Συνταγματική κατοχύρωση της λιτότητας απαιτεί η Γερμανία (Επίκαιρα 27/1-2/2/2011)

Φαντασθείτε έναν ασθενή στο κρεβάτι του χειρουργείου, που οδηγήθηκε μάλιστα εκεί παρά την θέλησή του, να περιμένει επί ώρες. Κι από πάνω του οι θεράποντες ιατροί του να διαφωνούν ηχηρά για το είδος της εγχείρησης που πρέπει να γίνει, ο καθένας να λεει τα δικά του κι ενίοτε να εκτοξεύονται και μερικές απειλές από τον πιο ισχυρό της παρέας προς τους συναδέλφους του. Αυτή ακριβώς είναι η κατάσταση που επικρατεί στην ΕΕ λίγες ημέρες πριν την σύνοδο κορυφής της 4^ης Φεβρουαρίου: ένα πρωτοφανής διχασμός μεταξύ Βερολίνου και Βρυξελλών την ίδια στιγμή που οι περιφερειακές χώρες, με πρώτη απ’ όλες την Ελλάδα, βρίσκονται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας μόνο και μόνο επειδή τήρησαν με θρησκευτική ευλάβεια τις προηγούμενες οδηγίες τους.

Το αδιέξοδο που έχει δημιουργηθεί στην ευρωζώνη το περιέγραφε με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο ο βρετανικός Economist πριν δύο εβδομάδες: «Η στρατηγική διάσωσης της Ευρώπης, σχεδιασμένη να καθησυχάσει τις χρηματοπιστωτικές αγορές και να τοποθετήσει ένα τείχος ασφαλείας μεταξύ της περιφέρειας της ευρωζώνης και του κέντρου, αποτυγχάνει. Οι επενδυτές γίνονται περισσότερο, κι όχι λιγότερο, ανήσυχοι και η κρίση επεκτείνεται. Το σχέδιο Α, σχεδιασμένο να αναβάλει την αναδιάρθρωση των κλυδωνιζόμενων ευρωπαϊκών χωρών δοκιμάστηκε επιτυχώς: εξαγόρασε λίγο χρόνο. Αλλά πλέον δεν βοηθάει. Η αναδιάρθρωση τώρα είναι πολύ πιο πρόσφορη απ’ ότι τον προηγούμενο χρόνο. Είναι επίσης μετά βεβαιότητας πιο φθηνή για όλους απ’ ό,τι θα είναι σε λίγα χρόνια. Εξ ου και η ανάγκη για ένα σχέδιο Β».

Με άλλα λόγια, αφού ο πολύτιμος χρόνος εξαγοράσθηκε και οι τράπεζες που είχαν επενδύσει στα ελληνικά ομόλογα μπόρεσαν να φύγουν είναι ώρα και για ένα «σχέδιο Β» που θα αφορά το ίδιο το δημόσιο χρέος. Το οποίο, από 127% του ΑΕΠ το 2009, όταν ανέλαβε το ΠΑΣΟΚ την κυβέρνηση, το 2014 αναμένεται να έχει εκτιναχθεί στο 165% του ΑΕΠ.

Η τελευταία ιδέα που έπεσε στο τραπέζι για την διαχείριση του ελληνικού δημόσιου χρέους, που ως απώτερο ζητούμενο έχει την μείωσή του με τρόπο όμως που να θιγούν όσο το δυνατό λιγότερο ή και καθόλου τα συμφέροντα των τραπεζών, άκουγε στο όνομα «επαναγορά κρατικών ομολόγων». Η ελληνική κυβέρνηση δηλαδή να αγοράσει κρατικά ομόλογα που διαπραγματεύονται στην δευτερογενή αγορά με σημαντική έκπτωση ως προς την ονομαστική τους αξία, όπως φαίνεται στον πίνακα που παραθέτουμε, μειώνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο ισόποσα το ύψος του δημόσιου χρέους. Τα ποσά δε που θα απαιτηθούν να τα δανείσει το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) που για να εκπληρώσει και αυτή την αποστολή θα πρέπει να αυξήσει σημαντικά τα κεφάλαιά του από τα 440 δισ. που ανέρχονται σήμερα.

Το σχέδιο αυτό συνάντησε εξ αρχής την σφοδρή αντίδραση του Βερολίνου. Εξέλιξη που αφήνει ελάχιστα περιθώρια υλοποίησης του σχεδίου. Από την προηγούμενη κιόλας εβδομάδα ο πρόεδρος του γερμανικού ινστιτούτου Ifo, Χανς Βέρνερ Ζιν, απέρριψε το σχέδιο χρηματοδότησης της Ελλάδας και επαναγοράς του ελληνικού χρέους μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας δηλώνοντας τα εξής στο πρακτορείο Ρόιτερ: «Δεν πιστεύω ότι είναι σωστό. Είναι άλλο πράγμα να βοηθήσουμε τους Έλληνες σε μια κρίση ρευστότητας όταν δεν μπορούν να πληρώσουν κρατικό χρέος που λήγει κι είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα να βοηθήσουμε τους Έλληνες να αναδιαρθρώσουν το παλαιό τους χρέος το οποίο δεν πρόκειται ακόμη να λήξει δανείζοντας χρήματα στην Ελλάδα τα οποία δανείζεται το Ταμείο από τις κεφαλαιαγορές».

Οι προθέσεις της Γερμανίας έγιναν περισσότερο σαφείς από τη στάση του γερμανού υπουργού Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, στις πρόσφατες συνεδριάσεις των συμβουλίων υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης και της ΕΕ (17-18/1) όταν, διαψεύδοντας τις προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί, απέρριψε την πρόταση αύξησης του κεφαλαίου του Ταμείου Σταθερότητας. Η πρόταση είχε υποβληθεί με κάθε επισημότητα και με μια πρωτόγνωρη επιμονή από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για να εισπράξει ταπεινωτικά σχόλια από το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, καθ’ υπέρβαση κάθε πρωτοκόλλου, και την επίσημη άρνηση του Βερολίνου. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεν πρέπει να δίνει την εντύπωση ότι ασκεί πίεση μόνο στις χώρες που έχουν αξιολογηθεί με ΑΑΑ και όχι σε εκείνες τις χώρες που συνέβαλαν περισσότερο στην δημιουργία της κρίσης», ήταν η απάντηση του Βόλφγκανκγ Σόιμπλε στον Μανουέλ Μπαρόζο, ο οποίος πριν αναλάβει τα ηνία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν πρωθυπουργός της Πορτογαλίας. Ιδιότητα που δεν φαίνεται να ξεχνάει ο γερμανός υπουργός Οικονομικών. Η δήλωση του Σόιμπλε έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς θέτει και την σύγχρονη διαχωριστική γραμμή στο εσωτερικό της ευρωζώνης και της ΕΕ: από τη μια η περιφέρεια της ευρωζώνης που συνέβαλε στην κρίση κατά Σόιμπλε (ενώ στην πραγματικότητα η κρίση ήταν το τίμημα της συμμετοχής της στην ευρωζώνη) δηλαδή Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Βέλγιο (και βλέπουμε…) και από την άλλη τα 3Α: Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία και άλλες χώρες που αποτελούσαν ανέκαθεν την πίσω αυλή του Ράιχ και ειδικότερα στις πιο δραματικές στιγμές του εικοστού αιώνα 1914-1918 και 1940-1944. Όσο για την Γαλλία που εξακολουθεί να συγκαταλέγεται στα 3Α, οι παροικούντες της Ιερουσαλήμ γνωρίζουν πως το σκοτάδι που καλύπτει τις γαλλικές στατιστικές επιτρέποντας να κυριαρχεί η βεβαιότητα για την υγεία των δημόσιων οικονομικών της, αποτελεί πολιτική απόφαση της Γερμανίας, μόνο και μόνο ώστε οι συμμαχίες της να μην αποπνέουν την μπόχα θανάτου των συμμαχιών του Άξονα.

Τιμές διαπραγμάτευσης ελληνικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά, στις 24 Ιανουαρίου 2011

Διάρκεια                        Τιμή                               Απόδοση

5ετές	79,05%	12,28%
10ετές	72,06%	11,18%
15ετές	63,64%	10,07%
30ετές	57,75%	8,56%

 

Το Βερολίνο ωστόσο δεν έχει αποκλείσει την στήριξη των περιφερειακών χωρών, μέσω χρηματοδότησης της επαναγοράς μέρους των κρατικών ομολόγων, ή μέσω της έκδοσης ευρωομολόγων ή μέσω μια μικτής λύσης που θα συνδυάζει και τα δύο αυτά σχέδια. Η σημασία ωστόσο δεν βρίσκεται στη διάσωση, αλλά στους όρους που αυτή θα γίνει κι οποίοι προβλέπονται δρακόντειοι: ένα πρόγραμμα ακόμη πιο αιματηρής λιτότητας είναι η προϋπόθεση που θα θέσει η Γερμανία για να χρηματοδοτήσει τυχόν επαναγορά των κρατικών ομολόγων. Έγραφε χαρακτηριστικά η Wall Street Journal από την πρώτη της κιόλας σελίδα της, το Σαββατοκύριακο: «Η συμφωνία ωστόσο σε αυτή την ιδέα και σε άλλες προτάσεις ενίσχυσης της κεφαλαιακής δύναμης πυρός του ταμείου και αύξησης της ευελιξίας του εξαρτάται από αυτά που θα προσφέρουν οι υπερχρεωμένες χώρες στη Γερμανία και στις άλλες ισχυρές χώρες, υποστηρίζουν γερμανοί αξιωματούχοι. Η Γερμανία, που θα πρέπει να αυξήσει την οικονομική της υποστήριξη στο ταμείο διάσωσης για να διευκολυνθεί η επέκταση των δραστηριοτήτων του, συνδέει τη συναίνεσή της με την προθυμία των άλλων χωρών να εφαρμόσουν αυστηρές οικονομικές ανατροπές, δήλωσαν αξιωματούχοι από την κυβέρνηση της καγκελαρίου, Άγκελα Μέρκελ. Το Βερολίνο θέλει τα μέλη της ευρωζώνης όπως και οι χώρες της ΕΕ που δεν χρησιμοποιούν το ευρώ να υπογράψουν ένα πρόγραμμα αύξησης της οικονομικής ανταγωνιστικότητας. Μεταξύ άλλων ιδεών, η Γερμανία πιέζει τις χώρες να αυξήσουν τα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης, να καταργηθούν πολιτικές που συνδέουν μισθούς και συντάξεις με τον πληθωρισμό, να εφαρμοστούν νόμοι ή συνταγματικές τροποποιήσεις που θα διασφαλίζουν ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και να εναρμονιστούν τα φορολογικά συστήματα».

Συνταγματική αναθεώρηση που να επιβάλλει φτώχεια και λιτότητα εφ’ όρου ζωής θα ζητήσει με άλλα λόγια η Γερμανία για να συγκατανεύσει στην αύξηση των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, όρος εκ των ων ουκ άνευ για την υλοποίηση κάθε σχεδίου αναδιάρθρωσης του χρέους, ακόμη και έκδοσης ευρωομολόγων. Κι αυτές οι θυσίες θα απαιτηθούν, προκειμένου να δοθεί μία λύση που μπορεί να απομακρύνει τον άμεσο κίνδυνο χρεοκοπίας, μεταθέτοντας για το μέλλον βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις, είναι εξαιρετικά αμφίβολο όμως κατά πόσο η σχεδιαζόμενη αναδιάρθρωση θα μειώσει το συνολικό βάρος του χρέους.

Το σχέδιο επαναγοράς ομολόγων δεν θα φέρει μόνο λιτότητα, αλλά υπάρχει ο κίνδυνος να εξελιχθεί σε μια νέα αναδιανομή κεφαλαίων από το κράτος προς τις τράπεζες, που θα αναφωνούν «πούλα – πούλα» σε μια επιχείρηση ξεφορτώματος των υποτιμημένων κρατικών ομολόγων προς το δημόσιο. Όσο για την τιμή στην οποία θα τα αγοράσει το δημόσιο μένει να αποδειχθεί κατά πόσο θα είναι αυτή της αγοράς, γιατί, τι πιο φυσιολογικό από μια άνοδο της τιμής τους, όσο το κράτος σαν στοργικός πατερούλης θα ανοίγει την αγκαλιά του αγοράζοντας ομόλογα και κρατικοποιώντας με αυτό τον τρόπο το δημόσιο χρέος… Το τι ακριβώς ωστόσο θα γίνει, θα φανεί από τους όρους που θα συμφωνηθούν για την επαναγορά.

Ταυτόχρονα, δεν αποκλείεται οι Γερμανοί να απαιτήσουν κι άλλα ανταλλάγματα για να δώσουν τη συναίνεσή τους στην κεφαλαιακή ενίσχυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Ειδικότερα να απαιτήσουν μια άνοδο των επιτοκίων του ευρώ! Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Ζαν Κλοντ Τρισέ, (που έχει δεχτεί κι αυτός τα πυρά του Βερολίνου για τις παρεμβάσεις της ΕΚΤ στην αγορά ομολόγων) κατά την τελευταία συνεδρίαση της διοίκησης της τράπεζας, στις 13 Ιανουαρίου, έδειξε ότι λαβαίνει υπ’ όψη του τις γερμανικές ανησυχίες για την αύξηση του πληθωρισμού, που τον Δεκέμβρη για πρώτη φορά μετά από δύο χρόνια ξεπέρασε το …δυσθεώρητο ποσοστό του 2% κι έφθασε το 2,2%. Η ΕΚΤ θεωρείται έτσι πιθανό εντός του 2011, πολύ πιθανά στα τέλη του χρόνου, να αυξήσει τα επιτόκια του ευρώ από το επίπεδο του 1% που βρίσκονται τους 20 συνεχόμενους, τελευταίους μήνες. Μια τέτοια κίνηση, ακόμη κι αν προκρίνεται στην (αυστηρά νεοφιλελεύθερων προδιαγραφών) οικονομική πολιτική που έχει επιλέξει η Γερμανία βάση των υψηλών ρυθμών αύξησης του ΑΕΠ της, για την Ελλάδα πολύ περισσότερο, αλλά και για τις υπόλοιπες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου που έχουν αρνητικούς ή μηδενικούς ρυθμούς μεγέθυνσης, θα αποτελέσει την χαριστική βολή καταδικάζοντάς τις σε μια παρατεταμένη ύφεση!

Γερμανική τορπίλη στην Ιρλανδική οικονομία (Επίκαιρα, 18-24/11/2010)

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο δολοφόνος παραμένει, πρώτος – πρώτος μάλιστα, στο πλήθος παρατηρώντας το πτώμα. Είναι η πρώτη φορά όμως που συνεχίζει να κρατάει την καπνισμένη κάνη, όλοι τον αναγνωρίζουν και όλοι συνεχίζουν αμέριμνοι να σχολιάζουν τη δολοφονία και τις αδυναμίες του θανόντα!

Ο κατά συρροή δολοφόνος δεν είναι άλλος από την Γερμανία και το πτώμα αυτή τη φορά ανήκει στην Ιρλανδία.

Ο (ξεδοντιασμένος πλέον) κέλτικος τίγρης κατέλαβε για μια ακόμη φορά τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων την προηγούμενη εβδομάδα με αφορμή την άνοδο των επιτοκίων διαπραγμάτευσης των 10ετών κρατικών ομολόγων του την Πέμπτη 11 Νοέμβρη σε επίπεδα ρεκόρ, στο 9,24%, που δεν είχαν παρατηρηθεί ποτέ άλλοτε όσα χρόνια η Ιρλανδία βρίσκεται στη ζώνη του ευρώ. Το ίδιο ακριβώς σημειώθηκε την ίδια μέρα επίσης με τα ισπανικά, τα ιταλικά και τα πορτογαλικά ομόλογα! Άνοδος των επιτοκίων διαπραγμάτευσής τους σε ύψη ρεκόρ, ταυτόχρονη πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ έναντι του δολαρίου, λόγω των ανησυχιών για τη συνοχή της ευρωζώνης, και όργιο κάθε άλλο παρά αβάσιμων φημών ότι η Ιρλανδία ετοιμάζεται να ακολουθήσει τον πύρινο δρόμο της Ελλάδας προσφεύγοντας στον μηχανισμό στήριξης Βρυξελλών και ΔΝΤ.

Ευρωζώνη δύο ταχυτήτων

Το κρίσιμο ερώτημα όμως αφορά την αιτία που προκάλεσε αυτή τη φορά την άνοδο των επιτοκίων. Πίσω από την εκρηκτική αύξηση των επιτοκίων στη δευτερογενή αγορά ήταν το Βερολίνο! Οι Γερμανοί είναι οι ηθικοί αυτουργοί για την αναζωπύρωση της κρίσης χρέους της ευρωζώνης, την ώθηση των περιφερειακών χωρών της στο χείλος της καταστροφής και την δημιουργία μιας ευρωζώνης δύο ταχυτήτων! Τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους. Το προηγούμενο Σαββατοκύριακο 6-7 Νοέμβρη, όταν η Ελλάδα ζούσε τον πυρετό του πρώτου γύρου των περιφερειακών εκλογών, μιλώντας ο γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, στο εβδομαδιαίο πολιτικό περιοδικό Der Spiegel έκανε για πρώτη φορά γνωστές ορισμένες διευκρινιστικές λεπτομέρειες σχετικά με το γερμανικό σχέδιο «ελεγχόμενης χρεοκοπίας» που θα αποφασιστεί (θα επικυρωθεί καλύτερα) τον Δεκέμβρη στη Σύνοδο Κορυφής των 27 ηγετών της ΕΕ. Ειδικότερα μιλούσε για μια διαδικασία δύο σταδίων. Το πρώτο στάδιο το γνωρίσαμε καλά στην Ελλάδα. Προβλέπει την επιβολή αιματηρών μέτρων λιτότητας. Το δεύτερο στάδιο περιλαμβάνει την αναδιάρθρωση του χρέους με την υποτίμηση μέρους της αξίας των ομολόγων που έχουν εκδοθεί και η οποία θα βαρύνει τους πιστωτές. Οι κάτοχοι δηλαδή των ομολόγων θα χάνουν ένα εκ των προτέρων γνωστό ποσοστό της ονομαστικής αξίας τους και ως αντάλλαγμα ο εκδότης θα τους εγγυάται την αποπληρωμή του υπολοίπου. Ο γερμανός υπουργός μάλιστα για να καθησυχάσει τις αγορές τόνισε ότι η συγκεκριμένη πρόβλεψη, η «ρήτρα χρεοκοπίας» θα περιληφθεί στις εκδόσεις που θα γίνουν μετά το 2013. Δεν επηρεάζεται επομένως η αξία των ομολόγων που είναι ήδη σε κυκλοφορία, με βάση τους δικούς τους ισχυρισμούς, πάντα. Επομένως κατά τον γερμανό υπουργό δεν γεννάται λόγος ανησυχίας σήμερα.

Αυτοεκπληρούμενη προφητεία η άνοδος των επιτοκίων

Στην πράξη έγινε το εντελώς αντίθετο που ήταν και το αναμενόμενο: η γερμανική δήλωση οδήγησε σε έκρηξη το κόστος δανεισμού και τα επιτόκια. Συγκεκριμένα, αμέσως μετά την σχετική δήλωση το βρετανικό γραφείο συμψηφισμού πράξεων επί ομολόγων LCH.Clearnet, που κατέχει ηγετική θέση στον κλάδο, απαίτησε από τράπεζες και θεσμικούς επενδυτές που ήθελαν να χρησιμοποιήσουν ιρλανδικά ομόλογα ως «καλύμματα» σε πράξεις επαναγοράς για άντληση ρευστού την πληρωμή ενός επιπλέον περιθωρίου ύψους 15%! Αυτή η απαίτηση προκάλεσε κύμα μαζικών πωλήσεων στα ιρλανδικά ομόλογα. Δηλαδή, πολύ πριν οριστικοποιηθεί η πρόταση της Γερμανίας, η αγορά ήδη προσδιόρισε το επιπλέον ασφάλιστρο κινδύνου για τα ιρλανδικά ομόλογα στο 15% τινάζοντας την αγορά στον αέρα και οδηγώντας την Ιρλανδία στο χείλος της καταστροφής. Καθόλου τυχαίο δεν είναι πως οι διαβεβαιώσεις που ακολούθησαν από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μανουέλ Μπαρόζο, ότι αν η Ιρλανδία ζητήσει στήριξη υφίστανται διαδικασίες να την υποστηρίξουν, έπεσαν στο κενό, δεν μπόρεσαν δηλαδή να οδηγήσουν σε αποκλιμάκωση τα επιτόκια. Εξ ίσου άσφαιρες αποδείχθηκαν και οι διαβεβαιώσεις του ιρλανδού υπουργού Οικονομικών ότι μέχρι τον Ιούλιο του 2011 η Ιρλανδία δεν αντιμετωπίζει χρηματοδοτικές ανάγκες, δεν έχει επομένως ανάγκη προσφυγής στις αγορές. Το πρόβλημα δεν υπήρχε στο Δουβλίνο, αλλά στο Βερολίνο! Η αντίδραση των αγορών προκλήθηκε από το ερέθισμα που δέχτηκαν από τα γερμανικά εμπρηστικά στο περιεχόμενό τους σχέδια και όχι από κάποια εξέλιξη που σχετίζεται με την ιρλανδική οικονομία.

Τα παραπάνω, πέρα για πέρα οφθαλμοφανή, διατυπώθηκαν ωμά και στον διεθνή Τύπο. Δήλωνε για παράδειγμα ευρωπαίος πολιτικός στους Financial Times που δεν αποκάλυπταν το όνομα του στις 9 Νοέμβρη, δύο μέρες δηλαδή πριν κορυφωθεί η αύξηση των επιτοκίων: «Είναι εμφανές ότι τα πράγματα έχουν επιδεινωθεί από την 29^η Οκτώβρη (σ.σ. ημέρα ολοκλήρωσης της συνόδου κορυφής της ΕΕ). Δεν είμαι σίγουρος για το κατά πόσο έχουν γίνει εξ ολοκλήρου κατανοητές οι επιπτώσεις των γερμανικών θέσεων. Ανοίγουν την πόρτα στους βραχυπρόθεσμους επενδυτές να πραγματοποιήσουν μια πραγματική δολοφονία»! Το ίδιο υποστήριζε επίσης στους Financial Times δύο μέρες μετά διακεκριμένος αρθρογράφος τους: «Δυστυχώς για το Δουβλίνο η Γερμανία έκανε σαμποτάζ στη μηχανή του χρήματος, επιμένοντας οι μελλοντικές χρεοκοπίες να επιφέρουν απώλειες στους κατόχους ομολόγων. Τίποτε ακόμη δεν έχει κριθεί και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ασκεί πιέσεις κατά του Βερολίνου. Αλλά οι κάτοχοι ομολόγων δικαιολογημένα ανησυχούν. Αν η Γερμανία κάνει το δικό της, τότε τα αυτόματα κουρέματα θα γίνουν αυτο-εκπληρούμενες προφητείες: κλυδωνιζόμενα κράτη που ζητούν δανεικά θα γίνονται στόχος επιθέσεων από βραχυπρόθεσμους πωλητές που θα εξασφαλίζουν κέρδη όταν το κράτος στοχεύει να χρεοκοπήσει»!

Επιταχύνεται η αναδιάρθρωση χρέους

Τα συμπεράσματα εξάγονται σχεδόν αυτόματα. Η διαδικασία «ελεγχόμενης χρεοκοπίας» που επιχειρεί να θεσπίσει η Γερμανία δεν αφορά το 2013, όταν λήγει η ισχύς του υπάρχοντος μηχανισμού που δημιουργήθηκε τον Μάιο, όπως δηλώνουν οι εκπρόσωποι της ΕΕ και πολύ πιθανό τυπικά να αναφερθεί στο κείμενο των αποφάσεων. Οι σχετικές διαβεβαιώσεις του Σόιμπλε και της Μέρκελ, με βάση τις οποίες δεν τίθεται ζήτημα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους το αμέσως επόμενο διάστημα, αποδείχτηκαν ήδη κενό γράμμα. Η υπογραφή των διατάξεων τον Δεκέμβρη θα επιταχύνει με ρυθμό απρόβλεπτο τις εξελίξεις οξύνοντας άμεσα τα προβλήματα χρηματοδότησης των δανειακών αναγκών των υπερχρεωμένων κρατών-μελών της ευρωζώνης και φέρνοντας πολύ κοντά το ενδεχόμενο της χρεοκοπίας, δηλαδή αναδιάρθρωσης του χρέους με ευθύνη των τραπεζών. Το άμεσο αποτέλεσμα της ρήτρας χρεοκοπίας που θα ενσωματώσει η ίδια η αγορά με τους δικούς της ληστρικούς όρους στα ομόλογα των υπερχρεωμένων χωρών θα είναι η εκτίναξη των επιτοκίων στα επίπεδα που βρίσκονταν πριν την ένταξη στο ευρώ. Με τη μία επομένως εξανεμίζεται ένα σημαντικότατο, αν όχι το μοναδικό, όφελος από την υιοθέτηση του κοινού νομίσματος: τα φθηνά επιτόκια. Άλλωστε, η μείωσή τους δεν ήταν το ισχυρότερο επιχείρημα του Κώστα Σημίτη το 2000 όταν πρόβαλε την ένταξη στην ευρωζώνη ως το μαγικό ραβδί που θα λύσει όλα τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας; Τώρα ποιο θα είναι το θέλγητρο που θα καθιστά συμφέρουσα την παραμονή στην ευρωζώνη και την ΕΕ, όταν αποδεικνύεται παράγοντας επιδείνωσης των οικονομικών αντιθέσεων και ανισορροπιών;

Νέο πρόγραμμα λιτότητας

Επιστρέφοντας στην Ιρλανδία, εντύπωση επίσης προκαλεί, πέραν της ανοχής που έχουν εξασφαλίσει οι κατά συρροή γερμανοί «οικονομικοί δολοφόνοι», και η κατάφωρη κοινωνική αδικία που συντελείται στο εσωτερικό της Ιρλανδίας. Αν αφορμή για την τελευταία αύξηση των επιτοκίων δανεισμού αποτέλεσαν τα αυτοκρατορικά σχέδια της Γερμανίας που επιχειρεί να αλώσει την Ευρώπη με όχημα το ευρώ, η αιτία των δημοσιονομικών της ανισορροπιών βρίσκεται στις τράπεζες. Το έχουμε ξαναγράψει: Το δημόσιο χρέος της Ιρλανδία το 2007 κυμαινόταν στο 28% του ΑΕΠ, το 2008 στο 37% και πέρυσι, το 2009, έφθασε στο 58%. Η αιτία πίσω από τον διπλασιασμό του σε δύο χρόνια εντοπίζεται στην απόφαση της ιρλανδικής κυβέρνησης τον Σεπτέμβρη του 2008 να εγγυηθεί την βιωσιμότητα όλων των τραπεζών. Μια απόφαση που στοίχισε στην Ιρλανδία των 4,5 εκ. ανθρώπων με ένα ΑΕΠ που έχει συρρικνωθεί στα 160 δις. ευρώ (από 190 δις. πέρυσι) τουλάχιστον 72 δις. και την μετατροπή του δημοσιονομικού πλεονάσματος ύψους 27% του ΑΕΠ σε έλλειμμα ύψους 32%! Καμία άλλη χώρα της ευρωζώνης δεν εμφανίζει σήμερα τόσο υψηλό έλλειμμα. Εξ ολοκλήρου δε οφείλεται στον τραπεζικό τομέα και δη σε μία συγκεκριμένη τράπεζα, την Anglo Irish Bank, που αποδεικνύεται μαύρη τρύπα με κάθε πρόγραμμα αναπλήρωσης κεφαλαίου της να το υποδέχεται νέα ανακοίνωση για αυξημένες επισφάλειες και νέες παραγραφές μη εξυπηρετούμενων δανείων που καθιστούν αναγκαίο ένα νέο πρόγραμμα αναπλήρωσης κεφαλαίου. Ενώ λοιπόν οι τράπεζες βούλιαξαν τα δημόσια οικονομικά, το κόστος μεταφέρεται στους φορολογούμενους. Ούτε ένα, ούτε δύο, αλλά τρία προγράμματα λιτότητας έχουν επιβληθεί μέχρι στιγμής και είναι στα σκαριά και τέταρτο, ύψους 15 δις. ευρώ, το οποίο θα ανακοινωθεί από μέρα σε μέρα, εάν φυσικά δεν πέσει η κυβέρνηση (που στηρίζει την πλειοψηφία της σε 3 μόνο έδρες) κάτω από τη λαϊκή κατακραυγή…

Νέο μνημόνιο, για πάντα η λιτότητα (Πριν, 17 Οκτώβρη 2010)

Αναδιάρθρωση χρέους με σφραγίδα ΔΝΤ

ΔΙΑΙΩΝΙΖΕΤΑΙ Η ΦΤΩΧΕΙΑ

Βόμβα μεγατόνων έσκασε την πρωί της Δευτέρας από την Ουάσινγκτον, τουλάχιστον για όσους εξακολουθούν ακόμη και τώρα να παίρνουν στα σοβαρά τις κυβερνητικές διαβεβαιώσεις, με αφορμή τις δηλώσεις του επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο πρακτορείο Μπλούμπεργκ πως «το Ταμείο είναι έτοιμο να παρατείνει την αποπληρωμή των δανείων στην Ελλάδα». Ο Ντομινίκ Στρος Καν χωρίς μισόλογα και υπεκφυγές είπε αυτό που ήταν ηλίου φαεινότερο εδώ και μήνες: Ότι σχεδιάζεται επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανειακών υποχρεώσεων της Ελλάδας – αυτό, λέγεται αναδιάρθρωση του χρέους!

Η είδηση δεν αποτέλεσε έκπληξη. Διεθνή έντυπα όπως η Γουόλ Στριτ Τζέρναλ και οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς αναφέρθηκαν πολλές φορές τις τελευταίες εβδομάδες σε συζητήσεις που διεξάγονται μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και του μισητού διεθνούς οργανισμού για την τροποποίηση των όρων αποπληρωμής των δανείων. Παρόλα αυτά η κυβέρνηση ακόμη και την Τρίτη και την Τετάρτη το διέψευδε. Για την ακρίβεια σε άλλα μέσα το διέψευδε και σε άλλα το επιβεβαίωνε. Άλλοι κυβερνητικοί έσκιζαν τα ιμάτιά τους ότι δεν υπάρχει περίπτωση για κάτι τέτοιο κι άλλοι το άφηναν ανοιχτό.

Η πραγματικότητα είναι γνωστή από την πρώτη μέρα που δόθηκε στη δημοσιότητα το Μνημόνιο της ντροπής που υπέγραψαν με το ΔΝΤ και την ΕΕ οι οσφυοκάμπτες του ΠΑΣΟΚ με πρώτους και καλύτερους τον Γιωργάκη και τον Παπακωνσταντίνου: Τα νούμερα δεν βγαίνουν! Το ελληνικό δημόσιο είναι φύσει και θέσει αδύνατο να ανταποκριθεί στους όρους που τέθηκαν στο μνημόνιο και συγκεκριμένα στο χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής του δανείου των 110 δισ. ευρώ. Για την ακρίβεια το 2014, που με βάση το Μνημόνιο θα είναι η πρώτη χρονιά κατά την οποία η Ελλάδα δεν θα λάβει ρευστό από τον περίφημο «μηχανισμό στήριξης», λήγουν παλιότερα δάνεια ύψους 41 δισ. ευρώ και δάνεια της τρόικας ύψους 29 δισ. Το 2015 λήγουν ομόλογα ύψους 37 δισ. και δάνεια της τρόικας ύψους 39 δισ. ευρώ. Αθροίζοντας όλα τα παραπάνω το αποτέλεσμα είναι πως στην διετία το ελληνικό δημόσιο θα πρέπει να βρει για να πληρώσει ή να αναχρηματοδοτήσει την λήξη δανείων ύψους 146 δισ. Στην πραγματικότητα το ποσό θα είναι πολύ μεγαλύτερο επειδή, μετά βεβαιότητας, οι δανειακές ανάγκες θα αυξηθούν και με τα δισεκατομμύρια εκείνα που θα ζητήσει το δημόσιο για να καλύψει τα τρέχοντα ελλείμματά του. Κάθε άλλο παρά αυθαίρετη επομένως είναι η σπουδή του ΔΝΤ να ανοίξει και δημοσίως το θέμα της επιμήκυνσης του χρόνου αποπληρωμής των δανείων και φυσικά των συμπαρομαρτούντων: της διαιώνισης των εξοντωτικών προγραμμάτων λιτότητας για τους εργαζομένους και της παράτασης πολύ πέραν του 2020 του ειδικού καθεστώτος που επιβλήθηκε την άνοιξη με αφορμή την προσφυγή στον μηχανισμό ΔΝΤ – ΕΕ.

Οι μέχρι τώρα επιτυχίες της κυβέρνησης και των τραπεζιτών στην προώθηση της πιο ταξικής οικονομικής πολιτικής που έχει επιβληθεί την μεταπολεμική περίοδο άνοιξαν τον δρόμο και στη συζητούμενη αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους, που επιχειρεί να λύσει το πρόβλημα από τη σκοπιά του κεφαλαίου. Ταυτόχρονα θα συνοδευτεί από νέα κύματα λιτότητας και φιλο-επιχειρηματικών παρεμβάσεων όπως δείχνει ο νόμος για την επιτάχυνση των επενδύσεων και το νέο «Μνημόνιο των ΔΕΚΟ».

Επιδίωξη του ΔΝΤ ήταν να αποκλειστεί το ενδεχόμενο «κουρέματος» των ελληνικών ομολόγων

Η σπουδή του ΔΝΤ να ανοίξει ωστόσο το θέμα της αναδιάρθρωσης του χρέους δεν είναι τόσο αθώα, όπως φαίνεται από την πρώτη ματιά. Κατ’ αρχάς δεν αποτελεί επιβράβευση της κυβέρνησης, όπως έσπευσε να διαβεβαιώσει ο ίδιος ο πρωθυπουργός, βαφτίζοντας το ψάρι κρέας. Η προσπάθεια του Γιώργου Παπανδρέου να παρουσιάσει την συζήτηση ως ανταμοιβή των αγορών για τις προσπάθειες της κυβέρνησης συνιστούν προκλητική αντιστροφή της πραγματικότητας καθώς δείχνει ότι τον Μάη όταν συμφωνούσαν για την αποπληρωμή των συγκεκριμένων δόσεων το 2014 και το 2015… δεν ήξεραν τι υπέγραφαν.

Τα στελέχη του ΔΝΤ από την άλλη, στο ρόλο των… παιδιών του φρονίμου, τρέχουν να προλάβουν προκειμένου να εξασφαλίσουν έναν διακανονισμό με όσο το δυνατό καλύτερους όρους. Ας δούμε τις εναλλακτικές, δοθέντος ότι τα ποσά που θα πρέπει να αποπληρώσει ή να αναχρηματοδοτήσει η Ελλάδα ξεπερνούν σε κάθε περίπτωση τις δυνάμεις της. Η κυβέρνηση τον Μάη μπροστά στο πρωτεύον που ήταν να αποφευχθεί ο υπαρκτός κίνδυνος της άμεσης στάσης πληρωμών με μια απερίγραπτη δουλικότητα ούτε έβλεπε τι υπέγραφε, αποδεχόμενη χωρίς την παραμικρή ένσταση να αποπληρώσει ό,τι ζητήσουν ΔΝΤ και ΕΕ και υπό όποιους όρους το ζητήσουν. Παρότι προσέλαβε την γαλλική Λαζάρ για να επεξεργάζεται σχέδια Β, Γ, Δ, κ.α. στις προθέσεις της ήταν να οδεύσουμε στο 2014 και το 2015 σαν πρόβατα για σφαγή. Καθώς, αν δεν άνοιγε το θέμα ο Ντομινίκ Στρος Καν, δείχνοντας πώς το ΔΝΤ είναι που κάνει κουμάντο σε όλο αυτό το όργιο παρασκηνιακών διαβουλεύσεων, δεν θα μαθαίναμε τίποτε. Το ΠΑΣΟΚ επομένως έθαβε το θέμα για να μην χρεωθεί το φιάσκο. Γιατί, αν κάτι αποδεικνύει η συζητούμενη αναδιάρθρωση είναι πως το ελληνικό δημόσιο χρέος δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί. Έχει καταστεί δηλαδή πλέον μη εξυπηρετήσιμο. Επ’ αυτού όμως παρακάτω. Το ΠΑΣΟΚ επομένως το έκρυβε μέχρι να έρθει εκείνη η ώρα, όπως ακριβώς έκανε και πέρυσι αφήνοντας τα πράγματα να φθάσουν στο «και πέντε» έτσι ώστε ένα νέο μνημόνιο – σφαγείο να εμφανιστεί για μια ακόμη φορά ως μονόδρομος!

Το ΔΝΤ ωστόσο δεν ήθελε κάτι τέτοιο! Ο Ντομινίκ Στρος Καν έβγαλε το θέμα στη δημοσιότητα έτσι ώστε ο διακανονισμός να γίνει με όσο το δυνατόν επωφελέστερους όρους για τους ξένους τραπεζίτες. Διαφορετικά αν το θέμα έπρεπε να λυθεί στις αρχές του 2014 και πιθανά μετά από μια αδυναμία του ελληνικού δημοσίου να βρει τα δανεικά που ήθελε για να αποπληρώσει τα παλαιότερα δάνεια τότε το «κούρεμα» των ομολόγων του θα αποτελούσε πραγματικό μονόδρομο. Οι ξένοι τραπεζίτες δηλαδή βλέποντας ότι το ελληνικό δημόσιο αδυνατεί τόσο να τους ξεπληρώσει όσο και να βρει αγοραστές για νέες εκδόσεις ομολόγων, θα έπρεπε να αποδεχθούν μια μείωση, μια «εσωτερική υποτίμηση» για να χρησιμοποιήσουμε την ορολογία τους, των ομολόγων που κατέχουν. Αυτό όμως συνιστά απιστία σε βαθμό κακουργήματος! Εσωτερική υποτίμηση όχι απλώς επιτρέπεται αλλά επιβάλλεται στους μισθούς, τα μεροκάματα, τα επιδόματα, τις συντάξεις και τα ασφαλιστικά δικαιώματα. Όχι στους φόρους, τις τιμές των προϊόντων και πάνω απ’ όλα την αξία των ομολόγων!

Ο Ντομινίκ Στρος Καν λοιπόν τρέχει για να προλάβει. Αποκάλυψε το μυστικό πριν να είναι αργά και πέταξε το μπαλάκι ταυτόχρονα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και δη στη Γερμανία που θα έχει τον τελικό λόγο καθώς από κει προέρχεται το μεγαλύτερο μέρος των δανείων. Η κυβέρνηση από τη μεριά της αρχικά επιχείρησε να κάνει το άσπρο – μαύρο, εμφανίζοντας την αποτυχία της ως θρίαμβο. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι επιχείρησε να αποκρύψει το δραματικό κοινωνικό κόστος που θα έχει η συζητούμενη αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους, η οποία με βάση ανεπίσημες δηλώσεις αξιωματούχου του υπουργείου Οικονομίας προς δημοσιογράφους την προηγούμενη Τρίτη (την ίδια μέρα μάλιστα που ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γ. Πεταλωτής δήλωνε πως «δεν υπάρχει θέμα αναδιάρθρωσης του χρέους») ενδέχεται να έχει μία από τις εξής τρεις μορφές: Επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής, διεύρυνση της περιόδου χάριτος ή και τα δύο. Από αυτές τις εναλλακτικές είναι εμφανές ότι απουσιάζει παντελώς κάθε προοπτική μείωσης του χρέους, «κουρέματος» του κατά την τρέχουσα ορολογία, που θα σήμαινε διαφυγόντα κέρδη από τη μεριά των πιστωτών. Κατά συνέπεια τα σχέδια που είναι αυτή τη στιγμή πάνω στο τραπέζι λειτουργούν κατά προκλητικό τρόπο υπέρ των τραπεζιτών και ως απαραίτητο αντίτιμο έχουν τη διαιώνιση της λιτότητας. Δηλαδή «νέα μνημόνια μέχρι το 2020, το 2030 και βάλε» όπως γράφαμε πριν λίγες εβδομάδες με μοναδικό σκοπό να βρεθούν οι πόροι που θα επιτρέψουν την ομαλή αποπληρωμή των δανείων. Κι αυτό ακριβώς είναι το μεγαλύτερο ψέμα της κυβέρνησης: ότι όλα αυτά τα σχέδια εξασφάλισης των τραπεζών προϋποθέτουν νέα δεινά για τους εργαζόμενους, την μετακύλιση όλου του επιπλέον κόστους στις πλάτες των εργαζομένων που θα δουν τους μισθούς τους να μειώνονται, τους φόρους να εκτοξεύονται και τις παρεχόμενες από το κράτος υπηρεσίες να υποβαθμίζονται σε βαθμό εξαφανίσεως για να αποπληρωθεί το δημόσιο χρέος. Υπό αυτή την έννοια αν αυτό το σχέδιο περάσει τελικά, δηλαδή δεν συναντήσει την πολιτική αντίσταση που απαιτείται έτσι ώστε να ανατραπεί, θα πρόκειται για πραγματική επιτυχία της κυβέρνησης και των τραπεζιτών. Η πτώση των σπρεντ με την ανακοίνωση της είδησης, για πρώτη φορά μάλιστα τον τελευταίο μήνα στις 700 μονάδες, και η βράβευση του Γιωργάκη από τους Γερμανούς επιβεβαιώνουν την ικανοποίηση της αστικής τάξης και των πιστωτών για την ευκολία με την οποία ξεδιπλώνεται το σχέδιο και περνά το ένα μέτρο μετά το άλλο: από την αναδιάρθρωση του χρέους μέχρι την προαναγγελία των νέων Μνημονίων.

Καθοριστικό ρόλο στην επιβολή των νέων μέτρων παίζει η ΕΕ. Ήδη οι ανακοινώσεις που αναμένονται από την Γιουροστάτ για την επόμενη Παρασκευή 22 Οκτώβρη, σχετικά με το «πραγματικό» ύψος του ελλείμματος και του χρέους για το 2009 και κατ’ επέκταση για το τρέχον έτος θα καταστήσουν αναποτελεσματικά τα αντιλαϊκά μέτρα που έχουν ήδη ανακοινωθεί και εφαρμοσθεί. Αυτό άλλωστε είναι ο σκοπός των αναθεωρήσεων και των «γιουροπίαν στατίστικς». Η νομιμοποίηση ενός νέου γύρου αντιλαϊκών μέτρων που θα αυξήσουν τη φτώχεια και την εκμετάλλευση μεταξύ των εργαζόμενων.

Η κυβέρνηση προετοιμάζοντας το έδαφος γι’ αυτές τις ανακοινώσεις προχώρησε από την Πέμπτη στη στοχοποίηση των εργαζομένων στις ΔΕΚΟ μέσα από την δημοσιοποίηση των μισθών και των επιδομάτων τους. Στο επίκεντρο της επίθεσής της δεν βρίσκονται μόνο οι 21.627 εργαζόμενοι των 11 ζημιογόνων ΔΕΚΟ που όπως μάθαμε ο μέσος μισθός τους είναι διπλάσιος από τον μισθό του ιδιωτικού τομέα – λες και κάτι τέτοιο αποτελεί τεκμήριο πολυτελούς διαβίωσης. Πολύ πιο έντονα στο στόχαστρο της κυβέρνησης με το νέο Μνημόνιο ή Μνημόνιο των ΔΕΚΟ, όπως χαρακτηρίζεται το σχετικό πακέτο περικοπών, θα βρεθεί το καθεστώς λειτουργίας και ο χαρακτήρας των συγκεκριμένων επιχειρήσεων. Επιδίωξη της κυβέρνησης είναι η μισθολογική υποβάθμιση των εργαζομένων στις ΔΕΚΟ να γίνει ταυτόχρονα με την αναίρεση κάθε στοιχείου φιλολαϊκής παροχής στις υπηρεσίες τους και την αναδιοργάνωση τους σε μια πλήρως ανταποδοτική βάση. Η κατάργηση της έκπτωσης στον ΟΣΕ που παρεχόταν μέχρι πρόσφατα στους τυφλούς και τους συνοδούς τους, με την υπογραφή της υφυπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης(!) Φώφης Γεννηματά, δείχνει την τύχη που θα έχουν και οι τελευταίες παροχές, έτσι ώστε οι ΔΕΚΟ να καταστούν κερδοφόρες και να πάψουν να επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό. Ώστε μετά, ας μην έχουμε αυταπάτες, να μπορούν να εξυπηρετούν καλύτερα το κεφάλαιο προσφέροντάς του υποτιμολογημένες υπηρεσίες καθιστώντας τις εκ νέου προβληματικές.

Μια επιπλέον γεύση για την προκλητικότητα των φιλοεργοδοτικών παρεμβάσεων της κυβέρνησης προσφέρει και το νομοσχέδιο για την επιτάχυνση των επενδύσεων που κατατέθηκε στη Βουλή την Πέμπτη. Με τις διατάξεις του καταργείται, στο όνομα της άρσης των εμποδίων που καθυστερούν την υλοποίηση των επενδύσεων, κάθε πολεοδομικός κανονισμός, παρακάμπτονται αρχαιολογικές υπηρεσίες και δασαρχεία και καθιερώνονται ακόμη και επιπλέον φορολογικά κίνητρα – καταργείται δηλαδή ακόμη και το ισχύον φορολογικό δίκαιο για να αντικατασταθεί με ένα ακόμη πιο φιλο-επιχειρηματικό, ενώ τα προεδρικά διατάγματα που θα εκδίδει η Διυπουργική Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων θα υπερισχύουν έναντι κάθε άλλου νόμου. Πρόκειται για μια πρωτοφανή οπισθοδρόμηση καθώς παραμερίζει χαρακτηρίζοντας ως αναχρονιστικές ή τροχοπέδη πλήθος προστατευτικών διατάξεων που διασφάλιζαν τα ευρύτερα δημόσια συμφέροντα. Νόμος στο εξής είναι το συμφέρον του επιχειρηματία, το οποίο θα προωθείται χωρίς ακόμη και εκείνες τις ελάχιστες υποχρεώσεις που υπήρχαν ως τώρα.

 Μη εξυπηρετήσιμο το δημόσιο χρέος

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΛΑΪΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΥΣΗ ΠΛΗΡΩΜΩΝ

Αυτό που ωστόσο δεν λέει η κυβέρνηση είναι πως ακόμη και αν εφαρμοστούν όλες αυτές οι αιματηρές θυσίες που θα διευκολύνουν την κερδοφορία του κεφαλαίου οδηγώντας τα δικαιώματα των εργαζομένων εκεί που ήταν τον 19^ο αιώνα, ακόμη και τότε το δημόσιο χρέος θα είναι μη εξυπηρετήσιμο. Αυτό δηλαδή που φέρνει στην επιφάνεια η επιχείρηση αναδιάρθρωσης είναι πως το δημόσιο χρέος με αφορμή την πρόσφατη διεθνή οικονομική κρίση έλαβε διαστάσεις χιονοστιβάδας και υπερέβη οριστικά ένα κρίσιμο όριο κάτω από το οποίο μπορεί να αναχρηματοδοτείται και να διαχειρίζεται ομαλά – όπως συνέβαινε τα τελευταία 20 χρόνια, πάνω από αυτό όμως απειλεί την ευστάθεια και την ομαλή αναπαραγωγή όλης της καπιταλιστικής οικονομίας. Σε αυτό ακριβώς το κρίσιμο σημείο βρίσκεται η Ελλάδα.

Η πρώτη επιλογή που ανοίγεται είναι η πεπατημένη της τρόικας ΔΝΤ – ΕΕ – κυβέρνηση, όπου το ένα αντιλαϊκό μέτρο διαδέχεται το άλλο και παρόλα αυτά το δημόσιο χρέος αυξάνεται ως ποσοστό του ΑΕΠ όπως συμβαίνει τώρα. Η δεύτερη επιλογή αφορά την παύση πληρωμών του δημόσιου χρέους και την επαναδιαπραγμάτευσή του, υπό την απειλή της οριστικής διαγραφής, με στόχο την μεγάλη του μείωση ακόμη και την διαγραφή του. Κάτι αντίστοιχο με αυτό που έκαναν η Αργεντινή ή ο Ισημερινός την προηγούμενη δεκαετία και είναι εντελώς διαφορετικό από την αναδιάρθρωση του χρέους όπως προωθείται σήμερα στην Ελλάδα από το ΔΝΤ και τους τραπεζίτες, στον βαθμό που η επαναδιαπραγμάτευση στοχεύει στην παραγραφή ενός σοβαρού μέρους του χρέους και την κάθετη μείωση του υπόλοιπου με την έκδοση, για παράδειγμα, νέων ομολόγων στη θέση των παλιών που θα αντιστοιχούν σε ένα μέρος της ονομαστικής αξίας εκείνων που θα αναγνωριστούν ως έγκυρα.

Για να δρομολογηθεί όμως αυτή η λύση που είναι εξαιρετικά χρονοβόρα και τεχνικά περίπλοκη απαιτείται μια προϋπόθεση εξόχως πολιτική, όπως τόνισε σε συνέντευξή του στο Πριν που θα δημοσιεύσουμε την επόμενη Κυριακή ο Κλαούντιο Κατς, οικονομολόγος από την Αργεντινή που ήρθε στην Ελλάδα με αφορμή τη διεθνή διάσκεψη του Αριστερού Βήματος. Η προϋπόθεση αυτή είναι η ανάπτυξη λαϊκού κινήματος που θα επιβάλει την άρνηση πληρωμών και την επαναδιαπραγμάτευση του χρέους. Η ανάπτυξη ενωτικών και ανυποχώρητων αγώνων δηλαδή ενάντια στην κυβέρνηση και την αστική τάξη για να μην πληρώσει ο λαός τον λογαριασμό του δημόσιου χρέους αποτελεί προϋπόθεση για να ανοίξει ο δρόμος για την παύση πληρωμών και την επαναδιαπραγμάτευση.

 ΝΟΜΠΕΛ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Ολοκαύτωμα στον ιδιωτικό τομέα

ΜΕΙΩΣΗ ΜΙΣΘΩΝ

Είναι εμφανές ότι εάν όλο αυτό το εξάμηνο οι εργατικές και λαϊκές αντιδράσεις ήταν αντίστοιχες της κυβερνητικής επίθεσης τότε δεν θα προτεινόταν κάθε εβδομάδα και ένα νέο αντιλαϊκό μέτρο, όπως συμβαίνει σήμερα, την ίδια ώρα που στον ιδιωτικό τομέα παρατηρείται μια άνευ προηγουμένου επίθεση. Αυτό που συμβαίνει στις μέρες μας με τα εργατικά δικαιώματα είναι πραγματικά απερίγραπτο. Λες και έχει ανοίξει ο ασκός του Αιόλου! Από τον Τύπο και τις τράπεζες, χώρους δηλαδή που έχαιραν κάποιας σχετικής ασυλίας έως πρόσφατα, μέχρι τη ναυτιλία και τον τουρισμό, όπου αναρωτιέσαι τι άλλο τέλος πάντων θα ζητήσει η εργοδοσία, το κεφάλαιο αξιώνει διαπραγματεύσεις από μηδενική βάση, κάθετη μείωση δηλαδή μισθών και αφαίρεση των σημαντικότερων εργατικών κατακτήσεων, όπως το ωράριο και η κοινωνική ασφάλιση.

Κι είμαστε μόνο στην αρχή, αν δούμε την ατζέντα της επόμενης μέρας όπως την άνοιξαν με επιστολή τους στη Καθημερινή τρεις καθηγητές Οικονομικών που μεταξύ άλλων ζητούν αφορολόγητη εκμετάλλευση των επενδύσεων σε υποδομές για 30 ολόκληρα χρόνια, απολύσεις στον δημόσιο τομέα, πώληση όλων των δημόσιων επιχειρήσεων, δημιουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων, κ.α. Ένας δε εξ αυτών, ο Χριστόφορος Πισσαρίδης, βραβεύτηκε την επομένη με το Νομπέλ Οικονομίας. Πρόκειται για μια διάκριση που εκφράζει την ιδεολογική αντεπίθεση της αστικής τάξης στο έδαφος της οικονομικής κρίσης, όπως άλλωστε συνέβη με την βράβευση του ριγκανικού κατάλοιπου περουβιανού λογοτέχνη Μάριος Βάργκας Λιόσα και του κινέζου Λιού Σιαομπό με το Νομπέλ Λογοτεχνίας, φερόμενου ως αντιφρονούντα, που στην πραγματικότητα είναι ο άνθρωπος του Πεκίνου στις τάξεις των διαφωνούντων. Εξ ου και οι χαλαρές αντιδράσεις της Κίνας στην βράβευση. Στη σφαίρα της οικονομίας αφορμή για την απονομή του Νομπέλ στους Χρ. Πισσαρίδη, Πίτερ Ντάιαμοντ και Ντέιλ Μόρτενσεν αποτέλεσε η συνεισφορά τους στη θεωρία των εργασιακών σχέσεων και της ανεργίας. Ειδικότερα έχουν υποστηρίξει πως όσο υψηλότερα είναι τα επιδόματα ανεργίας τόσο περισσότερο παρατείνεται η ανεργία και επιμηκύνεται η περίοδος εύρεσης εργασίας. Τα επιδόματα ανεργίας ευθύνονται με άλλα λόγια για την ανεργία! Η ιδεολογική μεροληψία της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών της Σουηδίας αγγίζει την θρησκευτική παράκρουση γιατί σήμερα πολύ περισσότερο από ποτέ η έκρηξη της ανεργίας είναι αποτέλεσμα της κρίσης. Συμβαίνει δε σε ένα περιβάλλον απότομης αμφισβήτησης και μείωσης των επιδομάτων ανεργίας και των κοινωνικών παροχών, το οποίο δεν υπάρχει αμφιβολία πως θεωρητικές εργασίες όπως του Χρ. Πισσαρίδη νομιμοποιεί και επιτείνει. Η βράβευση επομένως των Οικονομικών της απορύθμισης προοιωνίζεται τη νέα επίθεση του κεφαλαίου στα εργατικά δικαιώματα.

Ευρύτερα, η επίθεση που είναι σε εξέλιξη δείχνει ότι η κρίση χρέους, παρά μάλιστα τις αδιανόητες μέχρι πρόσφατα διαστάσεις της, δεν αποτελεί παρά την κορυφή του παγόβουνου. Η αδυναμία του ελληνικού καπιταλισμού να εξασφαλίσει την ομαλή αναπαραγωγή του έχει τις ρίζες της στην τρέχουσα διεθνή οικονομική κρίση που οδήγησε σε μείωση τα δημόσια έσοδα, στη χρόνια φοροαπαλλαγή του κεφαλαίου και των στηριγμάτων του, όπως για παράδειγμα η εκκλησία, στις μορφές ενσωμάτωσής του στην διεθνή αγορά, δηλαδή την ένταξη στην ΕΕ και την ευρωζώνη και επίσης στην αδυναμία του να διαχειριστεί την σύγχρονη εργατική τάξη, που οδηγεί σε παροξυσμό την σύγκρουση των παραγωγικών δυνάμεων με τις παραγωγικές σχέσεις. Αν δεν υπήρχαν αυτές οι υποκείμενες δυναμικές ουδέποτε θα είχε λάβει τη σημερινή της μορφή η κρίση δημόσιου χρέους.

Η ανατροπή της επίθεσης επομένως και η ουσιαστική μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση του προβλήματος του δημόσιου χρέους συνδέεται όσο ποτέ άλλοτε με την αντεπίθεση των εργαζομένων και την προβολή όχι μόνο του αιτήματος παύσης πληρωμών του δημόσιου χρέους και της εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη και την ΕΕ (που αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις) αλλά επίσης και αιτημάτων ουσιαστικής βελτίωσης των θέσης τους, όπως είναι γενναίες αυξήσεις σε μισθούς, συντάξεις και επιδόματα ανεργίας.