Ελλείψει Χαλάρωσης ας κουρέψουμε τα ομόλογα της ΕΚΤ

Με ψυχρολουσία ισοδυναμούσε η συνέντευξη Τύπου του επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, την Πέμπτη 7 Σεπτεμβρίου για την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, καθώς επιβεβαιώθηκε ακόμη πιο έντονα ο κίνδυνος να μην ενταχθεί ποτέ η Ελλάδα στο πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης (ή QE στην καθομιλουμένη, εκ του Quantitative Easing) της ΕΚΤ.

Tου Λεωνίδα Βατικιώτη

Να θυμίσουμε ότι τουλάχιστον εδώ κι ένα χρόνο ο ίδιος ο πρωθυπουργός χρύσωνε το χάπι των μέτρων  της δεύτερης αξιολόγησης  υποσχόμενος Ποσοτική Χαλάρωση, την αγορά δηλαδή εκ μέρους της Φρανκφούρτης ελληνικών κρατικών ομολόγων που κρατούν οι τράπεζες. Ένα μέτρο που υποτίθεται ότι θα έδειχνε την εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων στην ελληνική οικονομία.

Οι Ευρωπαίοι ωστόσο άλλα διαμήνυαν, και μάλιστα κατηγορηματικά. Συγκεκριμένα, ο ίδιος ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, μιλώντας στην Επιτροπή Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου στις 6 Φεβρουαρίου 2017 είχε δηλώσει ότι υπάρχουν δύο προϋποθέσεις για την ένταξη της Ελλάδας στο Πρόγραμμα: Η ολοκλήρωση της αξιολόγησης και η βιωσιμότητα του χρέους!

Παρότι ο Ντράγκι δεν άφηνε κανένα περιθώριο συζήτησης ή χαλαρότερης ερμηνείας, ο πρωθυπουργός και οι κορυφαίοι υπουργοί του όπως ο Ευ. Τσακαλώτος διατυμπάνιζαν την ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα. Εξαπατούσαν έτσι την κοινωνία με διπλό τρόπο. Γιατί όχι μόνο ακόμη και η πιθανή ένταξη δε θα σηματοδοτούσε καμιά θετική εξέλιξη για τους εργαζόμενους, αλλά για κάτι ακόμη πιο απλό: Γιατί η Ελλάδα με ένα χρέος στο ύψος του 180% του ΑΕΠ και χωρίς να υπάρχει κανένα σαφές σχέδιο έστω και απομείωσης του στο ορατό μέλλον, απλώς, δεν πληροί τους όρους ένταξης! Πίστευαν με λίγα λόγια οι ΣΥΡΙΖΑίοι πώς θα μπορούσαν να μεταφέρουν τις λογικές ακροβασίες και τη θολούρα με την οποία συσκοτίζουν τη συζήτηση για το χρέος βαφτίζοντας το κρέας ψάρι και στην ΕΚΤ. Για την ΕΚΤ ωστόσο το χρέος είναι μη βιώσιμο, τελεία και παύλα…

Just posted – ECB press conference transcript of Q&A https://t.co/hpFDnGv0Ie pic.twitter.com/HlaFawkIab

— ECB (@ecb) September 7, 2017

Η συνέντευξη Τύπου του Ντράγκι την Πέμπτη 7 Σεπτεμβρίου ήταν ένα επιπλέον καρφί στο φέρετρο των μάταιων προσδοκιών των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Ο επικεφαλής της ΕΚΤ ανακοίνωσε κατ’ αρχήν ότι αφήνει ανέγγιχτα τα επιτόκια στο σημερινό τους ύψος, ή καλύτερα βάθος, καθώς το βασικό επιτόκιο αναχρηματοδότησης παρέμεινε στο 0%, το επιτόκιο οριακής χρηματοδότησης στο 0,25% και το επιτόκιο καταθέσεων στο -0,4%. Όπως φαίνεται στο διάγραμμα που παραθέτουμε τα επιτόκια ξεκίνησαν να μειώνονται στο τέλος του 2008, με το ξέσπασμα της κρίσης, ενώ στο σημερινό τους …βάθος βρίσκονται σχεδόν 1,5 χρόνο. Τα έκτακτα μέτρα διήρκεσαν σχεδόν μια δεκαετία που αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ευρώ.

Καιρός επομένως για επιστροφή στην κανονικότητα δεδομένου μάλιστα ότι, με βάση όσα είπε ο Μ. Ντράγκι, οι στόχοι επετεύχθησαν. Ο κίνδυνος του αποπληθωρισμού που θα «ιαπωνοποιούσε» την ευρωπαϊκή οικονομία αντιμετωπίστηκε και φέτος ο πληθωρισμός αναμένεται να φτάσει το 1,5%, το 2018 το 1,2% και το 2019 το 1,5%. Επιπλέον, η ανάπτυξη …ήρθε! Όχι τίποτε σπουδαία πράγματα και πολύ περισσότερο ούτε συμμετρικά κατανεμημένα. Παρόλα αυτά, 2,2% για φέτος, 1,8% για το 2018 και 1,7% για το 2019 δεν είναι κι αδιάφορα… Και σε τελική ανάλυση, όπως το έλεγαν κι οι παλιότεροι οικονομολόγοι, το χρέος της ΕΚΤ σταμάτησε όταν οδήγησε το άλογο στο ποτάμι. Αν δεν ήπιε νερό δεν είναι δική της δουλειά…

Πέραν της αύξησης του πληθωρισμού και του ΑΕΠ, η ΕΚΤ ετοιμάζεται να μαζέψει τα εργαλεία έκτακτης ανάγκης που ξεδίπλωσε εξ αιτίας της αφόρητης πίεσης που ασκεί η Γερμανία η οποία επικρίνει την ΕΚΤ ότι υποσκάπτει τις προσπάθειές της για εφαρμογή αντιλαϊκών μέτρων. Το Βερολίνο συγκεκριμένα διακηρύσσει ότι πρώτο, η χαλαρή νομισματική πολιτική αναβάλλει την ψήφιση μέτρων για μείωση του εργατικού κόστους και του κράτους πρόνοιας, καθώς μόνο μέσω αυτών των οδών έρχεται η ανάπτυξη, και δεύτερο, τα 2 τρισ. ευρώ που έχει ρίξει η ΕΚΤ στην αγορά ή τα 60 δισ. ανά μήνα έχουν γεμίσει τον κόσμο φούσκες. Από τις τιμές των μετοχών στα χρηματιστήρια και τα κρυπτονομίσματα μέχρι τις τιμές των ειδών πολυτελείας (κοσμήματα, έργα τέχνης, κ.α.) όλα έχουν οδηγηθεί στη στρατόσφαιρα. Κι όσο γι’ αυτό έχουν δίκιο…

Έτσι, στη συνέντευξη Τύπου ο Μάριο Ντράγκι ανακοίνωσε ότι στη συνεδρίαση του Οκτωβρίου θα ξεκινήσει πιθανότατα η συζήτηση για τον τερματισμό της Ποσοτικής Χαλάρωσης, με τον ρυθμό της μείωσης να παραμένει ζητούμενος ώστε να αποφευχθούν τα σοκ. Πιθανότερος χρόνος που θα ξεκινήσει να κλείνει η στρόφιγγα της Ποσοτικής Χαλάρωσης είναι ο Ιανουάριος του 2018. Δηλαδή, σε τρεις μήνες. Πού καιρός επομένως για ένταξη της Ελλάδας στην Ποσοτική Χαλάρωση…

Πρέπει να ομολογήσουμε ωστόσο ότι το …ευγενές ιδανικό της ένταξης στην Ποσοτική Χαλάρωση δεν ενέπνευσε μόνο τους …οραματιστές του ΣΥΡΙΖΑ.

«Μεγάλη μας ελπίδα» αποκαλεί την ένταξη ο Βαγγέλης Βενιζέλος στο βιβλίο του Μύθοι και αλήθειες για το δημόσιο χρέος 2012-2017 (εκδ. Επίκεντρο, 2017). Γράφει κι άλλα ενδιαφέροντα και κυρίως …χρήσιμα πράγματα για την ΕΚΤ ο αντιπρόεδρος του Σαμαρά. Αναφέρει κατά λέξη στη σελ. 50: «Μήπως θα μπορούσαμε να κουρέψουμε τα ομόλογα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας; Εάν κουρεύαμε τα ομόλογα ελληνικού δημοσίου που είχε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, δεν θα μπαίναμε ποτέ ξανά στα προγράμματα τύπου QE, που είναι η μεγάλη μας ελπίδα τώρα. Διότι» συνεχίζει ο Βαγγέλης Βενιζέλος με το πομπώδες ύφος και το υπέρμετρο εγώ που υπερβαίνουν ακόμη και το δικό του εκτόπισμα «αυτά τα ομόλογα τα είχε πάρει η ΕΚΤ μέσω προγραμμάτων, που είναι ο προκάτοχός του QE… Άρα έπρεπε οπωσδήποτε να εξαιρεθεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Ευρωσύστημα», καταλήγει ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, πάντα βαθιά πεπεισμένος για την αλήθεια των λεγομένων του.

Από τη στιγμή όμως που την Ποσοτική Χαλάρωση θα τη διαβάζουμε μόνο στις ειδήσεις, μήπως εκλείπει και ο λόγος που δεν κουρεύαμε τα ομόλογα της ΕΚΤ, σύμφωνα πάντα με τον Βαγγέλη Βενιζέλο;

Πηγή: Kommon

Προς όφελος των τραπεζών τα μέτρα Ντράγκι

«Αν προσπαθούσα να εξηγήσω την απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας της 10^ης Μαρτίου σε ένα παιδί θα το έκανα κάπως έτσι: Φαντάσου ότι περιμένεις ένα ταξίδι κατά τη διάρκεια των σχολικών διακοπών που θα κάνεις το γύρο της χώρας κι αντί γι’ αυτό χάνεις δύο εβδομάδες από το σχολείο, πετάς με αεροπλάνο πρώτη θέση για τη Ντίσνεϋλαντ, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μπαίνεις στο πιλοτήριο, μετά μένεις σε ένα σοκολατένιο ξενοδοχείο, είσαι σε θέση να δοκιμάζεις κάθε παιχνίδι κάθε μέρα χωρίς να περιμένεις στη σειρά και στο τέλος πριν κοιμηθείς παίζεις μόνος σου με τον πραγματικό Μίκυ Μάους». Με αυτά τα λόγια περιέγραψε τις ανακοινώσεις του Μάριο Ντράγκι στους Financial Times στέλεχος της Ντόιτσε Μπανκ. Ναι, της γερμανικής τράπεζας που για το 2015 ανακοίνωσε ζημιές ύψους 6,7 δισ. ευρώ (για πρώτη φορά μετά το 20108) και για το πρώτο τρίμηνο του 2016 επιπλέον ζημιές ύψους 2,1 δις. ευρώ, χωρίς ακόμη κανείς να γνωρίζει αν θα καταφέρει να απασφαλίσει την ωρολογιακή βόμβα ύψους 75 τρις δολ. που έχει ενεργοποιήσει στα θεμέλια του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος με τοποθετήσεις σε παράγωγα υψηλού κινδύνου.

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Κι όποιος ακόμη δεν έχει πειστεί για το ποιοί είναι οι ευνοημένοι και για ποιους σχεδιάστηκαν τα μέτρα Ντράγκι ας ρίξει μια ματιά στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, όπου μια μέρα μετά τις ανακοινώσεις, την Παρασκευή 11 Μαρτίου τόσο ο δείκτης Dow όσο κι ο δείκτης S&P500 κατέγραψαν το υψηλότερο επίπεδο από τις αρχές του 2016. Για όλους έχει ο «Σούπερ Μάριο»…

Οι ανακοινώσεις που έγιναν στην Φρανκφούρτη συνέπεσαν με την συμπλήρωση ενός έτους αφότου η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ξεκίνησε να εφαρμόζει, αντιγράφοντας την αμερικανική ομοσπονδιακή τράπεζα, το δικό της πακέτο νομισματικής χαλάρωσης, ρίχνοντας στην αγορά κάθε μήνα 60 δις. ευρώ σε μια προσπάθεια να δώσει ώθηση στην βαλτωμένη οικονομία και να αποτρέψει τον αποπληθωρισμό. Το Δεκέμβριο του 2015 με νεώτερή της απόφαση επέκτεινε το πρόγραμμα μέχρι το Μάρτιο του 2017. Με την ίδια απόφαση μείωσε το επιτόκιο καταθέσεων στο -0,3% από -0,2%.

Πλημμυρίδα ρευστού

Οι ανακοινώσεις της 10^ης Μαρτίου ήταν στην ίδια κατεύθυνση, με μεγαλύτερη ένταση.  Καταψηφίστηκαν δε, ως είθισται, από τον αντιπρόσωπο της Γερμανίας στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ και τον επικεφαλής της ολλανδικής κεντρικής τράπεζας που αν και τα χρηματοπιστωτικά τους ιδρύματα ωφελούνται τα μέγιστα, στον καταμερισμό ρόλων έχουν αναλάβει να παίζουν τους «σκληρούς», ζητώντας σφιχτή νομισματική πολιτική. Συγκεκριμένα, το ποσό που θα πέφτει στην αγορά θα αυξηθεί φτάνοντας τα 80 δισ. ευρώ μηνιαίως, αρχής γενομένης από τον Απρίλιο. Με αυτό το ποσό πλέον δεν θα αγοράζονται μόνο κρατικά ομόλογα όπως συνέβαινε ως τώρα (εξαιρουμένων αυθαίρετα, εννοείται, εκείνων των χωρών που ήθελε να πιέσει πολιτικά, όπως η Ελλάδα, το πρώτο επτάμηνο του 2015) ή καλυμμένα τραπεζικά ομόλογα με υποθήκες ακίνητης περιουσίας. Στη λίστα με τα ψώνια πλέον συγκαταλέγονται και εταιρικά ομόλογα που εκδίδουν επιχειρήσεις. Σε παγκόσμιο επίπεδο, πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά ομολόγων μετά από αυτή των κρατικών (με το χαρακτηριστικό τους να είναι ότι κατά τεκμήριο αποτελούν προϊόντα υψηλότερου ρίσκου και αντίστοιχων αποδόσεων) αντιπροσωπεύοντας σύμφωνα με την τράπεζα Merrill Lynch, το 30% της αγοράς ομολόγων. Η προσθήκη τους στη λίστα εν δυνάμει αγορών  της ΕΚΤ επανέφερε ήδη τις αποδόσεις τους σε λογικά επίπεδα μετά την άνοδο που προκάλεσαν οι ανησυχίες για την παγκόσμια οικονομία, την πτώση των τιμών των εμπορευμάτων και την οικονομία της Κίνας. Το επιτόκιο μειώνεται περαιτέρω στο -0,4% ενώ, κι αυτό είναι πραγματικά νέο, η ΕΚΤ θα εγκαινιάσει τέσσερις νέες πράξεις χρηματοδότησης των τραπεζών (επονομαζόμενες Στοχευμένες Μακροπρόθεσμες Λειτουργίες Αναχρηματοδότησης – Targeted Longer-Term Refinancing Operations) από τον Ιούνιο του 2016 μέχρι τον Μάρτιο του 2017. Με αυτές τις πράξεις, επί της ουσίας η ΕΚΤ, θα πληρώνει τις εμπορικές τράπεζες για να δανείζουν χρήματα και να αυξάνουν έτσι τη ρευστότητα της οικονομίας, όπως ελπίζει η Φρανκφούρτη ότι θα συμβεί. Με το νέο αυτό εργαλείο τέσσερις φορές το χρόνο οι εμπορικές τράπεζες  θα διεκδικούν ρευστό ίσο με το 30% των δανείων τους, το οποίο υποχρεούνται να επιστρέψουν μέχρι το 2020, χωρίς καμία επιβάρυνση. Μιλάμε δηλαδή για 4ετή δωρεάν δανεισμό! Στην περίπτωση δε που οι τράπεζες δανειστούν περισσότερα χρήματα θα καταβάλουν επιτόκιο ύψους 0,4%. Μόνον…

Η συλλογιστική της ΕΚΤ έχει ως εξής: διευκολύνοντας τις τράπεζες, αυτές θα αυξήσουν τα δάνειά τους στις επιχειρήσεις, οι οποίες με τη σειρά τους θα προχωρήσουν σε νέες επενδύσεις κι έτσι θα αυξηθεί το ΑΕΠ. Μέχρι στιγμής δεν έχει υλοποιηθεί τίποτε από τα παραπάνω. Μάρτυρας τα αναιμικά ποσοστά αύξησης του ΑΕΠ, καθώς για φέτος η οικονομία της ευρωζώνης αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,4% και για το 2017 και το 2018 κατά 1,7% και 1,8% επίσης. Ο μόνος στόχος για τον οποίο η ΕΚΤ μπορεί να επαίρεται ότι υλοποιείται είναι του πληθωρισμού, καθώς παραμένει σταθερά κάτω από 2%. Για την ακρίβεια το 2016 θα είναι ο τρίτος χρόνος στη σειρά που ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη θα κινείται κάτω από το μισό του 2%, φλερτάροντας επικίνδυνα με τον αποπληθωρισμό. Δοθείσης της αδυναμίας αυτής της πολιτικής να τροφοδοτήσει την οικονομική ανάπτυξη (που δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας) αποτυγχάνοντας δηλαδή, βεβαιωμένα πλέον, στον ονομαστικό της στόχο, συνάγεται ότι ο μοναδικός ωφελημένος των μέτρων που ανακοίνωσε η ΕΚΤ είναι οι τράπεζες. Ζητούμενο από τη μεριά της Φρανκφούρτης είναι η εξυγίανση των τραπεζικών χαρτοφυλακίων, κι ας μη το ομολογεί δημόσια!

Ζητούνται καταναλωτές

Η αναποτελεσματικότητα των μέτρων της ΕΚΤ δείχνει επίσης ότι το πρόβλημα των επιχειρήσεων που δεν προχωρούν σε επενδύσεις ή και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας δεν είναι η έλλειψη ρευστού κι εν γένει κεφαλαίων. Το πρόβλημα τους είναι, μεταξύ άλλων, η ελλιπής καταναλωτική ζήτηση λόγω παρατεταμένης λιτότητας που δεν επιτρέπει στους μισθωτούς και τα μεσαία στρώματα να προβούν σε αγορές ειδών πέραν των άμεσα αναγκαίων, τα χαμηλά περιθώρια κέρδους που αφήνει η μεταποίηση, αντίθετα με τις υπεραποδόσεις της χρηματοπιστωτικής αγοράς, κ.α.

Επομένως, η δραπέτευση από αυτή την παγίδα ρευστότητας που με μαθηματική ακρίβεια οδηγεί στην ιαπωνοποίηση της ευρωπαϊκής οικονομίας θα μπορούσε να γίνει μόνο αν στηριζόταν ξανά το λαϊκό εισόδημα με αυξήσεις σε μισθούς, συντάξεις και επιδόματα ανεργίας, με μείωση των ωρών εργασίας που θα δημιουργούσε επιπλέον θέσεις εργασίας αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα της ανεργίας, κ.α. Πρόκειται για πολιτικές όμως που είναι καταστατικά απαγορευμένες στο πλαίσιο της ευρωζώνης…

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Επίκαιρα στις 17 Μαρτίου 2016

Ποσοτική Χαλάρωση δώρο στην ολιγαρχία του χρήματος (Πριν, 5 Απριλίου 2015)

Ένα μήνα ζωής συμπλήρωσε το σχέδιο της Ποσοτικής Χαλάρωσης στην ευρωζώνη, όπως ονομάστηκε η μαζική αγορά ομολόγων αξίας 1,1 τρισ. από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που θα ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο του 2016 και ήδη οι πρώτες ενδείξεις για τις αλυσιδωτές επιπτώσεις του στην οικονομία χαρακτηρίζονται θετικές, χωρίς προφανώς να πρόκειται για θεαματικές αλλαγές ή ανατροπή του κλίματος. Σε σχέση με ένα χρόνο πριν η συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ έχει μειωθεί κατά 20% (βοηθώντας τις εξαγωγικές επιχειρήσεις) κι οι τιμές των ευρωπαϊκών μετοχών έχουν αυξηθεί κατά 16%, οι δείκτες εμπιστοσύνης στην οικονομία βρίσκονται σε υψηλό 4ετίας κι οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων κινούνται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα με τους πορτογαλικούς 10ετείς τίτλους να διαπραγματεύονται στην δευτερογενή αγορά στο 1,68% τους ισπανικούς και πορτογαλικούς στο 1,22% και τους γερμανικούς σε αρνητικά ή οριακά θετικά επίπεδα, αναλόγως των λήξεων. Διαμορφώνεται έτσι ένα ιδανικό περιβάλλον για φθηνό δανεισμό και αναχρηματοδότηση του χρέους που θα ωφελήσει όλες τις χώρες της ευρωζώνης εκτός φυσικά της Ελλάδας και της Κύπρου που αν και χρήζουν της μεγαλύτερης ανάγκης έχουν εξαιρεθεί. Και μεταξύ των υπόλοιπων χωρών ωστόσο τα οφέλη δεν κατανέμονται οριζόντια καθώς οι αγορές κρατικών ομολόγων της ΕΚΤ είναι συνάρτηση της συμμετοχής κάθε χώρας στο μετοχικό κεφάλαιο της. Έτσι, για μια ακόμη φορά, η Γερμανία θα είναι ο μεγάλος κερδισμένος καθώς αναμένεται η ΕΚΤ να αγοράσει το 23% του γερμανικού χρέους. Καθόλου τυχαία την 1^η Απριλίου η ατμομηχανή της ευρωζώνης πέτυχε να πουλήσει 5ετείς τίτλους (με ημερομηνία λήξης τον Απρίλιο του 2020) με επιτόκιο -0,10% καταφέρνοντας να συγκεντρώσει 3,4 δισ. ευρώ. Στην πράξη δηλαδή η ολιγαρχία του χρήματος πληρώνει για να δανείζει την Γερμανία!

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Η Ποσοτική Χαλάρωση του Ντράγκι δεν κατάφερε μόνο να βελτιώσει τη θέση των ηγεμονικών χωρών εντός της ευρωζώνης. Πέτυχε επίσης να βελτιώσει τις συνθήκες χρηματοδότησης των ιδιωτικών εταιρειών και να αναβαθμίσει τη θέση της ευρωζώνης στον παγκόσμιο ανταγωνισμό μεταξύ των διαφορετικών χρηματοοικονομικών κέντρων. Η ευρωζώνη έτσι αναδεικνύεται σε πόλο έλξης, όπως μαρτυρά ο συνωστισμός αμερικανικών εταιρειών στην γηραιά ήπειρο που εκδίδουν εταιρικά ομόλογα επιδιώκοντας να εκμεταλλευθούν τα χαμηλά επιτόκια. Επίδοση ρεκόρ θεωρούνται για παράδειγμα οι 24 εκδόσεις ομολόγων σε ευρώ το τελευταίο διάστημα από αμερικανικές εταιρείες κολοσσούς (Κόκα – Κόλα, ΑΤ&Τ, κ.α.), ενώ το κλίμα ευφορίας υπογραμμίζει η αύξηση του χρόνου αποπληρωμής των σχετικών ομολόγων, που πλέον ξεπερνούν τα 9 έτη, όταν μόλις το πρώτο τρίμηνο του 2009 η μέση διάρκεια τους ήταν στο μισό!

Τα θετικά αποτελέσματα από την πλημμυρίδα ρευστού που απελευθέρωσε ο Μάριο Ντράγκι τελειώνουν κάπου εδώ, χωρίς να υπάρχει το παραμικρό θετικό για την ανεργία (παρότι είναι νωρίς να μετρηθεί), ούτε καν για τον πληθωρισμό, καθώς αναμένεται ότι ο αποπληθωρισμός ήρθε για να μείνει. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι το σχέδιο του ιταλού τραπεζίτη διέψευσε τις γερμανικές αντιρρήσεις, βάσει των οποίων η Ποσοτική Χαλάρωση θα ανέστειλε την εφαρμογή των περίφημων μεταρρυθμίσεων ή, κοινώς, των αντιλαϊκών μέτρων. Όπως ακριβώς το είχε περιγράψει κι η ΕΚΤ στις οδηγίες που έστειλε στα κράτη μέλη της ευρωζώνης η αγορά των ομολόγων δεν μετρίασε την επιμονή των κυβερνήσεων να ψηφίζουν αντιλαϊκούς νόμους για την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων (βλέπε Ιταλία), προς όφελος των τραπεζών (βλέπε Ισπανία), σε βάρος των κοινωνικών δαπανών (βλέπε Γαλλία), κ.λπ.

Έτσι, η Ποσοτική Χαλάρωση τα μόνα δώρα που έφερε ήταν για την ολιγαρχία του χρήματος, ενώ οξύνει τις μακροπρόθεσμες αντιφάσεις με την δημιουργία μια γιγαντιαίας φούσκας.

ΕΚΤ: Ποσοτική νομισματική χαλάρωση και ποιοτικό …σφίξιμο της λιτότητας σε ευρωζώνη και Ελλάδα (Πριν, 24/1/2015)

Ως καρότο για τον ΣΥΡΙΖΑ χαρακτήρισε το ειδησεογραφικό πρακτορείο Μπλούμπεργκ τους όρους που περιλαμβάνονται στις ανακοινώσεις του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, λόγω των κινήτρων που περιέχει ώστε η επόμενη κυβέρνηση να αποδεχθεί τους όρους των πιστωτών στις διαπραγματεύσεις που θα ξεκινήσουν για την τύχη του ελληνικού δημόσιου χρέους.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Το παράξενο είναι ότι έτσι ακριβώς, σαν καρότο κι όχι σαν μαστίγιο όπως στην πραγματικότητα είναι, αντιμετώπισε κι η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ τους όρους του Ντράγκι που σε ό,τι αφορά την Ελλάδα είναι δύο κι επικεντρώνονται: Πρώτο, στην αυστηρή προϋπόθεση ολοκλήρωσης της αξιολόγησης από την Τρόικα ώστε να ενταχθούν και τα ελληνικά ομόλογα στις ευνοϊκές ρυθμίσεις της ποσοτικής χαλάρωσης, όπως αποκαλείται το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, και δεύτερο στην αποπληρωμή των ομολόγων που ήδη διακρατά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και λήγουν τους επόμενους μήνες, βάσει του όρου ότι η Φρανκφούρτη δεν μπορεί να κατέχει πάνω από το 33,3% του χρέους κάθε χώρας. Για να αγοραστούν νέα ομόλογα επομένως πρέπει να πληρωθούν τα υπάρχοντα, διαμηνύει η ΕΚΤ, ακυρώνοντας οποιαδήποτε σκέψη πιθανά υπήρχε για εφαρμογή της απόφασης του συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ και παύση πληρωμών του δημόσιου χρέους∙ ενδεχόμενο που είχε αποκλείσει καθαρά ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας σε πρόσφατή συνέντευξή του στην Real News, δηλώνοντας ότι το ομόλογο που λήγει τον Μάρτιο θα πληρωθεί. Συνεχίζοντας ο ΣΥΡΙΖΑ σε αυτή την γραμμή πλήρους υποταγής στους πιστωτές, που αποτελεί και προάγγελο για την στάση που θα τηρήσει τους επόμενους μήνες στις διαπραγματεύσεις για το χρέος, αντί να αποδοκιμάσει τους όρους του Ντράγκι δηλώνοντας ότι αποτελούν θηλιά στον λαιμό της επόμενης κυβέρνησης και ακυρώνουν την ελεύθερη βούληση των εκλογέων πριν καν αυτή εκφραστεί στις κάλπες στον βαθμό που εκβιάζουν και επιβάλλουν την συνέχιση της σημερινής πολιτικής, έσπευσε να χαιρετήσει τις ανακοινώσεις με ανακοίνωση του γραφείου Τύπου όπου αναφέρεται κατά λέξη πως «πρόκειται για μια σημαντική απόφαση, την οποία και θα αξιοποιήσει η επόμενη ελληνική κυβέρνηση προς όφελος της χώρας»… Αυτή όμως η «σημαντική απόφαση», που πρωτίστως αποτελεί ράπισμα στην κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου δεδομένου ότι πέντε χρόνια μετά την υπαγωγή στα Μνημόνια και ένα χρόνο μετά το success story τα ελληνικά ομόλογα παραμένουν στο επίπεδο των σκουπιδιών την κατώτερη δηλαδή διαβάθμιση, υπονοεί την πλήρη αποδοχή των 19 όρων της Τρόικας που είχε θέσει ως προαπαιτούμενους για να ολοκληρωθεί επιτυχώς η τρέχουσα αξιολόγηση. Μεταθέτοντας ο Ντράγκι την υλοποίηση του προγράμματος αγοράς κρατικών τίτλων μετά το πράσινο φως της Τρόικας, σημαίνει ότι δίπλα στην εκταμίευση των δόσεων οι πιστωτές παρατάσσουν ένα ακόμη όπλο με το οποίο απειλούν την κυβέρνηση. Κι αν για τον δούλο Σαμαρά αποτελεί δικαίωση της πολιτικής πλήρους υποταγής και παράδοσής του στους δανειστές, για τον ΣΥΡΙΖΑ πώς αποτελεί «σημαντική απόφαση» στον βαθμό που ακυρώνει τις εξαγγελίες του και διαμορφώνει ένα πολύ χειρότερο έδαφος διαπραγματεύσεων;

Θηλιά στον λαιμό της επόμενης ελληνικής κυβέρνησης οι όροι συμμετοχής στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων ύψους 1,1 τρισ. ευρώ

Παρότι η αγορά ελληνικών τίτλων αποτελεί αμελητέα ποσότητα, μόλις 23 δις. ευρώ, η αντιμετώπιση που επιφυλάχθηκε όχι μόνο για τη χώρα μας αλλά και για όλες τις άλλες που τελούν υπό Μνημονιακή κατοχή, αποκάλυψε ότι τα μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης που περιλαμβάνουν την αγορά κρατικών άλλα όχι εταιρικών τίτλων ύψους 60 δισ. ευρώ μηνιαίως από τον Μάρτιο του 2015 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2016 (συνολικής αξίας 1,1 τρισ. ευρώ) δεν ισοδυναμούν με μια στροφή στην οικονομική πολιτική της Ευρώπης ή πολύ περισσότερο χαλάρωση της πολιτικής της λιτότητας. Οι περίφημες μεταρρυθμίσεις δεν αναστέλλονται, αλλά επιταχύνονται όσο η ΕΚΤ θα συσσωρεύει κρατικά ομόλογα. Ενδεικτική είναι η τελευταία παράγραφος της επίσημης ανακοίνωσης της ΕΚΤ, υποδεικνύοντας έναν ακόμη λόγο για τον οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ όφειλε να αποδοκιμάσει τις αποφάσεις της ΕΚΤ, αντί να τις χαρακτηρίσει «σημαντικές»: «Προκειμένου να αυξηθεί η επενδυτική δραστηριότητα, η δημιουργία θέσεων εργασίας και η παραγωγικότητα χρειάζεται να συμβάλλουν αποφασιστικά άλλες περιοχές πολιτικής. Συγκεκριμένα, η προσδιορισμένη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στις αγορές εργασίας και προϊόντων, όπως επίσης και δράσεις βελτίωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος για τις εταιρείες απαιτείται να αποκτήσουν ώθηση σε αρκετές χώρες. Είναι σημαντικό οι δομικές μεταρρυθμίσεις να εφαρμοστούν ταχέως, αξιόπιστα και αποτελεσματικά… Οι δημοσιονομικές πολιτικές πρέπει να υποστηρίξουν την οικονομική ανάκαμψη, ενώ θα επιβεβαιώνουν την βιωσιμότητα του χρέους σε συμμόρφωση με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης που παραμένει σημείο αναφοράς», αναφέρεται κατά λέξη στη «σημαντική απόφαση»!

Τα μέτρα του Ντράγκι (που αποτελούν μια πιο συντηρητική εκδοχή αντίστοιχων μέτρων αύξησης της ρευστότητας που εφαρμόστηκαν στις ΗΠΑ, όπου περιλαμβανόταν επιπλέον κι η αγορά εταιρικών ομολόγων, χωρίς όμως να καταφέρουν να αποτρέψουν την χρεοκοπία του Ντιτρόιτ) παρότι δεν αναιρούν την πολιτική λιτότητας σηματοδοτούν μια στροφή στη νομισματική πολιτική, μέσω της αναίρεσης καταστροφικών κι ανεπιθύμητων δυναμικών που είχαν αναπτυχθεί στο έδαφος της κρίσης. Όπως για παράδειγμα ο αποπληθωρισμός (στο -0,2% κινήθηκε σε ετήσια βάση τον Δεκέμβριο το επίπεδο τιμών στην ευρωζώνη). Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι στο επίπεδο των τιμών ήταν αναμφισβήτητα η ραγδαία (κι εξόχως ευεργετική για νοικοκυριά κι επιχειρήσεις, σε όποιες χώρες έγινε τουλάχιστον αισθητή) πτώση των τιμών του πετρελαίου. Η προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έγκειται στην επαναφορά του πληθωρισμού στο επίπεδο – στόχο του 2%, μέσω της αύξησης της ρευστότητας. Το πρόβλημα ωστόσο του αποπληθωρισμού δεν λύνεται με την αγορά κρατικών ομολόγων που ως κατ’ εξοχήν ευνοημένους θα έχει τις τράπεζες οι οποίες θα ξεφορτώσουν στην ΕΚΤ ομόλογα που διαθέτουν κι έτσι – με βάση το σκεπτικό της Φρανκφούρτης – θα αρχίσουν να δανείζουν νοικοκυριά (η δανειακή επέκταση στα οποία το Νοέμβριο ήταν μόλις 0,7% σε ετήσια βάση) και επιχειρήσεις (-1,3%) και στη συνέχεια το ΑΕΠ θα αυξηθεί από το επίπεδο του 0,2% που κυμάνθηκε το τρίτο τρίμηνο του 2014, ενώ σε σχέση με το επίπεδο του 2008 καταγράφει πτώση της τάξης των 3 μονάδων! Το πραγματικό πρόβλημα της ευρωζώνης είναι ότι η άνοδος των κερδών που έχουν προκαλέσει οι αντεργατικές μεταρρυθμίσεις (μέσω της μείωσης των μισθών, της ελαστικοποίησης των εργασιακών σχέσεων, κ.α.) δεν έχει καταφέρει να αντισταθμίσει την πτώση των κερδών από την μείωση της συνολικής ζήτησης τα τελευταία χρόνια εξ αιτίας της λιτότητας. (Η πτώση του πραγματικού ΑΕΠ και της πραγματικής ζήτησης στην ευρωζώνη από το 2008 μέχρι το 2014 φαίνεται παραστατικά στο διάγραμμα). Έτσι το επίπεδο της συνολικής κερδοφορίας, που διαρκώς «υπονομεύεται» και ωθείται προς τα κάτω από την τεχνολογική πρόοδο και την αυξημένη οργανική σύνθεση της παραγωγής, παραμένει καθηλωμένο.

Την δική της συμβολή στο στόχο ανόδου της καπιταλιστικής κερδοφορίας φιλοδοξεί να έχει η πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ έναντι των κυριοτέρων ξένων νομισμάτων στο επίπεδα που βρισκόταν πριν 11 χρόνια, πχ προς το δολάριο στο 1,16, που είναι άμεσο αποτέλεσμα της ποσοτικής χαλάρωσης. Η ώθηση που θα δώσει στις εξαγωγές (εκείνων εννοείται των χωρών που παράγουν διεθνώς ανταγωνιστικά προϊόντα, όπως η Γερμανία) υπόσχεται αυξημένες πωλήσεις και κέρδη. Ροές που στην περίπτωση εκείνη στην οποία η Γερμανία είχε δικό της νόμισμα, δεν υπήρχε δηλαδή ευρώ, ουδέποτε θα πραγματοποιούνταν λόγω του ότι η συναλλαγματική ισοτιμία του μάρκου θα βρισκόταν στα ουράνια και τα εξαγωγικά κέρδη σημαντικά περιορισμένα, οπότε η πολιτική μείωσης του εργατικού κόστους στο εσωτερικό θα προκαλούσε ανυπέρβλητα εμπόδια στην πραγμοποίηση της υπεραξίας.

Η ποσοτική χαλάρωση, που προκάλεσε ράλυ στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, έρχεται να διαχειριστεί και να αντιμετωπίσει αυτές τις αντινομίες. Ταυτόχρονα όμως γεννά νέες, όπως οι φούσκες που θα δημιουργήσει η αυξημένη ρευστότητα στον βαθμό που η διευκόλυνση προς τις τράπεζες δεν πρόκειται να αυξήσει τις χορηγήσεις τους. Πρώτο μέλημα των τραπεζών θα συνεχίσει να είναι η βελτίωση των προβληματικών ισολογισμών τους κι η εξυγίανση των τοξικών χαρτοφυλακίων τους. Μάρτυρας άλλωστε των περιορισμένων ορίων που έχει η αύξηση της νομισματικής κυκλοφορίας στην επίλυση της κρίσης είναι κι οι ΗΠΑ, όπου τα αντίστοιχα μέτρα απλώς μετέθεσαν την κρίση, διευκολύνοντας εν τω μεταξύ τις αναδιαρθρώσεις του κεφαλαίου και την παραπέρα υποτίμηση της εργατικής δύναμης. Τίποτε καλύτερο…