Ας μην βιαστούν να χαρακτηρίσουν ως φάρσα τη συμβολική και αναίμακτη κατάληψη από τον ιρανικό στρατό τη νύχτα της 18ης Δεκέμβρη μιας ιρακινής πετρελαιοπηγής στα νότια σύνορα των δύο χωρών όσοι θυμούνται την τραγωδία του πολέμου Ιράν – Ιράκ τη δεκαετία του ’80 με το 1,5 εκ. νεκρούς. Γιατί, ο ανταγωνισμός μεταξύ των δύο χωρών αυτή τη φορά έρχεται από το μέλλον, από τις διαφορετικές προοπτικές που διανοίγονται για τις δύο γειτονικές χώρες.
Η εισβολή του Ιράν κατ’ αρχήν δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Το πετρελαιοφόρο κοίτασμα Φάκα στην επαρχία Μαϊσάν που κατέλαβαν οι Ιρανοί χωρίς να ρίξουν ούτε μία σφαίρα, είναι ένα από τα πολλά σημεία της παραμεθόριου Ιράν – Ιράκ όπου μετά τον πόλεμο δεν υπήρξε ακριβής οριοθέτηση των συνόρων. Η Τεχεράνη επιχείρησε να δώσει τώρα μια λύση στο αμφισβητούμενο καθεστώς κυριαρχίας της περιοχής γιατί εκείνη ακριβώς την εβδομάδα ο οικονομικός ανταγωνισμός μεταξύ των δύο χωρών έφτασε στο αποκορύφωμά του.
Από τη μια μεριά το Ιράκ ολοκληρώνοντας με επιτυχία εκείνη την εβδομάδα τον δεύτερο διαγωνισμό για την εκχώρηση επτά πετρελαϊκών του κοιτασμάτων αποχαιρετούσε δια παντός το καθεστώς του εμπάργκο που του είχε επιβληθεί από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, με πρωτοβουλία των Αμερικανών και τη σφραγίδα του ΟΗΕ. Η αναστάτωση που προκάλεσε δε στον ΟΠΕΚ, καθώς η ορμητική του εισβολή τίναξε στον αέρα το σύστημα των ποσοστώσεων μεταξύ των κρατών μελών του, αποτέλεσε προανάκρουσμα των ανατροπών που θα φέρει η οργανική ένταξη του στο καρτέλ και την ευρύτερη αγορά, μετά από μια απουσία 20 ετών. Η επαναφορά του ωστόσο αναδιατάσσει την ισορροπία και με το Ιράν καθώς η δυνατότητα ανεμπόδιστης εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων του έρχεται σε καταφανή αντίθεση με τα αυξανόμενα προσχώματα και τις σκληρότερες κυρώσεις που αντιμετωπίζει η γειτονική χώρα. Η αντίθεση δε, γίνεται εκρηκτική όταν τα προς εκμετάλλευση κοιτάσματα βρίσκονται σε αμφισβητούμενη περιοχή, όπως ακριβώς συνέβη με τη Φάκα, με αποτέλεσμα η επέλαση των πολυεθνικών στο Ιράκ να λειτουργεί απειλητικά για τα κυριαρχικά δικαιώματα του Ιράν στον ορυκτό του πλούτο!
Το Ιράν εκείνες ακριβώς τις μέρες έβλεπε τις προοπτικές της οικονομίας του να γίνονται ακόμη πιο ζοφερές. Συγκεκριμένα, μόλις δύο μέρες πριν η αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφιζε με συντριπτική πλειοψηφία (344 από τους 435) την επέκταση του Νόμου για τις Κυρώσεις στην Επεξεργασία Πετρελαίου του Ιράν βάση το οποίου σκληραίνει απότομα το καθεστώς των κυρώσεων για όποιες επιχειρήσεις συνεργάζονται με το Ιράν στη διύλιση του πετρελαίου, είτε εξάγοντας καθαρό πετρέλαιο και βενζίνη είτε διευκολύνοντας μέσω του χρηματοπιστωτικού συστήματος σχετικές δραστηριότητες. Για το Ιράν κάτι τέτοιο ισοδυναμεί με στραγγαλισμό καθώς το 40% της επεξεργασμένης βενζίνης και το 11% του πετρελαίου που χρησιμοποιεί τα εισάγει. «Οι μόνες κυρώσεις που θα έχουν συνέπειες αφορούν την βενζίνη, όλες οι άλλες δεν φάνηκε να έχουν αποτέλεσμα» δήλωνε στους Financial Times ρεπουμπλικάνος βουλευτής στις 16 Δεκέμβρη.
Η πρόθεση των Αμερικάνων να σφίξουν την θηλιά που πέρασαν στον λαιμό του Ιράν το 1979 φάνηκε πεντακάθαρα όταν την ίδια μέρα, στις 16 Δεκέμβρη, οι New York Times αποκάλυπταν πως η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Ελβετίας, η Credit Suisse, θα πλήρωνε πρόστιμο ύψους 500 εκ. δολ. στην αμερικανική κυβέρνηση επειδή έκανε δουλειές με το Ιράν παραβιάζοντας τον υφιστάμενο νόμο! «Αμερικάνοι ανακριτές ανακάλυψαν πως οι υπάλληλοι της Credit Suisse παραβίασαν τους νόμους παραποιώντας εξερχόμενα εντάλματα πληρωμών που αφορούσαν το Ιράν. Οι υπάλληλοι της τράπεζας αφαιρούσαν τις αναφορές στο Ιράν ή τις τράπεζές του, μια πρακτική που χαρακτηρίζεται “ξεγύμνωμα”. Ως αποτέλεσμα, λένε οι ανακριτές, ιρανικές τράπεζες όπως η Saderat και η Melli μπορούσαν να χρησιμοποιούν την Credit Suisse για να στέλνουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια μέσω τραπεζών της Νέας Υόρκης χωρίς εμπόδια», ανέφερε το ρεπορτάζ της αμερικανικής εφημερίδας.
Στη μέγγενη των αμερικανικών αρχών για τον ίδιο ακριβώς λόγο, επειδή διατηρούσε επαγγελματικές σχέσεις με το Ιράν, είχε πέσει επίσης τον Ιανουάριο που μας πέρασε και η βρετανική τράπεζα Lloyds TSB που αναγκάστηκε να πληρώσει πρόστιμο ύψους 350 εκ. δολαρίων στην αμερικανική κυβέρνηση!
Ο βαρύτατος πέλεκυς που έπεσε στα ταμεία των δύο ευρωπαϊκών τραπεζικών γιγάντων έδειξε ότι οι αμερικανικές αρχές είναι αποφασισμένες να εφαρμόσουν κατά γράμμα τη δρακόντεια νομοθεσία που έχουν ψηφίσει. Αποτέλεσε επίσης τροχιοδεικτική βολή για τις προθέσεις τους να ψηφίσουν και στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ένα νέο πακέτο κυρώσεων κατά του Ιράν, επικαλούμενες την απόρριψη από την Τεχεράνη της πρότασης της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας για εξαγωγή της διαδικασίας εμπλουτισμού του ουρανίου. Το ότι πρόκειται για πρόφαση βεβαιώνεται από το γεγονός ότι το Ιράν δεν απέρριψε, όπως εσφαλμένα αναφέρεται, την πρόταση των Δυτικών να εμπλουτίζεται στο εξωτερικό το ουράνιο που χρειάζεται για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Αντίθετα την αποδέχτηκε με τέτοιους όρους όμως ώστε να ακυρώνεται το αμερικανικό σχέδιο που παραπέμπει στο αόριστο μέλλον την απόκτηση από το Ιράν της κρίσιμης εκείνης ποσότητας εμπλουτισμένου ουρανίου που θα του δώσει τη δυνατότητα να θέσει σε λειτουργία τον αντιδραστήρα. Γιατί απ’ ότι φάνηκε με την πρότασή τους οι Δυτικοί αυτό ακριβώς ήθελαν: να αφαιρέσουν από το Ιράν το ουράνιο που έχει ήδη εμπλουτίσει. Για ποιόν άλλο λόγο να απορρίψουν την πρόταση του ιρανού υπουργού Εξωτερικών, Μανουχέρ Μοτάκι, που κατατέθηκε σε ομιλία στο Μπαχρέιν παρουσία αμερικανών στρατιωτικών, όπως μεταφέρθηκε από την Wall Street Journal στις 14 Δεκέμβρη: «Θα μεταφέρουμε 400 κιλά (ουρανίου από τα 1.200 που συνολικά διαθέτει) στο νησί Κις του Περσικού κι εσείς θα μεταφέρετε το ισοδύναμό τους»!
Η επέμβαση του Ιράν κατ’ επέκταση στο Ιράκ αποτέλεσε άμεσο αποτέλεσμα των συγκρούσεων και πολυεπίπεδων αντιθέσεων που πυροδοτεί η αμερικανική παρέμβαση στην περιοχή κι ειδικότερα η ορμητική άνοδος του Ιράκ κι η σχεδιαζόμενη οικονομική συρρίκνωση του Ιράν.
Λεωνίδας Βατικιώτης 
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.