Μια καθόλου τυχαία πρόσληψη: Ο Μπαρόζο στην Goldman Sachs

Η στρατολόγηση του πρώην προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πορτογάλου Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, από την «Τράπεζα», όπως συχνά αποκαλείται ο αμερικάνικος κολοσσός Goldman Sachs, μόνο ως μεμονωμένο περιστατικό δεν μπορεί να χαρακτηριστεί.

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Η συχνότητα με την οποία στελέχη που υπηρετούν σε δημόσιες θέσεις προσλαμβάνονται μετά την ολοκλήρωση της θητείας τους στον ιδιωτικό τομέα είναι τόσο συνήθης ώστε το περιστατικό έχει περιγραφεί κι ως «περιστρεφόμενη πόρτα». Και δεν απαντάται μάλιστα μόνο στις ΗΠΑ με τους υπουργούς Οικονομικών να προέρχονται και να επιστρέφουν σε κορυφαίες τράπεζες (με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον υπουργό Οικονομικών του Μπους, Χένρι Πόλσον, που είχε διατελέσει – όλως …τυχαίως – διευθύνων σύμβουλους της Goldman Sachs), αλλά και στην Ευρώπη. Ποιος ξεχνάει την πρόσληψη του γερμανού καγκελάριου (1998-2005) Γκέρχαρντ Σρέντερ από την επενδυτική τράπεζα των Ρότσιλντ και τη μεταπήδησή του στη συνέχεια στη θέση του προέδρου της κοινοπραξίας που ανέλαβε την κατασκευή του ρωσο-γερμανικού αγωγού Nord Stream; Χώρες μάλιστα όπως η Γαλλία προκειμένου να αποτρέψουν την χρήση ευαίσθητων πληροφοριών, στα οποία είχαν προνομιακή πρόσβαση οι κρατικοί αξιωματούχοι όσο υπηρετούσαν, ως προίκα για μια χρυσή μετεγγραφή σε επιχειρήσεις απαγορεύουν στους δημόσιους λειτουργούς την μετακίνησή τους στον ιδιωτικό τομέα για τρία ολόκληρα χρόνια μετά την απομάκρυνσή τους από το δημόσιο.

Ωστόσο, η ένταξη του Μπαρόζο στα μισθολόγια της Goldman Sachs είναι πολύ πιο σοβαρή υπόθεση, κι αυτό για πολλούς λόγους. Ξεχωρίζουμε τρεις, εξ αυτών.

Πρώτο, γιατί ήδη οι σχέσεις της Τράπεζας με την ευρωζώνη είναι πολύ αμφιλεγόμενες και δεν είναι καθόλου αθώες. Κορυφή του παγόβουνου αποτελούν αναμφισβήτητα τα περίφημα swaps, δηλαδή οι συμφωνίες ανταλλαγής που υπέγραψαν οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης με την Τράπεζα λίγα χρόνια πριν την κυκλοφορία του ευρώ που ως απώτερο σκοπό είχαν την απόκρυψη του πραγματικού ύψους του δημόσιου χρέους. Κι έτσι η ένταξή τους στην ευρωζώνη να μη φαινόταν ότι παραβιάζει τα κριτήρια που είχαν τεθεί – τουλάχιστον να αποκρυβόταν ότι τα παραβίαζε σκανδαλωδώς, όπως πράγματι συνέβαινε. Στην περίπτωση της Ελλάδας για παράδειγμα αποκρύφτηκε χρέος ύψους 2%, με κόστος για την ελληνική κυβέρνηση το μυθικό ποσό (ακόμη και γι’ αυτές τις δουλειές) των 600 εκ. ευρώ!  Δημοσιογραφική έρευνα που ακολούθησε τις αποκαλύψεις από το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg τερματίστηκε άδοξα όταν η ΕΚΤ αρνήθηκε με επίσημη απάντησή της να αποκαλύψει κρίσιμα έγγραφα. Εύκολα συνάγει κανείς ότι αν κάτι έμεινε στο σκοτάδι ήταν η ενεργή ανάμειξη των ευρωπαϊκών αρχών στην προσπάθεια ωραιοποίησης των δημοσιονομικών μεγεθών. Το «κοινό σπίτι των λαών» επομένως προσέφερε την απόλυτη προστασία στην Τράπεζα, σε βάρος ακόμη και του δικαιώματος στην ενημέρωση καλύπτοντας προφανώς την απομύζηση κρατών και φορολογουμένων, μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας.

Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο η πρόσληψη του Μπαρόζο στην Goldman Sachs αποτελεί πολιτικό και οικονομικό σκάνδαλο ολκής σχετίζεται με τις ευαίσθητες πληροφορίες στις οποίες ο Μπαρόζο είχε επί σειρά ετών πλήρη πρόσβαση. Επρόκειτο για πληροφορίες που αφορούν τη δημοσιονομική κατάσταση των 28 (μέχρι τις 23 Ιουνίου) κρατών μελών και φυσικά άλλων κρατών, όπως η Ρωσία, ή και ολόκληρων περιοχών, όπως η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική. Είναι δυνατό στα χέρια των μελών της Επιτροπής και δη του προέδρου της να μη έφταναν διαβαθμισμένες πληροφορίες για την οικονομία, τα χρηματιστήρια, την αμυντική βιομηχανία, κ.α.; Όλο αυτό το υλικό πλέον, που ήταν στη διάθεση του Μπαρόζο λόγω της θέσης του, θα αποτελεί άυλο κεφάλαιο της Goldman Sachs, η οποία θα μπορεί να χαράξει λεπτομερέστερη στρατηγική για τις αγορές, εδραζόμενη σε μεγαλύτερη γκάμα πληροφοριών την οποία πολλοί ανταγωνιστές της θα ήθελαν να έχουν.

Τέλος, το «χρυσό συμβόλαιο» του Μπαρόζο είναι πολύ σοβαρό, γιατί οι σχέσεις των ευρωπαίων αξιωματούχων (και δη των τραπεζιτών) με την Goldman Sachs κι όχι οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα ή τράπεζα δεν περιγράφονται καν από το όρο «περιστρεφόμενη πόρτα». Εδώ, η πόρτα έχει βγει από τους μεντεσέδες ώστε τα δύο μέρη να επικοινωνούν καλύτερα και χωρίς να μπαίνουν στον κόπο να την ανοιγοκλείνουν κάθε τρεις και λίγο. Κορυφαίος μάρτυρας ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, που ήταν αντιπρόεδρος της Goldman Sachs International για την Ευρώπη με έδρα το Λονδίνο.

Αξίζει μάλιστα να δούμε πώς περιγράφει την όσμωση δημόσιων αξιωματούχων και Goldman Sachs ένας σπουδαίος ερευνητής, συγγραφέας του βιβλίου Η Τράπεζα, Πώς η Goldman Sachs κυβερνά τον κόσμο (εκδ. Μεταίχμιο, 2010): «Το πυκνό αυτό δίκτυο, που άρχισε να εξαπλώνεται χρόνια πριν, υπόγειο και δημόσιο την ίδια στιγμή, έχει τους μεσάζοντες και τους πιστούς του. Άγνωστοι στο ευρύ κοινό, οι σύμβουλοι αυτοί, οι οποίοι επιστρατεύονται με μεγάλη προσοχή και με μεγάλο κόστος, γνωρίζουν τα λεπτά σημεία των παρασκηνίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των υπουργείων των κρατών μελών. Έχουν πρόσβαση στους ιθύνοντες, τους οποίους μπορούν να καλέσουν απευθείας σε στιγμής κρίσης ή όταν θέλουν να πάρουν δουλειές με απευθείας ανάθεση. Τα κατορθώματά τους αυτά προς χάριν του εργοδότη τους συζητιούνται – με θαυμασμό ή με αποστροφή, εξαρτάται – στους διαδρόμους της εξουσίας και στις χρηματαγορές, τα ΜΜΕ και στις επιχειρήσεις. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτός ο μαγικός κύκλος αποτελείται από πρώην υπεύθυνους της εταιρείας που πέρασαν στα υψηλότερα δημόσια αξιώματα. Στην Ευρώπη, αντίθετα, η Goldman Sachs έγινε ο απόστολος του καπιταλισμού των διασυνδέσεων ή του “καπιταλισμού της πρόσβασης” για να χρησιμοποιήσουμε κι εμείς την έκφραση των ανθρώπων του χώρου». Και να σκεφτεί κανείς ότι ο συγγραφέας, που επιβεβαιώνεται πλήρως, κατηγορήθηκε ως συνομωσιολόγος…

Στη βάση των παραπάνω αποκαλύπτεται κι η πραγματική φύση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η μεταπήδηση του Μπαρόζο στην Goldman Sachs αποκαλύπτει τους ακατάλυτους δεσμούς που συνδέουν την ΕΕ με την πιο επιθετική κερδοσκοπία. Δείχνουν επίσης ότι η ΕΕ δεν αποτελεί ένα ακόμη κέντρο εξουσίας ικανό να αλλάξει πολιτικό προσανατολισμό, στη βάση των εκλογικών αποτελεσμάτων, που αντί για την Goldman Sachs μπορεί το ίδιο εύκολα να αρχίσει να υπηρετεί την ΒΙΟΜΕ. Όσο γρηγορότερα γίνει αντιληπτή αυτή η αλήθεια τόσο καλύτερα για όλους μας…

Το άρθρο δημοσιεύθηκε πρώτη φορά στην ιστοσελίδα Kommon.gr

Τι έχει να κρύψει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα; (Επίκαιρα, 6-12/3/2014)

Σκοτάδι, οριστικά και αμετάκλητα, έπεσε στις δραστηριότητες της Γκόλντμαν Σακς στην Ελλάδα και ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά την απόφαση που έλαβε το ευρωπαϊκό δικαστήριο στις 6 Φεβρουαρίου. Βάσει αυτής της απόφασης η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν έχει καμία υποχρέωση να δώσει στη δημοσιότητα πληροφορίες και υλικό που αφορούν την συμφωνία που υπέγραψε η Ελλάδα με την αμερικανική τράπεζα, με στόχο να αποκρύψει μέρος του δημόσιου χρέους της.

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Το αίτημα κατατέθηκε από δύο δημοσιογράφους του ειδησεογραφικού πρακτορείου Μπλούμπεργκ και αφορούσε συγκεκριμένα την δημοσιοποίηση δύο διαβαθμισμένων κειμένων εργασίας που τέθηκαν υπ’ όψη της εξαμελούς εκτελεστικής διοίκησης της κεντρικής τράπεζας. Ο τίτλος του πρώτου κειμένου ήταν: «Η επίπτωση στο κυβερνητικό έλλειμμα και χρέος από τις εκτός αγοράς συμφωνίες ανταλλαγής: η ελληνική περίπτωση» (The impact on government deficit and debt from off-market swaps: the Greek case). Το δεύτερο κείμενο αφορούσε το επενδυτικό προϊόν Titlos που επέτρεψε στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας να δανειστεί από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έναντι εγγυήσεων. Η πρώτη φορά που το αμερικάνικο πρακτορείο ζήτησε από την ΕΚΤ πρόσβαση στα στοιχεία ήταν στις 20 Αυγούστου 2010. Το αίτημα απορρίφθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου. Λίγες μέρες αργότερα, στις 28 Σεπτεμβρίου, το Μπλούμπεργκ επανέρχεται με το ίδιο αίτημα επικαλούμενο την απόφαση 2004/258 της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σχετικά με την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα της ΕΚΤ, όπου ορίζεται ότι «κάθε πολίτης της Ένωσης και κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που κατοικεί ή έχει την έδρα του σε ένα κράτος μέλος έχει δικαίωμα πρόσβασης σε έγγραφα των θεσμικών οργάνων». Στην ίδια απόφαση όμως περιλαμβάνονται κι οι εξαιρέσεις, τις οποίες ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας επικαλέστηκε σε έγγραφό του προς το αμερικάνικο δίκτυο με ημερομηνία 21 Οκτωβρίου 2010. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 4 παράγραφος 1 έως 3, αναφέρεται ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μπορεί να αρνηθεί την πρόσβαση σε ένα έγγραφο αν η γνωστοποίηση του θίγει την προστασία του δημοσίου συμφέροντος όσον αφορά την εμπιστευτικότητα των εργασιών των οργάνων λήψης αποφάσεων της ΕΚΤ, τη δημοσιονομική, νομισματική ή οικονομική πολιτική της κοινότητας ή ενός κράτους μέλους, τα οικονομικά της ΕΚΤ ή των εθνικών κεντρικών τραπεζών, τη δημόσια ασφάλεια, τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές, νομισματικές ή οικονομικές σχέσεις. Η δεύτερη περίπτωση που η ΕΚΤ μπορεί να αρνηθεί την γνωστοποίηση ενός εγγράφου σχετίζεται με λόγους που αφορούν την προστασία των εμπορικών συμφερόντων ενός συγκεκριμένου φυσικού ή νομικού προσώπου και τέλος όταν σε αυτό περιέχονται απόψεις για εσωτερική χρήση.

Κενό γράμμα η διαφάνεια

Γίνεται εμφανές ότι οι εξαιρέσεις που περιλαμβάνονται στην απόφαση σχετικά με την ελευθερία της πληροφόρησης είναι τόσο γενικόλογες και αόριστες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν παντού και πάντα, απαγορεύοντας την ενημέρωση του Τύπου και ολόκληρης της κοινωνίας, ακόμη και για κορυφαία θέματα όπως οι δραστηριότητες της Γκόλντμαν Σακς επί ευρωπαϊκού εδάφους που απασχολούν συστηματικά τον Τύπο και την δικαιοσύνη. Κι έτσι, μετά κι απ’ αυτή την απόφαση του προέδρου της ΕΚΤ, το Μπλούμπεργκ προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, στις 27 Δεκεμβρίου 2010, χωρίς ωστόσο αποτελέσματα, καθώς κι αυτό όπως φάνηκε με την πρόσφατη απόφασή του συνέβαλε στην προστασία και θωράκιση του καθεστώτος αδιαφάνειας, βάσει του οποίου σταθερά λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Το ερώτημα επομένως που τίθεται, ακόμη πιο έντονα τώρα, είναι απλό: τι θέλουν να κρύψουν οι αργυρώνητοι μανδαρίνοι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και δεν δίνουν στη δημοσιότητα τα επίμαχα κείμενα; Ποιανού συμφέροντα θέλουν να διαφυλάξουν κι επιβάλουν «μαύρο» στην ενημέρωση, χωρίζοντας τους πολίτες σε δύο κατηγορίες: αυτούς που έχουν πρόσβαση κι ενίοτε διαμορφώνουν τις αποφάσεις της ευρωζώνης και της ΕΕ (τραπεζίτες, γραφειοκράτες και κάθε λογής λομπίστες) και τους κοινούς θνητούς που υπομένουν τα μέτρα λιτότητας και, πλέον, τον θεσμικά επιβαλλόμενο σκοταδισμό;

Το ερώτημα είναι εξόχως πολιτικό! Αρκεί να σκεφτούμε την δημόσια διαπόμπευση που υπέστη η Ελλάδα το 2010, όταν ήρθε στην επιφάνεια το θέμα με τις συμφωνίες ανταλλαγής (swaps) της Γκόλντμαν Σακς. Η κατηγορία που σταθερά διατυπωνόταν τότε, πρώτα και κύρια από τους Γερμανούς, ήταν πως η Ελλάδα παραβίασε τους κανόνες κάνοντας χρήση των σύνθετων, αδιαφανών και επιλήψιμων, παρότι μη παράνομων, κερδοσκοπικών ωστόσο εργαλείων της αμερικάνικης επενδυτικής τράπεζας, προκειμένου με δόλια μέσα και – το σημαντικότερο – εν αγνοία των υπόλοιπων εταίρων, υποτίθεται, να ενταχθεί στην ζώνη του ευρώ. Η Ελλάδα έτσι αιτιούταν ότι ξεγέλασε τα υπόλοιπα κράτη μέλη, νοθεύοντας τα στοιχεία της για να μπει στην ζώνη του ευρώ, χωρίς να πληροί τα κριτήρια που είχε θέσει η Συνθήκη του Μάαστριχτ, τα οποία – χάρη της ιστορίας – να υπενθυμίσουμε ότι μεταξύ άλλων προέβλεπαν ως όρο απαράβατο για την ένταξη στη ευρωζώνη το δημόσιο χρέος της να μην υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ, το δημοσιονομικό έλλειμμα το 3% του ΑΕΠ, κ.α.

Κερδοσκόποι ωφέλιμοι σε όλους

Η συμφωνία που σύναψε η κυβέρνηση Σημίτη το 2001 μέσω του Οργανισμού Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους και αφορούσε συναλλαγή αξίας 10 δισ. ευρώ για στρατιωτικούς εξοπλισμούς κι ως ζητούμενο είχε να εμφανιστεί η απαίτηση σε ένα βάθος χρόνου, προφανώς δεν μείωσε το δημόσιο χρέος στο επίπεδο που απαιτούσε η Συνθήκη του Μάαστριχτ. Αυτό ήταν και το επιχείρημα της Γκόλντμαν Σακς που διατυπώθηκε σε δελτίο τύπου το οποίο ανήρτησε στην ιστοσελίδα της. Παρόλα αυτά τόσο το χρέος όσο και το έλλειμμα μειώθηκαν την επίμαχη περίοδο. Το δημόσιο χρέος, ενδεικτικά, από 107% του ΑΕΠ το 2001 στο 104,9% το 2002, επιτρέποντας στην τότε κυβέρνηση να υποστηρίζει πώς γίνονται βήματα στην σωστή κατεύθυνση, πώς αντιστρέφεται η αυξητική πορεία κι άλλα τέτοια υπερβολικά και φαιδρά που ακούμε ακόμη και σήμερα από τους πολιτικούς. Οι αλχημείες της Γκόλντμαν Σακς επομένως συνέβαλαν ώστε να εμφανιστεί μια βελτίωση της δημοσιονομικής εικόνας, την ίδια ώρα που η Ελλάδα συνέχιζε να δανείζεται, βοηθώντας έτσι και τους Ευρωπαίους να ανάψουν το πράσινο φως για την ένταξη υποβαθμίζοντας την συνολικά αρνητική εικόνα του δημόσιου χρέους.

Η πολιτική απόφαση που λήφθηκε να επιβληθεί κι επισήμως σκοτάδι στις συναλλαγές του ελληνικού δημοσίου με την Γκόλντμαν Σακς, εκθέτει και καθιστά πολιτικά υπόλογες τις ευρωπαϊκές αρχές για δύο τουλάχιστον λόγους: Πρώτο, γιατί έτσι επιβεβαιώνεται ότι οι Ευρωπαίοι δεν πιάστηκαν στον ύπνο από τους «καταφερτζήδες Έλληνες», αλλά ήξεραν. Υπάρχει μάλιστα η κριτική ότι ανάλογα ντιλ υπογράφονταν αν όχι κατ’ υπόδειξη, τουλάχιστον εν γνώσει και υπό την ανοχή των Ευρωπαίων μιας κι έτσι ικανοποιούνταν όλοι. Κι οι χώρες του νότου, όπου οι πολιτικές ηγεσίες τους είχαν συνδέσει το μέλλον τους με την ένταξη στο ευρώ και η Γερμανία η οποία το μόνο που επιζητούσε ήταν νέες αγορές, χωρίς το εμπόδιο του συναλλαγματικού κόστους. Εύκολα καταλαβαίνει ο οποιοσδήποτε ότι αν έβγαιναν στην δημοσιότητα οι συζητήσεις της διοίκησης της ΕΚΤ για τα συμβόλαια της Ελλάδας με την Γκόλντμαν Σακς, ο προ τετραετίας διασυρμός της Ελλάδας όχι απλώς θα αποδεικνυόταν άδικος και υποβολιμαίος, αλλά θα έπρεπε κιόλας να απολογηθούν τα στελέχη της ΕΚΤ για τις δικές τους ευθύνες.

Ο λογαριασμός στους φορολογούμενους

Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο η απόφαση αδιαφάνειας και λογοκρισίας εκθέτει τις ευρωπαϊκές αρχές είναι επειδή επιβεβαιώνει ότι κάτι πολύ σάπιο υπάρχει στις σχέσεις μεταξύ κορυφαίων ευρωπαίων αξιωματούχων και της αμερικάνικης επενδυτικής τράπεζας. Να θυμίσουμε, μένοντας μόνο στην υπόλοιπη Ευρώπη, ότι ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από τον Οκτώβριο του 2011 Μάριο Ντράγκι ήταν αντιπρόεδρος της Γκόλντμαν Σακς στην Ευρώπη την εποχή που το ευρώ έκανε τα νηπιακά του βήματα: μεταξύ 2001 και 2005. Από την Γκόλντμαν Σακς έχουν επίσης περάσει ο Μάριο Μόντι, τον οποίο επέβαλε το αλήστου μνήμης δίδυμο «Μερκοζύ» το Νοέμβριο του 2011 ως πρωθυπουργό της Ιταλίας, παύοντας τον εκλεγμένο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, όπως και το γεράκι της Μπούντεσμπανκ, Ότμαρ Ίσινγκ. Οι ευρωπαϊκές αρχές απαγορεύοντας την συζήτηση για τα έργα και τις ημέρες της Γκόλντμαν Σακς στην Ελλάδα εξασφάλισαν ότι θα μείνουν εκτός δημόσιου διαλόγου και τα οφέλη που αποκόμισε από την Ελλάδα. Με βάση δημοσιεύματα, η Γκόλντμαν Σακς από την εξυπηρέτηση που πρόσφερε στο ελληνικό δημόσιο επωφελήθηκε 200 εκ. δολ., που ήταν η ανταμοιβή της, επιβαρύνοντας έτσι το δημόσιο χρέος. Επίσης 24 εκ. δολ. ήταν, και πάλι με βάση δημοσιεύματα, η αμοιβή της για τις εργασίες συμβούλου που παρείχε στο ελληνικό δημόσιο, από το 2002, αναλαμβάνοντας την έκδοση 10 ομολογιακών σειρών ονομαστικής αξίας 15 δισ. δολ. Ιδιωτικές πομπές που ξεπλύθηκαν στο πλυντήριο του PSI τον Μάρτιο του 2012 για να μετατραπούν στη συνέχεια σε δημόσια άχθη…

Το ψωμί… ψωμάκι ελέω κερδοσκοπίας (Επίκαιρα, 19/8-25/8/2010)

Ράλι πραγματοποιούν οι τιμές των βασικών εμπορευμάτων εδώ και λίγες εβδομάδες στα εξειδικευμένα χρηματιστήρια του Σικάγου και του Λονδίνου. Αποτέλεσμα αυτού του αγώνα ταχύτητας είναι οι τιμές των βασικών ειδών διατροφής, όπως σιτάρι, καλαμπόκι, κριθάρι και άλλα να έχουν φθάσει στα ύψη. Η τιμή του σιταριού, για παράδειγμα, ενώ ήταν γύρω στα 135 ευρώ ο τόνος από τον Ιανουάριο μέχρι και το πρώτο πεντάμηνο του έτους πλέον σκαρφάλωσε στα 236 ευρώ. Η τιμή του κριθαριού από 2.475 ρούβλια ο τόνος που ήταν στις αρχές του χρόνου – κι ακόμη χαμηλότερα κατά τη διάρκεια του – έφθασε τα 4.250, κοκ.

Η άνοδος της τιμής αποδόθηκε από πολλούς στις ζημιές που υπέστη η ρωσική παραγωγή λόγω της ασυνήθιστης ανόδου της θερμοκρασίας, των πρωτοφανών σε έκταση πυρκαγιών που ακολούθησαν και της απόφασης του πρωθυπουργού Βλαντίμιρ Πούτιν να απαγορεύσει τις εξαγωγές σιτηρών από τις 15 Αυγούστου μέχρι και το τέλος του χρόνου. Ειδικότερα, εκτιμάται ότι η ρωσική παραγωγή θα κυμανθεί από 70 έως 75 εκ. τόνους, όταν η περυσινή σοδειά είχε αγγίξει τα 100 εκ. τόνους. Χαμηλότερα θα κινηθεί επίσης κι η παραγωγή της Ουκρανίας, που κι αυτή σκέφτεται να επιβάλει περιορισμούς στις εξαγωγές, καθώς οι τελευταίες εκτιμήσεις μειώνουν την ετήσια παραγωγή από 48 εκ. τόνους πέρυσι σε 40 εκ. φέτος. Η απόφαση του Κρεμλίνου χαρακτηρίστηκε σωτήρια για την εγχώρια ζήτηση καθώς διασφαλίζει ότι δεν θα υπάρξει έλλειψη σταριού κι οι τιμές θα παραμείνουν χαμηλές εντός της Ρωσίας. Στο εξωτερικό όμως επέφερε αναστάτωση καθώς μια σειρά χώρες έπρεπε να μεριμνήσουν για τον ομαλό ανεφοδιασμό τους, με τις περισσότερες απ’ αυτές να βρίσκονται στη Μέση Ανατολή και την Ασία. Ειδικότερα η Αίγυπτος, που αγοράζοντας πέρυσι 6 εκ. τόνους αποτελεί τον μεγαλύτερο εισαγωγέα ρωσικών σιτηρών, η Τουρκία, η Συρία, το Ιράν, η Λιβύη, το Ισραήλ, η Ιορδανία, η Υεμένη και το Ιράκ.

Παρόλα αυτά η άνοδος της τιμής των σιτηρών και των βασικών ειδών διατροφής δεν προήλθε από την ξηρασία ή την απόφαση της Μόσχας και τον σκεπτικισμό του Κιέβου. Το ράλι τιμών το επέβαλαν μια σειρά άλλοι λόγοι που συγκαλύφθηκαν στη συνέχεια από την απόφαση της Μόσχας.

Η άνοδος της τιμής κατ’ αρχήν προηγήθηκε των ανακοινώσεων του Πούτιν. Οι τιμές του σταριού όπως και του κριθαριού ξεκίνησαν να αυξάνονται από τις αρχές Ιούλη, όταν οι φωτιές δεν υπήρχαν ούτε στους χειρότερους εφιάλτες των Ρώσων.

Δεύτερο, υφίσταται μια γενικευμένη άνοδος στις τιμές των βασικών εμπορευμάτων που δεν περιορίζεται μόνο στις τιμές των δημητριακών τα οποία παράγονται στη Ρωσία. Ράλι, για παράδειγμα, καταγράφει η τιμή του χρυσού με τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης μηνός Δεκεμβρίου να φθάσουν στις 8 Αυγούστου στα 1.205 δολάρια. Επίπεδο τιμής που βρίσκεται πολύ κοντά στο ρεκόρ των 1.260 δολ. ανά ουγκιά που είχε σημειωθεί στο τέλος Ιουνίου. Εξ’ ίσου φρενήρη άνοδο καταγράφει και η τιμή του κακάο που τους τελευταίους μήνες έχει αυξηθεί κατά 150% ωθώντας βιομηχανίες τροφίμων που παράγουν σοκολάτες να αυξήσουν τις τιμές των προϊόντων τους ή να μειώσουν την πρώτη ύλη που χρησιμοποιούν. Η άνοδος των τιμών των σιτηρών επομένως αποτελεί σύμπτωμα μιας ευρύτερης τάσης.

Τρίτο, το κενό που δημιουργήθηκε από την διακοπή των ρωσικών εξαγωγών καλύφθηκε πάραυτα από άλλους παραγωγούς, με πρώτους απ’ όλους τους Αμερικανούς. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό αποτελεί μια ευκαιρία για μας κι ότι πρόκειται να την εκμεταλλευτούμε», δήλωσε στους Financial Times στις 13 Αυγούστου ο υπουργός Γεωργίας των ΗΠΑ, αναφερόμενος στην διακοπή των ρωσικών εξαγωγών. Σχεδόν όλες οι χώρες επίσης διατηρούν ένα απόθεμα. «Η Αίγυπτος έχει αρκετό απόθεμα σταριού για να παράγει επιδοτούμενο ψωμί για τους τέσσερις επόμενους μήνες δήλωνε στη βρετανική εφημερίδα στις 12 Αυγούστου αξιωματούχος του αιγυπτιακού υπουργείου Εμπορίου. Κατά συνέπεια δεν δημιουργήθηκε κάποια έλλειψη, ένα κενό μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, που έστω και προσωρινά να προκάλεσε την εκτόξευση των τιμών.

Τέταρτο, σύμφωνα με πολλά δημοσιεύματα, η απόφαση του Πούτιν δεν ήταν και τόσο… αθώα. Δεν ελήφθη δηλαδή με κριτήριο τα συμφέροντα του ρωσικού λαού και τις ανάγκες κάλυψης της ρωσικής αγοράς, αλλά των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή και εμπορία σιτηρών! «Μεγάλες, πολυεθνικές εταιρείες εμπορίας δημητριακών που λειτουργούν στη Ρωσία επιδίδονταν σε υπόγεια επιρροή (λόμπι) με στόχο την απαγόρευση που θα αποτελούσε το μέσο για να αξιώσουν τη νομική εξαίρεση από συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης που είχαν συναφθεί πριν την ξηρασία, όταν οι τιμές ήταν πολύ χαμηλότερες. Μια ρωσική θυγατρική της Glencore, της ελβετικής εταιρίας εμπορίας βασικών προϊόντων που διατηρεί στενές σχέσεις με τη ρωσική κυβέρνηση, επιδόθηκε σε υπόγεια επιρροή για την απαγόρευση όσο η έκταση της ξηρασίας γινόταν εμφανής», ανέφερε σε ρεπορτάζ της η International Herald Tribune στις 6 Αυγούστου. Τις λεπτομέρειες του «κόλπου» τις αποσαφήνιζαν οι Financial Times στις 4 Αυγούστου από την πρώτη τους κιόλας σελίδα: «Στελέχη της Glencore, της μεγαλύτερης εταιρείας εμπορίας βασικών προϊόντων κάλεσαν χθες τη Μόσχα να επιβάλλει απαγόρευση πωλήσεων σε δημητριακά που θα επιτρέψει σε εταιρείες να διαπραγματευτούν εκ νέου τα συμβόλαιά τους. Αν η Μόσχα επιβάλει απαγόρευση εξαγωγών, όπως έκανε για μια σύντομη περίοδο κατά τη διάρκεια της κρίσης τροφίμων του 2007-2008, τότε εμπορικοί οίκοι όπως η Glencore θα μπορούσαν να επικαλεστούν ανωτέρα βία, όρος που τους επιτρέπει να ακυρώσουν συμφωνίες λόγω αιτιών που βρίσκονται πέρα από τον έλεγχό τους»!

Κατά συνέπεια πράγματι υπάρχει σχέση μεταξύ ανόδου των τιμών στα σιτηρά και απόφασης απαγόρευσης των ρωσικών εξαγωγών – όχι όμως αυτή που λέγεται, ότι η απαγόρευση οδήγησε στην άνοδο των τιμών, αλλά η εντελώς αντίθετη: Η προγενέστερη άνοδος τιμών προκάλεσε την απαγόρευση!

Η πρωτοβουλία της ρωσικής κυβέρνησης έφερε ξανά στην επιφάνεια τον καταστρεπτικό ρόλο που ασκούν στην διαμόρφωση των τιμών κι επίσης την παραγωγή και εμπορία των βασικών ειδών διατροφής κερδοσκοπικές επιχειρήσεις που μεσολαβούν μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης. Πρόκειται μάλιστα συχνά για τις ίδιους αυτούς τραπεζικούς κολοσσούς που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην κρίση της αμερικανικής αγοράς ακινήτων, όπως για παράδειγμα η Goldman Sachs, που μόλις πρόσφατα τιμωρήθηκε από τις αμερικανικές αρχές για τις αμφιλεγόμενες δραστηριότητές της. Η Goldman Sachs λοιπόν, σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεσή της, την οποία επικαλείται η βρετανική εβδομαδιαία εφημερίδα Guardian στις 23 Ιουλίου, κατά το 2009 κέρδισε 1 δισ. δολ. από στοιχήματα στην αγορά τροφίμων. «Επενδυτικές τράπεζες όπως η Goldman Sachs επιτυγχάνουν τεράστια κέρδη στοιχηματίζοντας στην τιμή καθημερινών τροφίμων. Από αυτά τα επικίνδυνα στοιχήματα κανείς δεν επωφελείται με μοναδική εξαίρεση του τυχοδιώκτες του Σίτι. Οι καταναλωτές υποφέρουν καθώς υποκινείται ο πληθωρισμός – λόγω του απρόβλεπτου κόστους στο πετρέλαιο και τις πρώτες ύλες – και οι πιο φτωχοί του κόσμου υποφέρουν επειδή το κόστος των βασικών τροφίμων γίνεται αβάσταχτο», τονίζει σε ανακοίνωσή της Μη Κυβερνητική Οργάνωση την οποία παρουσιάζει η βρετανική εφημερίδα στην πρώτη της σελίδα.

Πίσω ωστόσο από την άνοδο των τιμών των βασικών εμπορευμάτων κρύβεται η ανησυχία που αρχίζει να συσσωρεύεται για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας. Οι φόβοι συγκεκριμένα για διπλή ύφεση της αμερικανικής οικονομίας, η αναθεώρηση προς τα κάτω των προβλέψεων οικονομικής μεγέθυνσης στη ζώνη του ευρώ και την Αγγλία, η επιβράδυνση της εσωτερικής ζήτησης στην Κίνα και άλλα στρέφουν τους επενδυτές – που αξιοποιούν το απαράδεκτο καθεστώς χρηματιστηριακής διαπραγμάτευσης των βασικών ειδών διατροφής – να επενδύσουν τα κεφάλαιά τους εκεί. Το ίδιο ακριβώς είχε συμβεί και το 2007 – 2008 όταν η κρίση στην αγορά τροφίμων που οδήγησε σε έκρηξη τις τιμές του ρυζιού και του σταριού προκαλώντας λαϊκές εξεγέρσεις από την Αϊτή και το Μεξικό μέχρι την Αίγυπτο, ήταν το προμήνυμα της οικονομικής κρίσης που ακολούθησε.

Σε αυτό το περιβάλλον – όπου η περίσσια κεφαλαίων διοχετεύεται στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων αναζητώντας ασφαλές καταφύγιο κι ωθώντας ταυτόχρονα τις τιμές στα ουράνια – δεν λείπουν οι εκ του πονηρού συστάσεις για απελευθέρωση της καλλιέργειας γενετικά τροποποιημένων οργανισμών. Με βάση το σκεπτικό εταιρειών όπως η αμερικανική Monsanto και η γερμανική Basf η άνοδος των τιμών είναι αποτέλεσμα της έλλειψης τροφίμων. Άρα, συνεχίζουν οι παραπάνω εταιρείες και πολλοί «ανεξάρτητοι» ερευνητές και αναλυτές που γίνονται όλο και περισσότεροι με το πέρασμα του χρόνου, υπάρχει ανάγκη διεύρυνσης της παραγωγής ώστε να ξεπεραστεί η ανεπάρκεια, να πέσουν οι τιμές και να μην φτάσουμε ξανά σε καταστάσεις όπως του 2007 – 2008 όταν λόγω της (πολύ μεγαλύτερης από τη σημερινή) ανόδου των τιμών για πρώτη φορά οι χρόνια υποσιτισμένοι ξεπέρασαν το 1 δισ.

Αυτό που παραβλέπουν οι υπέρμαχοι των τροφίμων – Φρανκεστάιν είναι ότι τις τελευταίες δεκαετίες κάθε άλλο παρά έλλειψη τροφίμων παρατηρείται. Με βάση εκτιμήσεις του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ ενώ το δεύτερο μισό του 20^ου αιώνα ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξήθηκε κατά 2,4 φορές (από 2,5 δισ. το 1950 σε 6 δισ. το 2000) η παραγωγή τροφίμων αυξήθηκε κατά 2,6 φορές. Η παραγωγή τροφίμων δηλαδή αυξήθηκε ταχύτερα από τον πληθυσμό.

Το πρόβλημα επομένως δεν υφίσταται στην προσφορά αλλά στην διανομή – κατά πόσο δηλαδή αυτά τα τρόφιμα κατανέμονται με δημοκρατικούς όρους, σε όσους τα έχουν ανάγκη – κι εσχάτως στην άγρια κερδοσκοπία που εξελίσσεται, με αποτέλεσμα το πρόβλημα της διανομής να έχει γίνει πολύ πιο ακανθώδες, προσλαμβάνοντας εκρηκτικές διαστάσεις.

Ουγγαρία, Ρουμανία: σκηνές από το (άμεσο) μέλλον (Επίκαιρα, 10-16/6/2010)

Ο δρόμος του ΔΝΤ στρωμένος με αγκάθια

Θα μπορούσε να είναι και κουίζ: Κέρδισε τις εκλογές με πολύ μεγάλη διαφορά έναντι του ανταγωνιστή του, μόνο και μόνο επειδή είχε εξαγγείλει ένα πρόγραμμα ελάφρυνσης των οικονομικά ασθενέστερων. Τις πρώτες εβδομάδες μετά τις εκλογές οι αναφορές του στο προεκλογικό του πρόγραμμα ενέπνευσαν τους ψηφοφόρους του, δικαιώνοντάς τους για την επιλογή τους, μέχρι… Μέχρι που ήρθε η ώρα να εξαγγείλει την οικονομική του πολιτική. Τότε η νέα κυβέρνηση διαπίστωσε ότι βρίσκεται αντιμέτωπη με μια οικονομική κατάσταση εντελώς διαφορετική απ’ αυτήν που νόμιζε, καθώς το δημοσιονομικό έλλειμμα ήταν σημαντικά μεγαλύτερο απ’ ότι γνώριζε. Υπό το βάρος αυτής της πραγματικότητας οι προεκλογικές εξαγγελίες έμειναν στα χαρτιά (παρά τη θέληση και την αρχική πρόβλεψη του κυβερνώντος κόμματος, εννοείται) και στη θέση τους ανακοινώθηκαν νέα αντιλαϊκά μέτρα που θα επιτρέψουν την μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος. Για να μη μείνει δε κι η παραμικρή αμφιβολία για την κρισιμότητα της κατάστασης και τις ευρύτερες συνέπειες που απειλούνταν αν συνεχιζόταν η υπάρχουσα δημοσιονομική… κραιπάλη ήρθε και μια φημολογία για χρεοκοπία από την ίδια την πολιτική ηγεσία που τροφοδότησε μια κερδοσκοπική επίθεση στο ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα με αποτέλεσμα να χάσει μέρος της αξίας του.

Ποιος είναι; Χάσατε αν το μυαλό σας πήγε στον πρόεδρο της σοσιαλδημοκρατικής διεθνούς που διαβεβαίωνε ότι «λεφτά υπάρχουν». Τα ίδια ακριβώς γεγονότα με απαράλλαχτο τρόπο, μετά την Αθήνα, εξελίχθηκαν και στην Ουγγαρία από τις 25 Απρίλη, οπότε διεξήχθη ο δεύτερος γύρος των πολύ κρίσιμων εκλογών, μέχρι την προηγούμενη Παρασκευή. Τοποθετώντας και τα πρόσωπα του υπό εξέλιξη δράματος στους αντίστοιχους ρόλους, τα γεγονότα στην Ουγγαρία έχουν ως εξής: Κατά τις πρόσφατες εκλογές το δεξιό κόμμα Φιντέζ πέτυχε μια θριαμβευτική νίκη απέναντι στο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα του Φερέντς Γκιουρσάνι, κερδίζοντας τα δύο τρίτα των κοινοβουλευτικών εδρών και συγκεκριμένα τις 263 από τις 386. Η αιτία της συντριβής των σοσιαλδημοκρατών έγκειται στο γεγονός ότι σήκωσαν όλο το πολιτικό βάρος από την προσφυγή στο ΔΝΤ. Οι σοσιαλδημοκράτες οδήγησαν την Ουγγαρία στην μέγγενη ενός μηχανισμού άμεσης επέμβασης που στήθηκε τον Οκτώβρη του 2008, για να αποτελέσει προάγγελο του πρόσφατου «μηχανισμού διάσωσης» που επιλήφθηκε και της Ελλάδας. Η λαϊκή κατακραυγή απέναντι στα μέτρα που επέβαλλαν ΔΝΤ και ΕΕ για να δώσουν ένα δάνειο 20 δισ. ευρώ ήταν τόσο μεγάλη ώστε ο ηγέτης του κόμματος, Φερέντς Γκιουρτσάνι, παραιτήθηκε τον Απρίλιο του 2009, παραχωρώντας την πρωθυπουργία σε έναν 42χρονο τεχνοκράτη, ονόματι Μπατζναΐ, εκλεκτό του Τζορτζ Σόρος, που ηγήθηκε μιας κυβέρνησης ακραίων νεοφιλελεύθερων και τεχνοκρατών που επέβαλαν τα πιο αντιλαϊκά μέτρα. Οι Ούγγροι ψηφοφόροι φυσικά τους σοσιαλιστές θεώρησαν υπεύθυνους, με τις ψήφους των οποίων κυβέρνησε το κόμμα των αυτεπάγγελτων σωτήρων ή «ΔΝΤ εσωτ.», κι αυτούς μαύρισε! Ταυτόχρονα δε έδωσε κι ένα απρόβλεπτα υψηλό ποσοστό σε ένα νεοναζιστικό κόμμα, το Τζομπίκ, που έφθασε να εκλέξει 47 βουλευτές, μόλις 8 λιγότερους από τους Σοσιαλιστές.

Το δεξιό κόμμα Φιντέζ εκλέχτηκε με μια σχετικά φιλολαϊκή ατζέντα κι ο ηγέτης του, Βίκτορ Ορμπάν, μέχρι και πριν δύο εβδομάδες, μετά δηλαδή την εκλογή του, δεσμευόταν πως θα διαφοροποιηθεί από τις καταστροφικές οδηγίες του ΔΝΤ. Όλα αυτά μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα, λίγες μόλις μέρες μετά την ορκωμοσία της κυβέρνησης όταν ο αντιπρόεδρος του κυβερνώντος πλέον κόμματος, Φιντέζ, δήλωσε δημόσια πως η Ουγγαρία αντιμετώπιζε κρίση δανεισμού παρόμοια με αυτή της Ελλάδας. Ο υπουργός Εσωτερικών μάλιστα, Μιχάλι Βάργκα, δεν δίστασε να εκθέσει την προηγούμενη κυβέρνηση των Ταλιμπάν του νεοφιλελευθερισμού, ότι παραπληροφορούσαν τις αγορές με πλαστά στοιχεία! «Πρέπει να δηλώσουμε ότι η πρόσφατη κυβέρνηση του Μπατζναΐ, όπως και η προηγούμενη του Γκιουρτσάνι το 2006, δεν παρουσίασε μια αξιόπιστη εικόνα για την πραγματική κατάσταση της χώρας», ήταν τα λόγια του. Ακόμη πιο δραματικές δε ήταν οι δηλώσεις του πρωθυπουργού: «Στην Ουγγαρία η προηγούμενη σοσιαλιστική κυβέρνηση παραποίησε τα στοιχεία, όπως έκαναν και στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα η ώρα της αλήθειας έφθασε. Για την Ουγγαρία όχι ακόμη».

Το σκηνικό τρόμου ενίσχυσε και μια κερδοσκοπική επίθεση που προκλήθηκε μετά από τις υστερικές κραυγές της ουγγρικής πολιτικής ηγεσίας τόσο απέναντι στο εθνικό νόμισμα, το φιορίνι, που έπεσε κατά 5,6%, όσο κι απέναντι στο ευρώ που έπεσε κάτω από 1,20 δολ., στο επίπεδο που βρισκόταν τον Μάρτιο του 2006…

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλα τα παραπάνω αποτελούν ένα κακοστημένο έργο, με ένα χιλιοπαιγμένο σενάριο, ατάλαντων και χωρίς φαντασία σκηνοθετών που παίζεται από την μια άκρη της Ευρώπης ως την άλλη. Το αποκάλυψε η ίδια η Γκόλντμαν Σακς, που τις περισσότερες φορές πρέπει να έχει λόγο και στη διανομή των ρόλων: «Πιστεύουμε ότι τα χθεσινά δραματικά σχόλια ήταν για εσωτερική κατανάλωση και χρησίμευαν για να δημιουργήσουν ένα δραματικό υπόβαθρο που θα επιτρέψει στο Φιντέζ να υποχωρήσει από τις περισσότερες προεκλογικές του εξαγγελίες και κατά βάση να συνεχίσει τις οικονομικές πολιτικές των προηγούμενων κυβερνήσεων, όπως επίσης και να προετοιμάσει το έδαφος για έναν νέο γύρο συνομιλιών με το ΔΝΤ», ανέφερε η Γκόλντμαν Σακς, αποκαλύπτοντας την συμπαιγνία σε όλο της το μεγαλείο!

Η κοροϊδία σε βάρος των ούγγρων εργαζομένων γίνεται ακόμη πιο προκλητική αν δούμε τα μεγέθη τα οποία κραδαίνουν απειλητικά πάνω από το κεφάλι τους, σαν πύρινες ρομφαίες. Το έγκλημα λοιπόν που αποκαλύφθηκε στα δημόσια οικονομικά της Ουγγαρίας αφορούσε ένα δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξης του 7% (κι όχι 3,8% όπως ζητούσαν οι ξένοι πιστωτές) κι ένα δημόσιο χρέος της τάξης του 78%! Πραγματικά αμελητέα μεγέθη.

Ακόμη κι έτσι ωστόσο αξίζει να επισημάνουμε ορισμένες πλευρές του ουγγρικού παραδείγματος. Κατ’ αρχήν ότι ο δρόμος του ΔΝΤ είναι στρωμένος με αγκάθια και οδηγεί στην… κόλαση. Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς ότι η κυβέρνηση των τεχνοκρατών που κυβερνούσε μέχρι πρόσφατα έλαβε τα πιο αντιλαϊκά μέτρα που μπορούσε να εφαρμόσει μια πολιτική ηγεσία: από την αύξηση των έμμεσων φόρων και την απορύθμιση των εργασιακών σχέσεων, μέχρι την κατάργηση όλων των κοινωνικών παροχών. Γι αυτό άλλωστε της δόθηκε και το χρίσμα: Για να αναλάβει το κόστος που δεν τολμούν να σηκώσουν τα περισσότερα κόμματα. Το αποτέλεσμα ωστόσο, στα δημόσια οικονομικά, απείχε έτη φωτός από τις εξαγγελίες. Σε τέτοιο βαθμό ώστε η τωρινή κυβέρνηση να καταγγέλλει την προηγούμενη ότι «φούσκωνε» τα προβλεπόμενα έσοδα και υποτιμούσε τις προβλεπόμενες δαπάνες! Η αιτία φυσικά δεν βρίσκεται στον δόλο, δεδομένου ότι δεν την ενδιέφερε καθόλου η δημόσια εικόνα της. Η αιτία βρίσκεται στην οικονομική ερήμωση που προκάλεσαν οι συνταγές του ΔΝΤ. Μάρτυρας η συρρίκνωση του ΑΕΠ τον προηγούμενο χρόνο κατά 6,3% και η εκτίναξη της επίσημης ανεργίας στο 11,4%. Κατά συνέπεια την οικονομική άβυσσο που συνοδεύει με νομοτελειακό τρόπο τις οδυνηρές συνταγές του ΔΝΤ δεν μπορεί να την αποφύγει ούτε ακόμη και μια διορισμένη κυβέρνηση ανδρείκελων του ΔΝΤ, όπως αυτή την οποία εμφανίζουν ως από μηχανής θεό ποικίλα εξωθεσμικά κέντρα και στην Ελλάδα!

Επίσης αξίζει να θυμηθούμε την επίσκεψη του έλληνα πρωθυπουργού στην Βουδαπέστη, την Τρίτη 16 Μάρτη. Ήταν η εποχή που απειλούσε τους Ευρωπαίους πως θα προσφύγει στο ΔΝΤ σε μια τρομερή επίδειξη αυτοχειριαστικών ικανοτήτων. Η επίσκεψή του δε στην ουγγρική πρωτεύουσα αποσκοπούσε να εξωραΐσει την εικόνα του μισητού διεθνούς οργανισμού και να εξοικειώσει τους έλληνες εργαζόμενους με την πραγματικότητα ενός κράτους που έχει υποστεί τις βάρβαρες θεραπείες σοκ, για τις οποίες είναι διάσημο το ΔΝΤ. Τώρα που απέτυχε κι εκεί παταγωδώς το ΔΝΤ τι θα έχει να πει ο έλληνας πρωθυπουργός;

Με δραματικό τρόπο τα παραπάνω επιβεβαιώθηκαν επίσης από τη Ρουμανία, όπου οι μέχρι τώρα δραματικές περικοπές αποδείχθηκαν ανεπαρκείς για τις απαιτήσεις του ΔΝΤ κι η νέα οδηγία του προβλέπει μείωση των μισθών κατά 25% και των συντάξεων και επιδομάτων ανεργίας κατά 15%.

Ό,τι ακριβώς θα γίνει και στην Ελλάδα τους επόμενους μήνες…

Πλημμύρισε στους δρόμους η οργή κατά των τραπεζών (Επίκαιρα, 6-12/5/2010)

Στις περισσότερες μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ ο φετινός εορτασμός της Πρωτομαγιάς είχε ως αίτημα την ακύρωση του ρατσιστικού, αντι-προσφυγικού νόμου που ψηφίσθηκε στην πολιτεία της Αριζόνας. Περισσότεροι από 50.000 διαδηλωτές στο Λος Άτζελες κι από 20.000 στο Σικάγο και το Ντάλας, για να αναφέρουμε 3 μόνο από τις 70 πόλεις όπου εορτάστηκε η Πρωτομαγιά, απαίτησαν από τον ίδιο τον Ομπάμα να παρέμβει κηρύσσοντας αντι-συνταγματικό το σχετικό νόμο.

Στο Μανχάταν όμως ο παλμός χτυπούσε αλλού…

Περισσότεροι από 10.000 διαδηλωτές, κατόπιν έκκλησης του μεγαλύτερου εργατικού συνδικάτου των ΗΠΑ της AFL-CIO, κατέκλυσαν το κέντρο της πόλης φωνάζοντας συνθήματα εναντίον των τραπεζών. Λίγη ώρα δε πριν, κατά τρόπο ασυνήθιστο για τις ΗΠΑ και υπό την πλήρη ανοχή της αστυνομίας, εκατοντάδες διαδηλωτές κατέλαβαν τις εισόδους των πολυτελών γραφείων χρηματοπιστωτικών ομίλων όπως η JP Morgan. Ο γνωστός ταύρος, που βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Γουόλ Στριτ και Μπρόουντ, αυτή τη φορά δεν παρέπεμπε στη ρώμη των χρηματιστηριακών αγορών, αλλά ήταν το ραντεβού των διαδηλωτών και το σημείο από το οποίο μίλησε ο ηγέτης του εργατικού συνδικάτου, Ρίτσαρντ Τούμκα. «Η ζωή μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την επιβίωσή μας. Κι όλοι μας πληρώνουμε το τίμημα για εκείνους που η απληστία τους δεν είχε όρια. Περισσότερες από 8,5 εκατ. χαμένες θέσεις εργασίας – αυτό είναι το τίμημα της απληστίας, αυτό είναι το πραγματικό κόστος των μπόνους των τραπεζιτών, των ιδιωτικών τζετ και του κάθε λογής κόλπου όπως αυτού που προκάλεσε τα προβλήματα στην Goldman Sachs την προηγούμενη εβδομάδα».

Οι οξείς χαρακτηρισμοί του εργατικού ηγέτη δεν ακούστηκαν τόσο ανοίκεια στα αυτιά των συγκεντρωμένων, ούτε της πολιτικής και οικονομικής ελίτ των ΗΠΑ. Η οργή κατά των τραπεζιτών ενάμισι χρόνο μετά τα μέσα του Σεπτέμβρη του 2008, όταν η κρίση έφθασε στο αποκορύφωμά της, συνεχίζεται αμείωτη και γνωρίζει νέα ρεκόρ λόγω της ακόλουθης παράδοξης κατάστασης που έχει δημιουργηθεί: Οι τράπεζες, χάρη των αφειδώλευτων κρατικών χρηματοδοτήσεων ύψους 800 δισ. δολ., τελικά σώθηκαν, με αδιάψευστο μάρτυρα τα κέρδη που ανακοίνωσε η Goldman Sachs για το πρώτο τρίμηνο του 2010 τα οποία έφθασαν το εξωφρενικό ποσό των 3,46 δισ. δολ., την ίδια στιγμή που η ανεργία καταρρίπτει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, ξεπερνώντας για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες το 10%! Την ίδια στιγμή οι επίσημες αποκαλύψεις για τα όργια του τραπεζικού τραστ συνεχίζονται αμείωτες και παρόλα αυτά η πολιτική ηγεσία κάνει τη μια υπαναχώρηση μετά την άλλη στην προσπάθειά της να ρυθμίσει την ασύδοτη, κι όχι απλώς ανεξέλεγκτη, χρηματοπιστωτική αγορά.

Το κατ’ εξοχήν πεδίο όπου διαδραματίζονται οι σοβαρότερες και πιο αποκαλυπτικές συγκρούσεις γύρω από τα έργα και τις ημέρες των τραπεζών είναι εδώ και λίγες εβδομάδες τα κοινοβουλευτικά σώματα των ΗΠΑ, κι ειδικότερα η Γερουσία κι οι επιτροπές της όπου διεξάγονται παράλληλα δύο μαραθώνιες συζητήσεις. Η πρώτη αφορά την ψήφιση ενός νόμου που θα διασπά τους γιγαντιαίους χρηματοπιστωτικούς ομίλους διαχωρίζοντας το τμήμα της λιανικής από την επενδυτική τραπεζική. Στο επίκεντρο αυτής της διαμάχης βρίσκονται όλοι εκείνοι οι όμιλοι που αποδείχθηκαν «υπερβολικά μεγάλοι για να χρεοκοπήσουν», υπό την έννοια ότι μια πιθανή κατάρρευσή τους θα έθετε σε κίνδυνο όλη την οικονομία των ΗΠΑ. Έτσι προκρίθηκε η επιχορήγησή τους από το κράτος, δηλαδή τους αμερικανούς φορολογούμενους που οδήγησε το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 12,7% του ΑΕΠ. Περιττό να ειπωθεί ότι μακρύ χέρι του σκιώδους τραπεζικού τομέα που φέρει τεράστιο μερίδιο ευθύνης για το ξέσπασμα της κρίσης, είναι οι Ρεπουμπλικάνοι οι οποίοι μπλοκάρουν συνεχώς την ψήφιση του νόμου στη Γερουσία, αξιοποιώντας το γεγονός ότι οι Δημοκρατικοί δεν έχουν τις 60 ψήφους που απαιτούνται. Αυτή είναι η πρώτη νομοθετική μάχη που διεξάγεται.

Η δεύτερη, πολύ πιο εντυπωσιακή, μάχη διεξάγεται σε μια ανακριτική επιτροπή του Κογκρέσου, όπου πρώην και νυν στελέχη του κολοσσού της Goldman Sachs εξετάζονται για να αποκαλυφθεί η ανάμιξή τους σε μια περίπτωση κραυγαλέας εξαπάτησης του επενδυτικού κοινού. Ειδικότερα αφορούσε την συμμετοχή της τράπεζας σε ένα επενδυτικό προϊόν υψηλού κινδύνου ονόματι Abacus που πόνταρε στη χρεοκοπία άλλων προϊόντων της κτηματικής αγοράς που είχε η ίδια τράπεζα ήδη εκδώσει! Κάτι που για… εντελώς ανεξήγητους και πάνω απ’ όλα τυχαίους λόγους τελικά συνέβη, ζημιώνοντας τους πελάτες της κατά 1 δισ. δολ. κι αυξάνοντας τα κέρδη της τράπεζας κατά 15 – 20 εκ. δολ. Στη συνέχεια, όταν έπρεπε για την ακρίβεια να πληρώσει κι η ολλανδική τράπεζα ABN Amro 841 εκ. δολ. για το στοίχημα που είχε χάσει, τα κέρδη της Goldman Sachs εκτοξεύτηκαν! «Έχετε ευθύνη να αποκαλύψετε στον πελάτη ότι χειρίζεστε ένα αντίθετο συμφέρον από το δικό του;», ρώτησε ένας δημοκρατικός Γερουσιαστής το στέλεχος της Goldman Sachs που είχε την ευθύνη για τα κτηματικά δάνεια. Κι η απάντησή του, μνημείο του εγγενούς χαρακτήρα που έχει η σύγκρουση συμφέροντος, ήταν: «Δεν αποτελεί ευθύνη ενός διαμορφωτή της αγοράς»!

Εξ ίσου σοβαρές ευθύνες με τους χρηματοπιστωτικούς κολοσσούς για την κατάρρευση της αγοράς κτηματικών δανείων του 2007 μοιράζονται και οι οίκοι αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, που βάλλονται πανταχόθεν – με εξαίρεση φυσικά την Ελλάδα, όπου κανένας κυβερνητικός δεν τολμάει να φέρει στην επιφάνεια τα όργια στα οποία έχουν επιδοθεί οι εταιρείες Standard & Poor’s, Moody’s και Fitch λες και φοβάται πως η Ελλάδα χάσει την… εύνοιά τους. Η δημόσια κατακραυγή εναντίον των «τριών μεγάλων» όπως συχνά αποκαλούνται πηγάζει από τις αυθαίρετες αξιολογήσεις τους με την υψηλότερη δυνατή βαθμολογία επενδυτικών προϊόντων που στη συνέχεια κατέρρευσαν σαν χάρτινοι πύργοι. Το 93% των δομημένων προϊόντων που είχαν βαθμολογήσει με ΑΑΑ το 2006, αποκάλυψε ο νομπελίστας Πολ Κρούγκμαν από τη στήλη του στους New York Times την προηγούμενη εβδομάδα, σήμερα έχουν υποβαθμιστεί στην κατηγορία των σκουπιδιών! Αυτή είναι η σοβαρότητα των οίκων αξιολόγησης που κρεμόμαστε από τα χείλη τους…

Παρόλα αυτά θα ήταν υπερβολικά απλουστευτικό ένα σχήμα που θα είχε από την μια τους κακούς κερδοσκόπους κι από την άλλη την κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα η οποία πασχίζει δήθεν να βάλει τάξη στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Κι αυτό γιατί οι ευθύνες του Λευκού Οίκου για το πάρτι που συνεχίζεται στη Γουόλ Στριτ είναι τεράστιες. Όπως δε συνέβη και με την μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος, που η οργή της Δεξιάς από την ψήφισή του δεν έκρυψε την απογοήτευση όσων είχαν πιστέψει τις προεκλογικές του εξαγγελίες για καθολική υγειονομική κάλυψη, έτσι και με την αναμενόμενη ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα, η Αριστερά του Δημοκρατικού Κόμματος νιώθει ακόμη μια φορά… απογοητευμένη. Μάρτυρας όχι μόνο το συνδικάτο της AFL–CIO που διαδήλωνε ενάντια στις τράπεζες αλλά ακόμη και διανοούμενοι όπως ο Νόαμ Τσόμσκι, ο οποίος σε πρόσφατη ομιλία του με αφορμή μια ακόμη βράβευση του, περιέγραψε με τα ακόλουθα λόγια την… πύρινη σχέση του αμερικανού προέδρου με τη Γουόλ Στριτ: «Η χρηματοπιστωτική βιομηχανία προτίμησε τον Ομπάμα από τον Μακ Κέιν. Περίμεναν να ανταμειφθούν και ανταμείφθηκαν. Τότε ο Ομπάμα άρχισε να επικρίνει τους άπληστους τραπεζίτες και πρότεινε μέτρα ρύθμισης. Η τιμωρία γι’ αυτό ήταν ταχύτατη. Έστρεψαν το χρήμα τους στους Ρεπουμπλικάνους. Έτσι ο Ομπάμα είπε στους τραπεζίτες, “εντάξει παιδιά” και διαβεβαίωσε τον επιχειρηματικό κόσμο: “Εγώ, όπως κι οι περισσότεροι Αμερικάνοι, δεν εχθρευόμαστε την επιτυχία των ανθρώπων ή τον πλούτο. Είναι μέρος του συστήματος της ελεύθερης αγοράς”. Οι άνθρωποι το είδαν αυτό και δυσφόρησαν», ήταν τα λόγια του Τσόμσκι.

Οπότε, αν και την επόμενη Πρωτομαγιά κι αφού μάλιστα θα έχει ψηφισθεί ο επίμαχος νόμος για τη ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα, η AFL-CIO διαδηλώνει πάλι μεταξύ Γουόλ Στριτ και Μπρόουντ, ας μην παραξενευτούμε…