Έκθεση ενισχυμένης εποπτείας ή μετα-αλήθειας;

Πηγή: Εφημερίδα Documento

Ιδιαίτερα μεγάλη προσπάθεια απαιτείται για να ανακαλύψει ακόμη κι ο πιο έμπειρος αναγνώστης τις σοβαρότατες διαπιστώσεις που περιλαμβάνει η έκτη Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας που έδωσε στη δημοσιότητα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 20 Μαΐου. Πρόκειται για διαπιστώσεις που θα έπρεπε να σημάνουν συναγερμό. Αντ’ αυτού έχουν υποβαθμιστεί.

Διαπίστωση πρώτη: Η ύφεση στην Ελλάδα θα φτάσει το τρέχων έτος το 10% του ΑΕΠ, ενώ το χάσμα που θα προκληθεί δεν πρόκειται να καλυφθεί ούτε το 2021. Το μέγεθος της ύφεσης ωστόσο όπως πολύ σωστά συσχετίζεται θετικά με το ειδικό βάρος των κλάδων του τουρισμού και των μεταφορών, αδικαιολόγητα κι εντελώς μεροληπτικά αποσυνδέεται από το μέγεθος των μέτρων που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση Μητσοτάκη! Παραφράζοντας τη γνωστή κινηματογραφική ατάκα, αν τα μέτρα που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση είναι τόσο …καλά γιατί η οικονομία είναι τόσο …νεκρή; Είναι εμφανές ότι τα οικονομικά μέτρα δεν κατάφεραν να αποτρέψουν τον μετασχηματισμό της κρίσης ζήτησης λόγω του lockdown σε κρίση υποκατανάλωσης λόγω μείωσης των εισοδημάτων. Αν η κυβέρνηση κάλυπτε έγκαιρα και αποτελεσματικά το κενό που δημιουργήθηκε στα εισοδήματα τις μέρες της απαγόρευσης μετακινήσεων η κρίση θα είχε περιοριστεί και δεν θα έφτανε σε τέτοιο βάθος.

Διαπίστωση δεύτερη: Από τα ποσά που έχουν ως τώρα δοθεί συνολικής αξίας 11,667 δισ. ευρώ (8,403 δισ. ευρώ δημοσιονομικά μέτρα και 3,264 δισ. ευρώ επιπλέον μέτρα ρευστότητας) με βάση την ΕΕ, 2,943 δισ. ευρώ προήλθαν από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Θα καλυφθούν αυτά τα ποσά; Από ποια πηγή και πότε; Αν όχι κι αποδειχθεί ότι τα μέτρα άμβλυνσης των συνεπειών της πανδημίας εφαρμόστηκαν σε βάρος των επενδύσεων, τότε οι επιπτώσεις της πανδημίας θα σημάνουν ένα στρατηγικό και μακροχρόνιο πλήγμα στην οικονομία.

Διαπίστωση τρίτη: Η Ελλάδα από το 2019 κατείχε ρεκόρ στον πληθυσμό εβρισκόμενο σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού που ανερχόταν στο 31%, όταν ο μέσος όρος της ευρωζώνης ήταν 21%. Το ποσοστό αυτό θα αυξηθεί ακόμη πιο ψηλά στο τέλος του 2020 αν, μεταξύ άλλων, δεν ενισχυθούν εισοδηματικά και άμεσα οι συνταξιούχοι, όσοι αμείβονται με τον βασικό μισθό κιι οι άνεργοι.

Πλάι στις παραπάνω μισές αλήθειες υπάρχουν και κραυγαλέα εσφαλμένες εκτιμήσεις στην Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας όπως ότι η ανεργία, με ύφεση στο 10%, θα φτάσει το 20%. Δηλαδή, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα αυξηθεί μόνο κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες. Η ΕΕ προφανώς επιλέγει να εξωραΐσει την πραγματικότητα όπως συστηματικά έπραττε, χέρι – χέρι με το ΔΝΤ, τα χρόνια της κρίσης.

Στη βάση των παραπάνω η έκθεση ενισχυμένης εποπτείας διεκδικεί δάφνες απόκρυψης της πραγματικότητας ή μετα-αλήθειας…

Προβλέψεις για πρωτοφανή ύφεση ρεκόρ ύψους 35% στην Ελλάδα το 2020!

Είναι σχεδόν άγραφος νόμος. Κάθε πρόβλεψη που διατυπώνεται στην εκκίνηση μιας μεγάλης κρίσης, ακόμη κι αν είναι σοβαρή και αξιόπιστη διαψεύδεται. Αν δε, μιλάμε για διεθνείς οργανισμούς αυτό συμβαίνει πάντα μιας και οι προβλέψεις αποδεικνύονται υποδεέστερες όσων ακολουθούν. Το φιάσκο στην Ελλάδα το 2010 της τρόικας, δηλαδή ΔΝΤ , ΕΚΤ και Ευρωπαϊκής Επιτροπής που όλοι μαζί απασχολούν χιλιάδες οικονομολόγους με αμοιβές τις οποίες θα ζήλευαν και τα golden boys, θα έπρεπε να διδασκόταν στα αμφιθέατρα επί δεκαετίες…  

Τι γίνεται όμως όταν αυτοί οι διεθνείς οργανισμοί αντί να λειτουργούν εφησυχαστικά, σημαίνουν συναγερμό;

Αυτό ακριβώς συνέβη με τον ΟΟΣΑ. Σε πολύ πρόσφατη δημοσίευσή του έκανε μια σοβαρή προσπάθεια να αξιολογήσει τις οικονομικές επιπτώσεις από τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας. Πρόκειται για έργο δύσκολο και περίπλοκο εξ αιτίας όχι μόνο του ότι δεν ξέρουμε πότε θα αντιμετωπιστεί  η πανδημία αλλά και του μοναδικού χαρακτήρα της σημερινής οικονομικής αναστάτωσης: Διακοπή της παραγωγής και κλείσιμο των εμπορικών καταστημάτων για να αποφευχθεί η μετάδοση του ιού, άρα σε χειμερία νάρκη η προσφορά, που προκαλεί καθίζηση της κατανάλωσης, άρα σε κώμα κι η ζήτηση, με εξαίρεση τρόφιμα, φάρμακα και τις συνδρομές στο Netflix. Κι αυτά τα δύο σε ένα περιβάλλον καθοδικής πορείας που για την Ελλάδα είχε ξεκινήσει από το φθινόπωρο του 2019. Προς επίρρωση του γεγονότος ότι η ελληνική οικονομία όδευε για την εντατική πριν μας επισκεφθεί ο κορονοϊός, πρώτο η απώλεια 3.700 θέσεων εργασίας τον Δεκέμβριο του 2019, σύμφωνα με το πληροφοριακό σύστημα Εργάνη (που τον έκανε χειρότερο μήνα της εξαετίας), δεύτερο η πτώση της βιομηχανικής παραγωγής το Νοέμβριο του 2019 κατά 8,1% (η χειρότερη επίδοση από τον Μάρτιο του 2012), τρίτο η μείωση του ΑΕΠ κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2019 σε όρους όγκου κατά 0,7% κι άλλα πολλά*. Πτώση των ρυθμών μεγέθυνσης παρατηρήθηκε και στο εξωτερικό, οφειλόμενη σε έναν βαθμό στη ρήξη των διεθνών αλυσίδων  αξίας, λόγω του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ Κίνας και σε έναν μεγαλύτερο βαθμό στην εξάντληση του κύκλου ανόδου. Τι μας κάνουν όλα αυτά;

Για την Ελλάδα 35% ύφεση για το 2020! Διαβάσατε πολύ καλά…

Ο διεθνής οργανισμός – στυλοβάτης του νεοφιλελευθερισμού, (ποιός ξεχνάει τις «εργαλειοθήκες φιλελευθεροποίησης» της ελληνικής οικονομίας;) εκτίμησε την επίπτωση που θα έχουν οι τελευταίες εξελίξεις σε όλους τους κλάδους των μεγάλων οικονομιών. Με δεδομένο ότι ο λογαριασμός που θα πληρώσει κάθε οικονομία θα είναι συνάρτηση του ειδικού βάρους εκείνων των κλάδων που επηρεάζονται περισσότερο από την κρίση. Ο πρώτος κρίκος αυτής της αλυσίδας είναι φυσικά ο τουρισμός. Κι ακολουθούν εμπόριο, εστίαση, κ.α. Πρόκειται για κλάδους που κατέχουν περίοπτη θέση στο σύγχρονο οικονομικό μοντέλο της Ελλάδας που αναδύθηκε μετά την πρόσφατη οικονομική κρίση. Στην άλλη άκρη του φάσματος είναι χώρες που διαθέτουν βιομηχανία και μονάδες έντασης κεφαλαίου. Αυτές θα επηρεαστούν λιγότερο από τα (αναγκαία) μέτρα απαγόρευσης κυκλοφορίας και συνωστισμού.

The international #tourism economy could see a 45-70% decline in 2020 due to the impact of #COVID19.

What measures can governments take to reduce the impact? See our key tourism policy responses ➡️ https://t.co/BtB8aWJsXJ #coronavirus pic.twitter.com/nHEnguEUpO

— OECD ➡️ Better policies for better lives (@OECD) March 29, 2020

Ως αποτέλεσμα αυτών των υπολογισμών ακολουθούν οι εκτιμήσεις για την πτώση του ΑΕΠ το 2020 σε 47 ανεπτυγμένες καπιταλιστικά χώρες: Στην μια άκρη, με τις μικρότερες απώλειες, στέκεται η Ιρλανδία που το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί κατά 15% και στην άλλη άκρη στέκεται η Ελλάδα με μια πτώση του ΑΕΠ που αγγίζει το 35%! Ακολουθεί δε το Μεξικό, με 30%. Πιθανότατα αυτή η πτώση θα μετριαστεί ως αποτέλεσμα των μέτρων ανακούφισης που έχουν ήδη ανακοινωθεί από την κυβέρνηση Μητσοτάκη τα οποία, όσο κι αν είναι σταγόνα στον ωκεανό, όσο κι αν  δεν καταφέρνουν  να αποτρέψουν την επιδείνωση της θέσης των μισθωτών στην Ελλάδα, αποτρέπουν τα χειρότερα. Ενδέχεται όμως κι η ύφεση να μην κινηθεί σε χαμηλότερα επίπεδα επειδή η μελέτη του ΟΟΣΑ στέκεται στις αρχικές επιπτώσεις και δεν προσμετρά τις μετέπειτα, το φαινόμενο της χιονοστιβάδας που πάντα ακολουθεί, ειδικά σε οικονομίες στερούμενες αντικυκλικών σταθεροποιητών, όπως η Ελλάδα.

Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης ώστε να εκτιμήσουμε την λαίλαπα που έρχεται ας αναλογιστούμε ότι απαιτήθηκαν εννέα ολόκληρα χρόνια μνημονιακής λιτότητας (2008-2016) για να μειωθεί το ΑΕΠ κατά 26%. Η δυστυχία που ήρθε στην Ελλάδα επί εννέα χρόνια (με αυτοκτονίες, ανεργία και μετανάστευση, όλα σε έκδοση ρεκόρ) θα έρθει τους επόμενους εννέα μήνες, με βάση τον διεθνή οργανισμό! Ακόμη και 30% να μειωθεί το ΑΕΠ της Ελλάδας (ως αποτέλεσμα των μέτρων) μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου αυτό θα ισοδυναμεί με μια ραγδαία εξαθλίωση των πιο φτωχών στρωμάτων της εργασίας, των αυτοαπασχολουμένων και  των μικρομεσαίων στρωμάτων.

Αν η Κίνα εξήλθε νικήτρια από την κρίση του 2008 αυτό οφείλεται στα μέτρα ενίσχυσης της οικονομίας της. Το ίδιο ισχύει και στις ΗΠΑ σε ένα μικρότερο βαθμό. Στο άλλο άκρο ήταν η Ευρωπαϊκή Ένωση, παρότι στο εσωτερικό της υπήρχαν τεράστιες αποκλίσεις: Από την μια η Γερμανία και οι δορυφόροι της που εκμεταλλεύτηκαν την κρίση και μπορούν σήμερα να δανείζονται ακόμη και με αρνητικά επιτόκια κι από την άλλη οι χώρες του Νότου που εξήλθαν από την κρίση με ένα δημόσιο χρέος σημαντικά μεγαλύτερο των επιπέδων που βρισκόταν πριν τα μνημόνια. Η Ελλάδα αν και ακραία δεν είναι μοναδική περίπτωση που είδε το δημόσιο χρέος της να αυξάνεται από 115% του ΑΕΠ στο 180%, μετά τη «διάσωση»… Τα μέτρα επομένως που θα ληφθούν σήμερα είναι δυνατό να αποτρέψουν αυτό το εφιαλτικό σενάριο που προβλέπει ο ΟΟΣΑ. Κι αυτά τα μέτρα δεν μπορούν παρά να ξεκινούν από την αποζημίωση στο ακέραιο για κάθε εργαζόμενο, αυτοαπασχολούμενο ή μικρομεσαίο, χωρίς όρους και προϋποθέσεις, ώστε να μη χάσουν ούτε ένα ευρώ από τα περυσινά εισοδήματά τους!

Μάλιστα, οι οικονομικές ενισχύσεις, υπό την μορφή ρευστού εδώ και τώρα, από το κράτος δεν είναι δυνατό να καταβληθούν μόνο στη βάση των δηλωμένων στη εφορία εισοδημάτων και δραστηριοτήτων. Αυτό αποτελεί υποκρισία, όταν ξέρουμε την έκταση της αδήλωτης ή υποδηλωμένης εργασίας στις πόλεις και την ύπαιθρο. Οι φτωχοί και οι μετανάστες που με ευθύνη της εργοδοσίας αποκλείονταν από την κοινωνική ασφάλιση και δηλωμένη εργασία δεν μπορούν να αφεθούν ανοχύρωτοι στη θύελλα που έρχεται…

*Μια σημαντική αιτία πίσω από την απότομη καθίζηση της ελληνικής οικονομίας το δεύτερο εξάμηνο του 2019 ήταν η (μεγαλύτερη της συνηθισμένης) περικοπή εκ μέρους της νέας κυβέρνησης του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων που, μεταξύ άλλων, ανέδειξε την ανικανότητα του ιδιωτικού τομέα να ηγηθεί των αναγκαίων επενδύσεων.

Περιμένοντας το επόμενο κραχ (Επίκαιρα, 30/10-5/11/2014)

Με πρόκληση στην λογική ισοδυναμούσαν οι ερμηνείες, εντός και εκτός Ελλάδας, που επιστρατεύτηκαν για να εξηγήσουν την απότομη πτώση των τιμών των μετοχών στις διεθνείς αγορές και το βραχύβιο ράλι στα επιτόκια των ομολόγων, που ως κοινό παρανομαστή είχαν – για μια ακόμη φορά – τις ελληνικές ευθύνες. Εν ολίγοις, η αιτία που το τριήμερο 14 – 16 Οκτωβρίου δοκιμάστηκαν οι αντοχές του διεθνούς συστήματος βρίσκεται στην Ελλάδα, η οποία με την απρόβλεπτη και παρακινδυνευμένη συμπεριφορά της, όταν έθεσε θέμα διακοπής της χρηματοδότησης από το ΔΝΤ και πρόωρης εξόδου από το Μνημόνιο, έθεσε σε κίνδυνο μια ομαλά λειτουργούσα αγορά…

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Στον αντίποδα αυτών των επιφανειακών αν όχι φαιδρών ερμηνειών, οι αιτίες της αναστάτωσης στο εξωτερικό και του μίνι κραχ στο εσωτερικό πρέπει να αναζητηθούν σε ένα εκρηκτικό μίγμα υπερτιμημένων μετοχών στον μαγικό κόσμο της χρηματοοικονομίας και παρατεταμένης στασιμότητας στον καταθλιπτικό κόσμο της πραγματικής οικονομίας. Η Ελλάδα που απείλησε αυτή την εύθραυστη ισορροπία δεν ήταν παρά η θρυαλλίδα, όπως ήταν η Lehman Brothers προ εξαετίας. Το εκρηκτικό υλικό προϋπήρχε και, το χειρότερο, συνεχίζει να συσσωρεύεται περιμένοντας την επόμενη αφορμή που, με μαθηματική βεβαιότητα, θα προκαλέσει μια κρίση μεγαλύτερη ακόμη κι από του 2008, λόγω των οξύτερων ανισορροπιών που έχουν συσσωρευτεί.

Στασιμότητα και ύφεση στην Ευρώπη

Στις 7 Οκτωβρίου το ΔΝΤ αναθεώρησε επί τα χείρω τις προσδοκίες για την πορεία της παγκόσμιας μεγέθυνσης το 2014 στο 3,3% (από 3,7% που είχε προβλέψει τον Απρίλιο). Οι μεγαλύτερες αλλαγές προήλθαν από την Ευρώπη, όπου το δεύτερο τρίμηνο η οικονομία έμεινε στάσιμη, ωθώντας τον βρετανικό Εκόνομιστ να γράψει στο τελευταίο φύλλο του Αυγούστου πως ό,τι ξεκίνησε πριν τέσσερα χρόνια ως τραπεζική και δημοσιονομική πλέον έχει εκφυλιστεί σε κρίση των ρυθμών μεγέθυνσης. Έκτοτε όλοι τα στοιχεία που έχουν δει το φως της δημοσιότητας μόνο επιδείνωση προδικάζουν. Για παράδειγμα η βιομηχανική παραγωγή της Γερμανίας τον Αύγουστο μειώθηκε κατά 4%, οι βιομηχανικές παραγγελίες κατά 6%, ενώ όλοι περιμένουν με κομμένη την ανάσα τις ανακοινώσεις της Γιούροστατ για το τρίτο τρίμηνο καθώς εδώ θα αποτυπωθούν οι οικονομικές συνέπειες από τις κυρώσεις στην Ρωσία. Ιδιαίτερη – πολιτική – σημασία έχει πως τη στιγμή που η Ευρώπη ετοιμάζεται να εισέλθει και επίσημα σε ύφεση (όπως τυπικά ορίζεται η μείωση του ΑΕΠ για δύο συνεχόμενα τρίμηνα) με την επιβαλλόμενη από τις ΗΠΑ επίδειξη πυγμής απέναντι στην Μόσχα να αποτελεί την σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι, οι ΗΠΑ ακολουθούν μια πορεία αντίθετη. Το μαρτυρά κυρίως η εγκατάλειψη του τρίτου στη σειρά προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, που το τελευταίο διάστημα ανερχόταν σε 15 δις. δολ. μηνιαίως. Θέμα χρόνου επίσης θεωρείται από δω και πέρα κι η σταδιακή άνοδος των αμερικανικών επιτοκίων, που θα σημάνουν την επιστροφή στην «κανονικότητα» ή σε ένα περιβάλλον «σχεδόν κανονικό», καθώς οι ρυθμοί ανάπτυξης ακόμη και στις ΗΠΑ διατηρούνται στα μισά επίπεδα της δεκαετίας του ’90, που και τότε ήταν στα μισά επίπεδα της λεγόμενης «χρυσής εποχής». Ως προς το παρόν πάντως ακόμη κι αυτή η οριακή μεγέθυνση ή η ύφεση συντελείται σε ένα περιβάλλον μηδενικών ή σχεδόν μηδενικών επιτοκίων και πακτωλών ρευστού που προσφέρουν στο χρηματοπιστωτικό σύστημα οι μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες του κόσμου. «Όλο αυτό το φθηνό χρήμα οδηγεί τις ΗΠΑ σε ένα επικίνδυνο παιχνίδι με το χρόνο, όπου κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί πρώτα», γράφει το περιοδικό Σπίγκελ σε ένα εκτενές αφιέρωμά του για την παγκόσμια οικονομία με τίτλο «Το σύστημα ζόμπι». Και συνεχίζει: «Η αναμενόμενη οικονομική άνοδος ή το επόμενο κραχ. Ειδικοί, όπως ο πρώην υπουργός Οικονομικών, Ρόμπερτ Ράμπιν, πιστεύουν πως το εν εξελίξει ράλι στις αγορές είναι στην πραγματικότητα ο προάγγελος του επόμενου κραχ».

Το φάντασμα της Ιαπωνίας

Το κενό που θα προκαλέσει η απόσυρση της αμερικάνικης κεντρικής τράπεζας από την πλημμυρίδα ρευστότητας θα καλυφθεί από την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα, καθώς πλέον ξεκινάει επίσημα η Φρανκφούρτη την αγορά καλυμμένων ομολογιών από τις τράπεζες (όπως και την ιαπωνική που μπαίνει στην ίδια τροχιά). Υπόθεση εβδομάδων θεωρείται επίσης το πρόγραμμα της ΕΚΤ (που σε πρώτη φάση προβλέπει την αγορά τίτλων αξία 10 δις. σε μηνιαία βάση) να επεκταθεί σε εταιρικά, ακόμη και κρατικά ομόλογα. Οι αντιδράσεις απέναντι σε αυτό το σχέδιο προέρχονται από την Γερμανία, που αντιτείνει ότι έτσι θα χαλαρώσει το πρόγραμμα αντεργατικών μεταρρυθμίσεων που είναι σε εξέλιξη σε όλη την Ευρώπη. Η Γερμανία δηλαδή θέλει την ύφεση γιατί έτσι μπορεί και πιέζει για μειώσεις μισθών και περικοπές κοινωνικών παροχών. Το πρόβλημα ωστόσο δημιουργείται όταν ορθώνεται το φάντασμα της Ιαπωνίας. Με άλλα λόγια η ζοφερή προοπτική της οικονομικής στασιμότητας μαζί με αποπληθωρισμό, όπως ακριβώς συμβαίνει στην Ευρώπη, όπου ο πληθωρισμός βρίσκεται στο 0,4%, όταν ο στόχος για την ΕΚΤ είναι 2%. Στα υπ’ όψη επίσης και η «γερμανική αποτυχία»: Η ύφεση της γερμανικής οικονομίας αποδεικνύει ότι οι αντεργατικές μεταρρυθμίσεις του Σρέντερ, τις οποίες η Γερμανία υποδεικνύει ως μονόδρομο και συνταγή επιτυχίας για την υπόλοιπη Ευρώπη, μπορεί να διέλυσαν το γερμανικό κράτος πρόνοιας και να κατακερμάτισαν την αγορά εργασίας με την εισαγωγή των «μίνι δουλειών», ωστόσο δεν έφεραν την ανάπτυξη της οικονομίας. Η οικονομική αποτελεσματικότητα των περίφημων μεταρρυθμίσεων αποδεικνύεται ανύπαρκτη! Καθόλου τυχαίες επομένως δεν είναι κι οι αντιδράσεις που εμφανίζονται τώρα από Γαλλία και Ιταλία απέναντι στις γερμανικές οδηγίες για μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων.

Ακόμη όμως κι αν προχωρήσουν οι αγορές εταιρικών ή και κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ κανείς δεν εγγυάται ότι η επιπλέον ρευστότητα θα γίνει επενδύσεις, αυτές νέες θέσεις εργασίας κι αυτές αυξημένη κοινωνική ευημερία, που είναι το ζητούμενο και το ύστατο κριτήριο αξιολόγησης κάθε οικονομικής πολιτικής. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η πλημμυρίδα πιστωτικού χρήματος επάνω στην οποία κάθεται η παγκόσμια οικονομία θα γνωρίσει νέες δόξες, κι οι λόγοι της εγγενούς αστάθειας θα αυξηθούν. Σε αυτό το απρόβλεπτο περιβάλλον η επίρριψη των ευθυνών στην Ελλάδα ισοδυναμεί με υποτίμηση του ασταθούς και εκρηκτικού περιβάλλοντος που έχει δημιουργηθεί και το οποίο περιμένει μια σπίθα…

Εκτός ελέγχου το δημόσιο χρέος, νέα μέτρα εν όψει (Πριν, 13 Οκτωβρίου 2013)

Αν ένας ανυποψίαστος αναγνώστης διαβάσει τις πρώτες σελίδες από το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού νομίζει ότι ζει σε μια χώρα οικονομικό παράδεισο. Λέει κατά λέξη: “Το 2013, σε συνέχεια και ως αποτέλεσμα των μεγάλων θυσιών της Ελληνικής κοινωνίας, η ύφεση επιβραδύνεται σημαντικά και αναθεωρούνται επί τα βελτίω οι αρχικές εκτιμήσεις, η αυξητική δυναμική της ανεργίας ανακόπτεται και επιτυγχάνονται οι στόχοι της δημοσιονομικής πολιτικής, καθιστώντας εφικτή την επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος στο τέλος του έτους. Συγκεκριμένα, το εν λόγω πλεόνασμα» συνεχίζει η εισηγητική έκθεση του κρατικού προϋπολογισμού “εάν εξαιρεθεί η επίδραση της ύφεσης» (και γιατί να μην εξαιρεθεί μπορεί να προσθέσει κανείς, σιγά το πράγμα άλλωστε να μειώνεται το ΑΕΠ κατά 21,5% επί 6 συναπτά έτη, είναι κάτι που συμβαίνει τόσο συχνά στην παγκόσμια οικονομία…) «εκτιμάται ότι θα είναι το υψηλότερο μεταξύ όλων των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, καθώς, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το κυκλικά διορθωμένο πρωτογενές πλεόνασμα της χώρας εκτιμάται ότι θα ανέλθει στο 6,3% του ΑΕΠ, έναντι 1,7% στην Ευρωζώνη». Θα τρώνε τη σκόνη μας οι κουτόφραγκοι, οι οποίοι πρέπει να μας ζηλεύουν ακόμη και για τις επιδόσεις στην εξέλιξη του δημόσιου χρέους!

Διαβάστε τι γράφουν οι ξετσίπωτοι ψεύτες του Σαμαρά: “Οι σημαντικές αυτές εξελίξεις αποδεικνύουν ότι η σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας, που προβλέπει το Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής, βαθμιαία επιτυγχάνεται, ενώ ανεκόπη και η εκρηκτική πορεία της αύξησης του δημόσιου χρέους. Παρά το γεγονός ότι το 2013 αναμένεται προσωρινή αύξηση του δημόσιου χρέους (λόγω κυρίως της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών και της συνεχιζόμενης ύφεσης), ο ρυθμός μεταβολής του προβλέπεται ότι θα αρχίσει να φθίνει μεσοπρόθεσμα από το 2014 και έπειτα». Τέρμα οι ταλαιπωρίες που υπομείναμε με το δημόσιο χρέος, μπορεί κάλλιστα να υποθέσει κανείς διαβάζοντας τις παραπάνω ανοησίες!

Η πραγματικότητα ωστόσο είναι οδυνηρή και αποκαλύπτεται λίγες σελίδες παρακάτω όπου περιγράφεται η ανεξέλεγκτη πορεία του δημόσιου χρέους. Συγκεκριμένα το δημόσιο χρέος από 299,69 δισ. ευρώ (129,7% του ΑΕΠ) το 2009, έφτασε το 2012 τα 303,92 δισ. ευρώ (156,9% του ΑΕΠ) και φέτος, το 2013, θα φτάσει τα 321 δισ. (175,5% του ΑΕΠ). Όλα τα υπόλοιπα είναι γελοιότητες πολιτικών απατεώνων που ακολουθώντας τα χνάρια του Γιωργάκη και του τραπεζίτη Παπαδήμου στηρίζονται στα ψέμματα. Το σημαντικότερο, είναι μια επίπλαστη εικόνα που επιχειρεί να κρύψει κάτω από το χαλί την παταγώδη αποτυχία όλων των πολιτικών που έχουν μέχρι σήμερα εφαρμοστεί για να μειώσουν το χρέος.

Την δραματική πραγματικότητα που έχει δημιουργηθεί με επίκεντρο το δημόσιο χρέος μας υπενθύμισε μια μέρα μετά η έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα το Γραφείο προϋπολογισμού του κράτους, που υπάγεται στη Βουλή, με τίτλο “το δημόσιο χρέος μετά το τέλος του Μνημονίου (2014)”. Το συμπέρασμά της είναι πως το χρέος είναι εκτός ελέγχου με αποτέλεσμα αργά ή γρήγορα να πρέπει να ληφθούν οδυνηρά μέτρα. Κι ας διαβεβαιώνει η κυβέρνηση για το αντίθετο. Αναφέρει κατά λέξη η έκθεση: “Από το β΄ εξάμηνο 2014” οπότε λήγει το Μνημόνιο και σύμφωνα με την κυβερνητική προπαγάνδα τελειώνει η “περίοδος των παθών” για την ελληνική κοινωνία “οι πόροι που διαθέτει η χώρα δεν θα επαρκούν για να καλύψει τις υποχρεώσεις προς πληρωμή των τόκων για τα δάνεια που έχει λάβει. Ειδικότερα, δεν θα επαρκεί το πρωτογενές πλεόνασμα (= περίσσευμα φόρων πάνω από τις δαπάνες) για την πληρωμή των τόκων. Το ΔΝΤ προβλέπει ένα δημοσιονομικό κενό, όπως ορίζεται η διαφορά μεταξύ τόκων και πρωτογενούς πλεονάσματος, 4,4 δισ. ευρώ προς τα τέλη 2014 και επιπλέον 6,5 δισ.ευρώ το 2015, συνολικά 11 δισ. ευρώ. Η ελληνική κυβέρνηση θεωρεί ότι το κενό είναι μικρότερο, ελπίζοντας ότι θα πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα 2,8 δισ.ευρώ. Όπως και να διαμορφωθεί τελικά, το «κενό» θα πρέπει να καλυφθεί, πράγμα που μπορεί να γίνει με νέο δανεισμό, μείωση των επιτοκίων και νέα μέτρα ή με ένα συνδυασμό όλων αυτών. Ας προσθέσουμε ότι το «κενό» διευρύνεται αν προσθέσουμε τις δαπάνες πληρωμής ληξιπρόθεσμων χρεών. Η Ελλάδα δεν θα είναι εύκολο να δανεισθεί με λογικούς όρους από τις αγορές για να καλύψει το κενό αυτό, δηλαδή να πληρώσει τους τόκους και να αποπληρώσει ληξιπρόθεσμα δάνεια. Μια συμφωνία για νέα δάνεια στήριξης ή και άλλες διευκολύνσεις (μείωση επιτοκίων κλπ) είναι η πιθανότερη λύση».

Αν λάβουμε υπ’ όψη μας τις πρόσφατες δηλώσεις του Μάριο Ντράγκι, προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ότι οποιοσδήποτε νέος δανεισμός θα συνοδευτεί από νέο μνημόνιο τότε γίνεται πασιφανές, κι από επίσημα έγγραφα, ότι ένα νέο Μνημόνιο που θα περιλαμβάνει περικοπές κοινωνικών δαπανών και νέους φόρους είναι προ των πυλών! Δηλώνοντας επομένως η κυβέρνηση ότι δεν επίκεινται νέα μέτρα μάς κοροϊδεύει. Το επιβεβαίωσε μάλιστα κι έκθεση του ΔΝΤ που δόθηκε στην δημοσιότητα πριν λίγες μέρες όπου αναφέρεται πως περαιτέρω προσαρμογή μέχρι το 2016 θα απαιτήσει επιπρόσθετα μέτρα περιλαμβανομένων φορολογικών εσόδων!

ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ: Πραγματική η μείωση στους μισθούς, πλασματικό το πλεόνασμα

Η εκτόξευση του δημόσιου χρέους τα επόμενα χρόνια θα συνοδευτεί από μια εκροή ιλιγγιωδών ποσών με τα οποία η χρεοκοπημένη Ελλάδα θα γεμίζει τα ταμεία των πιστωτών. Συγκεκριμένα για φέτος και τον επόμενο χρόνο προβλέπεται ότι μόνο για τόκους θα δοθούν 6,1 δισ. και 6,15 δισ. ευρώ αντίστοιχα. Ποσά που αντιστοιχούν στο 3,3% και 3,4% του ΑΕΠ, αντίστοιχα.

Οι πληρωμές για τόκους θα προκύψουν από την σημαντική συρρίκνωση των κονδυλίων για μισθούς και συντάξεις κι επιπλέον για κοινωνική ασφάλιση και περίθαλψη που προβλέπονται στο προσχέδιο του προϋπολογισμού. Συγκεκριμένα για μισθούς και συντάξεις ενώ το 2012 είχαν δοθεί 20,51 δισ. ευρώ, το 2013 εκτιμάται ότι το σχετικό κονδύλι θα μειωθεί στα 18,54 δισ. και για το 2014 ο προϋπολογισμός αναφέρει 18,41 δισ. ευρώ. Ακόμη μεγαλύτερη μείωση θα υποστούν τα κονδύλια που αφορούν την κοινωνική ασφάλιση και περίθαλψη. Από 17,13 δισ. ευρώ το 2012 θα μειωθούν στα 13,27 δισ. το 2014. Η μείωση που θα επέλθει θα είναι 10,23% για τους μισθούς, ως αποτέλεσμα των απολύσεων, και 22,5% για τα κονδύλια της κοινωνικής πολιτικής.

Αντίθετα, ωστόσο, με τις δαπάνες για μισθούς και κοινωνική πολιτική, όπου οι περικοπές είναι πέρα για πέρα πραγματικές, το δημοσιονομικό πλεόνασμα είναι κατά κοινή ομολογία ανύπαρκτο και προϊόν λογιστικών απατών. Για την δημιουργία του επιστρατεύτηκαν τα κέρδη από τα ελληνικά ομόλογα που επέστρεψαν οι κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης, η μη επιστροφή φόρων κι η “εξαφάνιση” κονδυλίων του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων. Τα “μαγειρέματα” του υπουργείου Οικονομικών είναι γνωστά στην Τρόικα που τα δέχεται αδιαμαρτύρητα έτσι ώστε να ανοίξει ο δρόμος για μια νέα αναδιάρθρωση το 2014, που πιθανά θα πάρει την μορφή νέου δανείου, με το οποίο θα αντιμετωπιστούν τα χρηματοδοτικά κενά. Αυτό προέβλεπε η απόφαση του συμβουλίου υπουργών Οικονομικών του Νοεμβρίου του 2012. Το νέο δάνειο όμως θα βυθίσει την Ελλάδα στην υπερχρέωση, μετατρέποντας την κρίση σε ισόβια. Γι’ αυτό μοναδική λύση είναι η διαγραφή του χρέους που δεν θα γίνει φυσικά με όρους πιστωτών… 

Διεθνής υποβιβασμός της Ελλάδας (Επίκαιρα 16-22/5/2013)

Σε έναν από τους μεγάλους χαμένους της παγκόσμιας κρίσης εξελίσσεται η Ελλάδα με βάση διεθνείς συγκρίσεις. Στον αντίποδα μάλιστα δειγματοληπτικών ερευνών που έχουν ενδεικτική μόνο σημασία όπως αυτή που διενήργησε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σοβαρότερες έρευνες που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας υπογραμμίζουν την θεαματική «βουτιά» που καταγράφει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια στην παγκόσμια κατάταξη. Μία από αυτές τις μελέτες είναι της τράπεζας Credit Suisse, η οποία εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2012 και αναφέρεται στην εξέλιξη του παγκόσμιου πλούτου.

Η μελέτη της Credit Suisse είναι πιο αξιόπιστη από την αντίστοιχη μελέτη της ΕΚΤ (που κατέληξε στο απίστευτα βολικά για το Βερολίνο συμπέρασμα ότι τα νοικοκυριά της Νότιας Ευρώπης είναι πιο πλούσια απ’ τα αντίστοιχα βορειοευρωπαϊκά) όχι μόνο γιατί δεν είναι  δειγματοληπτική, ούτε μόνο επειδή στηρίζεται σε πιο πρόσφατα στοιχεία, που σημαίνει ότι λαμβάνει υπ’ όψη της τα δραματικά αποτελέσματα των εξοντωτικών πολιτικών λιτότητας. Κάτι που δεν έκανε η μελέτης της ΕΚΤ, χωρίς ωστόσο η συγκεκριμένη παράλειψη να ληφθεί υπ’ όψη από το Βερολίνο που ανησύχησε σφόδρα για τα βάρη που επωμίζονται οι «φτωχοί» πολίτες του για να σώσουν τους …άσωτους νοτιοευρωπαίους… Στην εγκυρότητα της έρευνας του ελβετικού χρηματοπιστωτικού ομίλου προσθέτει επίσης το γεγονός ότι στηρίζεται στη μεθοδολογία δύο καθηγητών του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ (Άντονι Σάροκς και Τζιμ Ντέιβις) οι οποίοι έχουν πραγματοποιήσει μια σημαντική συμβολή στην επιστημονική διερεύνηση του παγκόσμιου πλούτου με αφορμή τη συγγραφή ενός βιβλίου που θεωρείται βιβλίο αναφοράς (Personal Wealth from a Global Perspective, Oxford University Press, 2008).

Στο εξής στα «μικρομεσαία κράτη»

Η διαπίστωση που αφορά την Ελλάδα αν κάτι αναδεικνύει είναι τον υποβιβασμό της από το «κλαμπ» των χωρών που η μέση περιουσία των νοικοκυριών ανά ενήλικα υπερβαίνει τα 100.000 δολάρια, στην αμέσως κατώτερη κατηγορία των κρατών με μέση περιουσία από 25.000 έως 100.000 δολάρια. Για να μην μείνει μάλιστα καμιά αμφιβολία για τις αιτίες του υποβιβασμού της Ελλάδας (που σχετίζονται με την ύφεση που προκάλεσαν τα προγράμματα λιτότητας) οι συντάκτες της έκθεσης τονίζουν ότι τα χνάρια της Ελλάδας ακολουθούν πιστά Ισπανία και Κύπρος όπου ο μέσος πλούτος των νοικοκυριών βρίσκεται οριακά πάνω από τα 100.000 δολάρια, συγκεκριμένα στα 105.000 και 113.000, αλλά όχι για πολύ ακόμη… Στη λέσχη των «μικρομεσαίων οικονομικά κρατών» που βρίσκεται πλέον η Ελλάδα φιγουράρουν επιπλέον χώρες όπως Πορτογαλία, Μάλτα, Σλοβενία, Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία, Λιθουανία, Ρουμανία και από τον αραβικό κόσμο το Ομάν, το Μπαχρέιν, ο Λίβανος κι η Σαουδική Αραβία. Φαίνεται έτσι, ότι η Ελλάδα αντί να γίνει η Δανία του νότου όπως υποσχόταν ο Γιώργος Παπανδρέου που άνοιξε τον ασκό του Αιόλου έγινε η Εσθονία του νότου ή το Μπαχρέιν του βορρά… Να σημειωθεί πως η Ελλάδα δεν ήταν η μοναδική χώρα που είδε τον πλούτο της να συρρικνώνεται ελέω λιτότητας. Το ίδιο συνέβη επίσης (σε αντίθεση με την Κίνα, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ) και σε άλλες χώρες όπως Γαλλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ισπανία, Ουγγαρία, Ρουμανία, κ.λπ. Η «ελληνική ιδιαιτερότητα» επί του προκειμένου αφορά στην «αλλαγή κατηγορίας»…

Η υποβάθμιση της Ελλάδας έχει ξεχωριστή σημασία (υπογραμμίζοντας το γεγονός) επειδή συνέβη σε μία συγκυρία, από τα μέσα του 2011 ως τα μέσα του 2012, που ο μέσος πλούτος των νοικοκυριών σε διεθνές επίπεδο αυξήθηκε. Συγκεκριμένα, και με τους υπολογισμούς να γίνονται σε σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες (χωρίς δηλαδή τον παραμορφωτικό φακό της ανατίμησης του δολαρίου), ο παγκόσμιος πλούτος αυξήθηκε κατά 1% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο. Είναι μια αύξηση που κρίνεται υποδεέστερη σε σχέση με προηγούμενα χρόνια, είναι ωστόσο εντυπωσιακή δεδομένου ότι καταγράφηκε σε μια πολύ δύσκολη οικονομική συγκυρία, έχοντας ως αποτέλεσμα ο καταγεγραμμένος πλούτος να φθάσει στα 223 τρισ. δολάρια ή στα 49.000 δολάρια ανά ενήλικο. Φυσικά, μέσοι όροι όπως ο συγκεκριμένος, κρύβουν στο εσωτερικό τους σημαντικές διαφοροποιήσεις. Δεν αποκλείεται δηλαδή πίσω από την μέση ακόμη και την συνολική συρρίκνωση του πλούτου να υπάρχουν εισοδηματικές ή κοινωνικές κατηγορίες που να είδαν τον πλούτο τους να αυξάνεται, να επωφελήθηκαν δηλαδή της κρίσης. Ακόμη κι αυτό το γεγονός όμως δεν υποτιμάει καθόλου τη σημασία που έχει η υποβάθμιση μιας χώρας στο πλαίσιο της διεθνούς κατάταξης και του παγκόσμιου ανταγωνισμού.

Στα κάτω της η …ελιά

Την ίδια κατεύθυνση με την Ελλάδα ακολούθησε συνολικά κι η ευρωπαϊκή ήπειρος που, μαζί με την Ινδία, ήταν οι μοναδικές περιοχές του κόσμου οι οποίες είδαν τα μερίδια τους στον παγκόσμιο πλούτο να συρρικνώνονται. Οι τρεις χώρες δε που κατέγραψαν ρεκόρ συνολικών απωλειών ανήκαν στο διευρυμένο κλαμπ της ελιάς»: Ιταλία (συνολικές απώλειες 286 δισ. ευρώ, Ισπανία 177 δισ. και Γαλλία 148 δισ.) Η μέτρηση του πλούτου των νοικοκυριών, σύμφωνα με τους συγγραφείς της έκθεσης, συγκεντρώνει το ενδιαφέρον λόγω του ότι προδιαγράφει κατά μεγάλο μέρος το τι θα συμβεί σε μια σειρά άλλους τομείς της οικονομίας, όπως η εξέλιξη του ΑΕΠ, η συσσώρευση του κεφαλαίου, οι καταναλωτικές τάσεις, οι τιμές των ακινήτων και η πορεία που θα ακολουθήσουν σχετικές «βιομηχανίες» όπως της φροντίδας υγείας. Έτσι δεν είναι καθόλου τυχαία η συρρίκνωση που καταγράφεται στις επενδύσεις οικιών στην Ευρώπη με βάση πρόσφατη ανακοίνωση της Γιούροστατ (29 Απριλίου 2013), βάσει της οποίας επενδύσεις των νοικοκυριών (δηλαδή αγορές νέων σπιτιών και ανακαινίσεις) και επενδύσεις σταθερού κεφαλαίου έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, προδιαγράφοντας μια νέα περίοδο ύφεσης λόγω υποχώρησης των επενδύσεων…

Η σημαντικότερη αιτία πίσω από την συρρίκνωση που καταγράφτηκε στον πλούτο των νοικοκυριών είναι η πτώση στις τιμές των μετοχών. Οι χώρες δε που καταγράφτηκε ρεκόρ συρρίκνωσης της κεφαλαιοποίησης, σε επίπεδα άνω του 40%, είναι η Αργεντινή, η Σερβία και η Ελλάδα. Χαμηλότερη πτώση (άνω του 30%) καταγράφτηκε σε χώρες όπως η Πορτογαλία και η Ουκρανία.

Μείωση χρέους των νοικοκυριών

Τέλος αξίζει να αναφερθεί η σοβαρή επιβράδυνση που παρατηρείται στους ρυθμούς αύξησης του χρέους, που ξεκίνησε να συγκεντρώνεται το 1975 ως αντίβαρο στην κρίση που ξέσπασε τότε και τα τελευταία χρόνια μεγεθυνόταν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Με βάση την έκθεση της Credit Suisse από το 2000 ως το 2007 το χρέος αυξανόταν κατά 8% ετησίως, ενώ από το 2000 ως το 2012 το συνολικό χρέος αυξήθηκε κατά 81% ή 5% ετησίως. Το φρένο που έχει μπει φαίνεται από το γεγονός ότι αν από το 2000 μέχρι το 2007 το χρέος των νοικοκυριών αυξήθηκε από 18,8 τρισ. δολ. σε 38,8 τρισ. (σχεδόν δηλαδή διπλασιάστηκε μέσα σε 7 χρόνια) το 2012 αυξήθηκε ελάχιστα φθάνοντας τα 39,4 τρισ., ήταν δηλαδή σχεδόν σταθερό στα προ 5ετίας επίπεδα. Συνδέοντας δε, τις δύο τάσεις φαίνεται πως η «αλλαγή παραδείγματος» στην παγκόσμια οικονομία συνοδεύεται κι από μια νέα κατάταξη μεταξύ των χωρών…