν κατακλείδι τόσο η επίδειξη πυγμής της Επιτροπής απέναντι στην Apple, όσο και η υπαναχώρηση των Ευρωπαίων στο θέμα της ΤΤΙΡ προμηνύονται όξυνση των ευρω-ατλαντικών αντιθέσεων. Κι είναι γνωστό τι παθαίνουν τα βατράχια όταν τσακώνονται τα βουβάλια…

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Επίκαιρα στις 2 Σεπτεμβρίου 2016

Διατλαντική συμφωνία: επιχειρηματικός ολοκληρωτισμός

Ανταγωνισμός για λίγους και καλούς

Το ιδεώδες του πλήρους ανταγωνισμού που φαντάστηκε πλήθος αστών οικονομολόγων βρίσκει την πλήρη του πραγμάτωση στα έγγραφα της Διατλαντικής Συμφωνίας Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP) που έδωσε στη δημοσιότητα η Greenpeace, σπάζοντας για πρώτη φορά το τείχος σιωπής που περιβάλλει τις διαπραγματεύσεις. (Πατώντας εδώ έχετε πρόσβαση στη σελίδα με τις αποκαλύψεις της Greenpeace κι εδώ για το έγγραφο για τον ανταγωνισμό)

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Ειδικά η Ευρωπαϊκή Ένωση, που για πολλούς εξακολουθεί να αποτελεί εγγύηση των κοινωνικών δικαιωμάτων και ανάχωμα των τυφλών δυνάμεων της αγοράς, πολλές φορές ξεπερνάει ακόμη και τις ΗΠΑ σε ύμνους υπέρ της ελεύθερης αγοράς. Αναφέρει, για παράδειγμα, το σχετικό έγγραφο την ακόλουθη πρόταση της ΕΕ: «Οι εταίροι αναγνωρίζουν τη σημασία του ελεύθερου και ανόθευτου ανταγωνισμού στις εμπορικές και επενδυτικές τους σχέσεις. Η ενδυνάμωση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού συμβάλλει στο να κάνει τις αγορές να δουλεύουν καλύτερα εξασφαλίζοντας ότι όλες οι εταιρείες ανταγωνίζονται με την αξία τους. Αυτό ωφελεί τους καταναλωτές, τις επιχειρήσεις και την οικονομία ως σύνολο». Οι διαπραγματευτές της ΕΕ προτείνουν μάλιστα την ενσωμάτωση και της ακόλουθης παραγράφου: «Οι εταίροι αναγνωρίζουν ότι επιχειρηματικές πρακτικές και παρεμβάσεις του κράτους ενάντια στον ανταγωνισμό έχουν τη δυναμική να νοθεύουν την κατάλληλη λειτουργία των αγορών και να υπονομεύουν τα οφέλη από την απελευθέρωση του εμπορίου». Στην πυρά λοιπόν το κράτος ζητούν οι Βρυξέλλες!

Στη βάση των παραπάνω μία κρατική φαρμακοβιομηχανία που θα επιχειρήσει να προσφέρει φθηνά φάρμακα σε αρρώστους και να μειώσει το κόστος που αναλογεί στα ασφαλιστικά ταμεία, εξασφαλίζοντας τη δημόσια υγεία, θα κλείσει γιατί υπονομεύει τον πλήρη και ανόθευτο ανταγωνισμό. Αυτό διατάσσει η Διατλαντική Συμφωνία και αυτό θα στηρίξει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ που ως τώρα δεν έχει διαφωνήσει στο παραμικρό κι είναι σίγουρο ότι θα στηρίξει την ΤΤΙΡ. Τι κι αν μέχρι στιγμής ο «ελεύθερος και ανόθευτος ανταγωνισμός» τον οποίο εξυμνεί η ΕΕ το μόνο που έχει καταφέρει είναι να φαλιρίσει τα ταμεία μέσω για παράδειγμα των παράλογων χρεώσεων για εικονικές υπηρεσίες στα μαιευτήρια ή επιβάλλοντας καισαρικές τομές στις γέννες σε βάρος των καταναλωτών και της οικονομίας ως σύνολο κι όχι προφανώς των συγκεκριμένων επιχειρήσεων, καθώς ουδέποτε τα συμφέροντα τους δεν ήταν κοινά. Οι επιχειρήσεις ανέκαθεν είχαν συμφέρον να ληστεύουν τον καταναλωτή και πιο πολύ τον εργαζόμενο, μειώνοντας το μισθό ακόμη και επίπεδα που δεν του επιτρέπουν να ζήσει, κι ουδέποτε τους σταμάτησε ο ανταγωνισμός…

Το σχετικό ντοκουμέντο για τον ανταγωνισμό ξεκινάει αναφέροντας την πρόταση των ΗΠΑ στο κεφάλαιο με τίτλο Διαφάνεια και τονίζοντας ότι: «1. Οι εταίροι αναγνωρίζουν την αξία των πολιτικών ενδυνάμωσης του διαφανούς ανταγωνισμού. 2. Κατ’ απαίτηση άλλου εταίρου, ένας εταίρος θα καθιστά διαθέσιμα στον αιτών εταίρο δημόσια πληροφόρηση που αφορά α) πολιτικές και πρακτικές ενδυνάμωσης των νόμων του ανταγωνισμού β) εξαιρέσεις και απαλλαγές στο ανταγωνιστικό δίκαιο».

Η μεγαλύτερη αυταπάτη που υπάρχει στην παραπάνω παράγραφο κρύβεται στην υπόρρητη παραδοχή πως όλα τα κράτη είναι μεταξύ τους ίσα. Ποιος ξεχνάει όμως την ευκολία με την οποία από τη μια πρώτα η Γερμανία έκρυψε κάτω από το χαλί τα χάλια των δικών της τραπεζών το 2008 κι ύστερα τα φόρτωσε στις αδύναμες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου που ανέλαβαν να τις σώσουν, κι από την άλλη την ολιγωρία των υπόλοιπων κρατών μελών να αντισταθούν στις απαιτήσεις του Τέταρτου γερμανικού Ράιχ; Κι εδώ σύντομα θα αποδειχθεί ότι μερικές χώρες που όλως τυχαίως θα είναι οι πιο μεγάλες, οι ιμπεριαλιστικές, θα είναι πιο ίσες από τις άλλες. Κι οι μεγάλες χώρες που έχουν τις πιο ισχυρές και ανταγωνιστικές επιχειρήσεις θα απαιτούν συνεχώς την κατάργηση εξαιρέσεων και απαλλαγών στο όνομα του ανταγωνισμού από τις μικρότερες χώρες και το άνοιγμα νέων αγορών, μέχρι να επεκτείνουν τη δράση τους σε κάθε γωνιά του κόσμου. Έτσι ο ανταγωνισμός θα αποδειχθεί ότι είναι για λίγες, καλές και κυρίως τις πιο μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις!

Δημόσιες επιχειρήσεις: με όρους αγοράς και μόνον!

«Κάθε εταίρος θα προμηθεύει στον άλλο εταίρο μια λίστα με τις δικές του κρατικές επιχειρήσεις εντός 180 ημερών από την ημέρα που θα τεθεί σε ισχύ αυτή η συμφωνία κι από κει και πέρα θα προμηθεύει κάθε χρόνο μια ανανεωμένη λίστα». Η δημοσιοποίηση των δημοσίων επιχειρήσεων, που περιγράφεται στα απόρρητα ντοκουμέντα της Διατλαντικής Συμφωνίας που έφερε στη δημοσιότητα η Greenpeace, θα βοηθάει τις ανταγωνιστικές επιχειρήσεις των μεγάλων χωρών να παρακολουθούν επισταμένα τις κινήσεις υποψήφιων, μελλοντικών τους θυμάτων. (Εδώ το σχετικό έγγραφο)

Η στοχοποίηση των δημοσίων επιχειρήσεων, όπως περιγράφεται στο σχετικό κεφάλαιο, διευκολύνεται από την υποχρέωση που αναλαμβάνει κάθε εταίρος να δίνει στη δημοσιότητα (εντός 60 ημερών) στοιχεία που μπορούν να ζητήσουν άλλοι εταίροι και να αφορούν: την οργανωτική δομή και τη σύνθεση της διοίκησης της εταιρείας, τα ετήσια έσοδα ή τις ζημιές της, κι επίσης ονόματα και τίτλους κυβερνητικών αξιωματούχων που λειτουργούν ως στελέχη ή μέλη των διοικήσεων ή άλλων οργάνων που ασκούν άμεση ή έμμεση επιρροή μέσω συνδεδεμένων ή σχετιζόμενων οντοτήτων στην επιχείρηση. (Πρόταση ΕΕ: Άρθρο 7: Διαφάνεια και Εταιρική Διακυβέρνηση).

Η στενή παρακολούθηση των οικονομικών δραστηριοτήτων που εκπορεύονται από το κράτος δεν περιορίζεται μόνο στις επιχειρήσεις. Επεκτείνεται μάλιστα και στα μονοπώλια, για τα οποία κάθε εταίρος είναι υποχρεωμένος να ενημερώνει τους άλλους εταίρους με ό,τι πληροφορία του ζητήσουν.

Η θανάσιμη απειλή που κρέμεται πάνω από τις δημόσιες επιχειρήσεις επιβεβαιώνεται από τη δημιουργία αρμόδιας Επιτροπής που θα αποτελείται από αξιωματούχους κάθε εταίρου, όπως προβλέπεται στο άρθρο 9 που προτείνουν οι ΗΠΑ με τίτλο «Επιτροπή για κρατικές επιχειρήσεις και καθορισμένα μονοπώλια». Στις δραστηριότητες της επιτροπής, που προτείνεται να συνεδριάζει τουλάχιστον μια φορά κάθε χρόνο εκτός κι αν οι εταίροι αποφασίσουν διαφορετικά, θα συμπεριλαμβάνεται η συζήτηση κατόπιν αίτησης κάποιου εταίρου της δραστηριότητας μιας κρατικής εταιρείας ή μονοπωλίου για να διαπιστωθεί η νόθευση των αρχών του εμπορίου ή των επενδύσεων (παράγραφος 3) και, μεταξύ άλλων, «η επισκόπηση της εφαρμογής αυτού του κεφαλαίου».

Το καθεστώς αυστηρής και πολυμερούς μάλιστα εποπτείας υπό το οποίο θα λειτουργούν οι δημόσιες επιχειρήσεις στο πλαίσιο της ΤΤΙΡ, που έχει χαρακτηριστεί και ως «οικονομικό ΝΑΤΟ», έχει έναν και μόνο σκοπό: Να λειτουργούν με όρους ιδιωτικής οικονομίας και μόνον! Ή, όπως το θέτει η πρόταση των ΗΠΑ στο Άρθρο 4 με τίτλο «Μη διακριτική αντιμετώπιση και εμπορικές δραστηριότητες», να δρουν «σε συμφωνία με τις εμπορικές αντιλήψεις στις αγορές ή πωλήσεις αγαθών ή υπηρεσιών».

Στο παραπάνω πλαίσιο, από το οποίο εξαιρούνται οι κεντρικές τράπεζες, κρατικές αμυντικές βιομηχανίες που θα έχουν στόχο την παραγωγή φθηνού και μη ελεγχόμενου από τους «προστάτες μας» υλικού δεν έχουν λόγο ύπαρξης. Παράνομες επίσης θα θεωρούνται και εταιρείες αστικών ή υπεραστικών συγκοινωνιών (όπως η ΕΘΕΛ) επειδή στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό, που αποτελεί το ανώτατο κριτήριο, σε βαθμό τέτοιο ώστε η εξυπηρέτηση του καταναλωτή (για παράδειγμα κατά πόσο εκτελούνται δρομολόγια όλη τη διάρκεια της ημέρας ή σε απομακρυσμένες περιοχές) ή η προστασία του περιβάλλοντος και πολύ περισσότερο τα συμφέροντα των εργαζομένων (κατά πόσο δηλαδή εργάζονται με αξιοπρεπείς μισθούς και συνθήκες εργασίας) να μην εξετάζονται καν. Εκτός νόμου θα τεθεί επίσης και ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας που συνεχίζει να προσφέρει φθηνές υπηρεσίες στους ασφαλισμένους του. Αν αυτές οι τιμολογήσεις είναι χαμηλότερες της αγοράς, δηλαδή όσων προσφέρει ένα λαμόγιο που αγοράζει με λίζινγκ έναν τομογράφο, προσλαμβάνει και 4-5 τελειόφοιτους ιδιωτικών σχολών υγείας χωρίς μισθό «για να μάθουν τη δουλειά και να αποκτήσουν εμπειρία και ονομάζει το εμπορικό του «κέντρο υγείας», τότε ο απατεώνας θα μπορεί να μηνύσει το αγγλικό σύστημα υγείας, απαιτώντας να λειτουργήσουν οι αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού!

Μικρομεσαίες: ναι, αλλά ποιες;

Η ειδική μέριμνα που υπάρχει για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις στα έγγραφα που έφερε στη δημοσιότητα η Greenpeace (εδώ το σχετικό έγγραφο) δεν αναιρούν, αλλά επιβεβαιώνουν πως η ΤΤΙΡ αποτελεί τη Βίβλο του σύγχρονου επιχειρηματικού ολοκληρωτισμού.

Προς αποφυγή παρανοήσεων θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι για Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις μιλούμε κι εδώ, μιλούν και στην ΕΕ, αλλά επί της ουσίας γίνεται λόγος για διαφορετικά είδη. Με βάση τον επίσημο ορισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως μεσαίου μεγέθους επιχείρηση – medium sized – ορίζεται εκείνη που απασχολεί από 50 ως 249 εργαζόμενους (κι ο ετήσιος κύκλος εργασιών της δεν υπερβαίνει τα 50 εκ. ευρώ). Ως μικρή – small – ορίζεται η επιχείρηση που απασχολεί από 10 ως 49 εργαζόμενους (κι έχει κύκλο εργασιών 2-10 εκ. ευρώ) κι ως πολύ μικρή – micro – η επιχείρηση που απασχολεί λιγότερους από 10 εργαζόμενους (κι έχει κύκλο εργασιών κάτω από 2 εκ. ευρώ). Στις δε ΗΠΑ, ως μικρομεσαίες ορίζονται οι επιχειρήσεις που απασχολούν έως 500 εργαζόμενους! Στην Ελλάδα, από την άλλη μεριά, επειδή αν εφαρμοζόταν ο ορισμός της ΕΕ οι ΜΜΕ θα αποτελούσαν το 99% των επιχειρήσεων, ο πήχης των ΜΜΕ κατεβαίνει στους 100 εργαζόμενους. Κατά κοινή δε ομολογία αποτελούν την κατηγορία που βίωσε με τον πιο δραματικό τρόπο την κρίση, καθώς ο αριθμός τους έχει μειωθεί από 745.677 το 2010 σε 531.059 το 2013.

Το ενδιαφέρον που επιδεικνύεται επομένως για τις ΜΜΕ («οι εταίροι επιδιώκουν να συνεχίσουν να υποστηρίζουν την μεγέθυνση και την ανάπτυξη των ΜΜΕ», αναφέρεται για παράδειγμα από την πρώτη κιόλας παράγραφο του σχετικού κεφαλαίου) δεν αφορά την Ελλάδα κι άλλες μικρές χώρες. Αυτό καταδεικνύεται επίσης και από τα μέτρα πολιτικής που προβλέπονται όπως είναι «η αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ στις διεθνείς αγορές… η ανταλλαγή πληροφοριών για καλύτερες πρακτικές που θα αυξήσουν την ικανότητα των ΜΜΕ να κάνουν δουλειές σε άλλους εταίρους». Ωστόσο, οι εξαγωγές απαιτούν δυνατότητα τραπεζικής χρηματοδότησης, εξειδικευμένο προσωπικό, προϊόντα υψηλής εξειδίκευσης ή χαμηλής τιμής και σοβαρούς πόρους. Συνεπώς αν κάποιοι θα ωφεληθούν από αυτές τις κατευθύνσεις θα είναι ΜΜΕ που έχουν ήδη πλεονεκτήματα στον ανταγωνισμό. Οι υπόλοιπες, στις οποίες συγκαταλέγεται η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών σχετικών επιχειρήσεων, θα πεθάνουν μια ώρα νωρίτερα, ωθώντας την ανεργία και τη φτώχεια σε πολύ υψηλότερα επίπεδα…

Δημοσιεύθηκε πρώτη φορά στην ιστοσελίδα http://unfollow.com.gr/

Μπλόκο των λαών στη Διατλαντική Συμφωνία, TTIP (Επίκαιρα, 23-29/10/2015)

Ποτέ άλλοτε τις τελευταίες δεκαετίες δε γνώρισε το Βερολίνο μια τόσο μεγάλη συγκέντρωση σαν κι αυτή που διέσχισε τους δρόμους του το Σάββατο 17 Οκτωβρίου, ξαφνιάζοντας ακόμη και την ίδια την κυβέρνηση της Άνγκελα Μέρκελ. Το αίτημα των διαδηλωτών ήταν ένα και μοναδικό: να μην εφαρμοστεί η Διατλαντική Συμφωνία, όπως λέγεται, ή η ΤΤΙΡ (Transatlantic Trade and Investment Partnership), Διατλαντική Συνεργασία Εμπορίου και Επενδύσεων. Σύμφωνα με τους διοργανωτές στους οποίους συμπεριλαμβάνονταν από περιβαλλοντικές οργανώσεις μέχρι τα κόμματα της αντιπολίτευσης ο αριθμός των διαδηλωτών έφτασε τους 250.000, ενώ κατά την εκτίμηση της αστυνομίας ανήλθαν σε 150.000! Κορυφαία στιγμή της διαδήλωσης ήταν η ανάρτηση πανώ έξω από το κτίριο της αμερικάνικης πρεσβείας στη γερμανική πρωτεύουσα που έγραφε «η δημοκρατία δεν είναι για εμπόριο».

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Το ίδιο εντυπωσιακή ήταν η διαδήλωση που έγινε και στις Βρυξέλλες, την Πέμπτη 15 Οκτωβρίου, ενάντια στη Διατλαντική Συμφωνία, οδηγώντας στη σύλληψη περισσότερων από 100 διαδηλωτών, οι οποίοι μετά από λίγη ώρα αφέθηκαν ελεύθεροι. «Συγγνώμη για την ενόχληση, προσπαθούμε να σώσουμε τον κόσμο» έγραφε το πανό των διαδηλωτών που κατέβηκαν στους δρόμους της βελγικής πρωτεύουσας έπειτα από το κάλεσμα της «συμμαχίας D19-20», στην οποία συμμετέχουν περισσότερες από 60 αγροτικές, συνδικαλιστικές και άλλες κοινωνικές οργανώσεις του Βελγίου. Οι διαδηλωτές μετά τις ομιλίες που έγιναν και τη συναυλία που ακολούθησε, συγκρότησαν ξεχωριστές πορείες και κατευθύνθηκαν σε διαφορετικά κτίρια της ΕΕ, όπως το ευρωκοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Οι διαδηλώσεις των προηγούμενων ημερών δεν ήταν οι πρώτες που έγιναν εναντίον της Διατλαντικής Συμφωνίας, κι ούτε φυσικά κι οι τελευταίες. Όσο περνάει ο καιρός ένας όλο και μεγαλύτερος αριθμός ευρωπαίων πολιτών συνειδητοποιεί ότι η Διατλαντική Συμφωνία, που επίσημο στόχο έχει την σοβαρή μείωση έως και την κατάργηση των ρυθμιστικών εμποδίων που δυσχεραίνουν το εμπόριο και τις επενδύσεις, αποτελεί την μεγαλύτερη απειλή για το επίπεδο ζωής μας και θα γίνει οδοστρωτήρας που πολύ σύντομα θα παρασύρει κάθε κοινωνική κατάκτηση, κάθε εγγύηση προς τους καταναλωτές. Πρόκειται, εν ολίγοις, για μια ευθεία βολή των πολυεθνικών επιχειρήσεων απέναντι σε ό,τι νομοθετήθηκε επί δεκαετίες συμπυκνώνοντας το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο. Με την Διατλαντική Συμφωνία επιχειρείται να ξηλωθεί μία κι έξω, με συνοπτικές διαδικασίες!

Εν κρυπτώ συνομιλίες

Η αλήθεια είναι πως η συνειδητοποίηση των πολιτών για όσα πολύ σύντομα θα έρθουν, αν τυχόν και ψηφιστεί η Συμφωνία, έχει καθυστερήσει σημαντικά κι αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο. Οι συζητήσεις για την Διατλαντική Συμφωνία, η οποία πολύ εύστοχα χαρακτηρίστηκε από  τον αμερικάνο πρέσβη στην ΕΕ, σαν «το οικονομικό ισοδύναμο του ΝΑΤΟ», καλύπτονται από ένα πρωτοφανές πέπλο σιωπής έτσι ώστε να μην γίνουν γνωστά τα επίδικα των διαπραγματεύσεων. Πολύ ενδεικτικά, είναι αδύνατο να βρεθεί στον Τύπο η ημερήσια διάταξη του 11^ου γύρου διαπραγματεύσεων που θα διεξαχθεί στο Μαϊάμι της Φλόριδας τις προσεχείς μέρες, εκτός από κάποιες γενικότητες όπως «μηχανισμοί πρόσβασης στις αγορές».

Το περιεχόμενο των συζητήσεων ωστόσο ισοδυναμεί με δυναμίτη. Για παράδειγμα πίσω από την ετικέτα της «ρυθμιστικής σύγκλισης» σχεδιάζεται η κατάργηση των προστατευτικών ρυθμίσεων που ισχύουν στην Ευρώπη κι η επιβολή του αμερικάνικου πλαισίου, δηλαδή η ανυπαρξία κάθε κανόνα. Εύκολα καταλαβαίνουμε πως το συγκεκριμένο μέτρο είναι παραγγελία των αμερικάνικων πολυεθνικών που θέλουν έτσι να εξάγουν ελεύθερες στην Ευρώπη. Για να φανεί καλύτερα η διαφορά (και παρότι μάλιστα το ευρωπαϊκό μοντέλο έχει διαβρωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια) αρκεί να αναφερθεί πως το 70% όλων των επεξεργασμένων τροφίμων που πουλιούνται στα αμερικάνικά σούπερ μάρκετ περιέχουν γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς (ΓΤΟ), όταν στην ΕΕ τυπικά δεν επιτρέπεται η πώλησή τους. Επαφίεται πλέον στα κράτη μέλη να αποφασίζουν αν θα επιτρέπουν την κυκλοφορία τους, με αποτέλεσμα χώρες όπως η Γαλλία να έχουν ένα αυστηρότατο νομοθετικό πλαίσιο. Η απειλή που έχουμε μπροστά μας εκφράζεται ανάγλυφα αν πάρουμε υπ’ όψη πως το 90% της σόγιας, του βαμβακιού και του καλαμποκιού που πουλιούνται στις ΗΠΑ είναι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί. Η ανυπαρξία ελέγχου στις ΗΠΑ αποτυπώνεται και στα φυτοφάρμακα καθώς στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού χρησιμοποιούνται ευρύτατα 82 είδη που στην Ευρώπη είναι απαγορευμένα, ενώ σοκ προκαλεί το αμερικανικό αίτημα να επιτραπεί η πώληση στην Ευρώπη πουλερικών που απολυμαίνονται από βακτήρια μέσω της πλύσης τους σε χλώριο… Η θεμελιώδης μετάλλαξη που θα επέλθει μέσω της Διατλαντικής Συμφωνίας είναι ότι ενώ μέχρι τώρα στην Ευρώπη μια εταιρεία όφειλε να αποδείξει πως οι ουσίες που χρησιμοποιεί είναι ασφαλείς για να πάρει άδεια να διαθέσει προϊόντα που την περιέχουν, στο εξής, και κατ’ αντιστοιχία με ό,τι συμβαίνει στις ΗΠΑ, κάθε ουσία είναι ασφαλής εκτός κι αν αποδειχθεί το αντίθετο. Το βάρος της αποδείξεως έτσι πέφτει στους πολίτες, που είναι προφανές ότι πάντα οι μετρήσεις τους θα βρίσκονται πολλά βήματα πίσω από τα εργαστήρια και τα τμήματα έρευνας και ανάπτυξης των πολυεθνικών εταιρειών τροφίμων.

Εταιρείες εναντίον κρατών, σημειώσατε 1!

Ένα επιπλέον, από τα πολλά θέματα, που ανοίγει η ΤΤΙΡ σχετίζεται με την υποβάθμιση του διαπραγματευτικού επιπέδου των κρατών. Στόχος είναι να επιτρέπεται στις επιχειρήσεις να μηνύουν τα κράτη, όταν βλάπτουν τα συμφέροντά τους. Δεν πρόκειται για σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Ήδη υπάρχουν περισσότερες από 500 αντίστοιχες περιπτώσεις ανά τον κόσμο, που σέρνονται στα διεθνή δικαστήρια. Τρεις είναι οι πιο χαρακτηριστικές. Οι μηνύσεις που έχει καταθέσει η αμερικανική καπνοβιομηχανία Φίλιπ Μόρις, η οποία παράγει μεταξύ άλλων και τα τσιγάρα Μάρλμπορο, στην Ουρουγουάη και την Αυστραλία, με αφορμή την υιοθέτηση αντικαπνιστικών νόμων. Η τρίτη περίπτωση μας ενδιαφέρει περισσότερο, καθώς από την μια είχε μια σουηδική πολυεθνική πυρηνικών αντιδραστήρων, τη Vattenfall, κι από την άλλη το γερμανικό κράτος, που μηνύθηκε επειδή προέβη σε …μονομερείς ενέργειες. Το ατόπημά του αφορούσε την απόφασή του να κλείσει τα πυρηνικά εργοστάσια μετά το ατύχημα στη Φουκουσίμα. Εξέλιξη που μπορεί να ήταν επιβεβλημένη μετά τα όσα έγιναν στην Ιαπωνία, μπορεί να συνάντησε την θερμή αποδοχή της κοινωνίας απολαμβάνοντας έτσι κάθε νομιμοποίησης, έθιξε ωστόσο τα συμφέροντα του πυρηνικού λόμπι. Κι αυτό δεν συγχωρέθηκε. Το συγκεκριμένο παράδειγμα μας αφορά για δύο λόγους. Γιατί αν σήμερα πολυεθνικές επιχειρήσεις βρίσκουν το θράσος να στρέφονται δικαστικά κατά κυβερνήσεων, μπορούμε να φανταστούμε τι θα γίνει αν αυτό το δικαίωμα αναγνωριστεί κι επίσημα μέσω της Διατλαντικής Συμφωνίας. Δεύτερο, γιατί αν δέχονται μηνύσεις χώρες όπως η Γερμανία, τότε χώρες όπως η Ελλάδα που ποτέ δε φημίζονταν για το ανάστημα που πρόβαλαν κατά των πολυεθνικών, θα γράφουν τη νομοθεσία μαζί με τις ενδιαφερόμενες πολυεθνικές, επικαλούμενες την ανάγκη προσέλκυσης ξένων επενδύσεων. Ποια κυβέρνηση θα τολμήσει να νομοθετήσει για την προστασία του περιβάλλοντος ή της υγείας των πολιτών ή ακόμη και την ασφάλεια των παιδιών σε σχέση με παιχνίδια αν ξέρει πώς θα θίξει επώνυμα επιχειρηματικά συμφέροντα;

Κι αυτοί είναι ορισμένοι μόνο από τους λόγους για τους οποίους η ΤΤΙΡ δεν πρέπει να εφαρμοστεί κι η ελληνική κυβέρνηση να θέσει βέτο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης…

Γιάννης Κουζής: «Ειδική Οικονομική Ζώνη θέλουν την Ελλάδα οι πιστωτές» (Επίκαιρα, 18-24 Ιουνίου 2015)

«Οι ηγεσίες των ευρωπαϊκών θεσμών έχουν απόλυτα αποδεχθεί τα νεοφιλελεύθερα δόγματα, απαξιώνοντας στην πράξη, και με συστηματικό τρόπο, το ευρωπαϊκό κοινωνικό κεκτημένο των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών κρίνοντάς το μειονέκτημα στο πεδίο του παγκοσμιοποιημένου οικονομικού ανταγωνισμού», τονίζει ο Γιάννης Κουζής, καθηγητής Εργασιακών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και Ειδικός Σύμβουλος του υπουργού Εργασίας στη συνέντευξη που παραχώρησε στα Επίκαιρα.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

– Ποιο είναι το περιεχόμενο των αλλαγών που συντελέσθηκαν κατά την περίοδο των μνημονίων στην Ελλάδα στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων;

– Η κρίση και τα μνημόνια αποτέλεσαν την χρυσή ευκαιρία ώστε στην ελληνική αγορά εργασίας να ενταθούν οι πολιτικές ευελιξίας της εργασίας που δρομολογούνταν σταθερά αλλά με χαμηλότερους ρυθμούς από το 1990 και εντεύθεν. Πρόκειται για τις πολιτικές ενίσχυσης των ατυπικών μορφών εργασίας, δεύτερης ταχύτητας αμοιβών και δικαιωμάτων, σε βάρος της σταθερής και πλήρους απασχόλησης, της ανάπτυξης της ελαστικοποίησης των ωραρίων, του περιορισμού της προστασίας από τις απολύσεις και ευελικτοποίησης του τρόπου διαμόρφωσης των μισθών μέσα από την αποδιάρθρωση του συστήματος των συλλογικών διαπραγματεύσεων και της επίλυσης των συλλογικών διαφορών. Παρεμβάσεις επίσης καταγράφονται κατά την ίδια περίοδο και στον δημόσιο τομέα στο πλαίσιο της στρατηγικής σύγκλισης του εργασιακού του καθεστώτος με το αντίστοιχο του ιδιωτικού τομέα, στο πλαίσιο μιας προς τα κάτω σύγκλισης που ωθεί στη συνολική και δραματική υποβάθμιση του περιεχομένου της εργασίας

– Σε ό,τι αφορά στα εργασιακά ποιές είναι οι απαιτήσεις των δανειστών;

– Σήμερα οι δανειστές επιμένουν στην ολοκλήρωση της πολιτικής μετατροπής της χώρας σε μια ειδική οικονομική ζώνη εστιάζοντας, καταρχάς, στην απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων. Πρόκειται ουσιαστικά για την πλήρη άρση της προστασίας από τις μαζικές απολύσεις με την παροχή της δυνατότητας στις επιχειρήσεις άνω των 150 εργαζόμενων να απολύουν ελεύθερα μέχρι και το 10% του δυναμικού τους μηνιαίως, και χωρίς το ανώτατο αριθμητικό όριο των 30 ανά μήνα απολύσεων. Αυτό σημαίνει περαιτέρω διευκόλυνση των απολύσεων που μεταφράζεται στην πλήρη απελευθέρωσή τους, εφόσον πλέον η ειδική διαδικασία προστασίας από τις μαζικές απολύσεις θα προβλέπεται όταν οι επιχειρήσεις θα θέλουν να υπερβούν το νέο ανώτατο όριο. Δηλαδή τότε θα απαιτείται η σύνταξη τεκμηριωμένης οικονομοτεχνικής έκθεσης, η ενημέρωση και διαβούλευση με τους εκπροσώπους των εργαζομένων ενώ η προβλεπόμενη σχετική έγκριση από το υπουργείο Εργασίας έχει και αυτή βρεθεί στο στόχαστρο των δανειστών. Η απελευθέρωση των απολύσεων κρίνεται απαράδεκτη, ιδιαίτερα σε μια χώρα όπου η ανεργία εκτινάχθηκε από το 7,5% στο 28%, εξέλιξη στην οποία συνέβαλαν τα αλλεπάλληλα μνημονιακά μέτρα διευκόλυνσης τόσο των ατομικών όσο και των ομαδικών απολύσεων. Σε αυτό το πλαίσιο μειώθηκε έως και κατά το ήμισυ το κόστος των αποζημιώσεων παράλληλα με την αύξηση των δόσεων καταβολής  τους και τη μείωση του ποσού της κάθε δόσης, αυξήθηκε κατά 10 μήνες ο χρόνος προϋπηρεσίας για το δικαίωμα στην αποζημίωση απόλυσης, μειώθηκε στο 1/6 ο ανώτατος χρόνος προειδοποίησης απόλυσης, διαδικασία  που συνεπάγεται μειωμένη κατά το ήμισυ αποζημίωση, ενώ, τέλος, αυξήθηκε από το 2% στο 5% το όριο των ανά μήνα απολύσεων. Η πίεση για πλήρη ευελιξία στις απολύσεις ασκείται σήμερα σε μία χώρα ήδη πρωταθλήτρια ανεργίας στην ΕΕ με μόλις το 10% των ανέργων να λαμβάνει το πενιχρό επίδομα ανεργίας που αντιστοιχεί στο 60% του γενικού κατώτατου μισθού και για χρονικό διάστημα  έως 12 μηνών.

– Υπάρχουν τμήματα της ελληνικής ολιγαρχίας που κρύβονται πίσω από αυτές τις απαιτήσεις και προσδοκούν οφέλη από την εφαρμογή τους; 

– Οι απαιτήσεις αυτές προέρχονται αφενός από ξένους «επενδυτές» που προσδοκούν σε μια απελευθερωμένη αγορά εργασίας, και αφετέρου από οικονομικά συμφέροντα που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα ενόψει σχεδιαζόμενων αναδιαρθρώσεων σε μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεις. Σε αυτή την κατηγορία συγκαταλέγονται κυρίως οι τράπεζες, τα μέσα ενημέρωσης και οι αγοραστές των ιδιωτικοποιημένων δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών.

– Εκτός από τις ομαδικές απολύσεις απαιτούνται και άλλα μέτρα από τους δανειστές;

– Βεβαίως εκτός από τα μέτρα για τις απολύσεις για τους δανειστές πάντοτε εκκρεμούν, αν και δεν τίθενται στην παρούσα φάση, οι παρεμβάσεις στον περιορισμό της συνδικαλιστικής δράσης και στην επαναφορά της ανταπεργίας (lock out). Με αυτό τον τρόπο επιδιώκεται η ολοκλήρωση των παρεμβάσεων και στο συλλογικό μέρος των εργασιακών σχέσεων μετά από την αποκαθήλωση των συλλογικών συμβάσεων. Παράλληλα ασκούνται πιέσεις ώστε να μην καταργηθούν τα μνημονιακά μέτρα που αποδιάρθρωσαν την εργασία με κύρια αιχμή την παρεμπόδιση της επαναφοράς του κατώτατου μισθού στα 751 ευρώ και της αποκατάστασης των συλλογικών διαπραγματεύσεων.

– Ισχύει ακόμη η επιδίωξή τους να πάει ο μισθός στα 250 ευρώ όπως είχε δηλώσει ο Τόμσεν στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο;

– Είναι γνωστό ότι στο παράρτημα του δευτέρου μνημονίου συμπεριλαμβάνεται ο στόχος της σύγκλισης των κατώτατων μισθών με εκείνους των γειτονικών βαλκανικών χωρών. Το μέτρο της συμπίεσης των κατώτατων μισθών από τα 751 στα 586 ευρώ (και στα 510 για τους νέους) εντάχθηκε σε αυτό το στόχο. Παράλληλα με την αποδόμηση του συστήματος των συλλογικών συμβάσεων και με την συνακόλουθη έξαρση της εξατομίκευσης των μισθών, που οδήγησαν σε μεσοσταθμική μείωση των μισθών κατά 24%, ώστε σήμερα να έχει διπλασιασθεί το ποσοστό των πλήρως απασχολούμενων, και τετραπλασιασθεί το αντίστοιχο των εργαζόμενων με μειωμένα ωράρια που αμείβονται με μισθούς μέχρι τα παλαιά γενικά κατώτατα όρια των 751 ευρώ. Τα στοιχεία αυτά σε συνδυασμό με το 1,4 εκ. ανέργων διαμορφώνουν ένα νέο και έντονα υποβαθμισμένο εργασιακό τοπίο παράλληλα με μια νέα κουλτούρα για την εργασία που αποκλίνει από την έννοια και το ουσιαστικό περιεχόμενό της.

– Υφίστανται αντιθέσεις μεταξύ ευρωπαίων πιστωτών και ΔΝΤ στα εργασιακά;

– Οι κατά καιρούς διαφαινόμενες διαφορές πιστεύω ότι είναι δευτερεύουσας σημασίας πόσο μάλλον που σε όλη την διάρκεια της μνημονιακής περιόδου παρατηρούνται αλλαγές στους ρόλους του «καλού» και του «κακού» στα θέματα της αγοράς εργασίας. Και αυτό γιατί θεωρώ ότι σε σημαντικό βαθμό οι θέσεις των τριών θεσμών τέμνονται και αλληλοσυμπληρώνονται, στοιχείο που πρέπει να καθιστά την όποια διαπραγμάτευση κυρίως πολιτική και όχι τεχνική στη βάση τεκμηριωμένων επιστημονικά επιχειρημάτων που δεν φαίνεται να συγκινούν τη μονομερή και νεοφιλελεύθερη αντίληψη των δανειστών. Ο ρόλος του ΔΝΤ είναι γνωστός για τη διαχρονική στάση του στην πορεία της απορρύθμισης του κοινωνικού κράτους και της εργασίας όπου έχει καταγραφεί η παρουσία του. Οι άλλοι δύο ευρωπαίοι πιστωτές (ΕΕ και ΕΚΤ) έχουν προ πολλού δώσει δείγματα γραφής για τον τρόπο που αντιλαμβάνονται τις εργασιακές σχέσεις στο πλαίσιο πολιτικών απασχόλησης υπό την πίεση της κυρίαρχης αντίληψης περί ανταγωνιστικότητας με όρους μείωσης και συμπίεσης των δαπανών για την εργασία, που ενοχοποιείται ως επαχθές κόστος. Με αυτό τον τρόπο οι ηγεσίες των ευρωπαϊκών θεσμών έχουν απόλυτα αποδεχθεί τα νεοφιλελεύθερα δόγματα, απαξιώνοντας στην πράξη, και με συστηματικό τρόπο, το ευρωπαϊκό κοινωνικό κεκτημένο των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών κρίνοντάς το ως συγκριτικό μειονέκτημα στο πεδίο του παγκοσμιοποιημένου οικονομικού ανταγωνισμού. Αυτό, άλλωστε, που καταγράφεται στην ελληνική αγορά εργασίας κατά την περίοδο των μνημονίων δεν αποτελεί καινοτομία ως προς τη φύση και το περιεχόμενο των επιβληθέντων μέτρων αφού αυτά αντιγράφουν «καλές» πρακτικές  που, διάσπαρτες, συναντώνται σε όλο σχεδόν το φάσμα των ευρωπαϊκών χωρών. Η μόνη καινοτομία έγκειται στο γεγονός ότι σε μια χώρα και σε τόσο σύντομο διάστημα επιβλήθηκε ένας καταιγισμός μέτρων ουσιαστικής απορρύθμισης της εργασίας. Επομένως, η εκ του σύνεγγυς παρακολούθηση των ευρωπαϊκών πολιτικών για την απασχόληση και τις εργασιακές σχέσεις, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, δεν μπορεί να απενοχοποιήσει τον ρόλο της νεοφιλελεύθερης Ευρώπης στο ελληνικό δράμα. Η κρίση και τα μνημόνια αποτέλεσαν την τέλεια αφορμή, υπό το άλλοθι της κρίσης, για την σταδιακή μεταφορά στην Ευρώπη και στην ευρωζώνη, μέσω του ελληνικού πειραματόζωου, εργασιακών όρων σύγκλισης  με τον τρίτο κόσμο. Την ίδια στιγμή, μάλιστα, η Ευρώπη διαπραγματεύεται εν κρυπτώ τη Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων (ΤΤΙΡ)με τις ΗΠΑ και τον Καναδά με περιεχόμενο πλήρους απελευθέρωσης των αγορών, και κατοχύρωσης της ελευθερίας των πολυεθνικών επενδυτών στη μη συμμόρφωση στο δίκαιο της χώρας υποδοχής αναφορικά με την εργατική, ασφαλιστική, φορολογική και  περιβαλλοντική νομοθεσία. Πώς είναι δυνατόν, λοιπόν, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, με τους όρους που σήμερα λειτουργούν και διοικούνται, να αποτελούν την ασφάλεια για τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα των ευρωπαίων πολιτών έναντι του αμερικανοκρατούμενου ΔΝΤ, όταν ήδη συμβάλλουν στην μέχρι τώρα σταδιακή αποδόμησή τους; Και όταν, επίσης, προετοιμάζουν σε, κεκλεισμένων θυρών, διαπραγματεύσεις την πλήρη αποδιάρθρωσή τους, μέσα από «ελεύθερες» επενδυτικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ, χώρα που αρνείται επίμονα να επικυρώσει τις 6 από τις 8 θεμελιώδεις διεθνείς συμβάσεις εργασίας του ILO;

Πρώτη νίκη κατά της Διατλαντικής Συμφωνίας (Πριν, 14/6/2015)

Ήττα για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ευρωπαϊκές πολυεθνικές αποτέλεσε η απόφαση που αναγκάστηκε να λάβει ο πρόεδρος του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς, την Τετάρτη 10 Ιουνίου, όταν κατόπιν σοβαρότατων αντιδράσεων αναγκάστηκε να αναβάλει επ’ αόριστο την ψηφοφορία και την ίδια τη συζήτηση για την Διατλαντική Συμφωνία.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Μόλις ένα χρόνο πριν φάνταζε αδιανόητη μια τέτοια εξέλιξη για την φιλόδοξη συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ, που σε πολλά σημεία θυμίζει ζώνη ελεύθερου εμπορίου. Πολύ πιο αδιανόητες όμως φάνταζαν οι κοινωνικές αντιδράσεις ενάντια στην Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων (ΤΤΙΡ) που προηγήθηκαν κι επέβαλαν αυτήν την υποχώρηση της ΕΕ, καθώς το σχέδιο της ευρωπαϊκής ολιγαρχίας ήταν να υπογράψει τις σχετικές συνθήκες μακριά από το φως της δημοσιότητας και υπό συνθήκες πλήρους αδιαφάνειας. Η αλλεργία τους άλλωστε απέναντι σε κάθε στοιχείο δημοκρατικής λογοδοσίας είναι τέτοια ώστε όχι μόνο έχει προβλεφθεί η απαγόρευση κάθε δημόσιας πρόσβασης στα πρακτικά των διαπραγματεύσεων για 30 ολόκληρα χρόνια, αλλά η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επιδοθεί σε μια προσπάθεια αξιοποίησης νόμων και ερμηνειών τα οποία να επικαλεστούν ώστε η ψήφιση της συμφωνίας από τα εθνικά κοινοβούλια να εμφανιστεί ως περιττή.

Η τιτάνια προσπάθεια τους να αφήσουν μακριά από την δημόσια κριτική την συμφωνία γίνεται καλύτερα κατανοητή αν εξετάσουμε το περιεχόμενό της. Η διατλαντική συμφωνία ισοδυναμεί με έναν νεοφιλελεύθερο οδοστρωτήρα που έρχεται να ισοπεδώσει κάθε εθνική νομοθεσία η οποία στο παρελθόν προστάτευε τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και της κοινωνίας, βάζοντας φραγμό στην ασυδοσία του κεφαλαίου. Τώρα, όχι μόνο δεν αναγνωρίζονται «ουδέτερες ζώνες» αλλά κι όταν κάνουμε λόγο για το κεφάλαιο που θα ευνοηθεί, εννοούμε το …πολύ μεγάλο κεφάλαιο. Στα μέτρα αυτών των κοινωνικών δυνάμεων είναι φτιαγμένη η Συμφωνία.

Τέσσερις πλευρές της συζητούμενης Διατλαντικής Συμφωνίας, που δεν αφορά την κατάργηση τελωνειακών δασμών (καθώς αυτοί βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο όλων των εποχών) αλλά ρυθμιστικών διατάξεων, είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικές για το περιεχόμενό της: Πρώτο, οι πολυεθνικές θα μπορούν να παρακάμπτουν την εθνική δικαιοσύνη προσφεύγοντας για την επίλυση διαφορών σε διεθνή δικαστήρια, οι αποφάσεις των οποίων θα επιβάλλονται σε κάθε χώρα. Το εθνικό δίκαιο έτσι θα καταστρατηγείται δια της παράκαμψής τους και της αναγνώρισής ως εθνικού δικαίου εκείνου που είναι πιο φιλικό προς τις επιχειρήσεις. Δεύτερο, προωθείται η ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών, με το ενδιαφέρον να είναι στραμμένο στις έως πρότινος αποκλειστικά δημόσιες υπηρεσίες: υγεία, παιδεία, ενέργεια, νερό, τηλεπικοινωνίες, συγκοινωνίες, κ.λπ. Τρίτο, η νέα Συμφωνία θα προκαλέσει ένα πρωτοφανή κύκλο γιγαντισμού στην οικονομία, κλείνοντας χιλιάδες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, με δραματικές επιπτώσεις στην απασχόληση. Χαρακτηριστικά, προβλέπεται πως θα χαθούν 1 εκ. θέσεις εργασίας και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού χωρίς να υπολογίζεται η μείωση των μισθών που θα ακολουθήσει. Τέταρτο, η Διατλαντική Συμφωνία, που έχει χαρακτηριστεί και «οικονομικό ισοδύναμο του ΝΑΤΟ», φέρνει πιο κοντά ΗΠΑ και ΕΕ, ταυτόχρονα όμως σε κρίσιμους τομείς, όπως στην ενέργεια, αποκόβει την Ευρώπη από την Ρωσία, αναβιώνοντας ψυχροπολεμικές οικονομικές στρατηγικές.

Ελπιδοφόρο στοιχείο στην πάλη των λαών εναντίον των οικονομικών ολοκληρώσεων είναι κι η εκπληκτικής συμμετρίας απόφαση των εκπροσώπων του Δημοκρατικού Κόμματος στη Βουλή των Αντιπροσώπων να μην παραχωρήσουν στον Ομπάμα τις διευρυμένες εξουσίες που ζητούσε για να υπογράψει μια παρόμοια συμφωνία με 11 χώρες του Ειρηνικού. Έχει ο καιρός γυρίσματα…

(Εδώ, αναλυτικότερη κριτική στην συμφωνία ΤΤΙΡ)