Η γάγγραινα των ελεγκτικών εταιρειών (Επίκαιρα, 20-26 Νοεμβρίου 2014)

Η υποκρισία που ανθεί στα ρετιρέ του ευρωπαϊκού οικοδομήματος ήταν γνωστή από καιρό. Δεν χρειαζόταν να αποκαλυφθεί ότι ο Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ έφερε προσωπική ευθύνη για την μετατροπή του μικροσκοπικού δουκάτου του Λουξεμβούργου σε ένα απέραντο πλυντήριο, με αφορμή τις αποκαλύψεις της Διεθνούς Σύμπραξης Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ), καθώς διετέλεσε πρωθυπουργός του επί 20 σχεδόν χρόνια: από το 1995 ως το 2013! Η απερίγραπτη δυσοσμία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος αποκαλύπτεται αν λάβουμε υπ’ όψη μας επιπλέον ότι ο Γιουνκέρ διετέλεσε επί 8 χρόνια, από το 2005 ως το 2013, πρόεδρος του Eurogroup, του συμβουλίου υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης. Με άλλα λόγια, ο άνθρωπος που έφερε την ευθύνη για την εναρμόνιση της οικονομικής πολιτικής των κρατών μελών της ευρωζώνης και την σφιχτή δημοσιονομική διαχείριση εφάρμοζε στο εσωτερικό της χώρας του μια οικονομική πολιτική που υπονόμευε ευθέως την συνοχή της ευρωζώνης και τίναζε στον αέρα κάθε προσπάθεια σύγκλισης, από τη στιγμή που με αθέμιτα μέσα αφαιρούσε φορολογικά έσοδα από τα άλλα κράτη μέλη προς όφελος του «Μεγάλου Δουκάτου» του των …484.000 κατοίκων.

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Ουδέποτε ωστόσο θα τα είχε καταφέρει τόσο καλά ο Γιουνκέρ αν δεν συνέδραμαν το έργο του οι λογιστικο-ελεγκτικές εταιρείες. Κι εδώ ακριβώς έγκειται η μεγαλύτερη αποκάλυψη: πώς οι λογιστικο-ελεγκτικές εταιρείες που, τύποις, το έργο τους αφορά στην διευκόλυνση των φορολογικών και λογιστικών εργασιών των επιχειρήσεων, πλέον αποτελούν μέρος του φορολογικού προβλήματος κάθε χώρας κι όχι μέρος της λύσης τους. Οι αποκαλύψεις του ICIJ έφεραν στην επιφάνεια τις μεθόδους που μετήρχετο, συγκεκριμένα, η PriceWaterhouseCoopers (PwC) για να συσκοτίζει τις φορολογικές αρχές κάθε χώρας έτσι ώστε οι πελάτες της να πληρώνουν όσο το δυνατόν λιγότερους φόρους. Επρόκειτο για ένα πολυδαίδαλο, έως χαοτικό, σύστημα απόκρυψης εσόδων και κερδών που κατέληγε, για παράδειγμα, οι αμερικανικές επιχειρήσεις οι οποίες προσέτρεξαν το 2012 στις υπηρεσίες της για κέρδη ύψους 95 δις. δολ. να πληρώσουν φόρους 1,04 δις. δολ. ή 1,04%!!! Με βάση τις πρόσφατες αποκαλύψεις 343 μεγάλες επιχειρήσεις ευνοήθηκαν από τον φορολογικό παράδεισο του Λουξεμβούργου, στις οποίες συμπεριλαμβάνονταν η τράπεζα Eurobank κι η εταιρεία τηλεφωνίας Wind, η οποία όμως το διέψευσε.

Στο στόχαστρο εισαγγελέων

Επί ευρωπαϊκού εδάφους μπορεί να ήταν η πρώτη φορά που τα έργα και οι ημέρες των ελεγκτικών εταιρειών απασχόλησαν τόσο έντονα τη δημόσια συζήτηση, όταν έγινε αντιληπτό πως η αδιαμφισβήτητη τεχνογνωσία στρέφεται εναντίον της δημοσιονομικής ισορροπίας των κρατών, ωστόσο τα ανδραγαθήματα τους ουκ ολίγες φορές έχουν βρεθεί στο στόχαστρο των δικαστικών αρχών τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Αγγλία. Επανειλημμένες φορές για την ακρίβεια κοινοβουλευτικά σώματα και εισαγγελείς έχουν αφιερώσει χιλιάδες ώρες εργασιών για να …ελέγξουν το έργο των ελεγκτών κι ειδικότερα των «4 μεγάλων», όπως συνηθίζεται να αποκαλούνται: Της PriceWaterhouseCoopers, της Ernst & Young, της Deloitte και της KPMG. Μάλιστα, το τελευταίο στάδιο γιγαντισμού τους, όταν από 5 έγιναν 4, συντελέστηκε το 2002 όταν οι αποκαλύψεις για την Enron έφεραν στην επιφάνεια τις σκανδαλώδεις μεθοδεύσεις της ελεγκτικής εταιρείας Arthur Andersen για την απόκρυψη των χρεών της και την εμφάνιση κερδών. Τόσο …σκανδαλώδεις που οι αρχές την έκλεισαν. Έτσι μας έμειναν οι άλλες τέσσερις…

Για τα «κατορθώματά» τους θα μπορούσαν να γραφτούν βιβλία. Αξίζει ωστόσο να θυμίζουμε ορισμένες από τις πιο «λαμπρές» στιγμές τους, για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος που αντιπροσωπεύουν. Η PwC, πριν αποκαλυφθεί η ενεργός συμμετοχή της στην φορο-αποφυγή 343 πολυεθνικών μεταξύ των οποίων κολοσσοί όπως η ΙΚΕΑ, Amazon κ.α., είχε απασχολήσει τις αμερικάνικες αρχές με αφορμή τις συμβουλές που παρείχε στην Caterpillar, αξιοποιώντας μεταξύ άλλων ένα σύστημα θυγατρικών στην Ελβετία, έτσι ώστε να φορολογηθεί με ένα συντελεστή ύψους 6%, μακράν του 29% που ισχύει επισήμως στις ΗΠΑ. Τα ποσά που επωφελήθηκε η Caterpillar κι έχασε το αμερικανικό δημόσιο, σύμφωνα με την έρευνα που έκανε το Κογκρέσο, εκτιμήθηκαν σε 2,4 δις. δολ. Σε μία άλλη έρευνα του αμερικανικού Κογκρέσου, αποκαλύφθηκαν ηλεκτρονικά μηνύματα μεταξύ στελεχών της KPMG, στα οποία υπολόγιζαν ότι τα πρόστιμα (31.000 δολ.) από τις αμερικανικές φορολογικές αρχές (IRIS) σε περίπτωση που αποκαλύπτονταν θα ήταν υποδεέστερα των εσόδων της KPMG (360.000 δολ.). Γιατί λοιπόν να μην αποκρύψουν τους πληρωτέους φόρους; Το προηγούμενο μάλιστα της «εν ψυχρώ εκτέλεσης» της Arthur Andersen, όταν αποκαλύφθηκαν οι απάτες στην Enron, οδήγησαν την KPMG στις διενέξεις της με το αμερικανικό δημόσιο να επιδιώκει τον συμβιβασμό πληρώνοντας όσο – όσο προκειμένου να κλείσουν οι υποθέσεις. Έτσι το 2005 η KPMG πλήρωσε σε συμβιβασμό 456 εκ. δολ. πρόστιμα! Την ίδια πρακτική του εξωδικαστικού συμβιβασμού επέλεξε η KPMG και στην Ολλανδία τον Δεκέμβριο του 2013 πληρώνοντας 10 εκ. πρόστιμο!

Στην Ελλάδα δεν γνωρίζουμε…

Στην Ελλάδα, αντίθετα, ζούμε ακόμη την εποχή της ….αθωότητας. Κανείς δεν γνωρίζει για την σύγκρουση συμφέροντος που διέπει τις ελεγκτικές εταιρείες καθώς από την μια αναλαμβάνουν την τήρηση των λογιστικών βιβλίων των επιχειρήσεων κι από την άλλη υπογράφουν τους ισολογισμούς τους, ενώ με το φορολογικό πιστοποιητικό, που εισήχθη πριν δύο χρόνια, εγγυώνται την συμμόρφωση των επιχειρήσεων με τη φορολογική νομοθεσία. Ακόμη πιο ακραίο παράδειγμα της εθελοτυφλίας είναι ο διορισμός στις πιο νευραλγικές θέσεις με ευθύνη τα δημόσια έσοδα δύο στελεχών που προέρχονται από τις …ελεγκτικές εταιρείες: του Γιώργου Μαυραγάνη ως υφυπουργού Οικονομικών, ο οποίος μάλιστα μετά το στραπάτσο του ΕΝΦΙΑ συγκέντρωσε στα χέρια του κατόπιν πρωθυπουργικής εντολής το σύνολο της φορολογικής πολιτικής και των ελέγχων και της Κατερίνας Σαββαΐδου, που διορίστηκε επικεφαλής της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, αντικαθιστώντας τον Χάρη Θεοχάρη. Ο Γ. Μαυραγάνης, όπως αναφέρεται στο βιογραφικό του εργάστηκε στην KPMG κι η Κ. Σαββαΐδου στην PwC. Αμφότεροι υψηλόβαθμα στελέχη…

Οι «δεσμοί αίματος» του ελληνικού δημοσίου με τις ελεγκτικές εταιρείες δημιουργήθηκαν από τις πρώτες μέρες που έφτασε η Τρόικα στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικό, κι όχι μοναδικό, παράδειγμα η μεταβίβαση στις ελεγκτικές εταιρείες του ελέγχου των ΝΠΔΔ, από τον Μάιο του 2010, με απόφαση του τότε υπουργού Οικονομικών Γ. Παπακωνστατίνου!

Έτσι μαζί με τα πρώην στελέχη της Goldman Sachs που ανέλαβαν την διαχείριση του δημόσιου χρέους, οι ελεγκτικές εταιρείες εισήλθαν στα άδυτα των αδύτων του ελληνικού δημοσίου, προκαλώντας μια νέα σύγκρουση συμφέροντος με στελέχη του ιδιωτικού τομέα που αμείβονταν αδρά επί χρόνια ως φορολογικοί σύμβουλοι ιδιωτικών εταιρειών τώρα να πρέπει να τις ελέγξουν εκ μέρους του δημοσίου. Περιστρεφόμενη πόρτα μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα; Βρικόλακες σε ρόλο φύλακα σε τράπεζα αίματος; Ναρκομανείς σε ρόλο διευθυντή σε κλινική αποτοξίνωσης; Όπως και να το χαρακτηρίσουμε πρόκειται για ναρκοθέτηση του δημοσίου συμφέροντος!

Ελληνικά πρότυπα στα μέτρα των ελεγκτικών

Το πεδίο δράσης των λογιστικο-ελεγκτικών εταιρειών επεκτείνεται σαρωτικά με την εισαγωγή των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων. Πρόκειται για μια εκ βάθρων αλλαγή στο φορολογικό και λογιστικό σύστημα που επιτείνει την πολυνομία, στρέφεται σε βάρος των επιχειρήσεων καθώς θα αυξήσει το σχετικό κόστος καθώς και των ανεξάρτητων λογιστικών γραφείων που θα δουν τις δουλειές να φεύγουν στις ελεγκτικές εταιρείες. Μοναδικός ωφελημένος δηλαδή θα είναι η κλειστή λέσχη των τεσσάρων μεγάλων λογιστικο-ελεγκτικών εταιρειών, κι ενδεχομένως λίγων ακόμη που έχουν αναπτυχθεί στη σκιά τους! Ο υφυπουργός Οικονομικών Γ. Μαυραγάνης, που θεωρείται βασικός αρχιτέκτονας του νομοσχεδίου, μιλώντας στη Βουλή την Πέμπτη 13 Νοεμβρίου το εμφάνισε περίπου ως …ευλογία, λέγοντας ότι «ανταποκρίνεται στην ανάγκη εκσυγχρονισμού του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των επιχειρήσεων και έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός σύγχρονου ρυθμιστικού πλαισίου, τη μείωση του διοικητικού κόστους των επιχειρήσεων και την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας». Την ίδια ώρα οι αντιδράσεις μεταξύ των λογιστών κορυφώνονται…

Για τις επιπτώσεις που θα έχει η εισαγωγή των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων μίλησαν στα Επίκαιρα δύο συνδικαλιστές οικονομολόγοι – λογιστές, ο Παναγιώτης Αλεβιζάκης, μέλος της Κεντρικής Διοίκησης του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας κι εκπρόσωπος της Ανεξάρτητης Κίνησης Οικονομολόγων Ελλάδας κι ο Χρίστος Τασιάκος, μέλος της Συνέλευσης των Αντιπροσώπων κι εκπρόσωπος της Αγωνιστικής Ριζοσπαστικής Συνεργασίας Οικονομολόγων.

Ελληνική πατέντα για την εξυπηρέτηση των λίγων

Κ. Αλεβιζάκης*

Με τις διατάξεις του νέου σχεδίου νόμου Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα καταργούνται ή τροποποιούνται διατάξεις οι οποίες ρυθμίζουν την λογιστική, φορολογική και ελεγκτική οργάνωση των επιχειρήσεων. Έως τώρα διευκόλυναν το έργο των φορολογικά εμπλεκομένων πλευρών και παρουσίαζαν τα αποτελέσματα της διαχείρισης των επιχειρήσεων με σαφή, τυποποιημένο και αξιόπιστο τρόπο.

Επιδιώκεται   να επιβληθούν διατάξεις των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων (ΔΛΠ) και στις μη εισηγμένες στο χρηματιστήριο επιχειρήσεις, χωρίς να δικαιολογούν το όφελος για τις ίδιες τις επιχειρήσεις και για την εθνική οικονομία. Το περιβάλλον που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις θα είναι αρκετά δύσκολο από την στιγμή που θα τηρούν διπλά βιβλία. Δεν προβλέπεται εξίσωση των φορολογικών με τις λογιστικές διατάξεις και οι επιχειρήσεις για να ανταποκριθούν θα τηρούν διπλά βιβλία για πάγια, αποθέματα κλπ. Παράλληλα για την εκτιμώμενη ωφέλιμη οικονομική ζωή των παγίων, οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να προσφεύγουν σε εκτιμήσεις πληρώνοντας σημαντικά πόσα για κάθε εκτίμηση. Αν λάβουμε υπόψη μας το σύνολο των αλλαγών σε εξοπλισμό, προγράμματα, αναγκαία εκπαίδευση και τήρηση διπλών βιβλίων θα πρέπει η πολιτεία να δικαιολογήσει το όφελος που θα έχουν οι επιχειρήσεις από την εισαγωγή των διατάξεων αυτών και μάλιστα από την στιγμή που τα ΔΛΠ  είναι υποχρεωτικά όχι για το σύνολο των επιχειρήσεων αλλά μόνο για τις εισηγμένες κι αυτές που έχουν ενδο-ομιλικές συναλλαγές. Φοβούμαστε ότι η ηγεσία του υπουργείου δεν πράττει αντιλαμβανόμενη τις ανάγκες της κοινωνίας και των επιχειρήσεων αλλά της ακόρεστης θέλησης επιχειρήσεων πληροφορικής, ανάπτυξης προγραμμάτων και μιας μικρής μερίδας πολυεθνικών και ξένων ελεγκτικών εταιρειών.

*Οικονομολόγος, μέλος της Κεντρικής Διοίκησης του Οικονομικού Επιμελητήριου Ελλάδος και εκπρόσωπος της Ανεξάρτητης Κίνησης Οικονομολόγων Ελλάδας

 

Λογιστικά πρότυπα διευκόλυνσης της φοροδιαφυγής

Χ. Τασιάκος*

Ο κλάδος των φοροτεχνικών λογιστών έρχεται μπροστά σε νέα δεδομένα με τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (ΕΛΠ), μετά την ταλαιπωρία των τελευταίων  ετών που τους οδήγησε να γίνουν άμισθοι υπάλληλοι του δημοσίου με όλες τις αλλαγές στο φορολογικό σύστημα και την διάλυση του ελληνικού δημοσίου που ήρθε να πέσει στις πλάτες των λογιστών.

Τα ΕΛΠ έρχονται να γίνουν η ταφόπλακα τόσο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) όσο και των λογιστών οι οποίοι βιώνουν την κρίση του συστήματος παραμένοντας απλήρωτοι από πολλές επιχειρήσεις και τώρα θα πρέπει να ξοδέψουν χρόνο που δεν υπάρχει μιας και δουλεύουν 12-15 ώρες την ημέρα αλλά και χρήμα για την εκπαίδευση τους και την αναβάθμιση των προγραμμάτων τους. Τα ΕΛΠ υποτίθεται πως έρχονται να εφαρμόσουν την οδηγία της ΕΕ, η οποία όμως είναι προαιρετική. Ως αποτέλεσμα πολλές ΜΜΕ δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν ένεκα κόστους που θα πέσει στις πλάτες τους μαζί με όλα τα αλλά μέτρα που έχουν παρθεί έως τώρα (φορολογία εισοδήματος, τέλος επιτηδεύματος, ΕΝΦΙΑ κ.λπ.).

Τα ΕΛΠ έρχονται να καταργήσουν το Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο (ΕΓΛΣ) μετά από τριάντα πέντε χρόνια και τον Κώδικα Φορολογικής Απεικόνισης Στοιχείων (ΚΦΑΣ) μετά από δυο χρόνια ανατρέποντας όσα γνωρίζαμε έως  τώρα. Οι απόψεις ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να έχουν όποια λογιστική οργάνωση θέλουν δεν ισχύει διότι θα χρειαστεί να παρουσιάσουν στο τέλος του χρόνου τις καταστάσεις σύμφωνα με τα ΕΛΠ.

Τα ΕΛΠ δεν θα έλθουν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής. Αντίθετα, έρχονται να βοηθήσουν την φοροδιαφυγή και με το νομό. Ο χρόνος για την προετοιμασία, την εκπαίδευση και την αναβάθμιση των προγραμμάτων είναι ανεπαρκής και για τις ΜΜΕ και τους λογιστές.

Τα ΕΛΠ μαζί με την πιστοποίηση του φοροτέχνη-λογιστή τα οποία συνδέονται άρρηκτα έρχονται να διαλύσουν το κλάδο των λογιστών και να τους οδηγήσουν στην αγκαλιά των ελεγκτικών εταιρειών με πενιχρούς μισθούς και εξαντλητικά ωράρια εργασίας.

Απαιτείται η από κοινού αντιπαράθεση στο νομοσχέδιο των λογιστών και των ΜΜΕ για την μη εφαρμογή των ΕΛΠ.

*μέλος της Συνέλευσης των Αντιπροσώπων του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας κι εκπρόσωπος της Αγωνιστικής Ριζοσπαστικής Συνεργασίας Οικονομολόγων

Ο φορολογικός παράδεισος του Λουξεμβούργου πίσω από την μνημονιακή κόλαση της ΕΚΤ (Πριν, 9.11.2014)

Μια μικρή γεύση και γα τα όσα θα γίνουν στην Ελλάδα όταν τυπικά κλείσει το κεφάλαιο των Μνημονίων πήραμε από την Ιρλανδία με αφορμή την αποκάλυψη της μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδας Irish Times (εδώ το σχετικό δημοσίευμα) σχετικά με την αφόρητη πίεση που άσκησε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο Δουβλίνο για να υπαχθεί η χώρα σε μνημόνιο. Διαφορετικά, δεν θα ενέκριναν ούτε ευρώ στις τράπεζες και θα διέκοπταν την χρηματοδότηση μέσω του μηχανισμού έκτακτης παροχής ρευστότητας, ELA. Ενδεικτικό της σοβαρότητας της κατάστασης είναι ότι απαντώντας η Φρανκφούρτη στις κατηγορίες που διατυπώθηκαν εναντίον της, για τον εκβιασμό που άσκησε στον τότε πρωθυπουργό Μπράιαν Κόουεν, επιβεβαίωσε όλα όσα της καταλογίζονται.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Οι δύο επιστολές του πρώην προέδρου της ΕΚΤ, Ζαν Κλοντ Τρισέ που έδωσε στην δημοσιότητα η Φρανκφούρτη (εδώ το σχετικό λινκ) αποκαλύπτουν τις εγκληματικές ευθύνες του θεματοφύλακα του ευρώ για την τροπή που έλαβε η κρίση. Ειδικότερα η επιστολή με ημερομηνία 19 Νοεμβρίου 2010 αναφέρει κατά λέξη: «είναι θέση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ ότι μόνο αν λάβουμε γραπτά μια δέσμευση της ιρλανδικής κυβέρνησης απέναντι στο Ευρωσύστημα στα ακόλουθα τέσσερα σημεία μπορούμε να εγκρίνουμε περαιτέρω προβλέψεις του ELA στα ιρλανδικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα». Κι ακολουθεί η «λίστα με τα ψώνια»: «Πρώτο, η ιρλανδική κυβέρνηση θα στείλει αίτημα χρηματοοικονομικής υποστήριξης προς το Γιούρογκρουπ. Δεύτερο, το αίτημα θα συμπεριλαμβάνει δέσμευση για ανάληψη αποφασιστικών ενεργειών στους τομείς της δημοσιονομικής συγκράτησης, των δομικών μεταρρυθμίσεων και της αναδιάρθρωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα, σε συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την ΕΚΤ. Τρίτο, το σχέδιο για την αναδιάρθρωση του ιρλανδικού χρηματοπιστωτικού τομέα θα περιλαμβάνει πρόβλεψη για τα αναγκαία κεφάλαια σε εκείνες τις ιρλανδικές τράπεζες που τα χρειάζονται και θα χρηματοδοτηθούν από οικονομικούς πόρους που παρέχονται σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο στην ιρλανδική κυβέρνηση όπως επίσης κι από οικονομικούς πόρους που είναι διαθέσιμοι στην ιρλανδική κυβέρνηση, περιλαμβανομένων των υπαρχόντων ρευστών διαθεσίμων της ιρλανδικής κυβέρνησης, κ.λπ.».

Όλα τα παραπάνω είναι αποκαλυπτικά γιατί δείχνουν πώς η ΕΚΤ, κατόπιν εντολής προφανώς του Βερολίνου, με τις παρεμβάσεις της κι αξιοποιώντας τις δυνατότητες που είχε επέβαλε την διάσωση των τραπεζών και τα αιματηρά προγράμματα λιτότητας, προς όφελος των χρεοκοπημένων τραπεζών και των απατεώνων που τις διοικούσαν.

Οι ευθύνες της ΕΕ για την ασυδοσία των μεγάλων επιχειρήσεων και την οικονομική κρίση (όπως εκφράζεται με την μορφή των σταθερά μειουμένων φορολογικών εσόδων από τις μεγάλες επιχειρήσεις, που είναι η σημαντικότερη αιτία του δημοσιονομικού εκτροχιασμού) αποκαλύφθηκε επίσης με αφορμή το υλικό που έδωσε στην δημοσιότητα η Διεθνής Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) για την καλά οργανωμένη και χρόνια φορο-αποφυγή που γίνεται στο Λουξεμβούργο. Χάριν ακριβείας, αναφέρουμε ότι με τον όρο φορο-αποφυγή εννοούμε την εκμετάλλευση νόμιμων δυνατοτήτων που παρέχει ή κάνει ανεκτές το φορολογικό σύστημα από μεγάλες συνήθως επιχειρήσεις για να πληρώνονται λιγότεροι φόροι. Η φορο-αποφυγή μπορεί να έχει τα ίδια ακριβώς αποτελέσματα με την φοροδιαφυγή (μειωμένοι φόροι για τις επιχειρήσεις, μειωμένα φορολογικά έσοδα για το κράτος), η τελευταία ωστόσο παραβιάζει και δεν προσπερνάει διακριτικά και κυρίως συναινετικά την ισχύουσα φορολογική νομοθεσία. Η φορο-αποφυγή, με άλλα λόγια, είναι η φοροδιαφυγή των πλουσίων: πιο εκλεπτυσμένη, σύνθετη τεχνικά, πάντα κοσμοπολίτικη κι αφορούσα χονδρά ποσά, όχι πενταροδεκάρες, όπως πχ τον ΦΠΑ που κλέβουν οι μαγαζάτορες στα νησιά…

Προς επίρρωση τα στοιχεία για το πάρτι που είχε στηθεί στο Λουξεμβούργο επί χρόνια. Με βάση τις μέχρι τώρα αποκαλύψεις, που περιλαμβάνονται σε 28.000 σελίδες απορρήτων εγγράφων τα οποία μελετούνταν επί έξι μήνες, αφορά περισσότερες από 343 επιχειρήσεις. Πρόκειται για την αφρόκρεμα του παγκόσμιου καπιταλισμού: Pepsi, Ikea, Procter & Gamble, JPMorgan, FedEx, Amazon, Deutsche Bank και πολλές άλλες. Το κύρος που είχε αποκτήσει το Λουξεμβούργο, ως παγκόσμιο φορολογικό πλυντήριο, είχε οδηγήσει τις 170 από τις 500 μεγάλες εταιρείες του περιοδικού Fortune να διαθέτουν κι ένα υποκατάστημα στο Λουξεμβούργο. Σχεδόν δε πάντα ήταν μια θυρίδα, όπως συνέβαινε με τις 1.600 «ένοικους» στη διεύθυνση Rue Guillaume Kroll 5. Το τρίγωνο του διαβόλου που είχε στηθεί μεταξύ φορολογικών αρχών και πολυεθνικών εταιρειών περιελάμβανε την λογιστικο-ελεγκτική εταιρεία PriceWaterhouseCoopers (PWC) που διευκόλυνε τις …διευθετήσεις. Συγκεκριμένα, αξιοποιώντας πρόβλεψη του νόμου, προχωρούσε σε μια εξατομικευμένη διευθέτηση των φορολογικών υποχρεώσεων κάθε επιχείρησης (tax ruling), έκτασης συχνά 20-100 σελίδων, που ως αποτέλεσμα είχε ο φόρος σχεδόν να μηδενίζεται. Δεν πρόκειται για υπερβολή! Το 2012, χαρακτηριστικά, σε ένα σύνολο κερδών αμερικανικών εταιρειών ύψους 95 δισ. δολ. που κατευθύνθηκαν στο Λουξεμβούργο καταβλήθηκε φόρος ύψους 1,04 δισ. δολ., που σημαίνει 1,1%! Οι διαδικασίες που συμφωνούνταν με κάθε ενδιαφερόμενο, και συχνά εγκρίνονταν μέσα στην ίδια μέρα από τις φορολογικές αρχές του Λουξεμβούργου, ήταν τόσο περίπλοκες ώστε απεικονίζονταν σε διαγράμματα, με ορισμένες περιπτώσεις να προβλέπουν ακόμη και 79 βήματα μέχρι να φτάσουν στην πολυπόθητη φορολογική ασυλία!

Η ΕΚΤ απείλησε με διακοπή χρηματοδότησης των ιρλανδικών τραπεζών αν δεν επιβληθεί μνημόνιο και το Λουξεμβούργο εξασφάλιζε φορολογία στο 1,1%

Οι ευθύνες ωστόσο της ΕΕ για την μετατροπή του Λουξεμβούργου σε φορολογικό παράδεισο και πλυντήριο της διπλανής πόρτας δεν είναι τόσο προφανείς. Επανειλημμένως γράφτηκε για παράδειγμα ότι οι αποκαλύψεις της ICIJ αποτέλεσαν συνέχεια των ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κατά πόσο οι φορολογικές «διευθετήσεις» της Amazon με το Μεγάλο Δουκάτο, όπως λέγεται το Λουξεμβούργο των 484.000 κατοίκων όπου οι λογιστές είναι τέσσερις φορές περισσότεροι από τους αστυνομικούς, παραβιάζουν τους κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού. Ανάλογη έρευνα ήταν σε εξέλιξη και για την ιταλική αυτοκινητοβιομηχανία Fiat. Το ενδιαφέρον της ΕΕ για την τήρηση των φορολογικών κανόνων είναι ανάλογο του ενδιαφέροντος της για τον σεβασμό του ελεύθερου ανταγωνισμού. Αποδεικνύεται δε από τον ενεργό ρόλο που έπαιξε ώστε οι ελληνικές τράπεζες να συρρικνωθούν σε 4 και το μονοπώλιο της κρατικής Ολυμπιακής Αεροπορίας να σπάσει επιτέλους για να επέλθει το πολυπόθητο καθεστώς του ελεύθερου ανταγωνισμού της ιδιωτικής Aegean… Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στην φορολογία, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να πιέζει διαρκώς στην κατεύθυνση μείωσης των συντελεστών φορολόγησης των επιχειρήσεων κι επίσης, το πλέον σκανδαλώδες, στην ενεργό ανάμιξη των λογιστικο-ελεγκτικών εταιρειών σε φορολογικές εργασίες που μέχρι πρόσφατα ανήκαν στο δημόσιο, αποτελούσαν δηλαδή υποχρέωση των Δημοσίων Οικονομικών Υπηρεσιών (πχ φορολογικό πιστοποιητικό). Το καθεστώς αυτό επιβλήθηκε στο πλαίσιο των «εκσυγχρονισμών» που επέβαλε η Τρόικα, από το 2010 κιόλας.

Η σύζευξη του δημόσιου τομέα με τις λογιστικο-ελεγκτικές εταιρείες εκφράζεται με την επιλογή του Γ. Μαυραγάνη και της Κατ. Σαββαΐδου για την θέση του υφυπουργών Οικονομικών και της γενικής γραμματέα Δημοσίων Εσόδων, αντίστοιχα. Και οι δύο προέρχονται από την PWC, που ευθύνεται για την φοροαποφυγή δισ. ευρώ. Η επιλογή τους για τόσο υψηλές θέσεις δημιουρ­γεί υπόνοιες, καθώς τίποτε δεν διασφαλίζει ότι πελάτες από τις προηγούμενες δουλειές τους δεν θα τύχουν ευνοϊκής μεταχείρισης από τα νέα πόστα τους. Πολύ περισσότερο δε καθώς αποδεδειγμένα πλέον δεν προέρχονται από φιλανθρωπικό ίδρυμα. Η PWC, έστω κι αν είναι η κορυφή του παγόβουνου, αποτελεί μέρος του φορολογικού προβλήματος κι όχι της λύσης τους. Τα στελέχη της επομένως δεν μπορεί να περιβάλλονται με το κύρος του ειδήμονα. Πόσος στρουθοκαμηλισμός πια;

Ας ρίξουμε μια ματιά και στις εννιά εταιρείες που προσέφυγαν στις υπηρεσίες της PWC για να γευτούν τα προνόμια από το πλυντήριο του Λουξεμβούργου, απ’ τις οποίες είναι γνωστές μέχρι στιγμής οι τέσσερις. Οι δύο εξ αυτών δε χρειάζονται συστάσεις: είναι η εταιρεία κινητής τηλεφωνίας Wind κι η τράπεζα Eurobank. Από την εν λόγω τράπεζα όμως, που σώθηκε με κρατικά χρήματα, προέρχεται ο υπουργός Οικονομικών, Γκίκας Χαρδούβελης. Δεδομένου πως το «έγκλημα» της μαζικής φορο-αποφυγής, το οποίο στέρησε από φορολογικά έσοδα όλες τις υπόλοιπες κυβερνήσεις της ΕΕ, συνέβη την περίοδο 1995-2013 (όταν πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου ήταν ο σημερινός πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ), ο Γκίκας Χαρδούβελης δεν πείθει όταν προσποιείται ότι δεν γνώριζε. Στο επίσημο βιογραφικό του (εδώ το σχετικό λινκ) αναφέρει: «Μέλος της εκτελεστικής επιτροπής και επικεφαλής Οικονομικών Μελετών του ομίλου της Eurobank (2005-2011, 2012-2014)». Ήταν επομένως παρών όταν γινόταν το πάρτι της φοροαποφυγής και δεν μπορεί να προσποιείται τον ανήξερο!

Προφανώς κανείς δεν περιμένει να λογοδοτήσουν Σαμαράς και Γιούνκερ για τις πλάτες που βάζουν ώστε οι μεγάλες επιχειρήσεις να απαλλάσσονται των φορολογικών τους υποχρεώσεων και τα βάρη να μετακυλίονται στις πλάτες των εργαζομένων που καλούνται να καλύψουν το κενό που αφήνει η Eurobank κι η Wind. Με άλλα λόγια, οι 577.472 κατασχέσεις εις χείρας τρίτων κι οι 54.000 ποινικές διώξεις που διέταξε η εφορία μόνο το πρώτο εννιάμηνο του 2014 είναι η άλλη όψη της φορολογικής ασυδοσίας των μεγάλων επιχειρήσεων και των λογιστικο-ελεγκτικών εταιρειών. Έτσι όμως φαίνεται ότι η κόλαση των Μνημονίων που επέβαλε η ΕΚΤ στην Ιρλανδία (και προφανώς στην Ελλάδα όπως θα μάθουμε πολύ σύντομα) είναι η άλλη όψη του παράδεισου του Λουξεμβούργου. Δηλαδή, ποτέ η δημοσιονομική κρίση δεν θα είχε φτάσει σε αυτά τα επίπεδα αν οι μεγάλες επιχειρήσεις δεν επιδίδονταν σε αγώνα δρόμου με έπαθλο ποια θα πληρώσει λιγότερους φόρους, αδειάζοντας έτσι τα κρατικά ταμεία κι οξύνοντας την φορολογική επίθεση ενάντια στους εργαζόμενους που καλούνται να πληρώσουν τον λογαριασμό με συνεχώς μεγαλύτερους φόρους και λιγότερες παροχές.