«Δεν είμαστε Ελλάδα»! Αυτή είναι η γραμμή άμυνας της ισπανικής κυβέρνησης με την οποία επιχειρεί να βγάλει τη χώρα από το σκόπευτρο της διεθνούς κερδοσκοπίας και να αντιμετωπίσει τα εξευτελιστικά δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου, ακόμη και κορυφαίων οικονομολόγων, όπως ο βραβευμένος με Νομπέλ Οικονομίας Πολ Κρούγκμαν, που έγραφε στις 2 Φεβρουαρίου στους New York Times ότι «το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι η Ελλάδα, είναι η Ισπανία»!
Στην πραγματικότητα τα δημοσιονομικά προβλήματα που ταλανίζουν τόσο την Ελλάδα, όσο και την Ισπανία δεν είναι καθόλου διαφορετικά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλες, μα όλες οι ανεπτυγμένες χώρες, που στο αποκορύφωμα της κρίσης εντάχθηκαν στο διεθνές κλαμπ «ξόδεψε τώρα, πλήρωσε αργότερα». Στις αληθινές του διαστάσεις το πρόβλημα τέθηκε από το περιοδικό Time, στις 2 Φεβρουαρίου: «Ο πρόεδρος Ομπάμα μπορεί να άφησε τον κόσμο με τα σαγόνια ανοιχτά όταν πρότεινε προϋπολογισμό ύψους 3,8 τρισ. για το οικονομικό έτος του 2011 – που προβλέπει ένα εκπληκτικό έλλειμμα ύψους 1,6 τρισ. δολ. – δεν είναι ωστόσο το μοναδικό μέλος του κλαμπ “ξόδεψε τώρα, πλήρωσε αργότερα”. Στην Ευρώπη, οι κυβερνήσεις συνήθισαν τόσο πολύ να αναλαμβάνουν χρέη κατά τη διάρκεια των δύσκολων οικονομικά χρόνων ώστε ορισμένοι ειδικοί αρχίζουν να ανησυχούν αν θα επιστρέψουν ποτέ σε βιώσιμα επίπεδα ελλείμματος – ούτε κατά διάνοια σε ισορροπημένους προϋπολογισμούς – κάποια στιγμή στο σύντομο μέλλον. Οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν από μόνες τους μια κατηγορία χρέους. Το προτεινόμενο έλλειμμα από τον Ομπάμα ανέρχεται στο 11% του ΑΕΠ… Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, 20 από τα 27 μέλη της χρησιμοποιούν ελλείμματα για να αντεπεξέλθουν στην παγκόσμια ύφεση, με τον μέσο όρο να βρίσκεται αυτό το χρόνο στο 7,5%. Τρία χρόνια πριν ο μέσος όρος του ελλείμματος βρισκόταν στο 0,8% του ΑΕΠ της. Το μέγεθος αυξήθηκε στο 2,3% το 2008 και τον προηγούμενο χρόνο εκτινάχθηκε στο 6,9%. Το χειρότερο ωστόσο είναι ότι τα ελλείμματα αυξήθηκαν με την μεγαλύτερη ταχύτητα στην ομάδα της ευρωζώνης, που απαιτεί από τα μέλη της να περιορίσουν το έλλειμμα του προϋπολογισμού τους στο 3% του ΑΕΠ». Στη συνέχεια το αμερικανικό περιοδικό περιγράφει με ακρίβεια τις αιτίες της ανόδου του ελλείμματος: «Οι χώρες της ΕΕ συνολικά δαπάνησαν 1,5 δισ. δολ. για να διασώσουν τους προβληματικούς τραπεζικούς τομείς τους και 200 δισ. επιπλέον σε πακέτα δημοσιονομικής στήριξης για να αναζωογονήσουν τις οικονομίες τους. Παρότι τα τελευταία βοήθησαν την ευρωζώνη των 16 να εξέλθει από την ύφεση στα μέσα του 2009, ανέβασαν επίσης τα ήδη θεόρατα ελλείμματα ακόμη υψηλότερα κι έφεραν την Ελλάδα και την Ισπανία επικίνδυνα κοντά στη χρεοκοπία. Στο τέλος του προηγούμενου χρόνου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σήμανε τον συναγερμό για παρόμοιους κινδύνους και για μια άλλη ομάδα χωρών στην οποία περιλαμβάνεται η Γαλλία κι η Ιρλανδία»!
Το πρόβλημα επομένως δεν είναι ελληνικό ή ισπανικό ή μεσογειακό. Ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός παρατηρείται σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Σε ορισμένες μάλιστα χώρες τα διακυβεύματα είναι πολύ σοβαρότερα γιατί η δημοσιονομική κρίση συνοδεύεται με μια οξύτατη οικονομική κρίση, που πλήττει τα θεμέλια της οικονομικής δραστηριότητας, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στην Ισπανία, που είναι η μοναδική από την ομάδα των 20 πλουσιοτέρων χωρών του κόσμου (G20) που ακόμη δεν έχει εξέλθει από την ύφεση κι η οικονομία της εξακολουθεί να συρρικνώνεται. Το μέλλον δε για την πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης είναι ζοφερό καθώς και για το τρέχον έτος αν κάτι προβλέπεται είναι συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 0,6%, όταν για την ευρωζώνη των 16 χωρών προβλέπεται άνοδος της τάξης του 1%, ενώ το δημόσιο χρέος της από 55% πέρυσι προβλέπεται το 2010 να ξεπεράσει το 74%. Το χειρότερο ωστόσο για την Ισπανία, πολύ χειρότερο ακόμη κι από την άνοδο του ελλείμματος στο 11,2% του ΑΕΠ το 2009, είναι η σταθεροποίηση της ανεργίας στο 19% εδώ και ένα σχεδόν χρόνο. Δεδομένου δε ότι άπαντες οι διεθνείς οργανισμοί προβλέπουν πως η υπό εξέλιξη ανάκαμψη θα είναι αναιμική και δεν θα δημιουργεί θέσεις εργασίας, χωρίς κανένα ρίσκο μπορούμε να προβλέψουμε την ραγδαία όξυνση του κοινωνικού ζητήματος στην Ισπανία.
Ήδη οι τριγμοί είναι εμφανείς, αναγκάζοντας την κυβέρνηση του Θαπατέρο σε πολιτικές υποχωρήσεις υπό το βάρος των κοινωνικών αντιδράσεων. Γιατί, η μεγαλύτερη παραδοξότητα των ημερών μας είναι πως τα ελλείμματα και τα χρέη δημιουργήθηκαν μεν από την φούρια των κυβερνήσεων να σώσουν με κρατικό χρήμα τους κλυδωνιζόμενους τομείς της ιδιωτικής οικονομίας κι όχι από τις γενναίες κοινωνικές παροχές, ο λογαριασμός ωστόσο μεταφέρεται στους εργαζόμενους! Το παράδειγμα της Ισπανίας είναι από κάθε άποψη χαρακτηριστικό καθώς η κυβέρνηση το αμέσως προηγούμενο διάστημα εισηγήθηκε δύο νόμους που προκάλεσαν σοβαρές αντιδράσεις. Ο πρώτος αφορούσε τις εργασιακές σχέσεις και προήγαγε την ελαστικοποίησή τους, διευκολύνοντας για παράδειγμα τις απολύσεις. Πρόταση που ισοδυναμεί με λάδι στη φωτιά της αυξανόμενης ανεργίας. Ο δεύτερος νόμος αφορούσε το ασφαλιστικό. Στην αρχική του εκδοχή περιελάμβανε δύο άρθρα φωτιά: Κατ’ αρχήν την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 65 στα 67 έτη. Αλλαγή που θα προκαλέσει την απώλεια του συνταξιοδοτικού δικαιώματος για εκατοντάδες χιλιάδες αν όχι εκατομμύρια εργαζόμενους και την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής εκατομμυρίων άλλων που θα απολέσουν θεμελιωμένα δικαιώματά τους για να καλυφθούν οι μαύρες τρύπες που άφησαν στα δημόσια ταμεία τα πακέτα διάσωσης των τραπεζών. Το δεύτερο άρθρο του ισπανικού αντι-ασφαλιστικού νομοσχεδίου περιελάμβανε την αλλαγή του τρόπου υπολογισμού της σύνταξης, με την επιμήκυνση από τα 15 στα 25 χρόνια του χρονικού διαστήματος που θα λαμβάνεται υπ’ όψη για τον υπολογισμό της σύνταξης. Η πρόταση αυτή αποσκοπούσε στη μείωση των συντάξεων δεδομένου ότι όσο περισσότερα χρόνια συνυπολογίζονται τόσο χαμηλότερα πέφτει ο μέσος όρος των συντάξιμων αποδοχών. Τόσο πολύ άρεσε μάλιστα αυτή η πρόταση της υπουργού Οικονομικών, Έλενα Σαλγάδο, που έχει αναλάβει το ρόλο του ιμάντα μεταβίβασης των οδηγιών της Κομισιόν στη Μαδρίτη, ώστε η σοσιαλιστική κατά τ’ άλλα κυβέρνηση την περιέβαλε και στο Πρόγραμμα Σταθερότητας που υπέβαλε στις Βρυξέλες. Την ίδια μέρα όμως την Τετάρτη 3 Φεβρουαρίου 3 ώρες μετά την αποστολή του Προγράμματος Σταθερότητας η ισπανική κυβέρνηση αποστέλλει νέο κείμενο από το οποίο έχει αφαιρεθεί η επίμαχη παράγραφος! Ούτε μία αναφορά δεν υπάρχει στο νέο κείμενο στο ενδεχόμενο αλλαγής του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων, ενώ από την Μαδρίτη ο κυβερνητικός εκπρόσωπος διαβεβαιώνει πως «η κυβέρνηση ούτε εξετάζει ούτε έχει εξετάσει αυτή την επιλογή».
Τι μεσολάβησε; Όπως αποκάλυψε η ισπανική εφημερίδα El Pais στις 8 Φεβρουαρίου στο υπουργικό συμβούλιο της 29ης Ιανουαρίου όπου υιοθετήθηκε κατ’ αρχήν η πρόταση για αύξηση των ηλικιακών ορίων και των ετών υπολογισμού της σύνταξης, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μανουέλ Τσάβες πρόβαλε σθεναρή αντίσταση και τελικά με την πάροδο λίγων ημερών κατάφερε να πείσει τους συναδέλφους του να μην συμπεριληφθεί η επίμαχη πρόταση. Το πέτυχε δε, υπενθυμίζοντάς τους ότι το 1985 η κυβέρνηση του Φελίπε Γκονθάλες πέρασε την μεγαλύτερη δοκιμασία της όταν προσπάθησε να αυξήσει πάλι τα έτη που προσμετρούνται για τον υπολογισμό της σύνταξης από 10 σε 15. Το αποτέλεσμα ήταν για πρώτη φορά μετά την πτώση του Φράνκο να οργανωθεί γενική απεργία. Ο δε υπουργός Εργασίας του Γκονθάλεθ ανέλαβε προσωπικά την ευθύνη για το αντεργατικό πραξικόπημα που επιχειρήθηκε, λειτουργώντας πιθανά κι ως αποδιοπομπαίος τράγος, με αποτέλεσμα ακόμη και σήμερα το όνομά του να είναι στιγματισμένο. Για την ιστορία λεγόταν Χοακίν Αλμούνια και πολύ πιθανά από τότε ήταν ο άνθρωπος για όλες τις βρόμικες πολιτικές δουλειές…
Το πρόβλημα ωστόσο είναι πως υποχωρήσεις όπως η παραπάνω αποτελούν την εξαίρεση στον κανόνα. Ενώ, οι βρόμικες δουλειές που φέρνουν τελικά σε πέρας οι κυβερνήσεις είναι τόσες πολλές ώστε ρίχνουν τα εκλογικά τους ποσοστά στα Τάρταρα, όπως βεβαιώνει και το παράδειγμα του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Ισπανίας που σε όλες τις δημοσκοπήσεις είναι δεύτερο κόμμα, με το Λαϊκό Κόμμα της Δεξιάς να το ξεπερνάει με 6 μονάδες.
Μετά τη μετάσταση στα δημοσιονομικά, η μετάσταση στην πολιτική αποδεικνύεται τελικά η πιο επικίνδυνη υποτροπή της οικονομικής κρίσης…
Έκπληξη προκαλούν τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα από την Αμερικανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα για την έκταση της φτώχειας στις ΗΠΑ.
Λεωνίδας Βατικιώτης 
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.