Εκτελούν εν ψυχρώ την Αγροτική Τράπεζα (Πριν, 14 Αυγούστου 2010)

Αποτέλεσμα επιλογών της διοίκησης η αποτυχία της στα στρες τεστ

Καθόλου φυσιολογική παρότι αναμενόμενη ήταν η αποτυχία που κατέγραψε πρόσφατα η Αγροτική Τράπεζα στο «στρες τεστ» που υποβλήθηκε μαζί με 90 ακόμη τράπεζες της ΕΕ. Η Αγροτική Τράπεζα να θυμίσουμε ότι «κόπηκε» μαζί με έξι ακόμη τράπεζες της ΕΕ. Αξίζει όμως να δούμε τις αιτίες.

Η αποτυχία της Αγροτικής να περάσει τον έλεγχο οφείλεται σε δύο εντελώς ακατανόητες, με όρους αγοράς πάντα, επιλογές που έκανε πέρυσι η νέα διοίκηση της τράπεζας, υπό τον Θόδωρο Παντελάκη, που επιλέγηκε από την νεοεκλεγμένη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Ο Θ. Παντελάκης, επαγγελματίας τραπεζίτης, μέχρι τότε ήταν αντιπρόεδρος στην Τράπεζα Πειραιώς. Ειδικότερα, τον δρόμο για την πρόσφατη αποτυχία της Αγροτικής άνοιξε η αυθαίρετη επιλογή της νέας διοίκησης να οδηγήσει στα ύψη τις προβλέψεις της τράπεζας για επισφαλή δάνεια που μειώνουν τα κέρδη. Η προηγούμενη διορισμένη από τη ΝΔ διοίκηση του Δημ. Μηλιάκου στην λογιστική κατάσταση της 30^ης Σεπτέμβρη είχε περιλάβει στις προβλέψεις της 240,8 εκ., με τη σύμφωνη γνώμη όχι μόνο όλων των αρμόδιων υπηρεσιών της τράπεζας, αλλά και των ορκωτών ελεγκτών που προέρχονταν μάλιστα από μια εκ των γνωστών πέντε πολυεθνικών που λυμαίνονται την αγορά. Ενώ αυτό το ποσό έπρεπε στο τέλος του χρόνου να αυξανόταν κατά ένα τρίτο κατά 80 δηλαδή περίπου εκ., ενσωματώνοντας έτσι τις προβλέψεις για τον υπόλοιπο χρόνο, προς έκπληξη όλων οι προβλέψεις εκτινάχθηκαν στα 825,3 εκ. Υπερτριπλασιάστηκαν λες και ξαφνικά όλοι οι πελάτες της έγιναν μπαταχτσήδες!

Συντριπτικό ήταν επίσης κι ένα επιπλέον πλήγμα που δέχτηκε η Αγροτική Τράπεζα. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται σε μια υποσημείωση (υπ. αρ. 36) της ετήσιας οικονομικής έκθεσης για το 2009 πρόκειται για την ανάκληση στις 19 Αυγούστου ομολόγου από την Τράπεζα της Ελλάδας με ημερομηνία λήξης 19 Αυγούστου 2014, αξίας 200 εκ. ευρώ. Ως αποτέλεσμα ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας έπεσε στο 9,17%. Στελέχη της Τράπεζας της Ελλάδας όμως εκτιμούν ότι αν η διοίκηση της Αγροτικής δεν έσπευδε να ζητήσει την ανάκληση αυτού του δανείου μειωμένης εξασφάλισης που ενισχύει τα ίδια κεφάλαια και το κεντρικό πιστωτικό ίδρυμα απέρριπτε το αίτημα (όπως έπρεπε να πράξει με βάση τις διατυπωθείσες προβλέψεις!) τότε ο δείκτης θα βρισκόταν στο 10,47%. Εκ πρώτης όψεως η διαφορά φαίνεται ανάξια λόγου. Όχι όμως αν γνωρίζεις ότι το κατώφλι του 10% χωρίζει την… ήρα από το στάρι. Κι η Αγροτική κατ’ αυτόν τον τρόπο πέρασε από τη μεριά της… ήρας. Τυχαίο είναι;

Οι παραπάνω επιλογές όπως είναι εμφανές αποτελούν βούτυρο στο ψωμί κάθε επίδοξου αγοραστή της τράπεζας καθώς μια καθόλα υγιής επιχείρηση την εμφανίζουν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας.

Κύκλοι πάντως της αγοράς θεωρούν «λήξασα» την πρόταση της Πειραιώς, μένοντας να απαντηθεί ποιες συγκεκριμένες σκοπιμότητες εξυπηρετούσε: «Λαγός»; Βαποράκι ξένων τραπεζών; Θα φανεί. Σε κάθε περίπτωση η πώληση της τράπεζας χωρίς να είχε προηγηθεί αποτίμηση της περιουσίας της από ανεξάρτητο εκτιμητή και διεθνή διαγωνισμό θα άνοιγε το δρόμο όχι για ένα αλλά για… πολλά ειδικά δικαστήρια εις βάρος όλου του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης Παπανδρέου και φυσικά του ίδιου του μεγάρου Μαξίμου. Γιατί από πού αλλού βρήκε το θράσος η τράπεζα Πειραιώς να προτείνει την αγορά της Αγροτικής καταβάλλοντας 370 εκ. ευρώ, όταν το 2006, επί ΝΔ, είχε πουληθεί μόλις το 7% της τράπεζας έναντι 326 εκ.; Πολύ περισσότερο όταν την ημέρα της προσφοράς που ο Μιχ. Σάλας έδινε 0,53 ευρώ για κάθε μετοχή, η τιμή της στο χρηματιστήριο ήταν στο 1,13 ευρώ, με αποτέλεσμα η χρηματιστηριακή αξία της τράπεζας να ανέρχεται σε 1,032 δισ.! Χωρίς πολιτική έγκριση δεν κατατίθενται τέτοιες προκλητικές στο περιεχόμενό τους προτάσεις.

Σε κάθε περίπτωση, είτε δηλαδή ακολουθηθεί μια τυπικά αψεγάδιαστη διαδικασία είτε γίνει κατά το ελληνικότερον και ΠΑΣΟΚικότερο (φίλος έδωσε σε φίλο…) η ιδιωτικοποίηση θα προκαλέσει τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα ειδικότερα στην ύπαιθρο, όπου βρίσκονται οι περισσότεροι πελάτες της. Αφαιρουμένων των νομικών προσώπων και συνεταιρισμών οι αγρότες που περιλαμβάνονται στο πελατολόγιό της υπολογίζονται σε 290.000 άτομα. Από τα 20 δισ. ευρώ που αφορούν καλύμματα και εξασφαλίσεις όπως αναφέρονται στην ετήσια οικονομική έκθεση, περισσότερα από τα μισά αφορούν ακίνητα. Πρόκειται για καλλιέργειες και κομμάτια γης, που έχουν προσημειωθεί κι η αξία των οποίων υπολείπεται του 50% των σχετικών δανείων όταν το αντίστοιχο ποσοστό στην αγορά φθάνει το 70%. Επιπλέον κατά παράδοση η τράπεζα δεν εξαντλεί τα δικαιώματά της (διευκολύνοντας για παράδειγμα διαδικασίες επαναπόκτησης κατασχεθέντων περιουσιών) αντίθετα με τις άγριες πρακτικές που έχουν ενσωματώσει άλλες τράπεζες κι ειδικότερα πολυεθνικές.

Τεράστια είναι επομένως τα διακυβεύματα από την πώληση της Αγροτικής. Τόσο για το κεφάλαιο όσο και για τους αγρότες.

ΣΤΡΕΣ ΤΕΣΤ: Η αντοχή των τραπεζών, της υποκρισίας, των ιδιωτικοποιήσεων (Πριν, 25/7/2010)

 Κυβέρνηση γενικού ξεπουλήματος, με τα λιμάνια και τις μεταφορές να διαδέχονται τις τράπεζες 

Ακίνητος πρέπει να ήταν ο διάδρομος όση ώρα έτρεχαν πάνω του οι 91 ευρωπαϊκές τράπεζες υπό το βλέμμα των εποπτικών αρχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για να ελεγχθούν οι αντοχές τους. Δεν εξηγείται διαφορετικά τέτοια επιτυχία. Διαψεύδοντας όλες σχεδόν τις προβλέψεις, μόνο επτά τελικά τράπεζες φάνηκαν να αντιμετωπίζουν πρόβλημα, εκ των οποίων οι πέντε προέρχονταν από την Ισπανία, μία από την Γερμανία και μία από την Ελλάδα, η Αγροτική. Η αξιοπιστία των «ασκήσεων προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων» όπως χαρακτηρίστηκαν από την Τράπεζα της Ελλάδας τα «στρες τεστ» στα οποία υποβλήθηκαν οι ευρωπαϊκές τράπεζες, αμφισβητήθηκε πριν καν δοθούν στη δημοσιότητα τα αποτελέσματά τους. Πολύ φυσιολογικά, στο βαθμό που επρόκειτο, όπως αποδείχθηκε, για μια άσκηση δημοσίων σχέσεων. Προς επίρρωση το γεγονός ότι οι υποθέσεις υπό τις οποίες ελέγχθηκαν παρέμειναν επτασφράγιστο μυστικό. Επίσης η απροθυμία των αρχών να συμπεριλάβουν στα κριτήρια πιθανό «κούρεμα» του ελληνικού δημόσιου χρέους. Την πιθανότητα να αναγκαστεί δηλαδή η κυβέρνηση να προβεί σε αναδιάρθρωση του χρέους, ενδεχόμενο που κάθε άλλο παρά μακρινό φαντάζει, προχωρώντας σε μια οριζόντια υποτίμηση των ομολόγων της τάξης του 20%, 30% ακόμη και 50%. Δεδομένου ότι πολλές γερμανικές και γαλλικές τράπεζες έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους ασυνήθιστα υψηλές τοποθετήσεις σε ελληνικά ομόλογα αξίας πολλών δισ. ευρώ – λόγω των ελκυστικότατων αποδόσεών τους – ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα αποδείκνυε ότι οι περισσότερες τράπεζες στηρίζονται σε πήλινα πόδια και είναι αναξιόχρεες.

Και τέλος πάντων πριν συμβούν όλα τα παραπάνω η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είχε απελευθερώσει το μυθικό ποσό των 750 δισ. ευρώ, με την απόφαση της 10^ης Μαΐου που έκανε κουρελόχαρτο το Σύμφωνο Σταθερότητας, για να σώσει τις τράπεζες. Ειρήσθω εν παρόδω, μια απόφαση που λήφθηκε με τη σύμφωνη γνώμη της Γερμανίας η οποία επανέφερε ξανά την προηγούμενη εβδομάδα τις προτάσεις τιμωρίας εκείνων των χωρών που έχουν δημοσιονομικό έλλειμμα άνω του 3%, κι ειδικότερα την αναστολή του δικαιώματος ψήφου ακόμη και την πληρωμή προστίμου, μέσω του περιορισμού στην πρόσβαση σε κάποιου είδους επιδοτήσεις, όπως οι αγροτικές. Έτσι, οι αγρότες θα δουν να κόβονται τα κονδύλια των ενισχύσεων για να μπορούν να χρηματοδοτούνται οι τράπεζες! Γιατί, για να επιστρέψουμε στη γενναιόδωρη πλευρά της ΕΕ και των κρατών – μελών της, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όπως ακριβώς το μνημόνιο της ντροπής που υπέγραψε η κυβέρνηση Παπανδρέου με την τρόικα κόπηκε και ράφτηκε στα μέτρα των τραπεζιτών, έτσι κι η απόφαση της 9^ης και 10^ης Μαΐου, ως άμεσα ωφελημένους είχε και πάλι τους ευρωπαίους τραπεζίτες.

Τα τεστ κοπώσεως επομένως των ευρωπαϊκών τραπεζών ήταν κατά βάση μια άσκηση υποκρισίας, που στόχευε να συγκαλύψει τα άμεσα και μακροχρόνια προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές τράπεζες και να ωραιοποιήσει την κατάσταση.

Το ίδιο συνέβη και στην Ελλάδα, με τις εγχώριες τράπεζες, σε εκθετικό μάλιστα βαθμό. Στην «άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων» από την Ελλάδα συμμετείχαν έξι τράπεζες (Εθνική, Γιούρομπανκ, Άλφα, Πειραιώς, Αγροτική και Ταμιευτήριο) εκ των οποίων πρόβλημα βρέθηκε να αντιμετωπίζει μόνο η Αγροτική, που δεσμεύθηκε να προχωρήσει σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου. Αν όμως οι άλλες πέντε χαίρουν άκρας υγείας γιατί ξεκοκάλισαν μέχρι τελευταίου ευρώ τα 28 δισ. που τους παραχωρήθηκαν από τις κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ; Κι αν η απάντηση είναι ότι ακόμη και χάρις αυτών των χρημάτων έκλεισε μια περίοδος αστάθειας, γιατί έχουν τεθεί στη διάθεσή τους άλλα 10 δισ. ευρώ από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας που προβλέπεται στο μνημόνιο, ως δίχτυ ασφαλείας; Γιατί τέλος η Τράπεζα Ελλάδας, λειτουργώντας σαν ο πατερούλης των τραπεζιτών, παραβιάζοντας δηλαδή τον εποπτικό τη ρόλο, έσπευσε με ανακοίνωσή της την Παρασκευή, σχολιάζοντας τα αποτελέσματα των στρες τεστ, να υπενθυμίσει ότι υπάρχουν «επιπρόσθετα 1,2 δισ. που είναι διαθέσιμα μέσω του μέτρου κεφαλαιακής ενίσχυσης του Ν. 3723/2008»! Γιατί επίσης ξεχνούν ότι όλες οι ελληνικές τράπεζες είναι αποκομμένες εδώ και καιρό από τον διεθνή δανεισμό;

Κάνοντας το άσπρο – μαύρο η ελληνική κυβέρνηση και η ηγεσία φυσικά της Ευρώπης («αντικατοπτρίζουν την αλήθεια τα στρες τεστ» έσπευσε να διαβεβαιώσει η Μέρκελ, κλείνοντας έτσι την συζήτηση) δείχνουν πόσο διαχρονική και πανευρωπαϊκή είναι η τάση δημιουργικής λογιστικής και «μαγειρέματος» των αριθμών. Με άλλα λόγια πόσο αξιοθρήνητα υποτελής στα όρια του γραικυλισμού, είναι η κυβέρνηση του Παπανδρέου που έσπευσε ακόμη και να αλλάξει όνομα στην Στατιστική Υπηρεσία, δείχνοντας ότι έτσι παίρνει διαζύγιο από την αναξιοπιστία του παρελθόντος. Μα τουλάχιστον η αναξιοπιστία του παρελθόντος είχε ως ευνοούμενο το κράτος, τον εκφραστή του συλλογικού συμφέροντος της αστικής τάξης, όχι δέκα χρεοκοπημένους κι αποδεδειγμένα επικίνδυνους για το δημόσιο όφελος τραπεζίτες…

Η υποκρισία δεν σταματά μόνο στον εξωραϊσμό της κατάστασης σε έναν κλάδο που έχει γεμίσει με επιχειρήσεις – ζόμπι οι οποίες επιζούν μόνο και μόνο χάρη στις επιδοτήσεις του κράτους και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Συνεχίζεται αν ρίξουμε και μια πιο προσεκτική ματιά στην κατάταξη των τραπεζών. Ειδικότερα, πέραν της αποτυχίας της Αγροτικής, ξεχωριστές επιδόσεις στην προσομοίωση, αναφερόμενοι στις ελληνικές, είχαν κι οι άλλες δύο τράπεζες που πρωταγωνίστησαν στα σενάρια εξαγορών. Το μεν Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο επειδή συγκέντρωσε την υψηλότερη πανευρωπαϊκή βαθμολογία κι η δε Πειραιώς επειδή ίσα – ίσα πέρασε τη βάση. Πρόκειται για αποτελέσματα που υπογραμμίζουν τον λεόντειο χαρακτήρα της συμφωνίας που επιδιώκει ο πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς, Μιχάλης Σάλας, με την κατ’ αρχήν έγκριση του υπουργού Οικονομικών και του πρωθυπουργού καθώς η εξαγορά του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου θα κληθεί να λειτουργήσει σαν μια ακόμη ένεση ρευστότητας που θα αναζωογονήσει την Πειραιώς, απομακρύνοντάς την από την ζώνη της επικινδυνότητας.

Ευτυχώς βέβαια το σενάριο φαίνεται να ακυρώνεται κάτω από την κατακραυγή όχι μόνο των εργαζομένων και της κοινωνίας, αλλά και των ανταγωνιστικών συμφερόντων που είδαν ξαφνικά το κίνδυνο η Τράπεζα Πειραιώς να οικειοποιηθεί για αυστηρά δικό της λογαριασμό πόρους που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν εξυγιαντικά για όλο το κλυδωνιζόμενο ιδιωτικό τραπεζικό σύστημα κι έτσι να βελτιώνει τη θέση της στον ανταγωνισμό.

Η διαφαινόμενη αποτυχία του τραπεζικού ντιλ (χωρίς να είναι ακόμη οριστική) δεν έγινε ωστόσο μάθημα για την κυβέρνηση που προχθές, Παρασκευή, αποφάσισε να επιταχύνει διάφορα σχέδια ιδιωτικοποιήσεων. Ειδικότερα, η διυπουργική επιτροπή αποκρατικοποιήσεων, αποφάσισε να δώσει νέα ώθηση στα σχέδια ξεπουλήματος της κρατικής περιουσίας, που ανέρχεται σε 300 δισ. ευρώ. Να θυμίσουμε ότι τα πνευματικά δικαιώματα της συγκεκριμένης πρότασης ανήκουν στη… Συγγρού, εκεί που θα μεταφερθούν τα νέα γραφεία της Νέας Δημοκρατίας, σε μια προσπάθεια η νέα της ηγεσία να διαχωριστεί από το αντιδημοφιλές παρελθόν της Ρηγίλλης. Η Συγγρού λοιπόν διεκδικεί την πατρότητα της πρότασης, καθώς ο Αντώνης Σαμαράς είχε παρουσιάσει εν χορδαίς και οργάνοις αυτή την πρόταση – ξεπουλήματος της δημόσιας ακίνητης περιουσία – σε δημόσια εκδήλωση στο Ζάππειο, ως εναλλακτική λύση μάλιστα έναντι της προσφυγής στο ΔΝΤ. Σε αυτό το πλαίσιο περιφερειακές υποδομές, όπως λιμάνια και αεροδρόμια, θα δοθούν σε ιδιώτες, με την επίκληση από την κυβέρνηση της ανάγκης εκσυγχρονισμού τους και νέων επενδύσεων. Το ζητούμενο στην πραγματικότητα θα είναι η δημιουργία νέων πεδίων δραστηριοποίησης για το ιδιωτικό κεφάλαιο, το οποίο εθισμένο στις επενδύσεις μηδενικού ρίσκου θα καρπωθεί τη δημόσια περιουσία για να διευρύνει εκ του ασφαλούς τα ιδιωτικά κέρδη.

Το δεύτερο μέτρο που αποφασίστηκε αφορά την κατάθεση νομοσχεδίου για το «άνοιγμα» των οδικών εμπορικών μεταφορών. Πρόκειται για μια πολιτική που εντάσσεται στο πλαίσιο της περιώνυμης απελευθέρωσης των αγορών και δείχνει ταυτόχρονα το πραγματικό της επίδικο. Η κατάργηση του αναντίρρητα αναχρονιστικού καθεστώτος που έχει διαμορφωθεί ντε φάκτο με τις 30.000 άδειες χρήσης φορτηγών αυτοκινήτων που δόθηκαν το 1971, αν κάπου αποσκοπεί είναι στη δημιουργία καινούργιων πεδίων επιχειρηματικής δραστηριοποίησης προς όφελος του πολυεθνικού κεφαλαίου. Το ζητούμενο για την κυβέρνηση από την κατάργηση της μαύρης αγοράς των αδειών δεν είναι η πτώση τω τιμών στη διακίνηση των εμπορευμάτων, προ όφελος των καταναλωτών ή ακόμη και των ελεύθερων αγορών στις οποίες ορκίζεται. Η κυβέρνηση φαίνεται διατεθειμένη να καταφέρει ένα συντριπτικό πλήγμα, με το νέο νομοσχέδιο, στα μικροαστικά και αστικά συμφέροντα που επωφελούνται του σημερινού καθεστώτος, μόνο και μόνο για να προωθήσει την οριζόντια, διακρατική ενοποίηση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων του ευρωπαϊκού κεφαλαίου. Υπ’ αυτή την έννοια τα επαγγέλματα των μεταφορών, όπως και των δικηγόρων, των συμβολαιογράφων και των φαρμακοποιών, οι όροι άσκησης των οποίων θα αναμορφωθούν πλήρως στο ίδιο ακριβώς πλαίσιο, πάλι κλειστά θα είναι στις σύγχρονες και διευρυνόμενες ανθρώπινες και κοινωνικές ανάγκες. Κι ανοιχτά μόνο στην αισχροκέρδεια και τις κρατικές επιδοτήσεις με τα λεφτά των φορολογουμένων, σε περίπτωση χρεοκοπίας, όπως γίνεται κατ’ εξακολούθηση με τις τράπεζες σε Ευρώπη και Ελλάδα.

Τράπεζες: Τριγμούς προκαλεί η αναμενόμενη ύφεση (Πριν, 18 Ιούλη 2010)

Η λιτότητα και η όξυνση του ανταγωνισμού αναπόφευκτα θα οδηγήσουν χώρες της ευρωζώνης στη χρεοκοπία

Οι τράπεζες! Εκεί βρίσκεται το επίκεντρο της επόμενης σεισμικής δόνησης που θα ταρακουνήσει την ευρωπαϊκή ήπειρο, θέτοντας σε κίνδυνο ακόμη κι αυτά τα γλίσχρα κέρδη της πρόσφατης οριακής, επιφανειακής και κυρίως ασταθούς οικονομικής ανάκαμψης. Για να διασκεδάσουν τούτη την βαθιά εδραιωμένη αντίληψη μεταξύ των διεθνών κι ιδιαίτερα των ασιατών επενδυτών, που άρχισαν να στέκονται διστακτικά απέναντι στα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, οι κυβερνήσεις της ΕΕ συμφώνησαν να προχωρήσουν στη διενέργεια ελέγχων (τεστ αντοχής, κατά την τρέχουσα ορολογία) στις 91 μεγαλύτερες τράπεζες της. Τα αποτελέσματα αναμένεται να ανακοινωθούν την προσεχή Παρασκευή 23 Ιούλη και για να αποφευχθούν μέχρι τότε οι τριγμοί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε πρόταση να αυξηθεί το όριο εγγυήσεων ανά καταθέτη και ανά τράπεζα στα 100.000 ευρώ. Στην πραγματικότητα έχει γίνει πολύ… κακό για το τίποτε, καθώς κατά κοινή ομολογία ούτε όλοι οι κίνδυνοι που απειλούν την ευρωπαϊκή οικονομία έχουν ενσωματωθεί στις υπό έλεγχο υποθέσεις ούτε πρόκειται να δοθούν στη δημοσιότητα όλα τα στοιχεία που θα προκύψουν από αυτούς τους ατελείς ελέγχους. Αυτοί πιθανά να ήταν και οι όροι υπό τους οποίους δέχτηκαν σε μια παλιότερη σύνοδο των 20 πλουσιότερων χωρών οι ευρωπαίοι ηγέτες κι ιδιαίτερα Μέρκελ, Σαρκοζύ και Θαπατέρο να διεξαχθούν οι έλεγχοι, πραγματοποιώντας στροφή 180 μοιρών από πέρυσι, όταν απέρριπταν κατηγορηματικά κάθε τέτοια πρόταση που υποβαλλόταν από τις ΗΠΑ.

Η σπουδή των αμερικανικών αρχών δεν υπαγορευόταν από κάποια γενική τους τάση προς τη διαφάνεια, αλλά από το γεγονός ό,τι οι δικές τους τράπεζες έπεσαν στα γόνατα λόγω της οικονομικής κρίσης κι αναγκάστηκαν να υποβληθούν σε ένα αντίστοιχο τεστ για να ξανασηκωθούν. Το αποτέλεσμα για τις 19 αμερικανικές τράπεζες που ανέβηκαν στο διάδρομο του τεστ κοπώσεως ήταν να απαιτηθούν 185 δισ. δολ. που αντλήθηκαν είτε από τους φορολογούμενους, είτε από αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου. Το αποτέλεσμα για τις ευρωπαϊκές τράπεζες μένει να αποδειχθεί, όλοι πάντως συμφωνούν πως οι μεγάλοι χαμένοι θα είναι οι κρατιδιακές τράπεζες της Γερμανίας (λάντεσμπανκ), τα ταχυδρομικά ταμιευτήρια της Ισπανίας (κάχας δε αόρο) και μεγάλες, επώνυμες γαλλικές τράπεζες. Το τι θα βγει προς τα έξω, είναι φυσικά κάτι εντελώς ανεξάρτητο. Εδώ οι ελληνικές τράπεζες έχουν αποκοπεί από κάθε είδους δανεισμό και κάνουν σαν να μη συμβαίνει τίποτε…

Η επισφαλής θέση στην οποία βρίσκονται οι ευρωπαϊκές τράπεζες (που μέχρι πρόσφατα αυτοπροβάλλονταν σαν όαση σταθερότητας μπροστά στην άγρια κερδοσκοπία στην οποία ήταν βυθισμένες οι αμερικανικές) υπογραμμίζεται από τις πιεστικές ανάγκες αναχρηματοδότησης των οφειλών τους. Σύμφωνα με στοιχεία από την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, που έδωσαν στη δημοσιότητα οι New York Times την προηγούμενη Δευτέρα, οι τράπεζες όλου του κόσμου πρέπει να αποπληρώσουν το 2012 σχεδόν 5 τρισ. δολ. Απ’ αυτό το ποσό 2,6 τρισ. χρωστούν μόνο οι ευρωπαϊκές τράπεζες. Το στοιχείο τη ανησυχίας έγκειται στον βραχυπρόθεσμο χαρακτήρα αυτών των υποχρεώσεων, που τις διαφοροποιεί από οποιαδήποτε άλλη χρονική περίοδο κατά το παρελθόν. Το ερώτημα επομένως είναι αν θα μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους την επόμενη πενταετία, δεδομένου του νευραλγικού ρόλου που παίζουν στην οικονομία. Οι έλεγχοι υπόθεσης ενσωμάτωσαν ένα «κούρεμα» της τάξης του 40% τους ελληνικού δημόσιου χρέους, την πιθανότητα δηλαδή το ελληνικό δημόσιο να αποπληρώσει μόνο το 60% της αξίας των ομολόγων που έχει εκδώσει – κι επ’ αυτού θα επανέλθουμε. Με αυτή την υπόθεση όμως ενσωματώνονται όλα τα πιθανά ρίσκα; Άρρητα οι ευρωπαίοι ηγέτες ισχυρίζονται, ναι!

Ο κίνδυνος στην ευρωπαϊκή ήπειρο, πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή του κόσμου, προέρχεται από μια μακρά και οδυνηρή περίοδο στασιμότητας και ύφεσης. Αυτό το ενδεχόμενο δεν έχει συμπεριληφθεί σε κανένα στρες τεστ!

Το πρόβλημα ξεκινάει από δύο κατευθύνσεις. Άμεσα από τη σύγχρονη ορθοδοξία που επιβάλλει από την μια άκρη της Ευρώπης ως την άλλη τις πιο άγριες περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες. Μόλις την εβδομάδα που πέρασε η κυβέρνηση του Θαπατέρο στην Ισπανία πέρασε από τη Βουλή, με τεράστιο πολιτικό κόστος, περικοπές στις δημόσιες δαπάνες με απώτερο στόχο το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού από 11,2% του ΑΕΠ πέρυσι, να φθάσει στο 6% το 2011 και στο 3% το 2013. Σε αυτό το βωμό οι δημόσιοι υπάλληλοι της Ισπανίας υπέστησαν μεταξύ άλλων μείωση στους μισθούς τους της τάξης του 5%. Στην Ιταλία η κυβέρνηση Μπερλουσκόνι, εισπράττοντας κι αυτή τεράστια πολιτικό τίμημα, για να μειωθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 3% το 2012 ψήφισε περικοπές ύψους 26 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 8 δισ. θα κοπούν από τις επιχορηγήσεις στις τοπικές κυβερνήσεις. Οι ίδιες λίγο – πολύ αποφάσεις ελήφθησαν επίσης στην Πορτογαλία, την Γερμανία, τη Γαλλία, την Αγγλία, τη Δανία, κοκ.

Η διαχείριση της κρίσης από το κράτος έρχεται να επιδεινώσει ένα πρόβλημα που πρωτογενώς δημιουργείται στην παραγωγή. Κι αυτή είναι η δεύτερη κατεύθυνση. Ειδικότερα, το πρόβλημα που επιχείρησε να λύσει το ΔΝΤ στην Ελλάδα με την ψευδεπίγραφη συνταγή της «εσωτερικής υποτίμησης». Ψευδεπίγραφη καθώς η εν εξελίξει υποτίμηση δεν πλήττει όλες τις τιμές το ίδιο, της εργατικής δύναμης και των προϊόντων, αλλά συγκαλύπτει μια πρωτοφανή αναδιανομή πλούτου. Προς επίρρωση, η μείωση των μισθών από την μια, όπως εξασφαλίσθηκε με την νέα τριετή συλλογική σύμβαση εργασίας που υπέγραψε η ΓΣΕΕ, και η αύξηση των τιμών από την άλλη, όπως βεβαιώνει η άνοδο του πληθωρισμού σε επίπεδα που ξεπερνούν το 5,1%. Το σχέδιο του ΔΝΤ επομένως είναι μια διελκυστίνδα, ένα ασανσέρ που για να ανέβει ο θάλαμος των κερδών, προηγείται η καταβύθιση του αντίβαρου των μισθών.

Για την ελληνική ολιγαρχία και κάθε αστική τάξη εντός της ευρωζώνης η μέθοδος της «εσωτερικής υποτίμησης» αποτελεί μονόδρομο από τη στιγμή που απώλεσε, με τη δική της βούληση, το μέσο των νομισματικών υποτιμήσεων ως όπλο άμυνας με το οποίο αναβάθμιζε περιστασιακά τη θέση της έναντι της Γερμανίας, πρώτα και κύρια, ανακτώντας με τεχνητούς τρόπους ζημιές που κατέγραφε λόγω της χαμηλότερης παραγωγικότητας της εργασίας. Η Γερμανία από την άλλη, επιβάλλοντας στο εσωτερικό της από την εποχή του Σρέντερ ακόμη, προ δεκαετίας, την πιο δραματική μείωση μισθών και ημερομισθίων έδειξε τον δρόμο για όλες τις υπόλοιπες αστικές τάξεις. Αυτό ωστόσο που δεν λέγεται είναι ό,τι πρόκειται για μια διαδικασία εγγενώς διχαστική. Τα πλεονάσματα δηλαδή της Γερμανίας προϋποθέτουν τα ελλείμματα του ευρωπαϊκού νότου. «Ακόμη κι αν οι χώρες με ελλείμματα μπορούσαν να μειώσουν τους μισθούς ταχύτερα από τους Γερμανούς, αυτό απλώς θα οδηγούσε σε μια καθίζηση της ευρωζώνης και σχεδόν αναπόδραστα σε αποπληθωρισμό», υπογράμμιζε ο επικεφαλής οικονομολόγος του Κέντρου για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση, Σάιμον Τίλφορ, στην International Herald Tribune στις 14 Ιούλη.

Εδώ αξίζει να γίνει μια παρένθεση: Η Γερμανία εισηγείται και σχεδιάζει μορφές ελεγχόμενης χρεοκοπίας ανεξάρτητων κρατών έχοντας πλήρη επίγνωση του συγκρουσιακού χαρακτήρα που διέπει την όξυνση του οικονομικού ανταγωνισμού εντός της ευρωζώνης. Οι προτάσεις δηλαδή που είδαν το φως της δημοσιότητας από το γερμανικό περιοδικό Spiegel στις 12 Ιούλη και αφορούν ένα «σύνολο από κανόνες πτώχευσης» είναι το τέλος του δρόμου που άνοιξε για πολλές χώρες πριν μια δεκαετία με την – εν χορδαίς και οργάνοις τότε – ένταξη στο ευρώ. Είναι η ανώμαλη προσγείωση στην πραγματικότητα για όσους πίστευαν ότι το ευρώ είναι κάτι σαν το «τρενάκι της χαράς», που θα ανέβαζε όλους στα ουράνια. Το Τέταρτο Ράιχ, φημισμένο για την μεθοδικότητά του από τη εποχή ακόμη που έφτιαχνε τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στο Νταχάου και το Άουσβιτς, έρχεται να εισάγει στον καταστατικό χάρτη της ευρωζώνης τους όρους που θα διέπουν τις κρατικές χρεοκοπίες, κατ’ αντιστοιχία των θεσμοθετημένων κανόνων που διέπουν την χρεοκοπία μιας επιχείρησης του ιδιωτικού τομέα. Τι έρχεται να προλάβει; Όπως ακριβώς το πτωχευτικό δίκαιο, εξασφαλίζει πρώτα τα συμφέροντα των πιστωτών και των τραπεζών έναντι των εργαζομένων, έτσι και το «κρατικό πτωχευτικό δίκαιο» που εισάγει η Μέρκελ θα διασφαλίσει τα συμφέροντα των ξένων πιστωτών, έναντι των εγχώριων ασφαλιστικών ταμείων, για παράδειγμα, που θα αφεθούν να βουλιάξουν. Υπ’ αυτή την προοπτική, η προσπάθεια του Ριζοσπάστη να ταυτίσει το αίτημα της Πρωτοβουλίας Οικονομολόγων και άλλων μετώπων της Αριστεράς για παύση πληρωμών με τη γραμμή του γερμανικού ιμπεριαλισμού, μόνο θλίψη προκαλεί. Γιατί, δεν είναι μόνο ότι δεν έχουν καταλάβει τα τεράστια και πραγματικά προβλήματα που δημιουργεί ένα συνεχώς διογκούμενο εξωτερικό χρέος απ’ όποια σκοπιά κανείς να το κοιτάξει, είτε της αντικαπιταλιστικής επανάστασης είτε της αναπαραγωγής του καπιταλισμού, αλλά το χειρότερο είναι ότι (δίνοντας πιστοποιητικά υπευθυνότητας στην αστική τάξη) δημιουργούν την αυταπάτη πως μπορεί να ασκηθεί αναδιανεμητική πολιτική συνεχίζοντας να εξυπηρετείται το δημόσιο χρέος.

Κοινή συνισταμένη των δύο παραπάνω (συντριπτικών στη ισχύ τους) δυνάμεων – της άγριας περικοπής δαπανών από το κράτος και της όξυνσης του ανταγωνισμού στην ευρωζώνη με πρώτο θύμα μισθούς και ημερομίσθια – θα είναι μια πρωτοφανής ύφεση. «Ο φόβος μου είναι ότι η ευρωζώνη μπορεί να καταλήξει σε μια ισορροπία χαμηλής μεγέθυνσης για μια μακρά περίοδο, όμοια με της Ιαπωνίας τη δεκαετία του ‘90», έγραφε η γνωστή Κασσάνδρα Βόλφγκανγκ Μινχάου στους Financial Times στις 12 Ιούλη. Στο ίδιο μήκος κύματος κι ο Νουριέλ Ρουμπινί με τον Ίαν Μπρέμερ μια μέρα μετά προειδοποιούσαν από την ίδια εφημερίδα για τον «αυξημένο κίνδυνο μιας παγκόσμιας διπλής ύφεσης και μιας νέας οικονομικής κρίσης». Μπροστά σε αυτή τη ζοφερή προοπτική εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι οι έλεγχοι υπόθεσης για τη βιωσιμότητα των ευρωπαϊκών τραπεζών σε λίγο καιρό θα θυμίζουν το μικρό μειονέκτημα της γραμμής Μαζινό που κατασκεύασαν οι Γάλλοι στον μεσοπόλεμο για να αντιμετωπίσουν πιθανή νέα επίθεση της Γερμανίας: ότι δεν περιελάμβανε το ενδεχόμενο επίθεσης με πολεμικά αεροπλάνα, που τότε ήταν το στρατηγικό όπλο της Γερμανίας. Όπως είναι η νομισματική ενοποίηση σήμερα στην οικονομία…