Γερμανία, μόνιμο βαρίδι στα πόδια της Ευρώπης (Επίκαιρα, 20-26/3/2014)

Δεν είναι μόνο η προκλητική και κατά παράβαση κάθε νομιμότητας (εσωτερικής και διεθνούς) επιμονή του Βερολίνου να μην καταβάλει στην Ελλάδα όλα όσα αναγνωρισμένα της οφείλει λόγω της γερμανικής κατοχής. Το Τέταρτο Ράιχ με την οικονομική πολιτική που ακολουθεί, αποτελεί μια διαρκή και επιβλαβή, για όλους τους άλλους, εξαίρεση σε όλα όσα ισχύουν ακόμη και στην ΕΕ αποτελώντας την πιο πειστική απόδειξη για το πόσα λίγα χωρίζουν το «κοινό», κατά τ’ άλλα, «σπίτι των λαών» με την φάρμα των ζώων του Τζορτζ Όργουελ, όπου όλοι είναι ίσοι, αλλά ορισμένα ζώα και στην περίπτωσή μας το εξής ένα …η Γερμανία, είναι πιο ίσα από τα άλλα!

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Το πιο καυτό θέμα το οποίο κυριαρχεί στις συζητήσεις και τις ζυμώσεις που είναι σε εξέλιξη στην ΕΕ αυτή την περίοδο αφορά την τραπεζική ένωση. Οι σχετικές αντιπαραθέσεις ελάχιστα φτάνουν στην Ελλάδα, εν μέρει δικαιολογημένα: λόγω των οξύτατων προβλημάτων βιωσιμότητας που αντιμετωπίζει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Τυπικά όμως αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα που έρχεται να επιλύσει η τραπεζική ένωση: Η δημιουργία μηχανισμών εποπτείας και έγκαιρης παρέμβασης ώστε σε μια επόμενη έξαρση της κρίσης να μην επιστρέψει το φάντασμα του 2008-2012 όταν οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές τράπεζες κινδύνευσαν με κατάρρευση. Λέμε τυπικά, γιατί επί της ουσίας η τραπεζική ένωση, άρρητα, επιταχύνει την επέκταση των γερμανικών τραπεζών σε όλη την Ευρώπη. Αυτό είναι το διπλό σχέδιο της Γερμανίας: Πρώτο, να ανασχέσει την τάση εθνικού κατακερματισμού των τραπεζών. Πρόκειται για μια δυναμική που ενισχύεται απότομα τα τελευταία χρόνια όπως έδειξε πρόσφατη έκθεση της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, με ημερομηνία 9 Μαρτίου. Εκεί αναφέρεται κατά λέξη πως «ο διασυνοριακός διεθνής δανεισμός έπεσε από 22,7 τρις. δολ. (στα τέλη Μαρτίου 2008) στα 17 τρις. δολ. στα τέλη Σεπτεμβρίου 2013. Καθώς η συρρίκνωση επηρέασε τις περισσότερες χώρες παγκοσμίως ήταν πολύ μεγαλύτερη για τους χρεώστες στην Ευρώπη, ειδικότερα στη ευρωζώνη. Οι απαιτήσεις επί των τραπεζών που περιλαμβάνονται στην ΤΔΔ στην ευρωζώνη έπεσαν κατά 2,6 τρις δολ., μια μείωση της τάξης του 31%». Προς μεγάλη δυσαρέσκεια επομένως όσων ποντάρουν στην παγκοσμιοποίηση η τραπεζική ακολουθεί μια αντίστροφη τάση! Το σχέδιο της Γερμανίας στην πλήρη του ανάπτυξη, κι αυτό είναι το δεύτερο σκέλος, περιλαμβάνει την έκφραση και στον χρηματοπιστωτικό τομέα των τάσεων που έχουν κυριαρχήσει στην παραγωγή και το εμπόριο από την μια άκρη της ΕΕ ως την άλλη, δηλαδή την άλωση των αγορών από τα γερμανικά πάντσερ! Στο τέλος της ημέρας, με άλλα λόγια, η τραπεζική ένωση θα έχει καταφέρει εκατοντάδες μικρές και μεσαίες τράπεζες της ΕΕ να εξαγοραστούν από τις γερμανικές. Στο ενδιάμεσο όμως το Βερολίνο αρνείται πεισματικά κάθε σχέδιο συνεργασίας έτσι ώστε με κανέναν τρόπο να μην εκληφθεί οποιοδήποτε παρεμφερές σχέδιο ως μηχανισμός που θα υποχρεώνει την Γερμανία να παρεμβαίνει με κεφάλαια διάσωσης υπέρ τραπεζών που βρίσκονται στο χείλος της καταστροφής. Σε αυτό το πλαίσιο η τελευταία συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Βερολίνο προβλέπει ότι το «κεφάλαιο διάσωσης» που θα δημιουργηθεί θα αφορά το κάθε ξεχωριστό κράτος και θα αποκτήσει αμοιβαίο, κοινό χαρακτήρα έτσι ώστε πχ τα κεφάλαια της Γερμανίας να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την διάσωση τραπεζών άλλων χωρών, μόνο μετά από δέκα χρόνια.

Γερμανική ..τραπεζική ένωση

Η απροθυμία της Γερμανίας θα μπορούσε να γίνει ανεκτή αν η ίδια δεν κράταγε ερμητικά κλειστές τις κουρτίνες της σε οποιονδήποτε έλεγχο των δικών της τραπεζών, κι αν οι φήμες δεν βοούσαν για τα μαύρα χάλια στα οποία βρίσκονται οι μικρές κρατιδιακές της τράπεζες. Καθόλου τυχαία δεν μπορεί να είναι για παράδειγμα η απόφασή εξαίρεσης από τον έλεγχο στα στοιχεία ενεργητικού που διενεργεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μεγάλων γερμανικών τραπεζών όπως η Commerzbank και η HSH Nordbank, σύμφωνα με αναλυτικό ρεπορτάζ των Financial Timesστις 11 Μαρτίου, υπό τον τίτλο «Οι γερμανικές τράπεζες εξασφαλίζουν διακριτικότερο έλεγχο από την ΕΚΤ». Πολύ περισσότερο καχύποπτοι μάλιστα γινόμαστε αν λάβουμε υπ’ όψη μας τις αυξανόμενες ανησυχίες στην Γερμανία για την δημιουργία φούσκας ακινήτων και των αρνητικών της επιπτώσεων επί των αξιών. Τον Οκτώβριο του 2013 ακόμη κι η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας επεσήμανε τους κινδύνους που δημιουργούνται από τις αυξήσεις ακόμη και άνω του 25% (σε σχέση με το 2010) οι οποίες καταγράφονται στις επτά μεγαλύτερες πόλεις της Γερμανίας: Βερολίνο, Μόναχο, Αμβούργο, Κολονία, Φρανκφούρτη, Στουτγάρδη και Ντίσελντορφ. Η άνοδος των τιμών στα ακίνητα της Γερμανίας (όπως ακριβώς συμβαίνει και στην Αγγλία και αντίθετα με ό,τι παρατηρείται στις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας) είναι αποτέλεσμα της πτώσης των επιτοκίων του ευρώ που οδηγεί επενδυτικά κεφάλαια σε εναλλακτικές τοποθετήσεις.

Ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, επίσης αρνήθηκε πεισματικά ακόμη και την λύση που πρότεινε ο γάλλος ομόλογός του, Πιέρ Μοσκοβισί, να μπορεί ο ευρωπαϊκός μηχανισμός διάσωσης να δανείζεται από τις αγορές ώστε να διαθέτει τα απαραίτητα κεφάλαια που ενδέχεται να χρειαστούν για να σώσει μια τράπεζα. Η απάντηση του Βερολίνου ήταν πως μόνο το «εθνικό σκέλος» θα μπορεί να προβαίνει σε τέτοιο δανεισμό με την ευθύνη και την κάλυψη της εθνικής του κυβέρνησης. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η γερμανική λύση για τις τράπεζες, ομοιάζει φριχτά με την «τελική λύση» που πρόκρινε για την Ευρώπη η προηγούμενη γενιά Γερμανών. Οι όροι υπό τους οποίους θα δανειζόταν για παράδειγμα σήμερα το ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας για να στηρίξει τις τράπεζες θα ήταν απαγορευτικοί και απλώς θα επιτάχυναν την κατάρρευσή τους και την αλλαγή ιδιοκτησίας τους προς όφελος των γερμανικών τραπεζών, που είναι κι απώτερος στόχος της Γερμανίας. Το μήνυμα άλλωστε το έστειλε με όσο το δυνατόν πιο ωμό τρόπο, η Ντανιέλ Νουί, επικεφαλής του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού που θα ξεκινήσει επίσημα τις εργασίες του το Νοέμβριο ανοίγοντας τον δρόμο για την τραπεζική ένωση με τον εξονυχιστικό έλεγχο των 120 μεγαλύτερων τραπεζών, σε συνέντευξή που έδωσε στις 9 Φεβρουαρίου στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς. Ο τίτλος ήταν «Αφήστε τις αδύναμες τράπεζες να πεθάνουν»! Μαζί τους όμως πλέον θα παρασέρνουν και τα κράτη, πολύ πιο γρήγορα απ’ ότι συνέβαινε μέχρι σήμερα, καθώς στην αξιολόγηση των επενδυτικών τους χαρτοφυλακίων οι τοποθετήσεις σε κρατικά ομόλογα θα βαθμολογούνται πιο αυστηρά. Το αποτέλεσμα θα είναι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που σώθηκαν με χρήματα των φορολογουμένων να αποδεικνύονται από επιφυλακτικά έως αρνητικά στην αγορά ομολόγων ακόμη και των δικών τους κρατών. Έτσι η ζητούμενη αποκόλλησή τους από τα εθνικά κράτη θα γίνει με δραματικούς όρους για τα δημόσια οικονομικά τους, καθώς θα οδηγήσει στην αύξηση του κόστους κάλυψης των χρηματοδοτικών αναγκών των κυβερνήσεων. Με αυτό τον τρόπο οι τράπεζες θα γίνουν ένας επιπλέον παράγοντας που θα πιέζει στην κατεύθυνση μεγαλύτερης λιτότητας, αυξανόμενης φτωχοποίησης των πληθυσμών.

Η ακράδαντη βεβαιότητα της Γερμανίας ότι οι κανόνες που ισχύουν για όλους δεν μπορούν να ισχύουν και για την ίδια αποκαλύπτεται και στον τομέα της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Το (καλά κρυμμένο) μυστικό που βεβαιώνει την γερμανική παραβατικότητα (όσο κι αν ακούγεται παράδοξο) σχετίζεται με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που λήφθηκε το 2011 και προβλέπει την επιβολή ενός ήπιου καθεστώτος επιτήρησης για όσες χώρες διατηρούν πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών που υπερβαίνει το 6% του ΑΕΠ. Το πλεόνασμα της Γερμανίας πέρυσι ανήλθε σε 7,4% του ΑΕΠ και φέτος θα φτάσει το 7,3%. Όσο κι αν πρόκειται για μια απόφαση που ως στόχο έχει να κατευνάσει τις αντιδράσεις των υπόλοιπων κρατών μελών, κυρίως της ευρωζώνης, λόγω του ότι τα γερμανικά πλεονάσματα είναι η άλλη όψη των δικών τους ελλειμμάτων, φέρνει στην επιφάνεια με επίσημο πια τρόπο την βαθύτερη αιτία των ανισορροπιών στην ευρωζώνη: Την εκμετάλλευση από την Γερμανία του κοινού νομίσματος με το οποίο σάρωσε τα εμπορικά ισοζύγια των άλλων κρατών. Περιττό να ειπωθεί ότι παρά τη σχετική νύξη που έγινε πριν ένα χρόνο από την μεριά του Όλι Ρεν στις ευθύνες της Γερμανίας, τα μέτρα που προβλέπονται περιορίστηκαν σε μια φραστική σύσταση προς το Βερολίνο να εφαρμόσει μέτρα που στηρίζουν την εγχώρια ζήτηση…

Να ‘ναι καλά το ευρώ…

Το Τέταρτο Ράιχ βέβαια αντιτείνει ότι οι εξαγωγικές επιδόσεις του, που το 2013 κορυφώθηκαν όπως βεβαιώνει το γεγονός ότι το πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (260 δις. δολ.), όπου περιλαμβάνονται και το εμπορικό πλεόνασμα, ξεπέρασε ακόμη και της Κίνας (195 δις. δολ.) που είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας στον κόσμο, δεν οφείλονται στις επιτυχίες που καταγράφει εντός της ευρωζώνης, αλλά εκτός αυτής. Ακόμη κι έτσι (με την συγκράτηση των γερμανικών εισαγωγών στην ευρωζώνη να οφείλεται όμως στην πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης λόγω λιτότητας κι όχι σε κέρδη ανταγωνιστικότητας των περιφερειακών πχ κρατών) η αλήθεια είναι πως οι γερμανικής εξαγωγικές επιδόσεις ουδέποτε θα είχαν επιτευχθεί χωρίς το ευρώ. Οφείλονται σημαντικά στο κοινό νόμισμα, λόγω του ότι αν η Γερμανία είχε δικό της εθνικό νόμισμα (ακόμη κι ένα κοινό νόμισμα με άλλες βορειοευρωπαϊκές χώρες, συγκρίσιμης υψηλής παραγωγικότητας) αυτό θα ήταν σημαντικά υπερτιμημένο, κατά 30-40%, με αποτέλεσμα τα αναμφισβήτητα παραγωγικά πλεονεκτήματα της γερμανικής οικονομίας να ακρωτηριάζονταν στον διεθνή ανταγωνισμό και τα κέρδη να έμεναν δυνητικά, να μην μεταφράζονταν σε υλοποιημένα κέρδη. Το Τέταρτο Ράιχ έτσι σήμερα καταφέρνει να διατηρεί όχι μόνο μια οικονομία υψηλής παραγωγικότητας (στηριγμένη εν πολλοίς στους χαμηλούς μισθούς) αλλά και λόγω του κοινού νομίσματος να έχει απαλλαγεί από ένα απαραίτητο συνήθως συμπλήρωμα που είναι η υψηλή συναλλαγματική ισοτιμία του νομίσματος. Χάρη σε αυτό τον συνδυασμό πέτυχε τις εντυπωσιακές εξαγωγικές επιδόσεις.

Με τη σειρά τους τα ασυνήθιστα υψηλά έσοδα από τις εξαγωγές (οι οποίες αυξήθηκαν κατά 2,6% το 2013 όταν η οικονομία μεγεθύνθηκε μόνο κατά 0,3%) τροφοδοτούν, μέσω των φόρων για παράδειγμα, και τα αυξημένα δημοσιονομικά έσοδα (ύψους 1,23 τρις. ευρώ) επιτρέποντας την δημοσιονομική πειθαρχία, με έναν τρόπο λιγότερο κοινωνικά οδυνηρό σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες. Καθόλου τυχαία έτσι η Γερμανία το 2013 εμφάνισε για δεύτερη συνεχή χρονιά δημοσιονομικό πλεόνασμα ύψους 300 εκ. ευρώ, με την σημαντικότερη ώθηση να προέρχεται από τον εξαγωγικό τομέα. Τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ευρωζώνης ως μοναδική οδό επίτευξης των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών έχουν την λιτότητα και τις περικοπές, πασχίζοντας να κερδίσουν σε ένα παιχνίδι όπου η τράπουλα είναι σημαδεμένη. Σε αυτή την κούρσα η δέσμευση για δημοσιονομική ισορροπία που επιβάλλει η Γερμανία σημαίνει διαρκώς αυξανόμενη λιτότητα.

Γερμανική επίδειξη δύναμης μέσω της «τραπεζικής ένωσης» (Nexus, Σεπτέμβριος 2013)

«Το συνηθισμένο επιχείρημα των οικονομολόγων της ελεύθερης αγοράς πως επιδιώκουν να θωρακίσουν τις αγορές από πολιτικά υποκινούμενες κυβερνητικές παρεμβάσεις είναι εσφαλμένο. Οι κυβερνήσεις εμπλέκονται πάντα και οι υπέρμαχοι της ελεύθερης αγοράς έχουν πολιτικά κίνητρα όπως όλοι. Αν ξεπεράσουμε τον μύθο ότι υπάρχει αντικειμενικά ορισμένη “ελεύθερη αγορά” θα έχουμε κάνει το πρώτο βήμα για να κατανοήσουμε τον καπιταλισμό». Η συγκεκριμένη αλήθεια («δεν υφίσταται ελεύθερη αγορά») είναι η πρώτη από τις «23 αλήθειες που δεν μας λένε για τον καπιταλισμό» όπως είναι ο τίτλος του βιβλίου του Χα-Τζουν Τσανγκ (εκδ. Καστανιώτη), που έχει γνωρίσει μεγάλη εμπορική επιτυχία σε όλο τον κόσμο και την Ελλάδα. Η ισχύς της συγκεκριμένης αλήθειας, ωστόσο, αν χρειαζόταν χρόνο για να αποδειχθεί την εποχή της λεγόμενης ευφορίας (που και τότε βέβαια δεκάδες χιλιάδες Έλληνες δεν είχαν λεφτά για διακοπές), στις μέρες μας, στα χρόνια της κρίσης δεν απαιτείται κι ιδιαίτερος κόπος. Μια σειρά από ωμές κυβερνητικές – πολιτικές αποφάσεις αποδεικνύουν καθημερινά ότι το κράτος κι οι κάθε λογής έξωθεν παρεμβάσεις δεν είναι πολέμιος, αλλά ο καλύτερος φίλος που είχε ανέκαθεν το «αόρατο χέρι της αγοράς». Μάρτυρας είναι ο νομοθετικός οργασμός που χαρακτηρίζει τη ζωή της Βουλής την τελευταία τριετία με νόμους που ξεκινούν από την λεγόμενη απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων και φτάνουν στην κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, διευκολύνοντας την δράση της αγοράς.

Από τον κανόνα της πρωτοκαθεδρίας της πολιτικής επί της οικονομίας, με την σύμφωνη γνώμη της τελευταίας, δεν θα μπορούσε να εξαιρείται ο τραπεζικός τομέας. Όσοι πίστευαν ότι οι τραπεζικές καταθέσεις αποτελούν ιερό κι απαραβίαστο όρο κάθε σύγχρονης οικονομίας δέχθηκαν το πρώτο σοκ τον Μάρτιο του 2013 όταν το συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης (Γιούρογκρουπ), με αφορμή την «διάσωση» της Κύπρου, αποφάσισε την κατάσχεσή τους. Η απόφαση με την οποία οι καταθέτες μετατράπηκαν σε μετόχους αναλαμβάνοντας το κόστος διάσωσης των χρεοκοπημένων τραπεζών, χωρίς φυσικά να έχουν εκ των προτέρων ερωτηθεί ή έστω εγκαίρως ενημερωθεί, αποτελεί ιστορική τομή στα τραπεζικά πράγματα γιατί αλλάζει εκ θεμελίων την φύση των τραπεζικών καταθέσεων, εισάγοντας την αβεβαιότητα. Την πρώτη φορά από το παράθυρο. Είμαστε μάλιστα υποχρεωμένοι στους Κυπρίους (κι ας έμεινε το όχι τους μισό) καθώς αν δεν είχε μεσολαβήσει η αντίστασή τους στην απόφαση του Γιούρογκρουπ είναι πολύ αμφίβολο αν θα ετίθετο η διαχωριστική γραμμή των «ασφαλισμένων καταθέσεων» όπως χαρακτηρίζονται αυτές που η αξία τους δεν ξεπερνάει τα 100.000 ευρώ κι οι οποίες έγιναν σεβαστές με την δεύτερη απόφαση του Γιούρογκρουπ.

Το δεύτερο σοκ για όσους θεωρούσαν ιερό κι απαραβίαστο όριο τις τραπεζικές καταθέσεις ήλθε με την απόφαση του Συμβουλίου υπουργών Οικονομικών της ΕΕ (Εκοφίν) στις 27 Ιουνίου. Μια απόφαση που ως πεδίο ισχύος είχε τις 27 χώρες της ΕΕ κι όχι μόνο τις 17 χώρες της ευρωζώνης, που από την 1^η Ιανουαρίου του 2014 θα γίνουν 18 με την προσθήκη της Λετονίας. Έτσι από την πόρτα (κι όχι από το παράθυρο πλέον) οι διαβεβαιώσεις πλήθος ευρωπαίων κι άλλων αξιωματούχων (με κορυφαία την διευθύντρια του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ) πως η Κυπριακή συνταγή δεν θα αποτελέσει προηγούμενο για την επίλυση κι άλλων κρίσεων αποδείχτηκε …αέρας κοπανιστός. Η κατάσχεση καταθέσεων πλέον θεσμοθετήθηκε και κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί πως αν η αρπαγή καταθέσεων άνω των 100.000 ευρώ (των λεγόμενων ανασφάλιστων) δεν αρκέσει για την διάσωση των τραπεζών, τότε δεν αποκλείεται το ρόλο της Ιφιγένειας να παίξουν κι οι καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ. Χρήματα δηλαδή που αποτελούν οικονομίες ανθρώπων του μεροκάματου…

ΦΥΓΗ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ

Η απόφαση του Εκοφίν για τις αποταμιεύσεις, που λήφθηκε στο πλαίσιο της προώθησης της τραπεζικής ένωσης, είναι εμφανές ότι θα αλλάξει άρδην την γεωγραφία των τραπεζικών καταθέσεων στην ευρωζώνη. Ποιοί καταθέτες κι ειδικότερα επιχειρήσεις που συνήθως διατηρούν λογαριασμούς με μεγαλύτερα υπόλοιπα κι έχουν το προνόμιο της ευελιξίας θα συνεχίσουν να επιλέγουν ελληνικές, ιταλικές ή ισπανικές τράπεζες όταν ξέρουν πως κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή να χάσουν κι αυτά τα λίγα ρευστά διαθέσιμα που καταφέρνουν να διαθέτουν παρά την οικονομική κρίση; Από τη στιγμή που είναι γνωστό ότι μετά τους μετόχους και τους ομολογιούχους σειρά έχουν οι καταθέτες να σηκώνουν το βάρος της διάσωσης, τι πιο φυσιολογικό από μια μαζική μετακίνηση καταθέσεων σε γερμανικές και γενικότερα βορειοευρωπαϊκές τράπεζες; Η συγκεκριμένη απόφαση μάλιστα δεν αποκλείεται να τροφοδοτήσει κι ένα κύμα εξαγορών κι συγχωνεύσεων στον τραπεζικό τομέα με πρωτοβουλία χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων των «ασφαλών χωρών» που στο εξής θα έχουν επιπλέον λόγους για να εισέλθουν στις περιφερειακές χώρες, αλώνοντας τις τραπεζικές τους αγορές κι επιβάλλοντας μια βίαιη διεθνοποίηση.

Οι απώλειες που καταγράφουν τα τραπεζικά ιδρύματα των χωρών της περιφέρειας της ευρωζώνης περιγράφηκε πολύ παραστατικά σε ρεπορτάζ της βρετανικής εφημερίδας Financial Times της 1^ης Ιουλίου, το οποίο εξετάζει την κινητικότητα που ήδη παρατηρείται μεταξύ των ξένων καταθετών, που έχουν την μεγαλύτερη ελευθερία να επιλέξουν το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα της αρεσκείας τους χωρίς να δεσμεύονται από την εντοπιότητα ή άλλα εμπόδια. Υπ’ αυτή την έννοια αποτελούν ευαίσθητο σεισμογράφο. Η μέχρι στιγμής τάση μπορεί να χαρακτηριστεί ως φυγή κεφαλαίων. Συγκεκριμένα από την χρονική στιγμή που καταγράφτηκε η υψηλότερη συμμετοχή καταθέσεων από το εξωτερικό στο σύνολο των καταθέσεων μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2013 στην Ιρλανδία (που η συμμετοχή ρεκόρ σημειώθηκε το τέταρτο τρίμηνο του 2008) έχει παρατηρηθεί έξοδος 379,2 δις. ευρώ ή 61,8%, στην Κύπρο (με σημείο υψηλότερης συμμετοχής το δεύτερο τρίμηνο του 2010) η έξοδος ανέρχεται σε 47,1 δις. ευρώ ή 51,5%, στην Ελλάδα (σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2010) τον δρόμο της εξόδου ακολούθησαν κεφάλαια ύψους 63,6 δισ. ευρώ ή 47,9%, στην Πορτογαλία (σε σύγκριση με το τέταρτο τρίμηνο του 2007) την έξοδο ακολούθησαν 75,1 δις. ευρώ ή 46,2% του συνόλου, στην Ιταλία (σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο του 2008) 196,1 δισ. ευρώ ή 36,5% και, τέλος, στην Ισπανία (με χρονικό σημείο σύγκρισης το τρίτο τρίμηνο του 2008) τα ξένα κεφάλαια που «μετανάστευσαν» ανέρχονται σε 178 δις. ευρώ ή 32,2% του συνόλου. Η τάση εγκατάλειψης των τραπεζών της περιφέρειας θα επιταθεί με την απόφαση γενίκευσης του κυπριακού μοντέλου. «Περιμένω πως η τάση για τις επιχειρήσεις θα είναι να τηρούν τα μετρητά τους σε μεγάλα, συστημικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα των χωρών του κέντρου όπως η Γαλλία ή η Γερμανία», αναφέρει στην βρετανική εφημερίδα στέλεχος εταιρείας διαχείρισης επενδυτικών κεφαλαίων. Κι η ίδια η εφημερίδα αναφέρει για την απόφαση του Εκοφίν: «Στις εταιρείες με καταθέσεις στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ισπανία είναι πιθανό να προκαλέσει καινούργια νευρικότητα».

Ωστόσο, η απόφαση για αρπαγή των καταθέσεων δεν είναι κι η μοναδική που δείχνει ότι στο πλαίσιο της προωθούμενης τραπεζικής ένωσης μερικές χώρες είναι πιο …ίσες από άλλες. Το κατέστησε σαφές ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών του Τέταρτου Ράιχ, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, που την Πέμπτη 18 Ιουλίου επισκέφθηκε την Αθήνα επιβραβεύοντας έτσι τον Αντώνη Σαμαρά για την προθυμία του να υλοποιεί τις οδηγίες των δανειστών και φυσικά για να προωθήσει τα γερμανικά συμφέροντα και να ενημερώσει σχετικά με τη νέα αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους, που θα αρχίσει να τροχοδρομείται μετά τις γερμανικές εκλογές, στις 22 Σεπτεμβρίου. Όλο το τελευταίο χρονικό διάστημα ο γερμανός υπουργός Οικονομικών δεν παραλείπει να υπογραμμίζει ότι η συμμόρφωση στις συλλογικές αποφάσεις δεν αφορά την …Γερμανία. Στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης βρίσκεται ένας μηχανισμός (Single Resolution Mechanism) αποτελούμενος από 300 περίπου τεχνοκράτες και με διαθέσιμα κεφάλαια ύψους 60 δισ. ευρώ, ο οποίος θα επιβλέπεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ως αποστολή του θα έχει την επίβλεψη των 150 έως 6.400 περίπου μεγάλων τραπεζών της ΕΕ. Ειδικότερα, στο κέντρο της προσοχής του θα βρίσκεται η αποτροπή τυχόν τραπεζικών καταρρεύσεων που θα προκαλούσαν ζημιές στους φορολογούμενους και τα δημόσια οικονομικά των κρατών όπου έχουν την έδρα τους. Το αρχικό σχέδιο προβλέπει να αρχίσει την λειτουργία του τον Ιανουάριο του 2015. Ένα τέτοιο πλαίσιο δράσης ποιόν μπορεί να βρει αντίθετο;

ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ ΤΟΥ ΤΕΤΑΡΤΟΥ ΡΑΙΧ

Ο διάβολος όμως, ως συνήθως, βρίσκεται στις λεπτομέρειες. Κι επί του προκειμένου οι λεπτομέρειες αφορούν το ποιος θα αποφασίζει για τις τράπεζες για παράδειγμα που πρέπει να κλείσουν στην περίπτωση που η κεφαλαιακή τους επάρκεια κρίνεται προβληματική. Κι εδώ η Γερμανία αυτό που θέλει να αποκλείσει είναι να υπάρξει ένα μη Γερμανικό σώμα, ακόμη κι ένα σώμα τεχνοκρατών που έχει συγκροτηθεί κατόπιν συλλογικών αποφάσεων, το οποίο μπορεί κάποια στιγμή να αποφασίσει ότι 1 ή περισσότερες από τις 400 τοπικές τράπεζες – ταμιευτήρια που θα ενταχθούν στο μικροσκόπιο των ελεγκτών θα πρέπει να κλείσουν! Το επιχείρημα που επικαλέστηκε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών ήταν πως στις υπάρχουσες συνθήκες που ορίζουν την λειτουργία της Ένωσης πουθενά δεν προβλέπεται τέτοιος συγκεντρωτισμός. Θα χρειαστεί επομένως αλλαγή στις συνθήκες της ΕΕ κι αν δεν μεσολαβήσει συνταγματική μεταρρύθμιση δεν δικαιούται να έχει κανένας θεσμός άποψη για τις τράπεζες της Γερμανίας, παρεκτός των γερμανικών!

Εδώ δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη η υποκρισία του Τέταρτου Ράιχ, καθώς όταν πρέπει να επιβάλλει την κυριαρχία του στην υπόλοιπη Ευρώπη δεν έχει κανέναν ηθικό ενδοιασμό να κάνει τις υπάρχουσες συνθήκες …λάστιχο. Όταν όμως πρέπει να διασφαλίσει την δική του κυριαρχία κι επί της ουσίας να συνεχίσει να κρατά ως επτασφράγιστο κι αυστηρά εθνικό μυστικό το μαύρο χάλι των τραπεζών του, τότε το Βερολίνο οδηγεί την τυπολατρία στα άκρα και κρύβεται πίσω απ’ αυτήν. Οι γερμανοί τραπεζίτες δεν διστάζουν να φτάσουν την σύγκρουση στα άκρα στην προσπάθειά τους να απαγορεύσουν την παρέμβαση τρίτων στα εσωτερικά τους. Διεθνή αίσθηση για παράδειγμα προκάλεσαν τα λόγια του επικεφαλής της ένωσης τραπεζιτών της Βαυαρίας, Στέφαν Γκετζλ, ο οποίος σύμφωνα με τους Financial Times στις 12 Ιουλίου παρομοίασε την ΕΕ με τους Ναζί συγκρίνοντας την πρόταση επίβλεψης των τραπεζών με τους καταναγκαστικούς νόμους του 1933!

Το συμπέρασμα είναι πως η Γερμανία έχει το δικαίωμα να επιβάλλει καταναγκαστικούς νόμους στα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Αυτά όμως δεν έχουν δικαίωμα να ζητούν την ισότιμη μεταχείρισή της Γερμανίας.

Εν κατακλείδι, η αντιπαράθεση που ξέσπασε έχει μέχρι στιγμής οδηγήσει σε μια μετάθεση των σχετικών αποφάσεων για το απώτερο μέλλον, καθώς όλοι ομολογούν ότι οι συνταγματικές αλλαγές τις οποίες θέτει ως προϋπόθεση η κυβέρνηση της Μέρκελ είναι εξαιρετικά χρονοβόρες. Η προηγούμενη εμπειρία (με το Ευρωσύνταγμα πχ) κάνει βέβαιο ότι ενδέχεται να απαιτηθούν ακόμη και δέκα χρόνια μέχρι η νέα συνθήκη να ψηφιστεί απ’ όλα τα κράτη μέλη. Το ρευστό δε και αβέβαιο σύγχρονο πολιτικό περιβάλλον δεν επιτρέπει καν να ανοίξει το σχετικό θέμα, μιας και μπορεί να λειτουργήσει σαν την βαλβίδα που θα απασφαλίσει όλες τις αντιθέσεις, ανατρέποντας λεπτές ισορροπίες.

Στο πλαίσιο αυτής της θεμελιακά άνισης σχέσης που διαμορφώνεται στο εσωτερικό της τραπεζικής ένωσης, η Αγγλία αποκτά έναν εγγενώς συμπληρωματικό ρόλο, που εκ των πραγμάτων δίνει επιπλέον ώθηση στις φωνές που ζητούν την έξοδο από την ΕΕ, το λεγόμενο …Br-exit. Έτσι, ο ίδιος ο επίτροπος, για θέματα εσωτερικής αγοράς και υπηρεσιών, Μισέλ Μπαρνιέ που καταπίνει την μια μετά την άλλη τις προσβολές και τα τελεσίγραφα του Βερολίνου, κατά την επίσκεψή του στο Λονδίνο στις 12 Ιουλίου, προειδοποίησε την Αγγλία να μην ζητήσει καμία εξαίρεση από τους γενικούς κανόνες που θα ισχύουν για τον χρηματοπιστωτικό τομέα σε όλη την ΕΕ. «Εξ ορισμού δεν μπορούν να υπάρχουν δύο ενιαίες αγορές», ήταν τα λόγια του όπως τα μετέφερε η International Herald Tribune το Σαββατοκύριακο 13-14 Ιουλίου 2013, «μία για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και μία για την υπόλοιπη οικονομία. Μία για το Σίτυ και μία για την υπόλοιπη ΕΕ». Και συνέχισε ο ευρωπαίος επίτροπος: «Ο επαναπατρισμός της πλήρους ευθύνης για την πολιτική στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες θα σήμαινε εγκατάλειψη της ενιαίας αγοράς ως σύνολο και ντε φάκτο της ΕΕ. Πιστεύω ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα έχανε πολλά από τα συμφέροντά του αν έκανε αυτή την επιλογή». Η ευκολία με την οποία ο επίτροπος της ΕΕ χρησιμοποιεί δύο μέτρα και δύο σταθμά για να αξιολογήσει τις ενστάσεις που υπάρχουν μεταξύ Αγγλίας και Γερμανίας προκαλεί δέος!

Η προσπάθεια καθυπόταξης του Λονδίνου, ως χρηματοοικονομικού κέντρου, από την ΕΕ και την Γερμανία δεν είναι άσχετη με την μεγάλη δύναμη που εξακολουθεί να διαθέτει. Μια δύναμη την οποία εποφθαλμιά η Φρανκφούρτη, που θέλει να υποκαταστήσει το Λονδίνο στην ηγεσία του χρηματοπιστωτικού κλάδου. Για να εκτιμήσουμε την επιρροή του αρκεί να αναφέρουμε ότι το Σίτι είναι κάτι πολύ παραπάνω από χρηματοπιστωτικό κέντρο της Βρετανίας. Είναι το σημείο που χτυπάει η καρδιά του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου όλης της Ευρώπης και μπορεί να συγκριθεί μόνο με τη Νέα Υόρκη. Ενδεικτικά: στο έδαφός του διενεργείται το 74% των αγοραπωλησιών ξένου συναλλάγματος της ΕΕ και το 40% των παγκόσμιων πράξεων ανταλλαγής σε ευρώ, ενώ έχει την έδρα του το ενεργητικό του 85% των κεφαλαίων αντιστάθμισης κινδύνου της ΕΕ (International Herald Tribune, 15 Ιουλίου).

ΣΤΗΝ ΑΜΥΝΑ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ

Η αλήθεια είναι πώς η Μεγάλη Βρετανία την …πάει την παρακμή και στα χρηματοοικονομικά. Είναι πολύ ενδεικτικό για παράδειγμα το πλήγμα που δέχτηκε με το διατραπεζικό επιτόκιο Libor (London Interbank Offered Rate) που αποτελεί το επιτόκιο αναφοράς για συμβόλαια που σε παγκόσμιο επίπεδο η αξία τους υπερβαίνει τα 350 τρις. δολ. Τα πρώτα δημοσιεύματα στον Τύπο ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 2008 και οι πρώτες πλευρές του σκανδάλου, που αφορούσαν μυστικές συνεννοήσεις και χειρισμούς τραπεζών για τον προσδιορισμό του ύψους του, είδαν το φως της δημοσιότητας τον Μάρτιο του 2011, με επίκεντρο την τράπεζα UBS. Στην έρευνα αναμίχθηκαν αρχές των ΗΠΑ, της Αγγλίας και της Ιαπωνίας. Τον Ιούνιο του 2012 η τράπεζα Barclays δέχθηκε πρόστιμο ύψους 540 εκ. δολ. αφού παραδέχθηκε δημόσια ότι οι αντικριστές της επιχείρησαν να επηρεάσουν το επιτόκιο. Σύντομα ακόμη κι αυτό το πρόστιμο-μαμούθ ξεπεράστηκε από το πρόστιμο που επιβλήθηκε στις τράπεζες RBS και UBS, με αποτέλεσμα μέχρι στιγμής 3 τράπεζες να πληρώνουν πρόστιμα ύψους 2,6 δις. δολ. Το τελευταίο ως προς το παρόν επεισόδιο στο σκάνδαλο Libor αφορά την εκχώρησή του σε μια εταιρεία με έδρα τη Νέα Υόρκη (NYSE Euronext), ως ένα μέσο για να ανακτήσει το κύρος του, κατόπιν διαγωνισμού που διενήργησε ανεξάρτητη επιτροπή που ορίστηκε από την βρετανική κυβέρνηση στον οποίο συμμετείχαν δύο βρετανικές και μία αμερικάνικη εταιρεία, για να κατοχυρωθεί στην αμερικάνικη…

Ένα επιπλέον θέμα που μεγαλώνει το κενό στα στενά της Μάγχης, απομακρύνοντας την Αγγλία από την ηπειρωτική Ευρώπη, σχετίζεται με τις αμοιβές των τραπεζικών στελεχών. Πρόσφατη απόφαση της ΕΕ που θέτει ένα αυστηρό όριο στις αμοιβές των golden boys εκείνων των τραπεζών που έχουν πάρει κρατική ενίσχυση αντιμετωπίζεται ως κόκκινο πανί στο Σίτι. Το όριο τοποθετείται στο 15πλάσιο του μέσου εθνικού μισθού ή στο 10πλάσιο του μέσου μισθού ενός τραπεζοϋπαλλήλου. Η κριτική που διατυπώνεται είναι πως έτσι ποτέ δεν πρόκειται να προσληφθούν εκείνα τα στελέχη που έχουν την εμπειρία να ξεκολλήσουν τις χρεοκοπημένες τράπεζες από τον βάλτο. Θέση που προφανώς είναι έωλη, αν σκεφτούμε που οδήγησαν στο παρελθόν οι αστρονομικές αμοιβές των τραπεζικών στελεχών.

Η πίεση που ασκούν Βερολίνο και Βρυξέλλες στο Λονδίνο, με αφορμή τα χρηματοπιστωτικά, παίζει τον δικό της ρόλο στην ένταση με την οποία επανέρχεται η συζήτηση για το μέλλον της Αγγλίας στην ΕΕ. Η δέσμευση του σημερινού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον για διεξαγωγή δημοψηφίσματος μέχρι το 2017, με τις περισσότερες δημοσκοπήσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας να προεξοφλούν ότι οι ψηφοφόροι θα ψηφίσουν υπέρ της εξόδου της Αγγλίας από την ΕΕ, λειτουργεί σαν καταλύτης. Οι θέσεις των δύο πλευρών συνοψίζονται στα εξής επιχειρήματα: Οι μεν ευρω-σκεπτικιστές αντιμετωπίζουν την ΕΕ και την επιχειρούμενη τραπεζική ένωση ως εμπόδιο στην δυνατότητα του Σίτι να λειτουργήσει ως παγκόσμια χρηματοπιστωτική πρωτεύουσα, ενώ από την άλλη οι οπαδοί της παραμονής στην ΕΕ υποστηρίζουν ότι το Σίτι οφείλει πολλά στην ένταξη του στην ΕΕ, προνόμια που θα χαθούν εν ριπή οφθαλμού αν αποχωρήσει, ακόμη κι αν επιλέξει την θέση που έχει σήμερα η Νορβηγία, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Ζώνης.

Ωστόσο, όσο λάθος κι αν είναι οι λύσεις που δίνει το Βερολίνο στο ερώτημα της αποτροπής νέων τραπεζικών χρεοκοπιών (κι είναι λάθος υπό την έννοια ότι δεν διασφαλίζουν τον ευρωπαίο πολίτη αλλά την δική του θέση είτε εις βάρος των τραπεζών της περιφέρειας είτε εις βάρος του Σίτι) το ερώτημα παραμένει: Πως θα διασφαλιστεί ότι ένα επόμενο κύμα τραπεζικών χρεοκοπιών δεν θα επιβαρύνει τα δημόσια οικονομικά όπως κατ’ απαράδεκτο και ακραίο τρόπο συνέβη για παράδειγμα στην Ιρλανδία, όπου το κόστος διάσωσης των τραπεζών μετακυλίσθηκε στους φορολογούμενους.

Προβλέψεις για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας
(ποσοστιαία ετήσια μεταβολή)
	2011	2012	2013	2014
ΗΠΑ	1,8	2,2	1,7	2,7
Ευρωζώνη	1,5	-0,6	-0,6	0,9
Ιαπωνία	-0,6	1,9	2	1,2
Ρωσία	4,3	3,4	2,5	3,3
Κίνα	9,3	7,8	7,8	7,7
Ινδία	6,3	3,2	5,6	6,3
Βραζιλία	2,7	0,9	2,5	3,2
Παγκόσμια παραγωγή	3,9	3,1	3,1	3,8
Πηγή: ΔΝΤ, Ιούλιος 2013

 

Η αγωνία για την εύρεση μιας μόνιμης λύσης στο πρόβλημα των τραπεζών υπογραμμίζεται κι από την επιδείνωση των προοπτικών μεγέθυνσης της παγκόσμιας οικονομίας όπως υπολογίζονται από το ΔΝΤ και παρουσιάζονται στον πίνακα που παραθέτουμε. Στις γραμμές του διακρίνεται μια αμυδρή προοπτική βελτίωσης για το 2014, εν τούτοις οι προηγούμενες προβλέψεις ήταν πιο αισιόδοξες. Οι τελευταίες εκτιμήσεις περιλαμβάνουν αναθεωρήσεις επί το δυσμενέστερο.

ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΕ ΤΗΝ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΑ, Η ΜΟΝΗ ΛΥΣΗ

Μια απροσδόκητα προφανής και συνεκτική λύση στον τραπεζικό γρίφο έδωσαν πρόσφατα δύο οικονομολόγοι με ένα βιβλίο που εξέδωσαν το οποίο αργά και σταθερά σκαρφαλώνει στις λίστες των ευπώλητων. Ο τίτλος του είναι «Τα καινούργια ρούχα των τραπεζιτών, Τι πάει στραβά με την τραπεζική και τι πρέπει να κάνουμε γι’ αυτό» και συγγραφείς του η Ανάτ Αντμάτι (καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ) κι ο Μάρτιν Χέλβινγκ (διευθυντής στο ερευνητικό ίδρυμα Μαξ Πλανκ της Βόνης κι επίσης οικονομικός σύμβουλος της γερμανικής κυβέρνησης και σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε θέματα ανταγωνισμού). Στο κυρίαρχο ρεύμα επομένως κινούνται. Η λύση που προτείνουν είναι απλή: εξαναγκάστε τους τραπεζίτες να ρίξουν όλα τα κέρδη στους ισολογισμούς τους μέχρι να συγκεντρώσουν ένα τέτοιο κεφάλαιο που κανείς πια δεν θα ανησυχήσει ξανά για το μέλλον τους ή το γύρισμα της οικονομικής συγκυρίας. Στο επίκεντρο της προβληματικής βρίσκεται το απαιτούμενο ύψος των δικών τους χρημάτων για την σύναψη δανείων ή την υλοποίηση επενδύσεων. Με βάση τους πιο πρόσφατους κανόνες της Βασιλείας (όπως λέγεται το σύνολο των οδηγιών που εκδίδει η μητέρα όλων των κεντρικών τραπεζών, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, που εδρεύει στην ομώνυμη πόλη της Ελβετίας) που θα γίνουν δεσμευτικοί το 2019, οι τράπεζες μπορούν να δανείζονται μέχρι το 97% των χρημάτων που δανείζουν ή επενδύουν. Το εναπομείναν 3%, το αποκαλούμενο και ποσοστό μόχλευσης, οφείλει να είναι το κεφάλαιο κάθε τράπεζας. Στις ΗΠΑ μάλιστα την Τρίτη 9 Ιουλίου η ομοσπονδιακή τράπεζα πρότεινε τον διπλασιασμό αυτού του ποσοστού για τις μεγάλες αμερικάνικες τράπεζες ώστε να φτάσει στο 6%.

Η λύση ωστόσο για τους δύο καθηγητές δεν βρίσκεται στον διπλασιασμό, αλλά στον εξαπλασιασμό ακόμη και τον δεκαπλασιασμό του σχετικού λόγου! Το ποσοστό που προτείνουν ανέρχεται σε 20% ακόμη και 30%. Μόνο τότε μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι δεν θα απαιτηθεί ξανά μια τεράστιας έκτασης αιμορραγία όπως αυτή που έχει απαιτηθεί από το 2008 και στο έδαφος της ΕΕ φτάνει το εξωφρενικό ποσό των 1,6 τρισ. ευρώ! Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι οι τράπεζες ποτέ δεν θα ενέκριναν την χρηματοδότηση μιας εταιρείας που προβαίνει σε τέτοιου επιπέδου μόχλευση, ανησυχώντας – και δικαίως – για τα κεφάλαιά τους.

Ο αντίλογος που ορθώνεται απέναντι σε αυτή την πρόταση είναι ότι τότε θα συρρικνώνονταν απότομα τα διαθέσιμα δανειακά κεφάλαια από τις τράπεζες, οδηγώντας σε μείωση τους ρυθμούς μεγέθυνσης της οικονομίας. Πρόκειται για ένα επιχείρημα που δεν είναι καθόλου πειστικό καθώς ακόμη και σήμερα μόνο ένα μονοψήφιο ποσοστό από τα δισεκατομμύρια που δανείζουν οι τράπεζες (ειδικά οι επενδυτικές) οδεύει στην παραγωγή ή το εμπόριο, στηρίζοντας την ανάπτυξη του ΑΕΠ και την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Το μεγαλύτερο μέρος οδεύει στην χρηματοδότηση κερδοσκοπικών δραστηριοτήτων, μέσω πολύπλοκων επενδυτικών οχημάτων. Κατά συνέπεια η αύξηση του παραπάνω λόγου, που θα μπορούσε να αποτελέσει ακρογωνιαίο λίθο τη υπό δημιουργία τραπεζικής ένωσης στην Ευρώπη, θα επιδράσει θετικά στην πραγματική οικονομία, περιορίζοντας την κερδοσκοπία. Και τότε δεν θα χρειαστεί ούτε αρπαγή των αποταμιεύσεων ανυπεράσπιστων καταθετών ούτε εμφύλιοι με το Λονδίνο.

Ιδού η Ρόδος…

ΕΘΝΙΚΗ – ΓΙΟΥΡΟΜΠΑΝΚ: Γερμανική επέλαση στο τραπεζικό σύστημα (Πριν, 14.4.2013)

Σε σημείο τομής, ιστορικού χαρακτήρα εξελίσσεται για τον ελληνικό καπιταλισμό η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, καθώς μετά τις ανατροπές των τελευταίων ημερών η Εθνική Τράπεζα, τουλάχιστον, θεωρείται σχεδόν σίγουρο ότι θα πουληθεί σε ανταγωνιστή της στο εξωτερικό. Πρόκειται για γεγονός τεράστιας οικονομικής και πολιτικής σημασίας καθώς η Εθνική Τράπεζα, με ιστορία 172 ετών, είχε τη διακριτική ευχέρεια να αφήνει τους νόμους της αγοράς να λειτουργούν αποκλειστικά και μόνο για τους απλούς πελάτες, ενώ από την άλλη για τμήματα της αστικής τάξης να λειτουργεί σαν ασπίδα προστασίας παρέχοντας πλήθος διευκολύνσεων που υποβοηθούσαν την επιχειρηματική δραστηριότητα, εξαφανίζοντας ενίοτε ακόμη και την ίδια την έννοια του επιχειρηματικού κινδύνου. Η σημασία της Εθνικής επίσης υπογραμμίζεται αν λάβουμε υπ’ όψη μας την πλεονεκτική θέση που διατηρούσε στην εγχώρια τραπεζική αγορά συγκεντρώνοντας ακόμη και τώρα ένα ασυνήθιστα υψηλό επίπεδο δανείων (109 δισ.) και καταθέσεων (88 δισ.) απασχολώντας επίσης στην τράπεζα εντός της Ελλάδας 11.640 εργαζομένους. Όλα αυτά όμως ανήκουν πιθανότατα στο παρελθόν μετά το βέτο της Τρόικας στην συγχώνευση της Εθνικής με την Γιούρομπανκ που θα δημιουργούσε ένα τραπεζικό σχήμα το οποίο θα ήλεγχε το 40% της αγοράς. Η τύχη της Εθνικής Τράπεζας έτσι, μέσα από μια εντελώς διαφορετική διαδρομή, ακολουθεί ακριβώς την ίδια πορεία που ακολούθησαν οι σημαντικότερες επιχειρήσεις του ελληνικού καπιταλισμού από την δεκαετία του ’90 κι εντατικότερα από την δεκαετία του 2000. Μια πορεία συρρίκνωσης και σε πολλές περιπτώσεις διάλυσης. Αυτή η καταστροφική πορεία μάλιστα δεν αφορούσε μόνο υποδειγματικές μονάδες της μεταποίησης (πχ ναυπηγεία, χαλυβουργία, τσιμεντάδικα, λιπάσματα) αλλά και του τομέα των υπηρεσιών στην πιο ευρεία του έννοια. Ποιος θα θυμάται σε λίγα χρόνια την Ολυμπιακή Αεροπορία για παράδειγμα, που εδώ και μήνες εξετάζεται από τα αρμόδια όργανα της ΕΕ η εξαγορά της από την Ετζίαν μέχρι να επιβληθεί ντε φάκτο; Ή, τη σχέση έχει η σημερινή θέση του ΟΤΕ με αυτή που κατείχε την δεκαετία του ’90, εξετάζοντάς την μάλιστα από κάθε άποψη: τζίρους, κέρδη, διεθνή παρουσία κι επιπλέον θέσεις εργασίας και ποιότητα ακόμη αυτών των θέσεων. Τώρα ήρθε η σειρά της Εθνικής Τράπεζας να υποστεί την βίαιη συρρίκνωση που προβλέπει για χώρες όπως η Ελλάδα η ένταξή τους στον καταμερισμό εργασίας της ευρωζώνης. Θα γίνει μάλιστα με διαδικασίες πολύ πιο συνοπτικές, επισείοντας τεράστιο κόστος για την κοινωνία και τον ίδιο τον ελληνικό καπιταλισμό, που θα σηκώσουν το βάρος της γερμανικής κατοχής και της μετατροπής της Ελλάδας σε αποικία του Τέταρτου Ράιχ, όπου τέτοιες οικονομικές δραστηριότητες δεν επιτρέπεται να ασκούνται από τις αποικίες.

Στην περίπτωση ωστόσο της Εθνικής ξεχωρίζουν πολύ πιο έντονα οι πολιτικές ευθύνες, γιατί τόσο η διοίκηση της τράπεζας όσο και η πολιτική ηγεσία (Στουρνάρας, Σαμαράς), όπως αποκαλύφθηκε την εβδομάδα που πέρασε, ήξεραν για την απροθυμία της Τρόικας να συναινέσει στην εξαγορά της Γιούρομπανκ, την οποία είχε εκφράσει από τον Ιανουάριο. Επωμίζονται επομένως τεράστιες ευθύνες (πολύ πιο σημαντικές από την υπόνοια χειραγώγησης των μετοχών που ήδη διερευνά ο εισαγγελέας) από την στιγμή που επέτρεψαν να χαθεί τόσος πολύτιμος χρόνος και το βέτο της Τρόικας, με όσα αυτό σημαίνει, να γίνει γνωστό τον Απρίλιο, στο παρά πέντε της λήξης της χρονικής προθεσμίας ανακεφαλαιοποίησης. Όταν δηλαδή πλέον είναι αργά να βρεθούν από πηγές εντός της Ελλάδας τα 790 εκ. ευρώ που απαιτούνται (ποσό που αντιστοιχεί στο 10% της αναγκαίας αύξησης μετοχικού κεφαλαίου) για να μην περάσει η Εθνική στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το οποίο μέχρι τον Σεπτέμβριο θα την πουλήσει στο εξωτερικό, με αποτέλεσμα η Εθνική ακόμη και να αναγκαστεί να κατεβάσει τα σήματά της και να μετατραπεί σε υποκατάστημα της Ντόιτσε Μπανκ. Μάλιστα, ακόμη και αν δε συμβεί αυτό το ενδεχόμενο, θεωρείται βέβαιος ο ακρωτηριασμός του κραταιού κατά το παρελθόν ομίλου, με πρώτη πράξη την πώληση ακινήτων μεγάλης αξίας, επιχειρήσεων του ομίλου και θυγατρικών τραπεζών του στα Βαλκάνια τις οποίες εποφθαλμιούσαν ανέκαθεν οι γερμανικές τράπεζες. Κι αυτό, επειδή το εγχείρημα της κάλυψης από το εσωτερικό των αναγκαίων κεφαλαίων φαίνεται αδύνατο για πολλούς ακόμη λόγους, πέραν του σημαντικού τους ύψους. Πρώτον, επειδή την ίδια ακριβώς περίοδο θα προβούν σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου κι οι τρεις άλλες «συστημικές» τράπεζες: Η Γιούρομπανκ (αναζητώντας 383 εκ. ευρώ δηλαδή το 10% της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου ύψους 3,83 δισ.), η Πειραιώς (περίπου 550 εκ.) κι η Άλφα Μπανκ (450 εκ.), εκ των οποίων μόνο οι δύο τελευταίες θεωρείται βέβαιο ότι θα καταφέρουν να πετύχουν το στόχο τους. Πως είναι δυνατό να βρεθούν μέσα σε ένα μήνα πάνω από 2 δισ. ευρώ σε μία αγορά που βρίσκεται για έκτο συνεχή χρόνο σε ύφεση; Ο δεύτερος λόγος είναι ότι οι «συνήθεις» αρωγοί της Εθνικής, δηλαδή τα ασφαλιστικά ταμεία που κατέχουν το 16,6% των μετοχών (12,2% ΝΠΔΔ και 4,2% ΝΠΙΔ), η εκκλησία μαζί με μητροπόλεις (1,5%), κι επίσης ιδρύματα και κληροδοτήματα (3,2%) λόγω των τεράστιων ζημιών που υπέστησαν τον Μάρτιο του 2012 από το κούρεμα των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου, αδυνατούν να ανταποκριθούν, λόγω έλλειψης των απαραίτητων ρευστών διαθεσίμων. Τρίτο, ακόμη και να βρίσκονταν αυτά τα ποσά, αποτελεί κοινό τόπο πλέον πως η διάσωση των ελληνικών τραπεζών είναι μια χαμένη υπόθεση. Δεν είναι μόνο πως η καθαρή θέση της Εθνικής είναι αρνητική (με τις ζημιές να ξεπερνούν τα 2 δισ. ευρώ), όπως περιγράφεται ακόμη και στην ιστοσελίδα της, στα βασικά μεγέθη. Είναι επιπλέον ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια επιχειρήσεων και νοικοκυριών επεκτείνονται σαν γάγγραινα, ανατρέποντας επί τα χείρω τις προβλέψεις σε ό,τι αφορά τα κεφάλαια που απαιτούνται για τη διάσωση των τραπεζών. Ο κίνδυνος δηλαδή είναι πως ακόμη και στην περίπτωση που ευοδωνόταν η τρέχουσα αύξηση μετοχικού κεφαλαίου το φθινόπωρο που θα πρέπει να υποβληθούν σε νέα τεστ αντοχής οι τράπεζες θα αποδειχθούν πιθάρι των Δαναΐδων, καθώς θα έπρεπε να βγουν στη …γύρα για νέα κεφάλαια που θα καλύψουν κι άλλες μαύρες τρύπες στους ισολογισμούς τους. Τέλος, εξ ίσου αποθαρρυντικά για το μέλλον των ελληνικών τραπεζών θα λειτουργήσει η απόφαση της ΕΕ να κατάσχει τις καταθέσεις. Μέτρο που θα οδηγήσει τις καταθέσεις ειδικότερα τις μεγάλες να αποσυρθούν από τις τράπεζες της περιφέρειας και να στραφούν σε αυτές του κέντρου.

• Σχεδόν σίγουρη θεωρείται η πώληση της Εθνικής Τράπεζας σε μια γερμανική αν περάσει στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας

Το ξεπούλημα της Εθνικής Τράπεζας με ενδιάμεσο στάδιο το πέρασμά της από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (που όλως τυχαίως η νέα του πρόεδρος, Αναστασία Σακελλαρίου, εργαζόταν μέχρι πρόσφατα στην Ντόιτσε Μπανκ και μετά στην Πειραιώς) φέρνει στην επιφάνεια, μεταξύ άλλων, δύο οικονομικά εγκλήματα που έγιναν τις προηγούμενες δεκαετίες σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος και της περιουσίας του ελληνικού λαού. Το πρώτο σχετίζεται με την επένδυση των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων σε μετοχές. Μια απόφαση που λήφθηκε από την ίδια την συνδικαλιστική γραφειοκρατία την εποχή της άνθησης του χρηματιστηρίου όταν το όραμα του λαϊκού καπιταλισμού …ράγιζε καρδιές. Τώρα όσα αποθεματικά είχαν επενδυθεί σε μετοχές θα δεχτούν την χαριστική βολή, με την πλήρη εξαΰλωσή τους. Το δεύτερο οικονομικό έγκλημα σχετίζεται με τα χρήματα που έχουν λάβει οι τράπεζες από την αρχή της κρίσης τα οποία ανέρχονταν σε 168 δισ. ευρώ, χωρίς να συνυπολογιστεί το κόστος της ανακεφαλαιοποίησης που θα ανέλθει για το ελληνικό δημόσιο σε 50 δισ. ευρώ!  Τα 168 δισ. ευρώ που δόθηκαν στις τράπεζες, χορηγήθηκαν συγκεκριμένα με τις εξής …δόσεις: 28 δισ. τον Δεκέμβριο του 2008, 15 δισ. τον Μάιο του 2006, 10 δισ. τον Ιούλιο του 2010, 25 δισ. τον Σεπτέμβριο του 2010, 30 δισ. τον Μάιο του 2011, 30 δισ. τον Σεπτέμβριο του 2011 και 30 δισ. τον Δεκέμβριο του 2011. Τώρα, συμπληρώνεται το παζλ με αυτό τον πακτωλό χρημάτων, που υπερβαίνει κατά πολύ το ΑΕΠ και το οποίο δόθηκε με ευθύνη ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΛΑΟΣ και ΔΗΜΑΡ και της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας, να καταλήγει σε τελική ανάλυση στη Γερμανία που θα βάλει στο χέρι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Έτσι, προχωράει ένα βήμα πιο μπροστά το σχέδιο της τραπεζικής ένωσης που είναι σε εξέλιξη και το οποίο δεν σημαίνει τίποτε περισσότερο από έναν κύκλο εξαγορών και συγχωνεύσεων στον τραπεζικό τομέα της γηραίας ηπείρου που στο τέλος θα δημιουργήσει λίγες, καλές αλλά πάνω απ’ όλα γερμανικές τράπεζες.

Ακόμη κι αν παραδεχτούμε πως οι ΠΑΣΟΚοι, οι Δεξιοί, οι ακροδεξιοί του ΛΑΟΣ και τα ρετάλια της ΔΗΜΑΡ ήταν ηλίθιοι και δεν μπορούσαν όλο το προηγούμενο διάστημα να προβλέψουν τι θα συνέβαινε στο τέλος της ημέρας, η απροθυμία τους να αποτρέψουν αυτό το ενδεχόμενο ακόμη και σήμερα, που ο κίνδυνος αφελληνισμού των τραπεζών είναι ορατός και κατ’ επέκταση περαιτέρω συρρίκνωσης της οικονομίας, φέρνει στην επιφάνεια πόσο αδίστακτο και επικίνδυνο είναι αυτό το πολιτικό σύστημα που για να εξασφαλίσει την εύνοια και τη στήριξη της Γερμανίας δεν διστάζει να βγάλει σε πέρας ακόμη και την πιο βρόμικη δουλειά. Να καταστρέψει δηλαδή με μία κίνηση ό,τι επί αιώνες χτίστηκε, ακυρώνοντας κάθε ελπίδα δραπέτευσης που υφίσταται από την φυλακή του ευρώ και της ΕΕ.

Όπως πήγε …γύρισε ο Αντ. Σαμαράς από τις Βρυξέλλες (Πριν, 21.10.2012)

Καμία δέσμευση για την έγκαιρη καταβολή της δόσης των 31,5 δισ. ευρώ

Με άδεια χέρια επέστρεψε ο πρωθυπουργός από τις Βρυξέλλες, καθώς η καταβολή της επίμαχης δόσης ύψους 31,5 δισ. ευρώ που αναμένεται από τον Ιούνιο παραπέμφθηκε στις ελληνικές καλένδες. Το μόνο που κατάφερε ο Αντώνης Σαμαράς να αποσπάσει από τους ηγέτες της ΕΕ, στη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής, ήταν πως θα καταβληθεί μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου κι επίσης ότι δεν θα απαιτηθεί νέα σύνοδος για την έγκριση της εκταμίευσής της. Κατά συνέπεια η σύνοδος ήταν απόλυτη αποτυχία, μια και το μοναδικό που ενδιέφερε την κυβέρνηση, πέρα από την επίδειξη υποτέλειας, ήταν η επίσπευση των διαδικασιών εκταμίευσης της δόσης, που να θυμίσουμε ότι σχεδόν καθόλου δεν αφορά την χρηματοδότηση αναγκών του κρατικού προϋπολογισμού, μιας και από τα 31,5 δισ. ευρώ τα 23 θα πάνε για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και τα 7,9 δισ. ευρώ για υποχρεώσεις πληρωμής ομολόγων. Για τον κρατικό προϋπολογισμό απομένουν επομένως μόνο 600.000 ευρώ! Οι μοναδικοί ωφελημένοι απ’ όλη την υπόλοιπη επιβάρυνση στα δημόσια οικονομικά θα είναι οι πιστωτές! Κατά συνέπεια οι εκκλήσεις του Σαμαρά για επίσπευση της καταβολής της, επικαλούμενος τα ευεργετικά αποτελέσματα που θα σημάνει στην ελληνική οικονομία, δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματικότητα. Ούτε η κυβέρνηση ούτε η Τρόικα έχουν επιβάλλει στις τράπεζες να διοχετεύσουν ένα μικρό μέρος έστω αυτής της ρευστότητας στην πραγματική οικονομία.

Υπάρχουν όμως και χειρότερα μιας και, σύμφωνα με δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού Σπίγκελ, η δόση κατόπιν συμφωνίας της Γαλλίας και της Γερμανίας θα συνοδευτεί με την ενεργοποίηση του ειδικού, κλειστού λογαριασμού, στον οποίο θα τοποθετηθεί το μέρος της δόσης που αφορά την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους. Σε αυτό τον δεσμευμένο λογαριασμό η ελληνική κυβέρνηση δεν θα έχει καν πρόσβαση. Θα «γεμίζει» από τους πιστωτές μας, δηλαδή τα κράτη μέλη της ΕΕ και το ΔΝΤ, και θα αδειάζει από τους άλλους πιστωτές μας, τράπεζες κ.α. Γιόχαν κερνάει Ζαν πίνει…

Η κυβέρνηση επιχείρησε να συγκαλύψει το φιάσκο της προβάλλοντας ένα υποτιθέμενο καλό κλίμα υπέρ της Ελλάδας, το οποίο όμως δεν μεταφράστηκε σε τίποτε το πρακτικό. Αν ωστόσο εξετάσουμε πιο προσεκτικά ακόμη κι αυτές τις (ανέξοδες) δηλώσεις υπέρ της Ελλάδας, αποκαλύπτεται πεντακάθαρα ότι η Τρόικα κάθε άλλο παρά αυθαιρετεί όταν ρίχνει όλο της το βάρος στον ιδιωτικό τομέα, απαιτώντας την υλοποίηση φιλο-εργοδοτικών μεταρρυθμίσεων, όπως συνέβη με το προχθεσινό ανεπίσημο κείμενο για την διευκόλυνση των απολύσεων. Ανέφερε συγκεκριμένα η δήλωση των 17 ηγετών της ευρωζώνης για την Ελλάδα, μεταξύ άλλων: «Αναμένουμε από την Ελλάδα να συνεχίσει τις δημοσιονομικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και ενθαρρύνουμε τις προσπάθειές της να διασφαλίσει την ταχεία εφαρμογή του προγράμματος. Αυτό είναι αναγκαίο προκειμένου να δημιουργηθεί ένας πιο ανταγωνιστικός ιδιωτικός τομέας»! Όταν επομένως η Τρόικα ζητάει «την μάνα και τον πατέρα της» όπως «διέρρεε» το ίδιο το υπουργείο και για την ακρίβεια πριμοδότηση των απολύσεων που όπως αναγνωρίζει ακόμη κι ο Γ. Πρετεντέρης κάθε άλλο παρά δημοσιονομικό όφελος παράγουν, οξύνουν δηλαδή την κρίση χρέους και υπονομεύουν την δημοσιονομική σταθερότητα, δεν δρα από μόνη της! Η Τρόικα εκτελεί εντολές της ΕΕ, όπως φαίνεται πεντακάθαρα από την πολιτική δήλωση των 17.

Με υπόδειξη της ΕΕ κι όχι από μόνη της ζητάει η Τρόικα φιλοεργοδοτικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας

Το ελληνικό ζήτημα ωστόσο μόνο στο περιθώριο της συνόδου εξετάστηκε. Στο επίκεντρο όχι μόνο της Συνόδου αλλά και των διμερών επαφών που διεξήχθησαν επ’ αφορμή την σύνοδο, με σημαντικότερη αυτή της Άνγκελα Μέρκελ με τον Φρανσουά Ολάντ, βρέθηκε το θέμα της τραπεζικής ένωσης και της δημοσιονομικής εποπτείας. Ο ενιαίος έλεγχος του χρηματοπιστωτικού τομέα της ΕΕ συνιστά επί της ουσίας μια μακροπρόθεσμη απάντηση του γερμανικού ιμπεριαλισμού στο διπλό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο ευρωπαϊκός τραπεζικός τομέας: το πρόβλημα του κατακερματισμού από την μια και της άτυπης χρεοκοπίας από την άλλη – αν όχι για τις περισσότερες από τις 6.000 τράπεζες που λειτουργούν στο έδαφος της ΕΕ, τουλάχιστον για τις μεγαλύτερες. Η επιμονή της Γερμανίας να αποφευχθούν βιαστικά βήματα και η πρόκριση της σε βάθος ενοποίησης αντανακλά την επιλογή του Τέταρτου Ράιχ να αποφύγει επιφανειακές κινήσεις επικοινωνιακού χαρακτήρα, όπως για παράδειγμα τα δύο τεστ αντοχής που έγιναν στο παρελθόν που το μοναδικό το οποίο κατάφεραν ήταν να υπονομεύσουν την αξιοπιστία της ίδιας της ΕΕ, καθώς τα βρήκαν όλα μια χαρά… Και μετά ξεκίνησε η κατάρρευση! Η Γερμανία αντίθετα τώρα τάσσεται υπέρ ενός ουσιαστικού εποπτικού ελέγχου, με την δημιουργία μιας ευρωπαϊκής τραπεζικής αρχής, που θα επιτρέψει τις απαραίτητες δομικές αλλαγές στον τραπεζικό χάρτη, με μέγα ωφελημένο φυσικά τον γερμανικό τραπεζικό τομέα…

Πολύ μεγαλύτερης σημασίας ωστόσο για την ζωή όλων μας, θα είναι οι αλλαγές που ωριμάζουν με επίκεντρο την δημοσιονομική ένωση και πρόκειται να οριστικοποιηθούν στην επόμενη τακτική σύνοδο κορυφής που θα γίνει στις 13-14 Δεκεμβρίου. Οι μεταρρυθμίσεις που προτείνει η Γερμανία απαντούν στην κριτική που έχει επανειλημμένα διατυπωθεί για την ανεπαρκή προώθηση της ευρωπαϊκής ενοποίησης. «Περισσότερη Ευρώπη;» ρωτάει η Μέρκελ. Και απαντάει ζητώντας τους κρατικούς προϋπολογισμούς αν όχι των 27 κρατών μελών της ΕΕ τουλάχιστον (ή, καλύτερα, για αρχή) των 17 κρατών μελών της ευρωζώνης. Το ουσιαστικό αίτημα που υπάρχει πίσω από τον ορισμό αντίστοιχου επιτρόπου και την λεγόμενη δημοσιονομική ένωση είναι πλέον οι κρατικοί προϋπολογισμοί όλων των κρατών μελών να ελέγχονται εξονυχιστικά και να τελούν υπό την τελική έγκριση του Βερολίνου. Έτσι κάθε δημοσιονομική παρέκκλιση θα εξαλείφεται, από το στάδιο της σύνταξης ακόμη, του κρατικού προϋπολογισμού. Θύμα δεν θα είναι μόνο οι κοινωνικές δαπάνες, καθώς κανείς δεν πρόκειται να περικόψει τα δισ. των τραπεζών, αλλά και τα κυριαρχικά δικαιώματα, που θα θυσιαστούν στο βωμό της «ευρωπαϊκής ενοποίησης», κάτω δηλαδή από την γερμανική μπότα…

Η Γερμανία επιλέγει την οδό της σιδερένιας δημοσιονομικής πειθαρχίας στο εσωτερικό της ευρωζώνης ξέροντας εκ των προτέρων αυτό που έγινε γνωστό από το περιοδικό Σπίγκελ, προ λίγων ημερών, με αφορμή μια έκθεση του ιδρύματος Μπέρτελσμαν: Ότι κατ’ αρχάς μια έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη είναι σχετικά διαχείρισιμη, προκαλώντας για παράδειγμα στην Γερμανία κόστος 64 δισ. ευρώ σε χαμένα δάνεια και 73 δισ. σε απώλεια οικονομικής ανάπτυξης μεταξύ 2013 και 2020. Πρόκειται για ποσά που αντιστοιχούν στο 2,9% του ΑΕΠ. Αν κάτι ωστόσο δεν είναι γνωστό σχετίζεται με την έκταση που θα προσλάβουν οι αποχωρήσεις. Αν δηλαδή τον δρόμο της Ελλάδας τον ακολουθήσουν Πορτογαλία, Ιταλία και Ισπανία τότε θα δημιουργηθούν καταστάσεις εκτός ελέγχου όχι μόνο για την Γερμανία αλλά και για την παγκόσμια οικονομία. Γι’ αυτό τον λόγο επιλέγουν να μας κρατήσουν εντός της ευρωζώνης – με τους όρους τους φυσικά. Γι’ αυτό κι η Αριστερά πρέπει να απαιτήσει την έξοδο από την ευρωζώνη – με τους όρους της φυσικά – και ξέροντας το κόστος που θα σημάνει για την Γερμανία!

Γερμανική GIGA-BANK θα απορροφήσει όλες τις ευρωπαϊκές τράπεζες (Επίκαιρα, 20-26/9/2012)

Η αλήθεια για την Τραπεζική Ένωση και το μέλλον του ευρώ 

Μπορεί οι εκκλήσεις για να μπει μπροστά η «Ευρώπη της αλληλεγγύης» να πέφτουν στο κενό και να στοιβάζονται στα αζήτητα της πολιτικής μαζί με άλλες μεγαλεπήβολες ιδέες για την «Ευρώπη των λαών, της συνεργασίας» κ.λπ., αλλά σχέδια και διεργασίες με στόχο την προώθηση της ενοποίησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν λείπουν. Το αντίθετο. Μάρτυρας, η πρόταση που κατέθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 12 Σεπτέμβρη για την τραπεζική ένωση, ένα σχέδιο που για πρώτη φορά αποφασίστηκε επίσημα στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις 28 και 29 Ιουνίου, όταν η νίκη της Εθνικής Ιταλίας επί της Γερμανίας στο ποδόσφαιρο θεωρήθηκε από πολλούς και πολιτική νίκη του ευρωπαϊκού Νότου επί του Βορρά. Φρούδες ελπίδες…

Το σχέδιο για την τραπεζική ένωση έρχεται να αποτρέψει μια εξέλιξη, να εξουδετερώσει έναν κίνδυνο, να θωρακίσει ένα σχέδιο και να υλοποιήσει μια οικονομική πολιτική που είναι κατά πολλούς τρόπους επιζήμια για τους λαούς της Ευρώπης.

Η οικονομική πολιτική την οποία προωθεί η τραπεζική ένωση, στην πράξη, σχετίζεται με τους όρους υπό τους οποίους θα δανειοδοτούνται στο μέλλον οι τράπεζες στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησής τους. Η απόφαση της Συνόδου Κορυφής όριζε με σαφήνεια πως αυστηρή προϋπόθεση για την στήριξη των τραπεζών αποτελεί η επιβολή Μνημονίων που θα περιλαμβάνουν αιματηρές περικοπές κοινωνικών δαπανών. Η επαγγελλόμενη τραπεζική ένωση επομένως χτίζεται με πρώτη ύλη τις ουρές ανέργων της Ελλάδας και τις ουρές των συσσιτίων της Ισπανίας. Το νέο κύμα φτώχειας που έρχεται στην Ευρώπη, λόγω της εξυγίανσης των τραπεζών, συνιστά ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση αν λάβουμε υπ’ όψη μας ότι από τον Οκτώβριο του 2008 μέχρι τον Οκτώβριο του 2011 τα κράτη της ΕΕ χρηματοδότησαν τις τράπεζές τους με το αστρονομικό ποσό των 4,5 τρισ. ευρώ, υπό την μορφή ρευστού ή εγγυήσεων. Ο πακτωλός αυτός χρημάτων ισούται με το ένα τρίτο σχεδόν όσων παράγουν αυτές οι χώρες κάθε χρόνο. Μπορεί δηλαδή κανείς να φανταστεί πόση κοινωνική ευημερία θα είχε επέλθει στην ήπειρο αν αυτά τα χρήματα είχαν κατευθυνθεί σε προσλήψεις δασκάλων, γιατρών, νοσηλευτικού προσωπικού ή στην κατασκευή κοινωνικών υποδομών… Η προώθηση επομένως της απόφασης της ΕΕ για την τραπεζική ένωση, στην πίσω όψη της έχει απολύσεις, μειώσεις μισθών και κλείσιμο σχολείων.

Πανοπλία για το ευρώ

Το άμεσο ζητούμενο για την πολιτική ηγεσία της ΕΕ είναι η θωράκιση του ευρώ. Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη εκμεταλλεύονται αυτό το σύντομο τάιμ άουτ που θα διαρκέσει μετά βεβαιότητας μέχρι τις αμερικανικές εκλογές το Νοέμβριο για να συμμαζέψουν τα του οίκου τους. Η τραπεζική ένωση «θα επιδείξει για μια ακόμη φορά τον μη αντιστρεπτό χαρακτήρα του ευρώ» αναφέρεται στην έκθεση. Παραλείπεται ωστόσο να αναφερθεί ότι αυτή τη στιγμή οι κλυδωνισμοί στα θεμέλια του τραπεζικού συστήματος της Ευρώπης και κατ’ επέκταση στο κοινό νόμισμα δεν προέρχονται τόσο από το (αναγκαίο) ξεφούσκωμα του υπερανεπτυγμένου χρηματοπιστωτικού τομέα, όσο από την λιτότητα. Τουλάχιστον, στην περιφέρεια της ευρωζώνης. Σε ένα περιβάλλον εντεινόμενης λιτότητας, όπου ιδιώτες (νοικοκυριά κι επιχειρήσεις) και κράτη θα συσσωρεύουν βουνά από μη εξυπηρετούμενα δάνεια, όσο ανύπαρκτη κι αν είναι η εποπτεία κι όσο αποτυχημένα αν αποδείχθηκαν τα δύο στρες τεστ που έγιναν στο παρελθόν αποτελώντας πλέον μνημείο «δημιουργικής τραπεζικής», αλλού πρέπει να αναζητηθούν οι αιτίες της αστάθειας. Ήδη η κατάσταση είναι εκρηκτική. Στην Ελλάδα υπολογίζεται πως το 20% των δανείων, αξίας 48 δισ. ευρώ, δεν εξυπηρετούνται ομαλά, ενώ στην Ευρώπη το ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, με βάση μελέτη της KPMG του Ιουλίου, φτάνει το εντυπωσιακό ποσό του 1,5 τρισ. ευρώ. Αυτό επομένως που θέλουν να αποφύγουν είναι αρνητικές εκπλήξεις που θα θέσουν σε κίνδυνο το ευρώ, πλήττοντας την ισοτιμία και τις προοπτικές του.

Τα μέτρα προστασίας λαμβάνονται εν όψει των κινδύνων που διαγράφονται με σαφήνεια πλέον στον ορίζοντα. Τα εμφανή σημάδια επιβράδυνσης της κινέζικης οικονομίας κι η υποχώρηση που καταγράφεται στην αμερικάνικη οικονομία με αποτέλεσμα για το τρέχον τρίμηνο να προδικάζεται συρρίκνωση του προϊόντος (για πρώτη φορά μετά από τρία χρόνια) αφήνουν ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα για τον φετινό χειμώνα. Είναι δηλαδή πιθανή μια επανεμφάνιση της κρίσης σε διεθνές επίπεδο. Σε ένα τόσο ρευστό διεθνές τοπίο η Ευρώπη (τα τραπεζικά ιδρύματα της οποίας έχουν υπό τον έλεγχό τους το 53% του ενεργητικού του τομέα σε διεθνές επίπεδο) πάλι κινδυνεύει να αποδειχθεί η μαύρη τρύπα του περίφημου …παγκόσμιου χωριού.

Λίγες και καλές τράπεζες

Το σημαντικότερο ωστόσο είναι ότι η προωθούμενη τραπεζική ένωση συνιστά ένα σχέδιο μεγάλου βεληνεκούς με επίδικο την πλήρη αναδιάρθρωση του τραπεζικού χάρτη που ως τελικό σταθμό θα έχει όλες ή σχεδόν όλες οι τράπεζες της Ευρώπης να γίνουν θυγατρικές της Ντόιτσε Μπανκ. Ως ενδιάμεσους σταθμούς θα έχει το κλείσιμο πολλών από τις 6.000 τράπεζες που υπάρχουν σήμερα στην Ευρώπη μέσα από ένα χορό εξαγορών και συγχωνεύσεων όπου θα επικρατήσει ο νόμος του Δαρβίνου: θα επιζήσει ο ισχυρότερος. Κι είναι γνωστό στην Ευρώπη ποιος λαός δεν έχει χάσει ευκαιρία από το να διεκδικεί την ανωτερότητά του με κάθε τρόπο…

Ήδη, ο έλεγχος που ασκούν στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα οι εκπρόσωποι του Τέταρτου Ράιχ είναι καθημερινός και ασφυκτικός (και πάντα ταπεινωτικός όπως μαρτυρούν στελέχη της Τράπεζας της Ελλάδας που έχουν τους Γερμανούς συνεχώς πάνω από το κεφάλι τους) και δεν γίνεται για λόγους τυπικούς ή προληπτικούς. Το ενδιαφέρον τους νομιμοποιείται στη βάση των ποσών που οφείλει η Ελλάδα στην Γερμανία κι ειδικότερα η κεντρική μας τράπεζα στην Μπούντεσμπανκ μέσω του μηχανισμού TARGET 2 (Trans-European Automated Real-time Gross Settlement System). Το ποσό αυτό ανέρχεται στα 104 δισ. ευρώ, με βάση στοιχεία από μελέτη της Ντόιτσε Μπανκ που εκδόθηκε τον Ιούνιο του 2012. Εξ ίσου ελλειμματική είναι η θέση όλων των περιφερειακών χωρών όπως φαίνεται στον πίνακα και το διάγραμμα που παραθέτουμε, ενώ πλεονασματική είναι η θέση των βόρειων χωρών της ευρωζώνης, σε μια πολύ αντιπροσωπευτική γραφική αναπαράσταση του διχασμού που έχει επέλθει στην ευρωζώνη. Στην πραγματικότητα τα ελλείμματα των μεν είναι τα πλεονάσματα των δε.

Έχει όμως σημασία να δούμε ποιοι, στην πραγματικότητα, και τι ακριβώς «οφείλουμε» στην κεντρική τράπεζα της Γερμανίας. Ο συγκεκριμένος μηχανισμός, TARGET 2, είναι ο λογαριασμός χρεώσεων και πιστώσεων όπου εγγράφονται οι μεταφορές κεφαλαίων από την μια χώρα στην άλλη και πιο συγκεκριμένα από την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία κ.α. στην Γερμανία, το Λουξεμβούργο κ.λπ. Η ελλειμματική θέση υποδηλώνει την χώρα απ’ όπου έφυγαν τα κεφάλαια και η πλεονασματική την χώρα στην οποία πήγαν ή καλύτερα την χώρα στην οποία έγιναν απαιτητά και καταβλήθηκαν τα κεφάλαια. Η μεταφορά των κεφαλαίων κι η μαζική φυγή τους από τις εμπορικές τράπεζες στις χώρες της περιφέρειας πραγματοποιείται με τη μεσολάβηση των κεντρικών τραπεζών και χάρη στον δανεισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Αν δηλαδή η ΕΚΤ δεν άνοιγε τους κρουνούς, παρέχοντας μέχρι το τέλος του Φεβρουαρίου 1,2 τρισ. ευρώ (ποσό 12πλάσιο των απαραίτητων αποθεματικών τους!) ποτέ δεν θα είχε μπορέσει να συμβεί αυτή η «μεγάλη φυγή», που οξύνει την κρίση στις χώρες της περιφέρειας, με αποτέλεσμα να παρατηρείται κι άλλη μια «σύμπτωση»: Σχεδόν όλες οι χώρες που εμφανίζονται ελλειμματικές στο TARGET 2 να βουλιάζουν στην ύφεση, ενώ οι πλεονασματικές στο TARGET 2 να εμφανίζουν θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης… Άμεσο αποτέλεσμα αυτών των χρηματοδοτικών εργαλείων που παρέχει η ΕΚΤ (τα οποία μην γελιόμαστε είναι φούσκα ιστορικών διαστάσεων και τεχνάσματα που στοίχισαν ακριβά στους αμερικάνους φορολογούμενους) είναι το άδειασμα των τραπεζικών λογαριασμών στις χώρες του Νότου. Ειδικότερα με βάση έκθεση της Σίτιγκρουπ που υπέγραφε ο Ματ Κινγκ, τον Μάιο του 2012, οι τραπεζικές καταθέσεις έχουν μειωθεί κατά 64% στην Ελλάδα, 55% στην Ιρλανδία, 37% στην Πορτογαλία, 34% στην Ιταλία και 13% στην Ισπανία. Οι τοποθετήσεις μη κατοίκων σε κρατικά ομόλογα έχουν μειωθεί με τις ίδιες αναλογίες: 56% στην Ελλάδα, 18% στην Ιρλανδία, 25% στην Πορτογαλία, 12% στην Ιταλία, και 18% στην Ισπανία. Σε αυτό το σύστημα (το οποίο ο Εκόνομιστ στις 21 Μαΐου χαρακτήριζε «εθνικοποίηση των αγορών») η Γερμανία κι οι βόρειες χώρες φαίνονται να είναι σημαντικά εκτεθειμένες καθώς -με τις ελληνικές τράπεζες να είναι χρεοκοπημένες- σε ένα πιθανό ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, το μοναδικό ποσό που θα μπορούσε να πάρει πίσω η Γερμανία φαίνεται να είναι η συμβολή της Ελλάδας στο μετοχικό κεφάλαιο της ΕΚΤ, που ανέρχεται στα 146 εκ. ευρώ.

Διαμερίσματα και κτήματα στους Γερμανούς

Στην πραγματικότητα, κάθε άλλο παρά χαμένη είναι Μπούντεσμπανκ. Οι Γερμανοί αυτή τη στιγμή σιωπηρά, όπως συνέβαινε και στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, χτίζουν θέσεις και αργά ή γρήγορα θα απαιτήσουν τα δέοντα. Το πρώτο όφελος της Γερμανίας από την δημιουργία αυτού του μηχανισμού στο πλαίσιο του Ευρωσυστήματος καταγράφεται από τη στιγμή που ο δανεισμός γίνεται σε ευρώ, οπότε το «εθνικό της νόμισμα» δεν ανατιμάται όπως θα συνέβαινε αν οι δύο χώρες είχαν διαφορετικό νόμισμα. Πλημμυρίζει λοιπόν στο ρευστό η Γερμανία, χάρη του ευρώ, χωρίς να πληρώνει καν το τίμημα που συνήθως αναλογεί! Από την άλλη, μπορεί οι ελληνικές τράπεζες να είναι «ζόμπι», είναι όμως γνωστό ότι όλα τα προηγούμενα χρόνια είχαν υποθηκεύσει χιλιάδες διαμερίσματα, κτήματα κι επιχειρήσεις κάθε μεγέθους. Γιατί λοιπόν τα ποσά που οφείλει η κεντρική τράπεζα της Ελλάδας να μην εισπραχθούν απ’ ευθείας, χωρίς δηλαδή τη διαμεσολάβηση του κεντρικού πιστωτικού ιδρύματος, από τις εμπορικές τράπεζες, μέσω μαζικών κατασχέσεων; Κι εδώ είναι που έρχεται η τραπεζική ένωση να αποτρέψει σχέδια δημιουργίας ενός «εθνικού πυλώνα» στο τραπεζικό σύστημα, όπως είχε χαρακτηριστεί, και να επιταχύνει τις εξελίξεις προς όφελος φυσικά της Γερμανίας και της Ντόιτσε Μπανκ, την οποία η κυβέρνηση έχει ορίσει σύμβουλό της σε θέματα αναδιάρθρωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα. (Αν αυτό δεν είναι σύγκρουση συμφέροντος, τότε τι είναι;)

Καθαρή θέση των εθνικών κεντρικών τραπεζών στο σύστημα TARGET 2

Υπ’ αυτό το πρίσμα η άμεση εθνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος, όποιων τραπεζών έστω έχουν απομείνει ακόμη και σήμερα στον έμμεσο έλεγχο του δημοσίου, είναι απόλυτη προτεραιότητα για να μην καταλήξει η Ελλάδα ένα απομακρυσμένο και παρακμιακό γερμανικό κρατίδιο, μια μεταμοντέρνα οικονομική αποικία. Η κατηγορηματική απόρριψη του σχεδίου της «τραπεζικής ένωσης» και η εθνικοποίηση των τραπεζών μπορεί να αποτελέσει ανάχωμα στην επαπειλούμενη εξαγορά τους – με το συμβολικό τίμημα του 1 ευρώ – και σε ένα συντριπτικό πλήγμα που θα ακολουθήσει στην πραγματική οικονομία απ’ το οποίο δεν θα συνέλθει ποτέ. Βέβαια, η βιασύνη που επέδειξε η κυβέρνηση να απαξιώσει και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, το οποίο θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο του πυλώνα, θυμίζει την τακτική της καμένης γης που καταστρέφει προληπτικά κάθε ελπίδα…

TARGET 2

Ελλείμματα (σε ευρώ)

Ισπανία             -303 δισ.

Ιταλία               -279 δισ.

Ελλάδα              – 104 δισ.

Ιρλανδία            – 102 δισ.

Πορτογαλία       -75 δισ.

Βέλγιο               -35 δισ.

ΑΘΡΟΙΣΜΑ        -898 δισ.

TARGET 2

Πλεονάσματα (σε ευρώ)

Γερμανία           +644

Ολλανδία           +155 δισ.

Λουξεμβούργο   +115 δισ.

Φινλανδία          + 63 δισ.

ΑΘΡΟΙΣΜΑ        977 δισ.