ΤΡΑΠΕΖΑ ΑΤΤΙΚΗΣ: Μήλο της έριδας, παλιάς και νέας διαπλοκής

Τα όσα περιλαμβάνει το πόρισμα των ελεγκτών της Τράπεζας της Ελλάδας για την Τράπεζα Αττικής, που παραδόθηκε στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής είναι αρκετά αποκαλυπτικά για το πάρτι που συνέβαινε στο χρηματοπιστωτικό βραχίονα του ΤΣΜΕΔΕ από τον Ιανουάριο του 2015. Αφότου δηλαδή εξελέγη ο ΣΥΡΙΖΑ…

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Εν συντομία: Χαριστικά επιτόκια, όπως λέγεται στην καθομιλουμένη η «κάτω του κόστους τιμολόγηση των δανείων» και δάνεια αέρας, όπως λέγεται αλλιώς το «ανεπαρκές επίπεδο εκτίμησης και επαναξιολόγησης εγγυήσεων», κ.α. Τα 16 δε ονόματα επιχειρηματιών που χάριν παραδείγματος αναφέρονται για να τεκμηριωθεί η κακοδιαχείριση, πολύ δύσκολα θα καταφέρουν να ξεκολλήσουν από την Τράπεζα Αττικής το παρωνύμιο «ΣΙΡΥΖΑ μπανκ». Πολύ περισσότερο μετά και αποκάλυψη του Οδυσσέα Κωνσταντινόπουλου, βουλευτή του ΠΑΣΟΚ (που εξακολουθεί παρά την κρίση του να αποτελεί αστείρευτη πληροφόρησης για πρόσωπα και πράγματα) ότι ο Γιάννης Δραγασάκης αποτελούσε μόνιμο σύμβουλο διοίκησης της τράπεζας Αττικής, μέχρι που εξελέγη βουλευτής. Ωστόσο, ορισμένα άλλα από τα «ευρήματα» προκαλούν τη νοημοσύνη. Γιατί για παράδειγμα να απορριφθούν τα 9,9 εκ. ευρώ από την αύξηση κεφαλαίου, συνολικού ύψους 681 εκ. ευρώ, επειδή προήλθαν από οργανισμό που βρίσκεται υπό τον έλεγχο του κράτους, όπως ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών κι άλλα 20 εκ. που προήλθαν από την ΕΥΔΑΠ, χαρακτηριζόμενα ως κρατική ενίσχυση, και να μην έχουν την ίδια τύχη τα δεκάδες δις. ευρώ που έχουν δοθεί στις 4 συστηματικές τράπεζες από το 2008 κιόλας; Αντίστοιχος έλεγχος για δάνεια και επιτόκια γιατί δε διενεργήθηκε και στις άλλες τράπεζες, να μαθαίναμε έτσι ποιος τις οδήγησε στη χρεοκοπία; Η απάντηση είναι απλή: ο ίδιος λόγος, δηλαδή η συνέχεια του κράτους, επιβάλει την ομερτά στις συστημικές και τους αρχάγγελους της κάθαρσης στην Αττικής…

Οι αποκαλύψεις για την Τράπεζα της Ελλάδας δεν είναι παρά στιγμιότυπα του πολέμου που μαίνεται στην ελληνική ολιγαρχία με κορυφή του παγόβουνου αυτή τη στιγμή τις τέσσερις τηλεοπτικές άδειες. Η προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ και των …φίλιων δυνάμεων (Λάτσης, Αγγελόπουλοι, κ.α.) έγινε έγκαιρα ορατή: Ανατροπή της παλιάς επετηρίδας, αξιοποιώντας τη δεινή θέση ομίλων όπως ο ΔΟΛ που έχουν ωθήσει την ιστορία των ιδιωτικών χρεοκοπιών σε επίπεδα που θα ζήλευε και η Λίμαν Μπράδερς, και, το σημαντικότερο, ξαναμοίρασμα της οικονομικής τράπουλας. Αιχμή του δόρατος για το χώρο της ενημέρωσης ο Καλογρίτσας, που έχει μακρά ιστορία στο να φέρνει σε πέρας βρόμικες δουλειές για χάρη όλης της κοινοβουλευτικής Αριστεράς, μια κι αν τώρα «τρέχει» το σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ, πριν σχεδόν 30 χρόνια «έτρεχε» το σχέδιο ΚΚΕ – ΕΑΡ για συγκυβέρνηση, διατηρώντας μάλιστα επαφές και παίρνοντας προσωπικές οδηγίες από τον ιστορικό ηγέτη του ΚΚΕ, Χαρίλαο Φλωράκη.

Ο έλεγχος στην Αττικής εκ μέρους της κεντρικής τράπεζας, που στη σημερινή συγκυρία αντικειμενικά ευνοεί την παλιά διαπλοκή, και η άρνηση της κεντρικής τράπεζας να δεχθεί Την πρόταση της κυβέρνησης για τη διοίκηση της τράπεζας των μηχανικών, στόχευε να ακυρώσει αυτό ακριβώς το σχέδιο που πλήττει εδραιωμένα για δεκαετίες οικονομικά συμφέροντα. Συγκεκριμένα, οι αποκαλύψεις για τα δάνεια που είχε δώσει η Αττικής στην Καλογρίτσα χωρίς τις δέουσες εγγυήσεις ύψους 78 εκ. ευρώ από το 2015 (ως μέτρο σύγκρισης ας κρατήσουμε ότι το περίφημο δάνειο του Μέγκα έφτανε τα 98 εκ…), με επιτόκιο 4% κι ένα πιστοδοτικό όριο που ανέβαινε σαν ασανσέρ από τα 10 εκ. στα 100 εκ. ευρώ θέτουν σε αμφιβολία την οικονομική επάρκεια του επίδοξου εκδότη. Καθιστούν εύλογο τον ισχυρισμό ότι η ΣΥΡΙΖΑ μπανκ, μέσω της κατασκευαστικής εταιρείας Τοξότης του Καλογρίτσα, χρηματοδότησε το ΣΥΡΙΖΑ TV ενώ τα εξ οικείων βέλη (πχ Κουρουμπλής, Καμμένος, κ.α.) έφεραν στην επιφάνεια τους τριγμούς στο κυβερνητικό στρατόπεδο που προκαλεί ο ολοένα και πιο σφιχτός εναγκαλισμός με τη διαπλοκή.

Ο έλεγχος δε που διενεργήθηκε στη σύζυγο του Στουρνάρα, Σταυρούλα Νικολοπούλου, από την οικονομική αστυνομία κι η επίθεση που δέχθηκε το ζεύγος από το εκδοτικό στερέωμα του ΣΥΡΙΖΑ έδωσαν την εντύπωση ότι επρόκειτο για την απάντηση της κυβέρνησης και της νέας, ανερχόμενης διαπλοκής.

Η σφοδρότητα της διαμάχης μεταξύ παλιών και νέων τζακιών, με χαρακτηρισμούς για «νέο Κοσκωτά» να επιχειρούν να ανεβάσουν το πολιτικό θερμόμετρο την ίδια ώρα που ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, Ποτάμι ψηφίζουν για παράδειγμα την εκχώρηση του παλιού αεροδρομίου του Ελληνικού στον Λάτση – συμφωνούν πλήρως δηλαδή στα μεγάλα πολιτικά επίδικα όπως είναι οι ιδιωτικοποιήσεις, δείχνει τις αναταράξεις που προκαλούνται όσο μικραίνει η πίτα και εισερχόμαστε σε μια νέα περίοδο. Η ελληνική ολιγαρχία βγάζει όπλα όσο γίνεται εμφανές ότι το νέο οικονομικό τοπίο δεν τους χωρά όλους κι οι νεοεισερχόμενοι μάλιστα ζητούν το δικό τους μερίδιο…

Το άρθρο δημοσιεύεται στο Πριν στις 25 Σεπτεμβρίου 2016

Κόκκινα δάνεια: Επιταχύνουν το ξεπούλημα

Ενεργότερο ρόλο στη μείωση των κόκκινων δανείων αναλαμβάνουν στο εξής οι εμπορικές τράπεζες, βάσει απόφασης που έλαβε η Τράπεζα της Ελλάδας με τον Ενιαίο Μηχανισμό Εποπτείας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Στο πλαίσιο των όσων προβλέπει σχετική οδηγία οι τράπεζες υπέβαλαν στις 24 Ιουνίου στην κεντρική τράπεζα αναλυτικούς στόχους μείωσης κατά κατηγορία δανείου για τα δύο εναπομείναντα τρίμηνα του έτους κι επίσης ετήσιους για το 2017, το 2018 και το 2019. Σε αυτούς ακριβώς τους στόχους αναφέρθηκε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας μιλώντας στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, προδικάζοντας ένα ζοφερό μέλλον για χιλιάδες δανειολήπτες.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Με βάση λοιπόν τις δηλώσεις του Γιάννης Στουρνάρα, που στηρίζονται σε προβλέψεις των ίδιων των τραπεζών – δεν είναι δηλαδή αυθαίρετες, τα κόκκινα δάνεια μέχρι το 2019 προβλέπεται να έχουν μειωθεί κατά 40% ή 41 δισ. ευρώ, από το επίπεδο των 108 δισ. ευρώ περίπου που ανέρχονται σήμερα, ακολουθώντας μια συνεχή ανοδική τροχιά. Ενδεικτικά, από 39,9% το 2014, ανήλθαν σε 44,2% το 2015 και σε 45,2 τον Μάρτιο του 2016. Το πρώτο τρίμηνο του 2016 συγκεκριμένα αυξήθηκαν κατά 600 εκ. ευρώ. Ενδιαφέρον ωστόσο παρουσιάζει το πώς κατανέμονται τα κόκκινα δάνεια καθώς το υψηλότερο ποσοστό που υπερβαίνει τα δύο τρίτα, 67% για την ακρίβεια, παρουσιάζεται στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Από τα καταναλωτικά δάνεια το 55% είναι μη εξυπηρετούμενα κι από τα στεγαστικά το 42%.

Η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων κατά 40% ως το 2019 θα φέρει ανεργία και ύφεση

Για την υπέρογκη αύξηση των κόκκινων δανείων, που κατατάσσει την Ελλάδα στη δεύτερη θέση μετά την Κύπρο, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής κατάταξης των κόκκινων δανείων, την κύρια και αποκλειστική ευθύνη φέρει η Τράπεζα της Ελλάδας. Το κεντρικό πιστωτικό ίδρυμα ευθύνεται καθώς την εποχή της ευημερίας των τραπεζών επέτρεπε την παραβίαση των κανόνων που η ίδια είχε θέσει, μέσω ορίων στο ύψος των δανείων. Ο Γ. Στουρνάρας για να αποκρύψει τις ευθύνες των προηγούμενων διοικητών στην ομιλία του στη Βουλή …ζάλισε τους παραβρισκόμενους βουλευτές με τα όσα έχει κάνει η Τράπεζα της Ελλάδας από το 2013, δημιουργώντας ένα ρυθμιστικό πλαίσιο. Για το πώς έφτασαν τα δάνεια σε αυτά τα ύψη, όμως, κουβέντα…

Προάγγελος αρνητικών εξελίξεων είναι ωστόσο και οι κατευθύνσεις της Τράπεζας της Ελλάδας προς τις εμπορικές τράπεζες, που μεταξύ άλλων προβλέπουν τη συντονισμένη αντιμετώπιση των λεγόμενων κοινών πιστούχων, όσων δηλαδή χρωστούν σε περισσότερες από μία τράπεζες, την αποφυγή βραχυπρόθεσμων λύσεων και την αναδιάρθρωση των βιώσιμων υπερχρεωμένων επιχειρήσεων που περιλαμβάνει ακόμη και την αλλαγή διοικήσεων! Εν συντομία, οι τράπεζες αποχαιρετούν την περίοδο παθητικής διαχείρισης των κόκκινων δανείων, όταν η συρρίκνωσή τους επαφιόταν στην ανάπτυξη της οικονομίας. Επιπλέον, και με κριτήριο τη επιβίωση των ίδιων των τραπεζών, στο εξής θα τα αντιμετωπίζουν ως μοχλούς για την αναδιάρθρωση της οικονομίας. Μόνο που έτσι το αποτέλεσμα θα είναι αύξηση της ανεργίας και περαιτέρω συρρίκνωση της οικονομίας, όχι ανάπτυξη.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Πριν στις 17 Ιουλίου 2016

Νέο γύρο λεηλασίας του δημόσιου χρήματος ετοιμάζουν οι τράπεζες (Πριν, 2 Νοεμβρίου 2014)

Στην αντεπίθεση πέρασε η τραπεζική ελίτ, πριν καν κλείσει μια εβδομάδα από την δημοσίευση των αποτελεσμάτων των «τεστ αντοχής» από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αξιοποιώντας στο έπακρο το σκανδαλωδώς ευνοϊκό για τα συμφέροντά της κλίμα που έχει διαμορφωθεί. Έτσι, στο εβδομαδιαίο οικονομικό δελτίο που εξέδωσε μόλις προχθές Παρασκευή 31 Οκτωβρίου η Άλφα Μπανκ χαρακτηρίζει ως επιτακτική την ανάγκη «ταχείας αποκατάστασης του ιδιωτικού ιδιοκτησιακού χαρακτήρα» των τεσσάρων συστημικών τραπεζών. Ταυτόχρονα ανοίγει και την ατζέντα του επόμενου διαστήματος που σχεδόν μονοπωλείται από το στόχο άντλησης εκείνων ακριβώς των κεφαλαίων για κάθε μία τράπεζα που θα μειώσουν την συμμετοχή του δημοσίου σε επίπεδα κάτω του 50%.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Ωστόσο ούτε η Άλφα Μπανκ, ούτε καν η κυβέρνηση που έσπευσε να οικειοποιηθεί τα θετικά αποτελέσματα των «τεστ αντοχής» χαρακτηρίζοντάς τα πειστήρια του success story, θυμήθηκαν ότι αν σήμερα εξακολουθούν να υπάρχουν αυτές οι τέσσερις τράπεζες το οφείλουν στα λεφτά των φορολογουμένων! Πακτωλοί δημόσιου χρήματος, που προέρχονται από τις τσέπες των φορολογουμένων και υπό οποιαδήποτε μορφή (ρευστού ή εγγυήσεων) δόθηκαν στους τραπεζίτες από την αρχή της κρίσης προκειμένου να μην καταρρεύσουν οι τράπεζες. Στην Ελλάδα μόνο από το 2008 άντλησαν 211,5 δισ. ευρώ. Στις 27 χώρες της ΕΕ από το 2008 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2012 τέθηκε στη διάθεση τους το αστρονομικό ποσό των 5 τρισ. 86 δισ. ευρώ που αντιστοιχεί στο 40,3% του ΑΕΠ του 2011. Ποτέ άλλοτε στην ιστορία του καπιταλισμού δεν υπήρξε κλάδος επιχειρηματικής δραστηριότητας που να είναι τόσο αεριτζίδικος, τόσο προβληματικός κι εν τέλει τόσο κρατικοδίαιτος όσο οι τράπεζες.

Τα αποτελέσματα των τεστ αντοχής απέδειξαν πριν απ’ οτιδήποτε άλλο την καθοριστική συμβολή που είχαν στη διάσωση των τραπεζών οι αποφάσεις των κυβερνήσεων να χαρίσουν στους τραπεζίτες δημόσιο χρήμα. Είναι λεφτά που δεν έγιναν επιδόματα ανεργίας ή χρηματοδοτήσεις στα δημόσια νοσοκομεία για να μπορούν σήμερα η Γιούρομπανκ, η Εθνική, η Πειραιώς κι η Άλφα Μπανκ να καμαρώνουν ότι πέρασαν τον πήχη των τεστ αντοχής. Η αλήθεια ωστόσο είναι ότι με το βασικό σενάριο που χρησιμοποίησε η ΕΚΤ, στη βάση των ισολογισμών της 31 Δεκεμβρίου 2013, οι τρεις πρώτες τράπεζες «κόπηκαν». Η έλλειψη κεφαλαίου που διαπιστώθηκε ανέρχεται αντίστοιχα σε 4,63 δισ. ευρώ, 3,43 δισ. και 0,66 δισ. ευρώ. Από τις 25 τράπεζες που κόπηκαν σε σύνολο 130 τραπεζών, οι 3 είναι ελληνικές χρησιμοποιώντας το βασικό σενάριο, ενώ από τα 25 δισ. που απαιτούνται σε όλη την Ευρώπη τις μεγαλύτερες ανάγκες κεφαλαίου εμφάνιζε η Ιταλία (9,7 δισ.) και στη συνέχεια έρχονταν η Ελλάδα (8,7 δισ.) κι η Κύπρος (2,4 δισ. ευρώ). Η εικόνα διορθώθηκε στο πλαίσιο της συνολικής αξιολόγησης, που έλαβε υπ’ όψη της τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου που έχουν ολοκληρωθεί μέχρι σήμερα (κι οι ελληνικές τράπεζες την άνοιξη προχώρησαν του 2014 στην δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση) όπως επίσης και τα επιχειρηματικά σχέδια που έχουν κατατεθεί κι εγκριθεί από την Επιτροπή Ανταγωνισμού της ΕΕ (πχ απόσυρση της Εθνικής από την τουρκική θυγατρική της Φινάνς Μπανκ), χωρίς ωστόσο να έχουν ακόμη ολοκληρωθεί. Η πλήρης ενσωμάτωσή τους επομένως στη σημερινή αποτίμηση δεν είναι χωρίς ρίσκο.

Με τα λεφτά των φορολογουμένων που σκανδαλωδώς οικειοποιήθηκαν οι τράπεζες πέρασαν τον έλεγχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας

Σημασία ωστόσο έχει ότι η στήριξη των τραπεζών από τον δημόσιο δεν ήταν μια ταμειακά ουδέτερη διαδικασία. Δεν δανείστηκαν δηλαδή ένα ποσό από το δημόσιο το οποίο στη συνέχεια, απλώς, επέστρεψαν. Οι τραπεζίτες ζημίωσαν σημαντικά και κατ’ επανάληψη το δημόσιο όλα αυτά τα χρόνια και θα το ζημιώσουν μετά βεβαιότητας όσο θα υλοποιούν το σχέδιο απομάκρυνσης του δημοσίου από το μετοχικό τους κεφάλαιο! Η μεταφορά ζημιών στο δημόσιο έγινε από τη στιγμή που η κυβέρνηση μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας αποδέχθηκε να γίνει η ανακεφαλαιοποίηση με τιμές χαμηλότερες από το επίπεδο αγοράς του ΤΧΣ. Έτσι φτάσαμε να ολοκληρωθεί «επιτυχημένα» κατά τους τραπεζίτες και επιζήμια για τα λαϊκά συμφέροντα ο δεύτερος κύκλος ανακεφαλαιοποίησης. Ακόμη και τώρα όμως στις 3 από τις 4 τράπεζες το δημόσιο έχει υπό την κατοχή του την απόλυτη πλειοψηφία των μετοχών καθώς η συμμετοχή του ΤΧΣ στην Τράπεζα Πειραιώς ανέρχεται στο 67,3%, στην Άλφα Μπανκ στο 66,4%, στην Εθνική στο 57,2% και στην Γιούρομπανκ στο 35,4%. Από την άλλη όμως όσο οι τραπεζίτες, με την επίνευση της Τρόικας και την στήριξη της συγκυβέρνησης, προχωρούσαν το σχέδιο επιστροφής των τραπεζών στον ιδιωτικό τομέα που τις κατέστρεψε, τόσο το ΤΧΣ ζημιωνόταν για να φτάσει η συμμετοχή του στις τέσσερις τράπεζες με βάση τις τελευταίες καταστάσεις του (26 Σεπτεμβρίου) να ανέρχεται σε 17 δισ. ευρώ, όταν στις 31 Δεκεμβρίου 2013 ανερχόταν σε 22,6 δισ. ευρώ, που σημαίνει απώλειες της τάξης του 25%, σε λιγότερο από ένα χρόνο! Ειρήσθω εν παρόδω: Δεν μπορείς να μην θαυμάσεις την ταχύτητα με την οποία οι λάτρεις των υψηλών αποδόσεων και της μέγιστης αποτελεσματικότητας στην κατανομή των πόρων τραπεζίτες γίνονται Τσοβόλες όταν διαχειρίζονται το δημόσιο χρήμα… Οι νέοι κύκλοι ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, από τους οποίους πάλι κατά σκανδαλώδη θα αποκλείεται το ΤΧΣ, θα σημάνουν νέες ζημιές για τους δημόσιους πόρους. Στη βάση των παραπάνω δεν προκαλεί καμία έκπληξη, πλέον, η προνοητικότητα που επέδειξε η κυβέρνηση να θωρακίσει νομικά την διοίκηση του ΤΧΣ, όπως και του ΤΑΙΠΕΔ, απαλλάσσοντας τις από κάθε νομική ευθύνη για τις αποφάσεις που λαβαίνουν προς όφελος των τραπεζιτών κι εν γένει των ιδιωτών, δουλεύοντας ακούραστα για την ομαλή μεταβίβαση της μεγαλύτερης σε αξίας περιουσία που έγινε ποτέ στην Ελλάδα. Εδώ, το ποινικό έγκλημα (ληστές τραπεζών, διαρρήκτες, απαγωγείς κι εκβιαστές) δεν μπορεί να μην κατηγορήσει Σαμαρο-βενιζέλους και Τρόικα για αθέμιτο ανταγωνισμό, καθώς ποτέ δεν απόλαυσε το καθεστώς ατιμωρησίας που χαρίστηκε στους τραπεζίτες…

Φυσικός αυτουργός, μεταξύ άλλων, σε αυτό το οικονομικό έγκλημα ήταν ο Γ. Στουρνάρας, καθώς από τη θέση του ως υπουργού Οικονομικών μεθόδευσε την υλοποίηση υπό το φως της μέρας όσων αποφασίζονταν μεταξύ μεγαλο-τραπεζιτών και κυβέρνησης τη νύχτα. Με την συνάντηση επομένως που είχε μαζί του ο Αλ. Τσίπρας την προηγούμενη εβδομάδα στην Τράπεζα Ελλάδας δεν έδωσε συγχωροχάρτι μόνο για την αντιδημοκρατική επιλογή του από τον Α. Σαμαρά στο πλαίσιο της περιβόητης ανεξαρτησίας των κεντρικών τραπεζών που σημαίνει ουσιαστική και τυπική υπαγωγή στην ΕΚΤ και ανυπαρξία τυπικής έστω λογοδοσίας στο εσωτερικό της χώρας. Ο ΣΥΡΙΖΑ έδωσε συγχωροχάρτι επίσης και στους σκανδαλώδεις χειρισμούς που έγιναν με τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών, ενώ ενταφίασε και το αίτημα της εθνικοποίησης των τραπεζών, καθώς το μόνο το οποίο απαίτησε από τις τράπεζες ήταν να δώσουν δάνεια.

Ρευστότητα ωστόσο δεν πρόκειται να δοθεί από τις τράπεζες, για πολλούς μάλιστα λόγους. Επειδή η ολοκλήρωση των εγκεκριμένων σχεδίων προϋποθέτει να κλείσουν περαιτέρω οι στρόφιγγες των δανείων κι όχι να ανοίξουν. Επειδή τα «κόκκινα» δάνεια εξακολουθούν να αποτελούν ωρολογιακή βόμβα για τους ισολογισμούς των τραπεζών, παρά τις προβλέψεις που έχουν γίνει, οι οποίες δεν προδικάζουν την μείωσή τους. Μέχρι στιγμής σε ένα σύνολο δανειακού χαρτοφυλακίου ύψους 213 δισ. ευρώ τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (για περίοδο άνω των 90 ημερών) ξεπερνούν τα 80 δισ. ευρώ. Σχεδόν δηλαδή το 1 στα 3 δάνεια είναι «κόκκινο». Ο σημαντικότερος ωστόσο λόγος για τον οποίο οι τράπεζες δεν πρόκειται να χρηματοδοτήσουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά στο προσεχές μέλλον σχετίζεται με την ένταξή τους από αύριο Δευτέρα 3 Νοεμβρίου στην Ενιαία Εποπτική Αρχή, που μόλις δημιουργήθηκε με καθήκον να επιτηρεί τον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα. Εύκολα μπορούμε να προβλέψουμε ότι ειδικά για τις τράπεζες που βρίσκονται στη ζώνη του κινδύνου (Κύπρος, Ελλάδα, Ιταλία) καμία δανειακή επέκταση δεν πρόκειται να εγκρίνεται από την Φρανκφούρτη, μέχρις ότου να φύγουν οριστικά από την ζώνη του λυκόφωτος. Επιπλέον σε αυτό το πλαίσιο θα επιταχυνθούν οι διαδικασίες συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου που είναι ήδη σε εξέλιξη προς όφελος των γερμανικών κι άλλων βορειοευρωπαϊκών τραπεζών και σε βάρος των περιφερειακών. Η βίαιη διαδικασία ανασχεδιασμού του ευρωπαϊκού τραπεζικού χάρτη αποτυπώθηκε σε ανακοίνωση της ΕΚΤ με ημερομηνία 13 Οκτωβρίου όπου αναφερόταν ότι ο συνολικός αριθμός των πιστωτικών ιδρυμάτων το 2013 μειώθηκε σε 5.948 από 6.100 το 2012 και 6.690 το 2008. Το ενεργητικό τους αντίστοιχα συρρικνώθηκε σε 26,8 τρισ. ευρώ το 2013, από 29,6 τρισ. το 2012 και 33,5 τρισ. το 2008. Σε αυτή την πορεία (όπου προτεραιότητα έχει εκκαθάριση σε εθνικό έδαφος και μετά θα ακολουθήσουν οι υπερεθνικές εξαγορές και συγχωνεύσεις) είναι αυταπάτη να αναμένεται πως οι ελληνικές τράπεζες θα συνεχίσουν να είναι ελληνικές τα επόμενα χρόνια. Ταυτόχρονα όμως είναι και σκάνδαλο ολκής να θεωρείται ως το πιο φυσιολογικό πράγμα του κόσμου ο τερματισμός της επιρροής των κυβερνήσεων επί των διοικήσεων των τραπεζών, όπως υπόσχεται η επικεφαλής της Ενιαίας Εποπτικής Αρχής Ντανιέλ Λουί, όταν ειδικά οι ελληνικές τράπεζες ανήκουν ουσιαστικά στο δημόσιο!

Τούτων δοθέντων, η προβολή του αιτήματος της εθνικοποίησης των τραπεζών, που μεταφράζεται σε πλήρη άσκηση των δικαιωμάτων του δημοσίου ως πλειοψηφικού μετόχου με τον ταυτόχρονο καταλογισμό ποινικών ευθυνών στις ιδιωτικές διοικήσεις για την χρεοκοπία τους, αποτελεί αίτημα που είναι κάτι παραπάνω από κοινωνικά αναγκαίο. Η επιθετική διεκδίκησή του δε σήμερα, όσο ακόμη είναι δηλαδή εφικτή η υλοποίησή του και πριν ολοκληρωθούν οι νέες ανακεφαλαιοποιήσεις, επείγει! Το «θάψιμό» του αντίθετα, όπως έκανε η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ στη συνάντησή της με τον Στουρνάρα, ισοδυναμεί με συνενοχή στην πολιτική της λεηλασίας του δημόσιου πλούτου.

Διορισμός Στουρνάρα: Γάγγραινα η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών (Πριν, 15 Ιουνίου 2014)

Η απόφαση της συγκυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ να διορίσει στην ηγεσία της κεντρικής τράπεζας τον Στουρνάρα, προφανώς κατ’ εντολή του Βερολίνου, ανέδειξε για μια ακόμη φορά το πρόβλημα της λεγόμενης ανεξαρτησίας ορισμένων θεσμών, τυπικά τεχνοκρατικών, που η σημασία τους όμως έχει αποδειχθεί νευραλγική κι εξόχως πολιτική. Η λεγόμενη ανεξαρτησία από την κυβέρνηση και την πολιτική εξουσία στην πραγματικότητα έχει μετατραπεί σε δούρειο ίππο για την απόσπαση από τον δημόσιο έλεγχο και στη συνέχεια την απ’ ευθείας υπαγωγή τους σε διεθνή κέντρα, κυρίως ευρωπαϊκά, κρίσιμων κέντρων λήψης αποφάσεων.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Όπως έγινε με την ηγεσία της Στατιστικής Αρχής και πιο πρόσφατα με την Γενική Γραμματεία Εσόδων. Η επιλογή του Γεωργίου και του Θεοχάρη αντίστοιχα συνέπεσε με την μετατροπή και των δύο αυτών υπηρεσιών σε τυφλά όργανα της Τρόικας. Η αλλοίωση των στοιχείων για το δημόσιο χρέος και το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2009 (με την πολύτιμη βοήθεια της Τράπεζας Ελλάδας) υπό την διοίκηση του Γεωργίου, που μέχρι πριν λίγο εργαζόταν στο ΔΝΤ, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην άφιξη της Τρόικας και την υπαγωγή στο Μνημόνιο. Για την Τρόικα δηλαδή δούλευε η Στατιστική Αρχή, διευκολύνοντας το σχέδιο που είχε προαποφασιστεί για να γίνει η Ελλάδα πειραματόζωο της χρεοκρατίας. Για την Τρόικα δούλευε κι ο Θεοχάρης, όπως φάνηκε από την ανακοίνωση που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκμεταλλευόμενος την θωράκιση που είχε εξασφαλιστεί για την συγκεκριμένη θέση στο πλαίσιο της Οικονομικής διακυβέρνησης. Το αστείο μάλιστα με τον επικεφαλής της Γενικής Γραμματείας Εσόδων ήταν πως μετά από ένα σημείο αποσπάστηκε ακόμη κι από την κυβέρνηση του Σαμαρά που τον διόρισε, υπηρετώντας την δική του ατζέντα.

Καπέλο στην κυβέρνηση ήταν κι η Μαρία Δαμανάκη από την θέση του επιτρόπου, όπου διορίστηκε το 2009 από τον Γιώργο Παπανδρέου. Η παρουσία της στις Βρυξέλλες ωστόσο δεν προκάλεσε συγκρούσεις λόγω του ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις όλα αυτά τα χρόνια υποτάσσονταν χωρίς αντιρρήσεις στις υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πιθανός όμως διορισμός της Ντόρας Μπακογιάννη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς αντικατάσταση της Δαμανάκη θα λειτουργήσει σαν βαρίδι σε μια πιθανή κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, επιτυγχάνοντας το ψαλίδισμα των πιο ριζοσπαστικών του θέσεων και την ταχεία προσαρμογή του στις επιταγές της ΕΕ.

Όπως ακριβώς θα συμβεί και με τον Στουρνάρα στην Τράπεζα Ελλάδας που από την εποχή του Σημίτη και της «ισχυρής Ελλάδας» αποτελεί σταθερά στην οικονομική πολιτική, προφανώς με αρνητικό πρόσημο. Ο διορισμός του επομένως στο κεντρικό πιστωτικό ίδρυμα από την κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου αποτέλεσε πρόκληση όχι μόνο γιατί δεν λάβαινε υπ’ όψη της τους πολιτικούς συσχετισμούς όπως αποτυπώθηκαν στις πρόσφατες εκλογές, που τυπικά έδιναν έναν παραπάνω λόγο στον ΣΥΡΙΖΑ να έχει άποψη για τον διάδοχο του Προβόπουλου, αλλά και για έναν επιπλέον λόγο: Επειδή έγινε εμφανές ότι ο Στουρνάρας, σε περίπτωση εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ, θα αποτελέσει αντίβαρο στην κυβέρνηση και μηχανισμό βίαιης προσαρμογής του. Υπ’ αυτό το πρίσμα η διαμαρτυρία του Α. Τσίπρα στον πρόεδρο της κεντρικής τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, ήταν άνευ ουσίας καθώς ο διορισμός του Στουρνάρα δεν έγινε μόνο με την σύμφωνη γνώμη της Φρανκφούρτης, αλλά και κατ’ εφαρμογήν των προβλέψεων της για την «ανεξαρτησία» των κεντρικών τραπεζών. Επομένως: ή αμφισβητείς τον θεσμό της «ανεξαρτησίας» και κατ’ επέκταση τον διορισμό Στουρνάρα ή …προσαρμόζεσαι. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν μπορείς να δηλώνεις πίστη και σεβασμό στον θεσμό της «ανεξαρτησίας», όπως έδειξε η επίσκεψη στον πρώην υπάλληλο της Γκόλντμαν Σακς, και ταυτόχρονα να αμφισβητείς τον διορισμό του Στουρνάρα. Άλλωστε, ο θεσμός της «ανεξαρτησίας», που σημαίνει στεγανοποίηση των θέσεων οικονομικής διαχείρισης από τον πολιτικό έλεγχο και την λαϊκή παρέμβαση, ψαλίδισμα επομένως της δημοκρατίας, έρχεται να διασφαλίσει την θωράκιση και την αδιατάρακτη συνέχεια της συντηρητικής πολιτικής ακριβώς σε τέτοιες περιόδους μετάβασης, που περιέχουν ένα ρίσκο ή απαιτούν μια περίοδο προσαρμογής.

Θωρακισμένο από τη Συνθήκη της Λισαβόνας για όλα μέλη της ΕΕ κι όχι μόνο της ευρωζώνης το δημοκρατικό άβατο στις κεντρικές τράπεζες

          Δεν είναι η πρώτη φορά που η θέση του κεντρικού τραπεζίτη έχει συνοδευτεί από ομηρικές διαμάχες με την εκτελεστική εξουσία. Σε δύο περιπτώσεις, στην Ουγγαρία και την Κύπρο, η κεντρική τράπεζα λειτούργησε σαν ξένο έδαφος αμφισβητώντας τις αποφάσεις της κυβέρνησης με την ανοιχτή ενθάρρυνση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Το κοινό μάλιστα χαρακτηριστικό και των δύο αυτών περιπτώσεων είναι ότι συνέβησαν στα απόνερα σφοδρότατων οικονομικών κρίσεων.

Στο νησί της Αφροδίτης οι σχέσεις πάθους της κυβέρνησης με την κεντρική τράπεζα δεν είναι κάτι συγκυριακό. Από την εποχή ακόμη της προεδρίας του Δημήτρη Χριστόφια, ο κεντρικός τραπεζίτης Θ. Ορφανίδης ήταν κόκκινο πανί για το προεδρικό μέγαρο. Οι σχέσεις τους ξεπέρασαν κάθε όριο τυπικότητας και εξελίχθηκαν σε δημόσιες προσβολές όταν ξέσπασε η κρίση το 2012 με τον κεντρικό τραπεζίτη να καταλογίζει στο ΑΚΕΛ ότι ευθύνεται γιατί την κατάρρευση των τραπεζών επειδή συναίνεσε στο PSIχωρίς να ζητήσει ανταλλάγματα για τις κυπριακές τράπεζες, ενώ από την μεριά του ο Χριστόφιας του καταλόγιζε χαλαρή εποπτεία των τραπεζών, ανεπάρκεια στην εκτέλεση των καθηκόντων του δηλαδή, με αποτέλεσμα να εμφανιστούν τα γνωστά φαινόμενα πιστωτικής υπερεπέκτασης. Εκεί που και οι δύο συμφωνούσαν ήταν όταν η μια πλευρά χρέωνε στην άλλη ευνοϊκή μεταχείριση της Λαϊκής Τράπεζας του Α. Βγενόπουλου… Οι επίμονες προσπάθειες του ΑΚΕΛ να τον ανατρέψει έπεφταν στο κενό γιατί ο Ορφανίδης είχε το συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι της κυβέρνησης: ασκώντας της συνέχεια κριτική επειδή δεν έπαιρνε μέτρα λιτότητας η Φρανκφούρτη ποτέ δεν δίστασε να αποφασίσει με ποιανού το μέρος θα ταχθεί. Έτσι οι προσπάθειες του Χριστόφια δεν ευοδόθηκαν. Ο διάδοχός του όμως, Πανίκος Δημητριάδης, πέρασε πολύ χειρότερα καθώς στο τέλος αναγκάστηκε να παραιτηθεί κι έτσι τον Απρίλιο του 2014 ανέλαβε τα ηνία της κεντρικής τράπεζας η πρώην γενική ελέγκτρια της Κυπριακής Δημοκρατίας, Χρυστάλλα Γιωρκάτζη. Για να αναγκάσει όμως ο Ν. Αναστασιάδη τον Π. Δημητριάδη να παραιτηθεί τον παρέπεμψε ακόμη και στον γενικό εισαγγελέα, επικαλούμενος την αλλοίωση επίσημων στοιχείων που ως στόχο είχαν να εμφανίσουν μεγαλύτερες των πραγματικών τις ανάγκες των κυπριακών τραπεζών. Εκτίμηση που σήμαινε μεγαλύτερο δάνειο, βαθύτερη εξάρτηση από τους δανειστές. Ο Π. Δημητριάδης ήταν όργανο της ΕΕ και τις κρίσιμες μέρες της άνοιξης του 2013 ξεπέρασε πολλές φορές σε αντιδραστικότητα ακόμη και τον Ν. Αναστασιάδη. Η εκπαραθύρωση του τελικά ήταν προϊόν συμβιβασμού για να αποτραπεί η καταδίκη του από το ανώτατο δικαστήριο. Έτσι αναγκάστηκε να συναινέσει κι ο Ντράγκι που είχε στείλει επιστολή στον πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη και τον πρόεδρο της Βουλής Γ. Ομήρου απειλώντας την Κύπρο με παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σε περίπτωση που θα απόλυαν τον εκλεκτό τους!

Στην Ουγγαρία, το τελευταίο εμπόδιο που είχε να ξεπεράσει ο δεξιός πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος εξελέγη το 2010, για να απαλλαγεί από τον θανάσιμο εναγκαλισμό των πιστωτών που πριν δύο χρόνια την είχαν «διασώσει» προσφέροντας 20 δισ. ευρώ, ήταν η κεντρική τράπεζα της χώρας του. Ο κεντρικός τραπεζίτης Αντράς Σίμορ, λειτουργώντας όλα τα προηγούμενα χρόνια επί πρωθυπουργίας Γκιουρτσάνι και Μπατζνάι σαν το μακρύ χέρι των πιστωτών ήταν τόσο μισητός, συμβολίζοντας την υποτέλεια στους δανειστές, ώστε η απόλυσή του από την κεντρική τράπεζα ήταν προεκλογική εξαγγελία του Όρμπαν. Για να τον ξεφορτωθεί έκανε ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατό: Του μείωσε τον μισθό κατά 75%, του αφαίρεσε αρμοδιότητες, τοποθέτησε δίπλα του έμπιστούς του, προχώρησε ακόμη και σε συνταγματική αναθεώρηση με απώτερο στόχο να υπαγάγει την κεντρική τράπεζα στον έλεγχο και την πλήρη δικαιοδοσία του ουγγρικού κράτους. Όλα αποδείχθηκαν μάταια κι ο Σίμορ ξεκατσικώθηκε από την καρέκλα του κεντρικού διοικητή μόνον τον Μάριο του 2013, όταν έληξε κι επίσημα η θητεία του. Μέχρι τότε, η κεντρική τράπεζα της Ουγγαρίας έφτασε στο σημείο ακόμη και να εκδώσει ανακοίνωση τον Δεκέμβριο του 2011, με την οποία καταδίκαζε την συνταγματική αναθεώρηση που ψηφίστηκε στη Βουλή με 293 ψήφους υπέρ και 4 κατά. Όλο αυτό διάστημα η στάση της ΕΕ ήταν εμπρηστική. Για να επιβάλει την ακύρωση των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων τίναξε στον αέρα ακόμη και συνομιλίες με την κυβέρνηση του Όρμπαν τον Δεκέμβριο του 2011 που συζητούσαν την παροχή μιας χρηματοδοτικής διευκόλυνσης στην Ουγγαρία. (Ο Όρμπαν είχε αποκλείσει να πάρει νέο δάνειο, εγγυήσεις ζητούσε, σε μια προσπάθεια να απεμπλακεί από την επιτήρηση ΕΕ και ΔΝΤ). Η ΕΕ, προκειμένου να διαφυλάξει την λεγόμενη ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας, τη δυνατότητά της δηλαδή να παρεμβαίνει στην οικονομική πολιτική μιας ανεξάρτητης χώρας με τον δικό της άνθρωπο, έφτασε στο σημείο να απειλήσει την Ουγγαρία ακόμη και με αναστολή του δικαιώματος ψήφου σε όλα τα θεσμικά όργανα. Σε ανακοίνωσή της μάλιστα η ΕΚΤ επικαλούταν την παραβίαση από την Βουδαπέστη του άρθρου 130 της Συνθήκης της Λισαβόνας. Χρειάζεται  να τονίσουμε εδώ ότι η Ουγγαρία δεν ανήκει στην ευρωζώνη. Παρόλα αυτά οι δεσμεύσεις της απέναντι στην ΕΚΤ για το «άβατο» της κεντρικής τράπεζας είναι ασφυκτικές και στην συνταγματική συνθήκη της ΕΕ περιγράφονται επακριβώς: «Κατά την εκτέλεση των εξουσιών τους και την πραγματοποίηση των εργασιών και των καθηκόντων που τους έχουν ανατεθεί από τις Συνθήκες και τον ιδρυτικό νόμο του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της ΕΚΤ, ούτε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ούτε κάποια εθνική κεντρική τράπεζα, ούτε οποιοδήποτε μέλος των οργάνων που αποφασίζουν θα αναζητήσουν ή θα λάβουν οδηγίες από θεσμούς της Ένωσης, όργανα, γραφεία ή υπηρεσίες, από οποιαδήποτε κυβέρνηση κράτους μέλους ή απ’ οποιοδήποτε άλλο σώμα. Οι θεσμοί της Ένωσης, όργανα, γραφεία ή υπηρεσίες και οι κυβερνήσεις των κρατών μελών αναλαμβάνουν να σεβαστούν αυτή την αρχή και να μην επιδιώξουν να επηρεάσουν τα μέλη των οργάνων που αποφασίζουν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ή τις εθνικές κεντρικές τράπεζες κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους».

Όποιος επομένως πιστεύει ότι το πρόβλημα είναι ο Στουρνάρας ή ότι ο Ντράγκι μπορεί να βοηθήσει στον εκδημοκρατισμό των κεντρικών τραπεζών εθελοτυφλεί!