Ετικέτα: Ουκρανία

Η βιομηχανία όπλων μεγάλος κερδισμένος της κλιμάκωσης του πολέμου στην Ουκρανία, του Λεωνίδα Βατικιώτη

«Η παραγωγή των πυραυλικών συστημάτων Himars διακόπηκε από το 2013 ως το 2017 όταν οι πολεμικές επιχειρήσεις στο Ιράκ και το Αφγανιστάν περιορίστηκαν ενώ η παραγωγή των φορητών αντιαρματικών πυραύλων Javelin μειώθηκε από 1.300 τον χρόνο το 2009 σε 400 το 2013» μόνο, εξηγούσαν οι Financial Times στις 31 Ιανουαρίου σε ανάλυσή τους για την αμερικανική πολεμική βιομηχανία που πλέον έχει φτάσει στα όρια της, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία!

Βάσει πηγών της ίδιας εφημερίδας, οι μεν Javelins πιστώνονται την αποτυχία της Ρωσίας να καταλάβει το Κίεβο, τα δε Himars την εξασθένηση του ρωσικού ποσοτικού πλεονεκτήματος στο πυροβολικό και την εξαγορά χρόνου εκ μέρους της Ουκρανίας για να οργανώσει την αντεπίθεσή της στα βορειο-ανατολικά. Αμφότερα δε, παραγωγή της πολεμικής βιομηχανίας Lockheed Martin, αγοράστηκαν χάρη στην στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ προς το καθεστώς της Ουκρανίας, ύψους 18,3 δισ. δολ.! Ο πακτωλός χρημάτων από την Δύση προς την Ουκρανία έχει οδηγήσει την παραγωγή πολεμικού υλικού στις ΗΠΑ να χτυπήσει …ταβάνι, εξαντλώντας όλα τα περιθώρια των υπαρχουσών γραμμών παραγωγής. Ενδεικτικά, η Lockheed από 48 Himars το χρόνο πλέον παράγει 60, κι από 2.100 Javelin πλέον παράγει 4.000.

Η αύξηση της παραγωγής εκ μέρους της πολεμικής βιομηχανίας, αρχικά για να αντικαταστήσει τα 8.500 Himars που έχουν ήδη σταλεί στην Ουκρανία κι αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο του αμερικανικού αποθέματος, αντιμετωπίζει ωστόσο ένα …ανυπέρβλητο εμπόδιο, βάσει του ίδιου ρεπορτάζ: Τον κίνδυνο να μειωθεί η ζήτηση από την αμερικανική κυβέρνηση κι έτσι η επέκταση της παραγωγικής δυναμικότητας να οδηγήσει την αμερικανική πολεμική βιομηχανία σε χρεοκοπία. «Αναλυτές του κλάδου υποστηρίζουν ότι αυτό το δίκτυο παραγωγής που εκτείνεται σε βιομηχανίες από 141 πόλεις και 16 Πολιτείες των ΗΠΑ, θα μπορούσε να δοκιμαστεί σοβαρά χωρίς μεγαλύτερη συγκεκριμένη ζήτηση από την αμερικανική κυβέρνηση», γράφει η αγγλική εφημερίδα.

Μεθερμηνευόμενο το αίτημα της αμερικανικής πολεμικής βιομηχανίας ισοδυναμεί με μια αξίωση ή καλύτερα εκβιασμό δημιουργίας αλλεπάλληλων πολέμων στο διηνεκές, ως όρο για να καλύψει την ζήτηση της Ουκρανίας! Ένας φαύλος κύκλος αίματος των λαών!

Αναμφισβήτητη …ανακούφιση στο αδιέξοδο που προκαλεί το βραχυπρόθεσμο φρακάρισμα των γραμμών παραγωγής της αμερικανικής πολεμικής βιομηχανίας προκάλεσε το εμπιστευτικό σημείωμα του στρατηγού της αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας, που αποκάλυψε το δίκτυο NBC στις 28 Ιανουαρίου όπου προβλέπει ότι ο πόλεμος με την Κίνα θα ξεσπάσει το 2025! Κάλεσε μάλιστα τις ΗΠΑ, που έχουν προαναγγείλει ότι θα εμπλακούν άμεσα κι όχι δια αντιπροσώπων εγκαταλείποντας έτσι την γραμμή της «στρατηγικής αμφισημίας», να «στοχεύσουν στο κεφάλι»!!! Μια πρόβλεψη που δεν είναι καθόλου τυχαία αν ληφθούν υπόψη οι εκλογές στην Ταϊβάν το 2024… Οι ΗΠΑ προετοιμάζουν από τώρα τον πόλεμο με την Κίνα ενισχύοντας τις φιλοαμερικανικές μιλιταριστικές τάσεις σε μια σειρά κρίσιμες χώρες της Ασίας από την Ιαπωνία ως τις Φιλιππίνες.

Τα συμφέροντα της πολεμικής βιομηχανίας είχαν το δικό τους ξεχωριστό βάρος και στην απόφαση στην από δω μεριά του Ατλαντικού για την αποστολή αρμάτων μάχης στην Ουκρανία. Το Βερολίνο δεν αποφάσισε εύκολα την αποστολή των Leopards εκεί που 80 χρόνια πριν ο γερμανικός στρατός υπέστη μια πανωλεθρία ιστορικών διαστάσεων από τον Κόκκινο Στρατό. Έθεσε ως όρο στις ΗΠΑ να ανακοινώσουν αυτές πρώτα την αποστολή των αμερικανικών αρμάτων Abrams για να αποδεχτούν το αίτημα της Ουκρανίας, η οποία -τώρα- επικαλείται τον κίνδυνο μιας μαζικής ρωσικής αντεπίθεσης την άνοιξη. Όπως κι έκαναν οι ΗΠΑ, μένοντας να αποδειχθεί κατά πόσο πράγματι θα στείλουν τα κατά κοινή ομολογία ακατάλληλα Abrams στις χιονισμένες ουκρανικές πεδιάδες ή προχώρησαν στην δήλωση μόνο και μόνο για να μην αναλάβει μόνη της η Γερμανία το βάρος της κλιμάκωσης του ΝΑΤΟϊκού πολέμου κατά της Ρωσίας.

Η αποστολή των αρμάτων μάχης στην Ουκρανία από την αδιόρθωτη Γερμανία κι άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν πρόκειται να αντιστρέψει την πορεία νίκης της Ρωσίας. Το μόνο που θα καταφέρουν τα γερμανικά τανκς θα είναι να οδηγήσουν σε νέα, φρικτά επίπεδα την αιματοχυσία και να παρατείνουν την διάρκεια του πολέμου, όπως τόνισε ο Κροάτης πρόεδρος Ζόραν Μιλάνοβιτς δείχνοντας ότι η αμερικανο-ευρωπαϊκή συμμαχία μόνο δεδομένη δεν πρέπει να θεωρείται.

Στο ίδιο μήκος κύματος με τον Κροάτη πρόεδρο κινήθηκε και ο Βούλγαρος ομόλογός του, Ρούμεν Ραντέβ, προβλέποντας ότι η αποστολή δυτικών όπλων, που στοχεύει στη νίκη έναντι του αντιπάλου αποκλείοντας κάθε διπλωματική λύση, μπορεί να οδηγήσει σε παγκόσμια σύρραξη!

Ωστόσο, η αποστολή των γερμανικών αρμάτων μάχης Leopard στην Ουκρανία, όπως και των αμερικανικών πυραύλων, δεν ερμηνεύεται μόνο στο πλαίσιο του ανταγωνισμού με την Ρωσία ή της στήριξης του κλυδωνιζόμενου καθεστώτος Ζελένσκυ. Οι πρόσφατες παραιτήσεις κι εκδιώξεις υπουργών και ανώτερων στελεχών της ουκρανικής κυβέρνησης και η κατάρριψη του ουκρανικού ελικοπτέρου στο Κίεβο που οδήγησε στον θάνατο τον υπουργό Εσωτερικών του Ζελένσκυ βεβαιώνουν ότι η χακί στολή που φοράει μόνιμα ο ουκρανός πρόεδρος έρχεται να κρύψει μια συγκόλληση απίθανων τύπων που έχουν μαζευτεί στην κυβέρνηση του Κιέβου και περιλαμβάνει από μαφιόζους και τυχοδιώκτες μέχρι «αλεξιπτωτιστές» αμερικάνους πράκτορες…

Η αποστολή των γερμανικών Leopards θα πλουτίσει την γερμανική πολεμική βιομηχανία, ενώ δίνει το πράσινο φως για την αποστολή εκατοντάδων άλλων γερμανικών αρμάτων που έχουν αγοραστεί από ευρωπαϊκές χώρες, πυροδοτώντας έτσι μια νέα κούρσα εξοπλισμών στο ΝΑΤΟ. Καθόλου τυχαίο δεν είναι ότι η φιλοπόλεμη και φασίζουσα Πολωνία ήδη εξήγγειλε την αύξηση των πολεμικών της δαπανών στο 4% του ΑΕΠ, από 2,4% πέρυσι.

Κι εδώ, αυτό που δεν λέγεται το έγραψαν οι Financial Times, με αφορμή την αρχική διστακτικότητα της Γερμανίας να δώσει το πράσινο φως για την εξαγωγή των Leopard που έχει αγοράσει η Πολωνία στην Ουκρανία, μιας και στα συμβόλαια πώλησης προβλεπόταν ως όρος η σύμφωνη γνώμη του Βερολίνου στην περίπτωση της εξαγωγής τους από την αγοράστρια χώρα: «Η απροθυμία της Γερμανίας να εγκρίνει την επαν-εξαγωγή των γερμανικών αρμάτων στην Ουκρανία καταστρέφει την εμπιστοσύνη στον αμυντικό (sic) κλάδο της χώρας, οδηγώντας σε προειδοποιήσεις από Πολωνούς, Σλοβάκους και αξιωματούχους του κλάδου ότι μελλοντικές αγορές και η στρατιωτική συνεργασία βρίσκονται σε κίνδυνο».

Η πίεση προς το Βερολίνο πολλών εμμονικά αντιρωσικών καθεστώτων της ανατολικής Ευρώπης, όπως η Πολωνία, η Σλοβακία και οι Βαλτικές φιλο-ναζιστικές δημοκρατίες, λειτουργούν σαν μια επιπλέον πίεση έτσι ώστε να εγκαταλείψει και τις τελευταίες αναστολές του για να εμπλακεί βαθύτερα στον πόλεμο του ΝΑΤΟ εναντίον της Ρωσίας. Ο εκβιασμός των αμερικανόδουλων καθεστώτων προς την Γερμανία είναι απλός: Ή δίνετε το πράσινο φως για τα άρματα Leopard ή τις επόμενες παραγγελίες αρμάτων μάχης δεν θα τις πάρει η γερμανική Rheinmentall με έδρα το Ντύσελντορφ, αλλά οι ανταγωνιστές της: Η γαλλική κοινοπραξία που παράγει τα Leclerc και η βρετανική που παράγει τα Challenger 2. Σε αυτό το πλαίσιο τα οικονομικά συμφέροντα και δη αυτά της πολεμικής βιομηχανίας, με κέντρο την Ουκρανία, αποκτούν προτεραιότητα, συμπληρώνοντας τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Δύσης που προκρίνουν αν όχι την ήττα, τουλάχιστον την εξάντληση και το κόντεμα της Ρωσίας.

Η εμμονή δε των Ουκρανών με τα Leopard δεν μπορεί να εξηγηθεί αν δεν ληφθεί υπόψη μια ιδιαιτερότητα των γερμανικών αρμάτων μάχης: ότι αποτελούν πρωτίστως εξαγώγιμο είδος και μόνο ένα μικρό μέρος από τα 2.000 περίπου άρματα βρίσκεται στην Γερμανία. Όπως μάλιστα φαίνεται στον συνημμένο πίνακα από το γερμανικό περιοδικό Spiegel, που κρίνει ότι τα γερμανικά άρματα θα αλλάξουν τους όρους του παιχνιδιού, η Ελλάδα είναι η χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό Leopard! Δίνοντας επομένως το πράσινο φως η Γερμανία για την αποστολή τους, η παράδοση 14 γερμανικών αρμάτων δεν έχει καμία σημασία. Το αποφασιστικό στοιχείο είναι ότι το πράσινο φως μεταφέρεται σε όλα τα Γενικά Επιτελεία των κρατών μελών του ΝΑΤΟ να στείλουν θεωρητικά, ακόμη και τα 2.000 άρματα που έχουν αγοράσει. Τουλάχιστον οι μαριονέτες του Κιέβου θα μπορούν ελεύθερα να πιέζουν, ελπίζοντας να συγκεντρώσουν μια μεγάλη δύναμη πυρός.

Καθοριστικό ρόλο στην αποστολή αρμάτων μάχης στην Ουκρανία διαδραμάτισε ο Εμμανουέλ Μακρόν, που ζήλωσε τη δόξα του Φιλίπ Πεταίν στην γερμανοδουλεία. Η Γαλλία ήταν η πρώτη χώρα που ανακοίνωσε την αποστολή ελαφρών αρμάτων στην Ουκρανία, αδυνατώντας ακόμη να καταπιεί την εξευτελιστική της ήττα από τους ρώσους μισθοφόρους της Βάγκνερ στο Μαλί και δευτερευόντως στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, την Μπουρκίνα Φάσου, την Ακτή Ελαφοντοστού, ακόμη και την Λιβύη.

Η σύγκρουση Γαλλίας και Ρωσίας στην Αφρική, παρότι περνάει κάτω από τα ραντάρ, έχει λάβει ασυνήθιστες διαστάσεις με την Ρωσία να αποτυπώνει ακόμη και σε animation τον επιτυχημένο πόλεμο (δια αντιπροσώπων) που διεξάγει εναντίον της Γαλλίας η οποία επιχειρεί να επανασυστήσει τα απομεινάρια της παλιάς αποικιοκρατίας, με νέους ιμπεριαλιστικούς φυσικά όρους.

Στην Ουκρανία επομένως η Γαλλία επιχειρεί να κερδίσει ό,τι χάνει σε κύρος από την Ρωσία στην Αφρική.

Καμάρωνε μάλιστα στις αρχές Ιανουαρίου ότι «ήταν η πρώτη φορά που θα δοθούν στον ουκρανικό στρατό δυτικά άρματα μάχης». Πρόκειται για τα AMX 10 που την δεκαετία του ’70 χαρακτηρίζονταν και ήταν τότε «tank killer». Για την αγορά τους οι Ουκρανοί θα καταβάλουν στην Γαλλία 200 εκατ. ευρώ που προέρχονται από την «βοήθεια» της Γαλλίας. Φαίνεται κι εδώ η τεράστια χρησιμότητα της δυτικής «αλληλεγγύης» προς την Ουκρανία, καθώς επιταχύνει την πώληση πολεμικού υλικού με πόρους είτε προερχόμενους από τους ευρωπαίους φορολογούμενους, είτε από τον προϋπολογισμό της Ουκρανίας.

Η Γαλλία συνεχίζει να λειτουργεί σαν πολιορκητικός κριός εναντίον της Ρωσίας με αφορμή το νέο αίτημα των Ουκρανών τυχοδιωκτών: να προμηθευτούν σύγχρονα μαχητικά αεροσκάφη. Ενώ ο Μπάιντεν αρνήθηκε να στείλει F-16, δηλώνοντας ένα ξερό «όχι», όπως και ο Σολτς, η Γαλλία μόλις την 1η Φεβρουαρίου δήλωσε πρόθυμη να στείλει δικά της Mirage. Ακόμη κι αν ευσταθεί η κατηγορία του Politico, πώς η Γαλλία βιάζεται να ξεφορτωθεί τα Mirage στέλνοντας τα στην Ουκρανία, ώστε η πολεμική της αεροπορία να αποτελείται 100% από Rafale, το γαλλικό φιλί ζωής στην ουκρανική αεροπορία θα επιμηκύνει χρονικά τον πόλεμο και θα αυξήσει το κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Χωρίς μάλιστα να αλλάξει το αποτέλεσμα που θα είναι η νίκη της Ρωσίας, μιας και δε χρειάζονται σπουδές στη Σχολή Πολέμου για να γίνει αντιληπτό ότι τα άρματα δεν δρουν μόνα τους στο πεδίο της μάχης… Επιφέρουν πλήγματα, προκαλούν απώλειες, καθυστερούν σχέδια αλλά δεν φέρνουν την νίκη.

Το σημαντικότερο ωστόσο είναι άλλο. Αιτία του πολέμου ήταν το δίκαιο αίτημα της Ρωσίας να παραμείνει η χούντα της Ουκρανίας αποστρατιωτικοποιημένη κι εκτός του ΝΑΤΟ. Η πρώτη απάντηση των κρατών μελών του ΝΑΤΟ στην επέμβαση της Ρωσίας ήταν η αποστολή αυστηρά αμυντικού υλικού, όπως κράνη και αλεξίσφαιρα γιλέκα. Φτάνουμε ωστόσο ένα σχεδόν χρόνο μετά να αποστέλλονται πυρομαχικά απ’ όλες τις χώρες του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, ενώ εξετάζεται ακόμη και η αποστολή πολεμικών αεροσκαφών, που είναι σε θέση να επιχειρήσουν βαθιά στην ρωσική ενδοχώρα!

Η πορεία κλιμάκωσης που έχει επιλέξει το ΝΑΤΟ καθιστά θέμα χρόνου όχι μόνο την αποστολή στρατού, που θα επιχειρεί επίσημα και δημόσια με τα εθνόσημα των κρατών μελών του ΝΑΤΟ, αλλά και η εμπλοκή του ίδιου του ΝΑΤΟ. Βρισκόμαστε έτσι μπροστά σε μια κλιμάκωση την κύρια κι αποκλειστική ευθύνη της οποίας φέρουν οι Αμερικάνοι, που προκάλεσαν τον πόλεμο χρησιμοποιώντας ως μπροστάρη τον Ζελένσκυ κι έκτοτε ρίχνουν ολοένα και περισσότερο λάδι στη φωτιά. Αξίζει μάλιστα να προσέξουμε ότι όσο βλέπουν την άνευ όρων ανάμειξη των Ευρωπαίων στον πόλεμο της Ουκρανίας, τόσο οι ίδιοι μένουν απ’ έξω αφήνοντας τους Ευρωπαίους να βγάλουν τα …κάστανα από την φωτιά.

Υπέρ της ειρήνης οι λαοί!

Απέναντι σε αυτή την δυστοπία, ελπίδες δημιουργεί η στάση των λαών της Ευρώπης. Έρευνα που διεξήχθη σε 9 χώρες έδειξε ότι η πλειοψηφία (48%) τάσσεται υπέρ ενός γρήγορου τέλους στον πόλεμο, ακόμη κι αν η Ουκρανία χάσει εδάφη. Ενάντια στο ενδεχόμενο θυσιών που θα επισπεύσουν την ειρήνη τάσσεται ένα πολύ μικρότερο ποσοστό της τάξης του 31%. Τα υψηλότερα ποσοστά υπέρ της όσο το δυνατόν γρηγορότερης λήξης του πολέμου απαντώνται σε Αυστρία (64%), Γερμανία (60%), Ελλάδα (54%) και Ιταλία, Ισπανία (50%).

Ελλάδα και Ιταλία επίσης αποδοκιμάζουν κατά πλειοψηφία την αποστολή πολεμικού υλικού στον Ζελένσκυ: 60% στην Ελλάδα και 50% στην Ιταλία απορρίπτουν την αποστολή πολεμικού υλικού, ενώ θετικά διάκειται μόνο το 38% σε κάθε χώρα.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η στάση των Ελλήνων απέναντι στις κυρώσεις της Ρωσίας, καθώς μόνο το 29% τις εγκρίνει! Η μειοψηφία τις εγκρίνει επίσης στην Αυστρία (33%) και την Ιταλία (38%). 

Η φιλειρηνική στάση των Ευρωπαίων ισοδυναμεί με την απόρριψη της γραμμής που ακολουθούν σύσσωμες σχεδόν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, οι οποίες στοιχίζονται πίσω από την φιλοπολεμική – εμπρηστική γραμμή του ΝΑΤΟ. Οι λαοί απορρίπτουν τον πόλεμο κι επιλέγουν την ειρήνη…

Σε Ελλάδα και Κύπρο απορρίπτουν την πολιτική ΕΕ, ΝΑΤΟ, ΗΠΑ και των κυβερνήσεων τους για την Ουκρανία!

Απορρίπτουν οι λαοί Ελλάδας και Κύπρου την ακολουθούμενη πολιτική κατά της Ουκρανίας

Μήπως απορείτε γιατί εξαφανίστηκε από τα ελληνικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης η έρευνα του έκτακτου Ευρωβαρόμετρου για την στάση των πολιτών απέναντι στην Ουκρανία;

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Η απάντηση βρίσκεται στις απαντήσεις που έδωσαν οι ερωτηθέντες σε Ελλάδα και Κύπρο: Απαντήσαμε «λάθος», όπως «λάθος» είχαμε απαντήσει στα δημοψηφίσματα του 2004 και του 2015! Και το αποτέλεσμα ήταν η είδηση σχεδόν να εξαφανισθεί από τις ιστοσελίδες του διαδικτύου και τις στήλες των εφημερίδων!

Η συγκεκριμένη έρευνα διεξήχθη από τις 13 ως τις 20 Απριλίου 2022, από την εταιρεία Ipsos που διενεργεί πάντα τις σχετικές έρευνες, για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δόθηκε στη δημοσιότητα προς τα μέσα Μαΐου.

«Όχι» στην στάση των εθνικών κυβερνήσεων

Το ερώτημα που συμπυκνώνει την στάση των πολιτών απέναντι στην πολιτική των κυβερνήσεων Μητσοτάκη και Αναστασιάδη είναι το εξής: «πόσο ικανοποιημένοι ή ανικανοποίητοι είστε με τον τρόπο που αντέδρασαν στον πόλεμο στην Ουκρανία οι εθνικές αρχές;». Ενώ λοιπόν το 31% στην Ελλάδα απάντησε πολύ και σχετικά ικανοποιημένο (11% + 20%, αντίστοιχα), ένα υπερδιπλάσιο ποσοστό της τάξης του 66% απάντησε σχετικά μη ικανοποιημένο και καθόλου ικανοποιημένο (23% + 43%). Εξ ίσου κατηγορηματικά απορρίπτεται η στάση της κυβέρνησης Αναστασιάδη και στην Κύπρο. Ενώ πολύ και σχετικά ικανοποιημένοι (8% + 31%) απέναντι στην στάση της Λευκωσίας δηλώνει το 39% των ερωτηθέντων, το 54% δηλώνει σχετικά και καθόλου μη ικανοποιημένο (27% + 27%).

Αξίζει να αναφερθεί ότι σε επίπεδο ΕΕ η πλειοψηφία του 54% επιδοκιμάζει την στάση των κυβερνήσεων της, ενώ την απορρίπτει ένα υποδεέστερο ποσοστό της τάξης του 39%. Η ίδια στάση με τον λαό της Ελλάδας και της Κύπρου παρατηρείται επίσης στην Βουλγαρία (65% απόρριψη, 28% αποδοχή), τη Σλοβενία (49% απόρριψη, 39% αποδοχή) και τη Σλοβακία (55% απόρριψη έναντι 39% αποδοχή).

Στην Ελλάδα η απόρριψη της πολιτικής Μητσοτάκη από τους συμμετέχοντες στην έρευνα του Ευρωβαρόμετρου σημαίνει ότι η περίφημη δήλωση του έλληνα πρωθυπουργού για την «σωστή πλευρά της ιστορίας» δεν αφορούσε παρά μια μειοψηφία! Με άλλα λόγια, την πλευρά των Αμερικανών και των Ναζί του τάγματος Αζόφ την επέβαλε ως εθνική γραμμή μια κυβέρνηση που λειτουργούσε παρά κι ενάντια στη βούληση του ελληνικού λαού, χωρίς νομιμοποίηση! Η πλειοψηφία του λαού στην Ελλάδα και την Κύπρο απορρίπτουν τη γραμμή του πολέμου!

Απορρίπτουν και την στάση της ΕΕ

Απορριπτικά επίσης στέκονται Έλληνες και Κύπριοι και απέναντι στη στάση της ΕΕ! Σε ερώτημα για την ικανοποίηση ή μη απέναντι στη αντίδραση της ΕΕ στον πόλεμο στην Ουκρανία, το 69% των Ελλήνων δήλωσε μάλλον μη ικανοποιημένο (26%) ή καθόλου ικανοποιημένο (43%), ενώ πολύ ικανοποιημένο (6%) και μάλλον ικανοποιημένο (23%) δηλώνει συνολικά το 29% όσων ερωτήθηκαν. Το ίδιο και στην Κύπρο. Ενώ μάλλον ικανοποιημένο δήλωσε το 31% και καθόλου ικανοποιημένο το 32%, συνολικά δηλαδή το 63% απέρριψε τη στάση των Βρυξελλών, θετικά την αποτίμησε ένα συνολικό ποσοστό της τάξης του 34% (8% πολύ ικανοποιημένο και 26% μάλλον ικανοποιημένο).

Εντύπωση προκαλεί ότι από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, 10 συνολικά (Βουλγαρία, Τσεχία, Εσθονία, Ισπανία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Λουξεμβούργο και Σλοβενία, πέραν της Ελλάδας και της Κύπρου) απορρίπτουν την αντίδραση της ΕΕ, ενώ δύο άλλες χώρες (Αυστρία και Πολωνία) είναι διχασμένες: Το ποσοστό των πολιτών που δηλώνουν ικανοποιημένοι είναι ίδιο με το ποσοστό εκείνων που δηλώνουν μη ικανοποιημένοι.

Παρότι κάθε ερώτηση και απάντηση κρύβει διαφορετικές, ακόμη και αλληλοαποκλειόμενες απόψεις, ο διχασμός των ευρωπαίων πολιτών απέναντι στη γραμμή των Βρυξελλών κάλλιστα μπορεί να ερμηνευθεί ως απόρριψη της φιλοπολεμικής γραμμής, στην οποία οι Βρυξέλλες πρωτοστάτησαν. Η ΕΕ μπορούσε να λειτουργήσει περισσότερο κατευναστικά και δεν το έκανε. Είχε τη δυνατότητα να ασκήσει διπλωματία και να υιοθετήσει μια διαμεσολαβητική στάση, αντί να επιλέξει να ρίχνει λάδι στη φωτιά.

Καθόλου ικανοποιημένοι με το ΝΑΤΟ!

Ενδιαφέρουσα κι εντελώς απρόσμενη είναι επίσης η στάση των πολιτών σε Ελλάδα και Κύπρο, στην ερώτηση σχετικά με την αντίδραση του ΝΑΤΟ στο πόλεμο στην Ουκρανία. Στην Ελλάδα το 74% την απέρριψε (26% δήλωσε μάλλον μη ικανοποιημένο και 48% καθόλου ικανοποιημένο), ενώ ικανοποιημένο δήλωσε το 24% (5% πολύ ικανοποιημένο και 19% μάλλον ικανοποιημένο). Στην δε Κύπρο το 72% των πολιτών απέρριψε τη στάση του ΝΑΤΟ (23% απάντησε μάλλον μη ικανοποιημένο και 49% καθόλου ικανοποιημένο), ενώ 18% την ενέκρινε (4% δήλωσε πολύ ικανοποιημένο και 14% μάλλον ικανοποιημένο). Αξίζει να αναφερθεί ότι Ελλάδα και Κύπρος κατέχουν το ρεκόρ στις απορριπτικές απαντήσεις καθώς σε καμία άλλη χώρα τόσο μεγάλο ποσοστό κατοίκων δεν δήλωσε καθόλου ικανοποιημένο από την στάση του ΝΑΤΟ.

A closeup shot of the waving flag of The North Atlantic Treaty Organization with interesting textures

Συνολικά, θετικά απέναντι στη στάση του ΝΑΤΟ διάκειται το 49% των πολιτών, ενώ αρνητικά το 43%. Το ποσοστό των θετικών και αρνητικών απαντήσεων δεν είναι ωστόσο αναλογικά κατανεμημένο και στις 27 χώρες της ΕΕ. Συνολικά 13 χώρες από τις 27 (σχεδόν οι μισές!) στέκονται αρνητικά: Βουλγαρία, Τσεχία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ουγγαρία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Αυστρία, Σλοβενία και Σλοβακία, μαζί με Ελλάδα και Κύπρο.

Η απόρριψη εκ μέρους Κυπρίων και Ελλήνων του ΝΑΤΟ αποκτά ιδιαίτερη σημασία σήμερα εξ αιτίας των προτάσεων ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ. Μια τέτοια προοπτική, που απέκτησε νέα ώθηση μετά την πρόταση για ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας, δεν συναντά την αποδοχή των Κυπρίων! Οι Κύπριοι διατηρώντας ζωντανές τις μνήμες από την πρωταγωνιστική συμμετοχή τους στο κίνημα των Αδεσμεύτων αλλά και την ευγνωμοσύνη που οφείλουν στη Ρωσία, λόγω της στάσης που ανέκαθεν τηρούσε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, στέκονται αρνητικά στο ενδεχόμενο ένταξής του νησιού στην λυκοσυμμαχία του ΝΑΤΟ, που δεν απέτρεψε την εισβολή στην Κύπρο, ενώ τώρα αρνείται να λάβει τιμωρητικά μέτρα κατά της Τουρκίας.

Καταδίκη των ΗΠΑ!

Απορριπτικά στέκονται απέναντι στη στάση των ΗΠΑ τα 3/4  των πολιτών σε Ελλάδα και Κύπρο. Στο ερώτημα πόσο ικανοποιημένοι ή μη ικανοποιημένοι είστε στον τρόπο αντίδρασης των ΗΠΑ στην Ουκρανία στην Ελλάδα το 73% απάντησε αρνητικά: 22% μάλλον μη ικανοποιημένοι και 51% καθόλου ικανοποιημένοι. Θετικά απάντησε το 24%: 6% απάντησε πολύ ικανοποιημένο και 18% μάλλον ικανοποιημένο. Στην Κύπρο οι διαθέσεις απέναντι στις ΗΠΑ είναι πιο …άγριες: 74% απάντησε αρνητικά (20% δήλωσε ότι είναι μάλλον μη ικανοποιημένο και 54% καθόλου ικανοποιημένο), ενώ 18% το αντίθετο (5% πολύ ικανοποιημένο και 13% μάλλον ικανοποιημένο).

Καίτοι σε επίπεδο ΕΕ η πλειοψηφία στέκεται θετικά απέναντι στην πολιτική των ΗΠΑ στο Ουκρανικό, κατά 47% έναντι 44%, η πλειοψηφία των 27 κρατών μελών της ΕΕ στέκεται αρνητικά! Μη ικανοποιημένοι από την στάση των ΗΠΑ δηλώνουν κατά πλειοψηφία οι πολίτες των ακόλουθων κρατών: Βουλγαρία, Τσεχία, Ιρλανδία, Ισπανία, Γαλλία, Κροατία, Ουγγαρία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Αυστρία, Σλοβενία και Σλοβακία. Και φυσικά Ελλάδα και Κύπρος.

Η απόρριψη των ΗΠΑ από την πλειοψηφία των 27 κρατών μελών της ΕΕ δείχνει ότι η πολιτική υποταγής στην Ουάσιγκτον που ακολουθούν οι Βρυξέλλες είναι επιλογή μιας μειοψηφίας κρατών του ευρωπαϊκού βορρά και της ανατολικής Ευρώπης. Αιχμή του δόρατος στην προσπάθεια αμερικανοποίησης της Ευρώπης είναι τα κρατίδια της Βαλτικής που ο φιλοαμερικανισμός τους από ιδρύσεώς τους συναγωνίζεται το φιλοναζισμό τους. Μάρτυρας οι τιμές που αποδίδουν ακόμη και σήμερα Λιθουανία, Λετονία και Εσθονία σε όσους υπηρέτησαν την Γερμανία στον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο. Μάρτυρας επίσης η ευθύνη τους στη διαίρεση της Ευρώπης σε νέα και παλιά, δια στόματος του υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ Ντόναλντ Ράμσφελντ το 2003 όταν πρωτοστάτησαν στην αποστολή στρατού στο Ιράκ, ενάντια σε Γερμανία, Γαλλία, κ.α.

Τώρα Βερολίνο και Βρυξέλλες τρέχουν τελευταίες και καταϊδρωμένες πίσω από τις Βαλτικές χώρες, αφού πρώτα παραιτούμενες από οποιαδήποτε αυτοτέλεια μετατράπηκαν σε όργανα της Ουάσιγκτον, η οποία πυροδότησε τον πόλεμο στην Ουκρανία, κέρδισε και συνεχίζει να κερδίζει τα μέγιστα από τη συνέχισή του!

Ειδικότερα στην Ελλάδα και την Κύπρο η αρνητική στάση των πολιτών απέναντι στις ΗΠΑ εξηγείται στη βάση των αμερικανικών ευθυνών απέναντι σε κάθε δράμα που έχουμε υποστεί τις τελευταίες δεκαετίες: από την επταετή δικτατορία και την τουρκική κατοχή της Κύπρου μέχρι τις συνεχείς πολιτικές παρεμβάσεις του αμερικανικού παράγοντα στην ελληνική και κυπριακή πολιτική ζωή. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ωστόσο, που πρωταγωνιστεί στην ικανοποίηση των αμερικανικών αιτημάτων, μόνο ζημιωμένος δεν βγήκε από την ανάμιξη της αμερικανικής πρεσβείας στην πολιτική ζωή της χώρας μας, όπως αποκάλυψε πρόσφατο ρεπορτάζ.

Όχι σε αποστολή στρατιωτικού εξοπλισμού

Η απόρριψη στην Ελλάδα, την Κύπρο και σε άλλες χώρες της στάσης που κράτησαν οι εθνικές τους κυβερνήσεις, η ΕΕ, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ συνάδει πλήρως με την απόρριψη εκ μέρους των πολιτών τους της χρηματοδότησης και αποστολής πολεμικού εξοπλισμού στην Ουκρανία. Είναι μια επιλογή που κατά πλειοψηφία στην ΕΕ εγκρίνεται. Ωστόσο, στην Ελλάδα το 57%, στην Κύπρο το 64%, στη Βουλγαρία το 62%, στην Ουγγαρία το 48% και στη Σλοβακία το 51% των πολιτών απορρίπτουν τις μαζικές αποστολές όπλων στο καθεστώς Ζελένσκυ, που παρατείνουν τον πόλεμο και την αιματοχυσία.

Σκοπό μάλιστα έχουν ομολογημένα πλέον να εξασθενίσουν οικονομικά και στρατιωτικά τη Ρωσία κι όχι φυσικά να προασπίσουν τα σύνορα της Ουκρανίας. Αν στόχος ήταν η εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, οι δυτικές κυβερνήσεις θα επέβαλαν στον Ζελένσκυ να αποδεχθεί την ουδετεροποίηση της χώρας του κι όχι την μετατροπή της σε προκεχωρημένο φυλάκιο των Αμερικανών…

Η απόρριψη εκ μέρους των Ελλήνων της αποστολής στρατιωτικού εξοπλισμού στην Ουκρανία εκθέτει πολλαπλώς την κυβέρνηση Μητσοτάκη που, βάσει αποκαλυπτικού δημοσιεύματος, πραγματοποίησε έξι αποστολές στην Ουκρανία, χωρίς καν να ενημερώσει τη Βουλή ή τα αρμόδια όργανα. Ο οπλισμός μάλιστα που μεταφέρθηκε στην Ουκρανία, μέσω Γερμανίας, περιλάμβανε όχι μόνο καλάζνικοφ, αλλά επίσης αντιαρματικά και πυραύλους που αφαιρέθηκαν από τα νησιά του Αιγαίου!

Ενδιαφέρον πάντως έχει ότι όλα τα ευρήματα του έκτακτου Ευρωβαρόμετρου συμπίπτουν πλήρως με αντίστοιχες έρευνες που πραγματοποιούνται συχνά στην Ελλάδα, αλλά βλέπουν το φως της δημοσιότητας λιγότερο συχνά. Παρά μάλιστα την παραπληροφόρηση στην οποία πρωταγωνιστούν τα επίσημα Μέσα, ελέω λίστας Πέτσα, κοινή συνισταμένη όλων των ερευνών κοινής γνώμης είναι η απόρριψη της πολεμοχαρούς και εμπρηστικής πολιτικής Μητσοτάκη – ΕΕ – ΝΑΤΟ – ΗΠΑ.  

Η δυσφορία μάλιστα απέναντι στη ακολουθούμενη φιλοπολεμική πολιτική μεγαλώνει όσο περνάει ο χρόνος. Στην επαναλαμβανόμενη έρευνα της Public Issue για παράδειγμα, δυσαρεστημένο με τους κυβερνητικούς χειρισμούς στο ζήτημα της Ουκρανίας δήλωνε το 74% των ερωτηθέντων τον Απρίλιο του 2022 (68% τον Μάρτιο), ενώ την τήρηση ουδέτερης στάσης στο ζήτημα της Ουκρανίας ζητούσε το 71% των ερωτηθέντων (65% τον Μάρτιο).

Διαφωνούν με την λογοκρισία και την φιλο-Ουκρανική δημοσιογραφία

Στην αντίθετη κατεύθυνση από την πανευρωπαϊκή, που εγκρίνει την απαγόρευση μετάδοσης στην ΕΕ των ρωσικών κρατικών Μέσων Ενημέρωσης, κινούνται οι Έλληνες οι Κύπριοι οι οποίοι απορρίπτουν την λογοκρισία που επιβλήθηκε σε Russia Today, Sputnik κ.α. κατά 64% και στις δύο χώρες. Έλληνες και Κύριοι έτσι τιμούν τις δημοκρατικές παραδόσεις τους, διαχωριζόμενοι από την αντιδημοκρατική γραμμή των Βρυξελλών, που ενέταξε την ΕΕ στην ίδια κατηγορία χωρών που ανήκει η Τουρκία και η Κίνα όπου απαγορεύεται η μετάδοση μη αρεστών Μέσων Ενημέρωσης. Πρόκειται για μέτρο που ταιριάζει σε ανελεύθερα καθεστώτα, υποβαθμίζει την δημοκρατία στην Ευρώπη και υποτιμάει τους πολίτες τους οποίους θεωρεί λίγο – πολύ αφελείς που κινδυνεύουν να παρασυρθούν από την πληρωμένη «εχθρική» προπαγάνδα…

Διαχωριζόμενοι οι δύο λαοί από την επίσημη ρητορική δεν είναι καθόλου τυχαία εκ μέρους τους η απόρριψη των εθνικών αρχών ως πηγών πληροφόρησης για τον πόλεμο στην Ουκρανία: 60% των Ελλήνων και 54% των Κυπρίων δεν εμπιστεύονται τις εθνικές πηγές πληροφόρησης. Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες χώρες όπως στην Σλοβακία και τη Σλοβενία. Έλληνες και Κύπριοι μάλιστα με εξ ίσου μεγάλα ποσοστά απορρίπτουν ως πηγή πληροφόρησης ακόμη και τις ευρωπαϊκές αρχές, τις οποίες προφανώς θεωρούν μεροληπτικές. Το 60% των ερωτηθέντων στην Ελλάδα και το 56% στην Κύπρο δεν εμπιστεύονται ως πηγή πληροφόρησης για τον πόλεμο στην Ουκρανία τις ευρωπαϊκές αρχές, που καλλιεργούν έναν τυφλό αντιρωσισμό ο οποίος θυμίζει Μακαρθισμό. Η απαγόρευση των παραστάσεων του θεάτρου Μπολσόι στην Ελλάδα από την υπουργό Πολιτισμού Λ. Μενδώνη θα αποτελεί για χρόνια ντροπή κι ένδειξη κρατικού ρατσισμού.

Τέλος, σε κόλαφο για το δημοσιογραφικό επάγγελμα εξελίχθηκε σε πολλές χώρες της ΕΕ κι όχι σε όλες, ο πόλεμος στην Ουκρανία. Στην Ελλάδα το εκπληκτικά υψηλό ποσοστό του 76% δεν εμπιστεύεται τους δημοσιογράφους ως πηγή πληροφοριών για τον πόλεμο στην Ουκρανία! Στην Κύπρο επίσης το 64% απορρίπτει τους δημοσιογράφους.

Μιλώντας για την Ελλάδα, η έλλειψη εμπιστοσύνης στα Μέσα Ενημέρωσης δεν είναι κάτι νέο. Επανέρχεται σε κάθε σχεδόν έρευνα το ζήτημα της ανελευθερίας και εξηγείται από τον θανάσιμο (όπως αποδεικνύεται) εναγκαλισμό τους από την οικονομική εξουσία. Ενδεικτικά, έρευνα του 2021 της Κάπα Research έδειξε ότι το 91% δεν εμπιστεύεται τα ΜΜΕ, ενώ τα εμπιστεύεται μόνο το 9%! Σε χειρότερη θέση από τα ΜΜΕ είναι μόνον οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, ενώ σε καλύτερη θέση είναι ακόμη και η εκκλησία! Τα ύστερα του κόσμου…

Παρότι λοιπόν η αναξιοπιστία και η κατάντια των Μέσων στην Ελλάδα δεν είναι νέο φαινόμενο, έκτακτες συγκυρίες όπως η σημερινή που καθιστούν την ενημέρωση επιτακτική ανάγκη δείχνουν πόσο μεγάλο, αβυσσαλέο είναι το κενό μιας ενημέρωσης σφαιρικής και αξιόπιστης. Κυρίως όμως ανεξάρτητης από διεθνή κέντρα και κυβερνήσεις!

Μπρέτον Γουντς ΙΙΙ: Ένα νέο νομισματικό σύστημα για ένα νέο οικονομικό χάρτη

Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας επιταχύνουν την ανάδυση ενός πολυπολικού κόσμου

Ακόμη κι όσοι διατυπώνουν τις πιο αποκλίνουσες εκτιμήσεις για τις επιπτώσεις του εμπάργκο στη Ρωσία σε ένα συμπέρασμα συμφωνούν: ότι η νομισματική τάξη που αναδύθηκε το 1973 θάφτηκε οριστικά και αμετάκλητα στα ερείπια της Ουκρανίας!  

Tου Λεωνίδα Βατικιώτη

Κατά τ’ άλλα οι εκτιμήσεις απέχουν όσο η Ανατολή από τη Δύση. Στην μια άκρη, η κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας ανακοίνωσε την μερική άρση των περιορισμών στη κίνηση κεφαλαίων που επιβλήθηκε αμέσως μετά τις κυρώσεις της ΕΕ και των ΗΠΑ κατά της Ρωσίας. Ενθαρρυμένες οι νομισματικές αρχές από την αποκατάσταση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ρουβλιού στα επίπεδα του 2021, γύρω στα 80 ρούβλια ανά δολάριο ή ευρώ από 139 ανά δολάριο που έφτασε στο απόγειο της υποτίμησής του στις 9 Μαρτίου, μείωσαν τις προμήθειες για μετατροπή ρουβλιών σε συνάλλαγμα όπως και τα επιτόκια. Επίσης, επέτρεψαν ξανά στις τράπεζες να πουλούν ευρώ και δολάρια σε ιδιώτες όπως και τις αναλήψεις, διευκολύνοντας την πρόσβαση των Ρώσων σε ξένο νόμισμα.  

Η απίστευτη και εντελώς απρόβλεπτη (για Δυτικούς και Ανατολικούς) ανθεκτικότητα του ρουβλιού, που επέτρεψε στον ρώσο πρόεδρο να δηλώσει ότι «η στρατηγική του οικονομικού κεραυνοβόλου πολέμου (blitzkrieg) απέτυχε» μπορεί να αποδοθεί σε δύο λόγους: Πρώτο, επειδή λόγω του εμπάργκο δεν εισάγονται πλέον ευρωπαϊκά και αμερικανικά εμπορεύματα στην Ρωσία όπως πριν τις 24 Φεβρουαρίου και κατ’ επέκταση δεν υπάρχει πλέον ανάγκη για ξένο συνάλλαγμα που να εξυπηρετήσει πληρωμές προμηθευτών. Μειωμένη ζήτηση συναλλάγματος προκύπτει κι από την μειωμένη τουριστική κίνηση των Ρώσων στο εξωτερικό. Δεύτερο, επειδή η τιμή του πετρελαίου έφτασε στα υψηλότερα επίπεδα από το 2014, οι μειωμένες εξαγωγές πετρελαίου δεν ισοδυναμούν με μειωμένα έσοδα για την Ρωσία. Εκτιμάται χαρακτηριστικά, από το ίδρυμα Bruegel, ότι μόνο από την Ευρώπη εισρέουν στα ρωσικά ταμεία πάνω από 800 εκ. δολ. ημερησίως!

Τιμή αργού πετρελαίου, δολάρια ανά βαρέλι

Επιπλέον προβληματισμό δημιουργούν και οι εκτιμήσεις της επικεφαλής της ρωσικής κεντρικής τράπεζας, Ελβίρα Ναμπιουλίνα, που δήλωσε ότι η ανθεκτικότητα της ρωσικής οικονομίας δεν θα κρατήσει για πολύ, μιας και ως τώρα οι ρωσικές εταιρείες ανάλωναν εισαγόμενες πρώτες ύλες από τα αποθέματά τους. Τα αποθέματα ωστόσο τώρα αρχίζουν να εξαντλούνται, με αποτέλεσμα αργά ή γρήγορα η παραγωγή και η κατανάλωση να βρεθούν αντιμέτωπες με παραλυτικές ελλείψεις. Δηλώσεις για αρνητικές επιπτώσεις του εμπάργκο στον ρωσικό ενεργειακό τομέα πραγματοποίησε και ο ρώσος πρόεδρος στις 14 Απριλίου, τονίζοντας την αύξηση του κόστους που αντιμετωπίζει η ενεργειακή βιομηχανία.

Μακροπρόθεσμα οι περισσότερες από τις παραπάνω επιπτώσεις, που αναμένεται να επιβαρύνουν την ρωσική οικονομία, χωρίς και πάλι να είναι βέβαιο,  θα αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο δύο πολιτικών: Πρώτο, της υποκατάστασης εισαγωγών που σχεδιασμένα και εντατικά έχει αποφασίσει να προωθήσει η Ρωσία.

Υποκατάσταση εισαγωγών

Η πολιτική της υποκατάστασης εισαγωγών, εμβληματική πριν μισό περίπου αιώνα από χώρες της περιφέρειας στην προσπάθειά τους να αναιρέσουν την οικονομική τους υποτέλεια στην Δύση, πολύ πριν αποτύχει να αποδώσει τα υποσχόμενα θεωρήθηκε ύβρη στο πλαίσιο της ανερχόμενης νεοφιλελεύθερης οικονομικής ορθοδοξίας. Εγκαταλείφθηκε δε, λόγω της παγκοσμιοποίησης. Πλέον όμως δεν αποτελεί …αίρεση. Με το σύνθημα «ανθεκτικότητα κι όχι αποδοτικότητα» (resiliency, not efficiency) να υιοθετείται από την μια άκρη του Ατλαντικού ως την άλλη (και μιλώντας πάντα για το βόρειο ημισφαίριο) στον απόηχο πρώτο του εμπορικού πολέμου του Τραμπ, δεύτερο της κρίσης πανδημίας, τρίτο της διάρρηξης των εφοδιαστικών αλυσίδων που ακολούθησε την υγειονομική κρίση και τέταρτο της έλλειψης πρώτων υλών και τροφίμων εξ αιτίας του πολέμου αλλά κυρίως των κυρώσεων που επέβαλλαν ΗΠΑ και ΕΕ κατά της Ρωσίας, το παγκόσμιο χωριό εσχάτως δεν αισθάνεται και πολύ …καλά. Προφανώς, ΗΠΑ και ΕΕ, διαθέτουν το τεχνολογικό προβάδισμα ώστε η ανθεκτικότητα να μην της καταδικάσει στην  τεχνολογική υστέρηση. Κατά πόσο το διαθέτει και ο αναδυόμενος ευρωα-ασιατικός πόλος μένει να αποδειχθεί.

Ωστόσο, σε προϊόντα χαμηλής τεχνολογικής έντασης όπως στα αγροτικά η Ρωσία κατάφερε μετά το 2014 όταν στο πλαίσιο των κυρώσεων διακόπηκαν οι εξαγωγές από την ΕΕ, να καταστεί από ελλειμματική, πλεονασματική! Συντελέστηκε δηλαδή σε ένα σύντομο σχετικά χρονικό διάστημα ένα οικονομικό θαύμα, με αποτέλεσμα όχι μόνο η ρωσική αγορά να μην στερηθεί φρούτα, κρέατα, αλλαντικά και τυροκομικά, αλλά και σε ορισμένα να καταστεί εξαγωγική χώρα, για πρώτη φορά από την τσαρική εποχή!

Ευρύτερα, οι εκτιμήσεις των διεθνών οργανισμών προβλέπουν πτώση του ρωσικού ΑΕΠ κατά 10-15% για το τρέχον έτος, λόγω του πολέμου και των κυρώσεων, και πληθωρισμό 17%.

Ο δεύτερος τρόπος που θα χρησιμοποιήσει η Ρωσία για να ανταπεξέλθει στη νέα κατάσταση, που ως στόχο έχει τον οικονομικό στραγγαλισμό της ή την μετατροπή της σε Βόρεια Κορέα όπως δήλωσε ο ίδιος ο Μπάιντεν, είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών ενοποίησης και ωρίμανσης του αναδυόμενου πολυ-πολικού κόσμου. Κι εδώ οι ΗΠΑ, για να διασφαλίσουν την μακροημέρευση της σημερινής τάξης δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν την μέγιστη δύναμη πυρός που διαθέτουν, όπως οι οικονομικές κυρώσεις.

Μετά την επέμβαση στην Ουκρανία, ΗΠΑ και ΕΕ δεν στράφηκαν μόνο εναντίον της Ρωσίας αλλά κι εναντίον της Κίνας. Στο στόχαστρο των Δυτικών τέθηκε η πιο άμεση οδός διαφυγής της Ρωσίας από τον αποκλεισμό που της επιβλήθηκε όταν της απαγορεύτηκε η χρήση του συστήματος μεταφοράς μηνυμάτων του χρηματοπιστωτικού τομέα SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication). Η «έξοδος κινδύνου» για την Ρωσία ήταν η σύζευξη των εναλλακτικών δικτύων μεταβίβασης εντολών που αμφότερες οι χώρες ανέπτυξαν τα τελευταία χρόνια.

Η Κίνα επόμενος στόχος

Ειδικότερα, η Ρωσία αμέσως μετά τις πρώτες απειλές που δέχτηκε για αποκλεισμό από το SWIFT, όταν προσάρτησε την Κριμαία το 2014, προχώρησε στην ανάπτυξη και εφαρμογή ενός εναλλακτικού δικτύου, του SPFS (System for Transfer of Financial Messages). Το 2015, που ξεκίνησε να λειτουργεί το ρωσικό SWIFT, έγινε για πρώτη φορά λειτουργικό και το κινέζικο ομόλογό του, που ξεκίνησε να οικοδομείται το 2012, ονόματι CIPS (Cross Border Interbank Payment System). Το κινέζικο δίκτυο δεν σχεδιάστηκε ως ευθέως ανταγωνιστικό, δηλαδή εν δυνάμει υποκατάστατο του SWIFT, αν δούμε ότι στους μετόχους του συμμετέχουν τράπεζες όπως η γαλλική BNP Paribas, η βρετανική HSBC και η αμερικανική Citi.

Η σύγκριση του ρωσικού και κινέζικου δικτύου με το SWIFT δεν αφήνει κανένα περιθώριο για αμφιβολίες σχετικά με την επιρροή των μεν και του δε. Το SWIFT (που τέθηκε σε λειτουργία το 1973 για να υπηρετήσει και να επιταχύνει την διεθνοποίηση του κεφαλαίου) είναι ο γίγαντας και τα δύο εναλλακτικά συστήματα είναι οι …ψύλλοι. Ενώ στο SWIFT είναι ενταγμένα πάνω από 11.000 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που δραστηριοποιούνται σε περισσότερες από 200 χώρες και εδάφη, αποστέλλοντας 40 εκ. μηνύματα ημερησίως, το κινέζικο CIPS χρησιμοποιείται κυρίως για μηνύματα του χρηματοπιστωτικού τομέα μεταξύ Κίνας και Χονγκ – Κονγκ. Στο  δε ρωσικό SPFS εντάσσονται μόλις 400 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τα περισσότερα εκ των οποίων έχουν την έδρα τους στη Ρωσία ή πρόκειται για θυγατρικές τους στην Γερμανία, την Ελβετία κοκ, ενώ το 2020 ανταλλάσονταν μέσω του ρωσικού SWIFT μόλις 2 εκ. μηνύματα μηνιαίως. Το 2020 στη Ρωσία μέσω του SPFS πραγματοποιήθηκε το 20% των μηνυμάτων που αφορούσαν χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, ενώ από την ίδια χρονιά χρησιμοποιήθηκε ευρέως από τις χώρες της Ευρωασιατικής Οικονομικής Ένωσης Αρμενία, Λευκορωσία, Καζακστάν και Κιργιζία. Η πρόσφατη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου της Ευρωασιατικής Ένωσης με χώρες όπως η Σερβία, το Ιράν κ.α. δείχνει όχι μόνο την δυνατότητα επέκτασης του ρωσικού SWIFT, αλλά και τις διεργασίες οικονομικής συνεργασίας που είναι σε εξέλιξη πέραν του δίπολου ΗΠΑ – ΕΕ. Ο όρος δε, που έθεσαν οι Βρυξέλλες στην Σερβία να εξέλθει από την ευρωασιατική συμφωνία ελεύθερου εμπορίου για να ενταχθεί στην ΕΕ, δείχνει τις ξεκάθαρα ανταγωνιστικές σχέσεις μεταξύ των δύο μπλοκ (ΕΕ και Ευρωασιατική Οικονομική Ένωση).

Χωρίς δεύτερη σκέψη επομένως το ρωσικό και κινέζικο δίκτυο ανταλλαγών μηνυμάτων δεν απειλούν το SWIFT κι αρκεί μια πρώτη ματιά για να συμπεράνουμε ότι έχοντας ξεπεράσει την βρεφική, διέρχονται τη νηπιακή τους ηλικία. Παρόλα αυτά αποτελούν απειλή!

«Σε απόλυτους όρους, η διεθνής επέκταση και των δύο συστημάτων είναι ακόμη ελάχιστη. Ωστόσο, οι τρέχουσες κυρώσεις χωρίς αμφιβολία θα επιταχύνουν την εξάπλωση των εναλλακτικών συστημάτων, κι επίσης τη βούληση διασύνδεσής τους. Πόσο γρήγορα θα μπορούσαν να συνδεθούν ή πόσο εύκολη θα ήταν μια θεωρητική διασύνδεση των ρωσικών και κινέζικων συστημάτων λόγω της κρίσης είναι κάτι για το οποίο μόνο υποθέσεις μπορούμε να διατυπώσουμε. Είναι όμως ένα σενάριο που θα πρέπει να φοβόμαστε. Όχι μόνο επειδή περιορίζει την μελλοντική μας ικανότητα να το χρησιμοποιούμε για κυρώσεις, αλλά επειδή η έλλειψη ενός ενιαίου, παγκόσμιου και ευέλικτου συστήματος μπορεί να έχει συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία». Τάδε έφη καθηγήτρια Συστημάτων Πληροφορικής στο περιοδικό Forbes, στις 5 Μαρτίου 2022, σε άρθρο με τίτλο «Πώς η αποκοπή της Ρωσίας από το SWIFT θα αλλάξει το χρηματοπιστωτικό τοπίο».

Λίγες μόλις εβδομάδες μετά την δημοσίευση του παραπάνω άρθρου τρεις ρεπουμπλικανοί αμερικανοί γερουσιαστές ανέλαβαν να φράξουν τον δρόμο της διασύνδεσης των συστημάτων SWIFT Κίνας και Ρωσίας, με ένα νομοσχέδιο. Βάσει των διατάξεών του προβλέπονται αυστηρότατες κυρώσεις για τα κινέζικα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που θα συνεργαστούν με ρωσικά χρησιμοποιώντας το κινέζικο ή το ρωσικό SWIFΤ (CIPS ή SPFS)! Οι κυρώσεις συγκεκριμένα που θα τους επιβληθούν περιλαμβάνουν το πάγωμα των λογαριασμών στις ΗΠΑ όσων ιδρυμάτων εμπλακούν σε συναλλαγές με τα ρωσικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αξιοποιώντας τις δύο εναλλακτικές πλατφόρμες ανταλλαγής μηνυμάτων!

Το νομοσχέδιο των Ρεπουμπλικάνων (με το ευρηματικό και συμβολικό αρκτικόλεξο CURB CIPS – Crippling Unhinged Russian Belligerence and Chinese Involvement in Putin’s Schemes) αποδεικνύεται κίνηση – ματ για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, καθώς οι κινέζικες τράπεζες που θα επιχειρήσουν να λειτουργήσουν ως γέφυρα για να υπερβεί η Ρωσία τις (ούτως ή άλλως ηθικά απαράδεκτες) κυρώσεις κινδυνεύουν αυτόματα να περιπέσουν στο ίδιο καθεστώς κυρώσεων με τη Ρωσία…  Δείχνει ταυτόχρονα ότι ακόμη κι εκείνες οι ρωσο-κινέζικες πρωτοβουλίες που έγκαιρα επιχείρησαν να προσπεράσουν και να αντικαταστήσουν κεντρικούς θεσμούς της ευρωαμερικανικής κυριαρχίας στον χρηματοπιστωτικό τομέα, όπως το SWIFT, αναπτύχθηκαν και διασυνδέθηκαν ανεπαρκώς σε σχέση με τις ανάγκες της εν εξελίξει πόλωσης…

Παρόλα αυτά, τα εμπόδια που θέτουν οι Αμερικανοί (παίζοντας εμφανώς …άμυνα) δεν επιβραδύνουν, αλλά αντίθετα επιταχύνουν τις πρωτοβουλίες οικονομικού απογαλακτισμού του έτερου πόλου. Είναι ενδεικτικά όσα συμβαίνουν στο πεδίο των πιστώσεων και της νομισματικής πολιτικής στη σκιά του πολέμου στην Ουκρανία, δίνοντας νέο νόημα στον σουμπετεριανό όρο «δημιουργική καταστροφή»…

Η Ρωσία μπορεί να αποδείχθηκε απροετοίμαστη απέναντι στις αμερικανικές κυρώσεις, καθώς τα δυσθεώρητα συναλλαγματικά της διαθέσιμα ύψους 630 δισ. δολ. που θα αποτελούσαν μια ισχυρότατη αντισεισμική θωράκιση αποδείχθηκαν κενό γράμμα μιας και υπόκεινταν σε εντολές κατάσχεσης, έπαιξε και κέρδισε ωστόσο σε ένα άλλο οικονομικό πεδίο, αμιγώς εθνικό, πολύ υψηλών όμως απαιτήσεων: Στις πιστώσεις. Εδώ η Μόσχα, δεν διάβασε μόνο σωστά τις προθέσεις των Δυτικών, με αφορμή τι απειλές τους μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, αλλά έπραξε και τα δέοντα. Έκανε επίδειξη χειρισμών ακριβείας από την αρχή ως το τέλος!

Η ανθεκτικότητα 🙂 των πιστωτικών και χρεωστικών καρτών στην Ρωσία στηρίχθηκε στην ανάπτυξη τον Αύγουστο του 2014 του Εθνικού Συστήματος Πληρωμής Καρτών. Έναν χρόνο μετά, το 2015, και η Visa και η Mastercard υποχρεώθηκαν να υπογράψουν συμφωνία με το Εθνικό Σύστημα Πληρωμής Καρτών της Ρωσίας, βάσει της οποίας οι εκκαθαρίσεις των πληρωμών πραγματοποιούνταν στην Μόσχα. Η προσθήκη της λέξης Mir (ειρήνη) στις κάρτες των δύο κολοσσών του χρηματοπιστωτικού τομέα που κυκλοφορούσαν στην Ρωσία έδειχναν ότι τελούσαν υπό την παρακολούθηση του ρωσικού συστήματος πληρωμών. Μια παρακολούθηση τόσο …διακριτική, ώστε τον Μάρτιο του 2022 όταν Visa και Mastercard ανακοίνωσαν την αναστολή των εργασιών τους στη Ρωσία (πηγαίνοντας πολλά βήματα παραπέρα από το γράμμα των κυρώσεων που απαιτούσε την διακοπή των πληρωμών από και προς ορισμένες πολύ συγκεκριμένες ρωσικές τράπεζες) οι συναλλαγές με κάρτες δεν αντιμετώπισαν καμία διακοπή! Ένα πλήρως λειτουργικό σύστημα που είχε κατασκευαστεί να υφίσταται ως εφεδρεία, μπήκε στην πρώτη γραμμή αντικαθιστώντας πλήρως Visa και Mastercard. Οι Ρώσοι καταναλωτές δεν αντιλήφθηκαν καμιά αλλαγή στη χρήση των καρτών τους.

Ρωσία – Κίνα και μαζί και μόνες 

Ενδιαφέρον εδώ έχει πώς παρότι η Μόσχα δεν δίστασε να αναθέσει στην κινέζικη Huawei την υποστήριξη των ρωσικών καρτών, που τις υπηρετεί από κοινού με μια ρωσική εταιρία παραγωγής λογισμικού, παρόλα αυτά η Μόσχα δεν επέλεξε την εύκολη οδό της UnionPay (UPI) με έδρα τη Σαγκάη, που θα μπορούσε αβίαστα να επεκταθεί και στην ρωσική αγορά. Παρότι μάλιστα το 2020 η 1 από τις 2 νέες κάρτες που εκδόθηκαν ήταν της UnionPay. Οι ρωσικές αρχές προφανώς δεν ήθελαν να αντικαταστήσουν τις αμερικανικές πολυεθνικές με μια κινέζικη.

Η ζημιά που υπέστησαν από τις κυρώσεις οι δύο πολυεθνικές – σύμβολα του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού, δείχνουν πώς πολλά από τα τιμωρητικά μέτρα που επέβαλαν ΗΠΑ και ΕΕ κατά της Ρωσίας, ήδη γυρίζουν μπούμερανγκ. Πλήττουν αποκλειστικά και μόνο τους σχεδιαστές τους!

Υπάρχουν ωστόσο και χειρότερες επιπτώσεις που μπορεί να προκύψουν. Όπως οι εθνικοποιήσεις από τη Ρωσία των δυτικών επιχειρήσεων που θα αποχωρήσουν, βάσει νόμου που ψήφισε η ρωσική Βουλή. Ή, ακόμη χειρότερα για τις δυτικές επιχειρήσεις, οι αιτήσεις χρήσης κορυφαίων λογότυπων όπως McDonald’s και Coca – Cola ακόμη, που έχουν με έκπληξη ανακαλύψει αμερικάνοι δικηγόροι ασχολούμενοι με τα πνευματικά δικαιώματα…

Η μητέρα των μαχών ωστόσο θα διεξαχθεί στο νομισματικό πεδίο. Το ρωσικό σχέδιο, όπως έχει εκτενώς αναπτυχθεί από τον διακεκριμένο κι έμπειρο οικονομολόγο Σεργκέι Γκλαζίεβ, μέλος της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, φιλοδοξεί να πλήξει τον ακρογωνιαίο λίθο της αμερικανικής πλανητικής κυριαρχίας που είναι το δολάριο.

Το σχέδιο της Ρωσίας για έναν νέο νόμισμα, που έχει την ενεργητική υποστήριξη της Ευρωασιατικής Οικονομικής Ένωσης και της Κίνας θα στηρίζεται σε ένα καλάθι 20 περίπου εμπορευμάτων (commodities) που αποτελούν αντικείμενο συναλλαγής σε χρηματιστήρια: από πετρέλαιο, φυσικό αέριο και μέταλλα μέχρι σιτάρι, ζάχαρη και καφέ. Η αντοχή του νέου αυτού νομίσματος έχει ελεγχθεί στην πάροδο του χρόνου μέσα από μαθηματικά μοντέλα, επιδεικνύοντας μια αξιοπιστία που λείπει από το ευρώ και το δολάριο. Η εισαγωγή του προβλέπεται να γίνει σε τρία στάδια εκκινώντας από διμερείς συμφωνίες ανταλλαγής νομισμάτων, ενώ στο τελευταίο στάδιο θα περιλαμβάνει την δημιουργία ψηφιακού νομίσματος στο οποίο θα μπορούν να συμμετέχουν όλες οι ενδιαφερόμενες χώρες, με προεξάρχουσες Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική (BRICS) κι όσες άλλες πιθανά ενδιαφέρονται. Το ειδικό βάρος κάθε νομίσματος στο «καλάθι» που θα δημιουργηθεί θα είναι ανάλογο του ΑΕΠ κάθε χώρας όπως μετριέται σε μονάδες αγοραστικής δύναμης, του μεριδίου της στο διεθνές εμπόριο, της έκτασής της, κ.α.

Ο βαθμός σύγκρουσης του νέου νομισματικού συστήματος, ορίζεται από την δυνατότητα που θα παρέχεται σε οποιαδήποτε χώρα εντάσσεται να προχωράει σε αθέτηση πληρωμών προς πιστωτές του δημοσίου χρέους της σε ευρώ ή δολάρια, όπως ακριβώς ΗΠΑ και ΕΕ σήμερα θεωρούν δικαίωμα τους να κατάσχουν τα συναλλαγματικά αποθέματα της Βενεζουέλας ή της Ρωσίας! Το νέο νόμισμα θα στηρίζεται σε σταθερές αξίες όπως οι πρώτες ύλες και γι’ αυτό τον λόγο χαρακτηρίζεται stablecoin και όχι στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Θα αναπτύσσεται δε στον αντίποδα των κρυπτονομισμάτων (Bitcoin, Ethereum, ApeCoin, κ.α.) που αποτελούν την πεμπτουσία της κερδοσκοπίας ή τον ορισμό του …money for nothing με εξαίρεση την ασύλληπτη ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνουν και τις εκπομπές ρύπων που παράγουν…

bitcoin technology background with circuit lines

Το παραπάνω σχέδιο όσο απόμακρο και να μας φαίνεται ήδη υλοποιείται αν και βρίσκεται ακόμη στο εμβρυακό του στάδιο. Έχει δε την αποδοχή όχι μόνο χωρών που για διαφορετικούς λόγους βρέθηκαν στο στόχαστρο του ιμπεριαλισμού από την Βενεζουέλα μέχρι το Ιράν (που ήταν η πρώτη χώρα η οποία αποκόπηκε από το SWIFT στο πλαίσιο των κυρώσεων που της επιβλήθηκαν κατ’ επιταγή Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας, με πρόσχημα τα πυρηνικά της), αλλά ακόμη και χωρών που αποτελούν τοπικές υπερδυνάμεις στην Ασία ή τη νότια Αμερική.

Το νομισματικό σύστημα που μεθοδικά και πίσω από ένα πέπλο σιωπής των δυτικών Μέσων Ενημέρωσης εκκολάπτεται, εδώ και δέκα χρόνια με λίκνο το Οικονομικό Φόρουμ της Αστάνα, είναι εμφανές ότι θα εκφράσει και θα επιταχύνει ένα νέο οικονομικό χάρτη, έναν διεθνή καταμερισμό και συνδυασμό εργασίας ολότελα διαφορετικό από τον σημερινό. Οι αρχιτέκτονες του όσο κι αν αποκηρύσσουν δημόσια τον όρο Μπρέτον Γουντς ΙΙΙ, είναι εμφανές ότι αυτό ακριβώς περιγράφουν. Όπως η συμφωνία του Μπρέτον Γουντς που υπογράφτηκε τον Ιούλιο του 1944 δημιούργησε τα θεμέλια της μεταπολεμικής οικονομικής τάξης, και το Μπρέτον Γουντς ΙΙ, αρχής γενομένης το 1971, θέσπισε την απελευθέρωση των ροών κεφαλαίων και εμπορίου και την αποσύνδεση των συναλλαγματικών ισοτιμιών από τον χρυσό, μεταξύ πολλών άλλων όπως την δημιουργία της πλατφόρμας SWIFT, έτσι και το Μπρέτον Γουντς ΙΙΙ φιλοδοξεί να επιταχύνει το τέλος της αμερικανο-ευρωπαϊκής οικονομικής κυριαρχίας και να εκφράσει την άνοδο των περιφερειακών καπιταλιστικών δυνάμεων σε σύγκρουση με τις ΗΠΑ και την ΕΕ.

Σε αυτό το πλαίσιο ενώ δεν θα εκλείπουν οι συγκρούσεις (μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν ή Σαουδικής Αραβίας και Ιράν), είναι σίγουρο ότι μέθοδοι πολιτικής επιβολής και τιμωρίας όπως τα εμπάργκο κατά της Κούβας ή της Βενεζουέλας δεν θα έχουν χώρο, λόγω της έλλειψης ενός οικονομικού χωροφύλακα όπως οι ΗΠΑ και επίσης λόγω αλληλεγγύης που ανέκαθεν επιδείκνυε στο εσωτερικό του ο παγκόσμιος Νότος. Αυτό δε που ευχόμαστε είναι ο νέος πολυ-πολικός κόσμος να μην αντιγράψει από την Κίνα το μοντέλο δημοκρατίας, πολυφωνίας και ανοχής στην αντίθετη άποψη που επικρατεί στο εσωτερικό της…

Νέα νομισματική τάξη 

Για την ανάδυση μιας νέας νομισματικής τάξης έκανε λόγο πολύ πρόσφατα ακόμη και τραπεζίτης, στέλεχος της Credit Suisse με προϋπηρεσία στην αμερικανική κεντρική τράπεζα και το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών, που γράφει ότι το παγκόσμιο νομισματικό σύστημα ποτέ δεν θα είναι το ίδιο με αυτό που ήταν πριν την κρίση στην Ουκρανία. Συγκεκριμένα πριν οι επτά πλουσιότερες χώρες του κόσμου κατασχέσουν τα συναλλαγματικά αποθέματα της Ρωσίας. Με τα δικά του λόγια «είμαστε μάρτυρες της γέννησης του Μπρέτον Γουντς ΙΙΙ – μιας παγκόσμιας (νομισματικής) τάξης επικεντρωμένης γύρω από νομίσματα της Ανατολής στηριγμένα σε εμπορεύματα που θα εξασθενίσουν το σύστημα του ευρωδολαρίου και θα συμβάλουν σε πληθωριστικές πιέσεις στη Δύση». Για τον ίδιο, τα εμπορεύματα (στα οποία θα στηρίζεται το stablecoin) είναι εγγυήσεις και οι εγγυήσεις είναι χρήμα.

Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο σε ένα νέο Μπρέτον Γουντς ομνύουν και οι ΗΠΑ κι αναφερόμαστε μάλιστα στο σκληρό αμερικανικό κατεστημένο που πρωτοστατεί στην επιβολή των κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Όπως η Ζάνετ Γιέλεν, υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ και επικεφαλής της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας μέχρι το 2019, προερχόμενη μάλιστα από τους Δημοκρατικούς. Μιλώντας στο Ατλαντικό Συμβούλιο στις 13 Απριλίου όχι μόνο επιτέθηκε σφοδρά σε χώρες όπως η Κίνα που στέκονται στο ενδιάμεσο μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ, απρόθυμες να εφαρμόσουν τις κυρώσεις. Επιπλέον, ζήτησε να μην περιμένουν να τελειώσει  ο πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας ώστε οι δυτικοί ηγέτες να προχωρήσουν σε μια νέα σύνοδο ανάλογη εκείνης στο Μπρέτον Γουντς το 1944, που ως θέμα θα έχει τον αποκλεισμό από τις αλυσίδες αξίας της Δύσης εκείνων των χωρών που δεν συμμερίζονται πλήρως τις ηθικές – ιδεολογικές αξίες της Δύσης. Με άλλα λόγια εκείνων των χωρών που δεν είναι πλήρως υποταγμένες σε ΗΠΑ και ΕΕ!

Η πρόταση της Γιέλεν αναλύθηκε περαιτέρω από τους Financial Times μέσω μάλιστα της δημοσιογράφου τους που διεύθυνε τη συζήτηση στο Ατλαντικό Συμβούλιο. Σε άρθρο της με τίτλο «Είναι καιρός για ένα νέο Μπρέτον Γουντς» επανέλαβε ότι πρέπει να κοπεί μόνιμα η δυνατότητα κάποιων χωρών να χρησιμοποιούν τις πρώτες του ύλες για πολιτικούς λόγους. Κι η αναφορά δεν περιορίζεται μόνο στην αποκαλούμενη πετρο-πολιτική της Ρωσίας, αλλά και στις σπάνιες γαίες της Κίνας. Για να αποτραπεί αυτή η δυνατότητα προτείνεται η μετάβαση σε ένα νέο σύστημα διεθνών ανταλλαγών στο οποίο θα συμμετέχουν μόνο οι φιλικές χώρες προς τις ΗΠΑ και την ΕΕ! Η αμερικανίδα υπουργός Οικονομικών εισάγει μάλιστα, χωρίς να διεκδικεί δάφνες πρωτοτυπίας, τον όρο friend-shoring προς αντικατάσταση του offshoring (εξωχώρια ανάθεση) που βάσει της νεοφιλελεύθερης άποψης επέτρεψε την άνοδο των αυταρχικών καθεστώτων. Το προτεινόμενο μοντέλο μάλιστα αντικαθιστά το νεοφιλελεύθερο μοντέλο, βάσει της αρθρογράφου, στο οποίο κυριαρχούσε η αναζήτηση της μέγιστης αποδοτικότητας. Επανέρχεται έτσι το κριτήριο της ανθεκτικότητας, έναντι της αποδοτικότητας…

Ένας κόσμος χωρισμένος στα δύο

Είναι ηλίου φαεινότερο ότι κι οι Αμερικάνοι μιλώντας για ένα νέο Μπρέτον Γουντς δευτερευόντως αναφέρονται στο νομισματικό σύστημα ή και καθόλου. Κυρίως περιγράφουν ένα νέο οικονομικό χάρτη, έναν διεθνή καταμερισμό και συνδυασμό εργασίας ολότελα διαφορετικό από τον σημερινό. Ο οικονομικός κόσμος της Γιέλεν σταματάει εκεί που ξεκινάει ο οικονομικός κόσμος του Γκλαζίεβ. Αιτία αντιπαράθεσης θα αποτελούν όχι μόνο τα σύνορά του, αλλά και ο συσχετισμός δύναμης μεταξύ τους. Και οι δύο οικονομολόγοι περιγράφουν μια νέα διαίρεση του κόσμου σε ένα ευρω-αμερικανικό πόλο που αντανακλά την αγγλική, γερμανική και αμερικανική κυριαρχία που θριάμβευσε από την γέννηση του καπιταλισμού μέχρι και τον 20 αιώνα κι είναι πληθυσμιακά μειοψηφικός αλλά τεχνολογικά ανώτερος από την μια, κι από την άλλη σε έναν κόσμο πληθυσμιακά πλειοψηφικό, τεχνολογικά ουραγό πλην εξαιρέσεων, που εμπεριέχει πληθώρα πρώτων υλών και όλο το φάσμα των πολιτικών συστημάτων που αναπτύχθηκαν μακράν της πεπατημένης του αστικού κοινοβουλευτισμού: από την επαναστατική Κούβα μέχρι τις πιο στυγνές δικτατορίες. Η δε φτώχεια του δεύτερου συνέβαλε και συνεχίζει να συμβάλλει στον πλούτο του πρώτου κόσμου, με την ίδια ένταση που οι ταξικές, οικονομικές και κοινωνικές αντιθέσεις διχάζουν εξ ίσου και τους δύο κόσμους.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία που προκάλεσαν και συνεχίζουν να πυροδοτούν οι ΗΠΑ (με τις συνεχείς αποστολές όπλων) για να κατακτήσουν την ευρωπαϊκή αγορά αερίου, αποτελεί την πρώτη πράξη μιας μακράς σειράς αντιπαραθέσεων για τα σύνορα αυτών των δύο κόσμων.

Οδηγούν τη Ρωσία σε στάση πληρωμών στο δημόσιο χρέος της

Επεκτείνουν τις κυρώσεις οι ΗΠΑ σε βάρος της Ρωσίας, προσπαθώντας να την αποκόψουν ακόμη κι από τις αγορές κεφαλαίων

Σε νέα επίπεδα οδηγούν την προσπάθεια οικονομικής εξόντωσης της Ρωσίας οι Αμερικάνοι, μέσω των κυρώσεων, που επιβάλλονται με αφορμή την στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία.

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Η τελευταία κίνηση της Ουάσιγκτον ανακοινώθηκε την Δευτέρα 4 Απριλίου. Αφορά, βάσει ρεπορτάζ του Reuters, την απαγόρευση στην κυβέρνηση της Ρωσίας να αποπληρώσει δημόσιο χρέος ύψους 600 εκ. δολ. χρησιμοποιώντας τα αποθεματικά της σε αμερικανικές τράπεζες.

Ως τώρα, παρά τα ασυνήθιστα αυστηρά μέτρα που εφαρμόστηκαν εναντίον της Ρωσίας, είχαν εξαιρεθεί από το «πάγωμα» των καταθέσεων εκείνες οι πληρωμές που αφορούσαν λήξεις δημόσιου χρέους σε δολάρια. Κατά τ’ άλλα, περιλάμβαναν την έξοδο της Ρωσίας από το σύστημα διεθνών τραπεζικών συναλλαγών SWIFT, «πάγωμα» σε καταθέσεις ύψους 630 δισ. δολ. στα ισχυρότερα νομίσματα του κόσμου, κ.α.

Η κατάσχεση των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Ρωσίας, όπως αποφασίστηκε την Κυριακή 27 Φεβρουαρίου από ΗΠΑ, Καναδά, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ισοδυναμεί με το μεγαλύτερο ριφιφί που έχει πραγματοποιηθεί στην ιστορία του καπιταλισμού. Μακροπρόθεσμα δε, πλήττει το κύρος του δολαρίου και του ευρώ γιατί αποδεικνύει ότι, στο τέλος της ημέρας, η πολιτική και τα γεωπολιτικά συμφέροντα ΗΠΑ και ΕΕ και όχι η αγορά αποφασίζουν ακόμη και για τις τραπεζικές καταθέσεις.

Την κατάσχεση του μεγαλύτερου μέρους των ρωσικών τοποθετήσεων δεν απέτρεψε ούτε η διασπορά τους σε μια μακρά σειρά κεντρικών τραπεζών, εκ των οποίων διαθέσιμα είναι μόνο όσα βρίσκονται στην κεντρική τράπεζα της Κίνας και ανέρχονται στο 17,67% του συνόλου, βάσει του Atlantic Council. Τα υπόλοιπα που βρίσκονται στις κεντρικές τράπεζες των ακόλουθων χωρών έχουν κατασχεθεί: Γαλλία 15,62%, Ιαπωνία 12,8%, Γερμανία 12,16%, ΗΠΑ 8,45%, Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών και Διεθνές Νομισματικό Ταμείο 6,4%, Αγγλία 5,76%, κοκ.

Η κατάσχεση των ρωσικών συναλλαγματικών αποθεμάτων δεν ήταν και η μοναδική περίπτωση που οι Δυτικές χώρες έγραψαν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους τους νόμους της ιδιωτικής οικονομίας, χάρη στους οποίους εκμεταλλεύονται τους εργαζόμενους και συνθλίβουν μικρές επιχειρήσεις και κράτη. Το Βερολίνο ανακοίνωσε επίσης την κρατικοποίηση, μέσω της γερμανικής Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, της Gazprom Germania GmbH, που έχει υπό την ιδιοκτησία της τον ενεργειακό πάροχο Wingas GmbH, την μεγαλύτερη μονάδα αποθήκευσης φυσικού αερίου στο κρατίδιο της Κάτω Σαξονίας και μονάδες στην Αγγλία, την Ελβετία και τη Σιγκαπούρη. Η εθνικοποίηση της γερμανικής Gazprom από το 4ο Ράιχ, προφανώς χαρακτηρίστηκε παράνομη και απαράδεκτη από την Μόσχα…

Η κυριαρχία της πολιτικής επί της αγοράς, και η εξόφθαλμη διαχείρισή της σε βαθμό εργαλειοποίησης της, αποδείχθηκε εκ νέου με αφορμή τα κρατικά ομόλογα. Μέχρι και την Δευτέρα 4/4 η Ρωσία εξυπηρετούσε κανονικά το δημόσιο χρέος της, χρεώνοντας τους λογαριασμούς που δεν είχαν μπλοκαριστεί από τις ΗΠΑ, ως τιμωρία της για την επέμβαση στην Ουκρανία. Επί της ουσίας βέβαια, στόχος των ΗΠΑ και των συμμάχων τους δεν ήταν η διαφύλαξη του διεθνούς δικαίου. Αν τα κίνητρα των ΗΠΑ ήταν ανθρωπιστικά θα είχανε επιβάλει κυρώσεις επίσης στη Σαουδική Αραβία για την σφαγή στην Υεμένη, στο Ισραήλ για την εθνοκάθαρση σε βάρος των Παλαιστίνιων, στη Γαλλία για τα εγκλήματα πολέμου στο Μάλι, κ.λπ. Στόχος των ΗΠΑ είναι να εξαντλήσουν οικονομικά έναν απρόβλεπτο ανταγωνιστή και να αποσπάσουν τις αγορές που ελέγχει, όπως του φυσικού αερίου. Γι’ αυτό επιβάλουν τις κυρώσεις και το εμπάργκο.

Σεβασμός στις δανειακές υποχρεώσεις

Η Ρωσία μέχρι τώρα έδειχνε ότι ήθελε να εξυπηρετεί το δημόσιο χρέος της και να μην κηρύξει στάση πληρωμών. Να μην επαναλάβει δηλαδή ότι συνέβη το 1998, όταν στο πλαίσιο της τότε παγκόσμιας κρίσης προέβη σε παύση πληρωμών, με αποτέλεσμα να μείνει εκτός αγορών για 12 χρόνια· μέχρι δηλαδή να ρυθμιστεί νομικά και η τελευταία πληρωμή έναντι των πιστωτών της. Ως ένδειξη πλήρους σεβασμού στις δανειακές υποχρεώσεις της, από την κήρυξη του πολέμου μέχρι και την Πέμπτη 31 Μαρτίου προχώρησε στην αποπληρωμή πέντε κουπονιών ισάριθμων ομολόγων. Τότε πλήρωσε κουπόνι αξίας 447 εκ. δολ. για ομόλογο που λήγει το 2030. Εκτιμάται δε ότι το συνολικό της δημόσιο χρέος σε δολάρια ανέρχεται σε 40 δισ. που περιέχεται σε 15 ομόλογα.

Την Δευτέρα 4 Οκτωβρίου ωστόσο διάταγμα του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών που εξαιρούσε τις πληρωμές χρέους από τα μέτρα κατάσχεσης των ρωσικών καταθέσεων ακυρώθηκε. Εντολή πληρωμής χρεολυσίων ύψους 552,4 εκ. ευρώ και τόκων ύψους 884 εκ. ευρώ ακυρώθηκε, βάσει ανακοίνωσης του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών, αφήνοντας στο εξής ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα.

Οι επιλογές συγκεκριμένα της Ρωσίας είναι δύο:

Η πρώτη επιλογή είναι να αποπληρώσει τις επόμενες υποχρεώσεις από άλλους λογαριασμούς: τα χρήματα που εξακολουθεί να συγκεντρώνει ως αντάλλαγμα για τις εξαγωγές αερίου και πετρελαίου. Και δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητα. Σύμφωνα με πολύ πρόσφατες εκτιμήσεις, που έχουν λάβει υπ’ όψη τους τις μειωμένες παραγγελίες από την Δύση, αλλά και την ανέλπιστη άνοδο της τιμής του πετρελαίου, η Ρωσία το 2022 αναμένεται να συγκεντρώσει 321 δισ. δολ. Μόνον από εξαγωγές ενέργειας. Τα έσοδα της μάλιστα θα είναι αυξημένα κατά ένα τρίτο σε σχέση με το 2021. Πρόκειται ωστόσο για ποσά που, σε ότι αφορά την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, δηλαδή ευρώ και δολάρια θα είναι διαρκώς και απότομα μειούμενα, λόγω των κυρώσεων. Σε κάθε περίπτωση έχει την δυνατότητα να πληρώσει τα τοκοχρεολύσια ακόμη και σε συνάλλαγμα από τα τρέχοντα έσοδα της. Δεν γεννιέται δηλαδή θέμα αδυναμίας πληρωμών.

Ένδειξη της ανθεκτικότητας που επιδεικνύει η ρωσική οικονομία, παρά τη σφοδρότητα των κυρώσεων είναι η αξία του ρουβλιού. Η συναλλαγματική ισοτιμία του έναντι του δολαρίου από 76,90 ρούβλια στις 7 Απριλίου 2021 έπεσε μόλις στα 83,26 ρούβλια έναντι 1 δολαρίου. Πρακτικά λοιπόν η ρωσική οικονομία έμεινε ανεπηρέαστη από τις κυρώσεις των Δυτικών!

Συναλλαγματική ισοτιμία ρουβλιού έναντι δολαρίου

Επίδειξη δύναμης της Ρωσίας είναι και η πρόθεσή της να διευρύνει τη λίστα των εξαγώγιμων προϊόντων της, πέραν των ενεργειακών, για τα οποία απαιτεί η πληρωμή να διεξάγεται στο εξής σε ρούβλια, από τις μη φιλικές χώρες. Από εκείνες δηλαδή τις χώρες που επέβαλαν κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Και σε κάθε περίπτωση είναι μια μειοψηφία…

Με κίτρινο χρώμα τα κράτη που επέβαλαν κυρώσεις στη Ρωσία. Με χρώμα γκρι τα κράτη που δεν επέβαλαν κυρώσεις…

Δοθείσης της αδυναμίας των Δυτικών να πλήξουν την οικονομία της Ρωσίας, δεν προκαλεί καμία έκπληξη η πρόθεσή τους να επιβάλουν νέο πακέτο κυρώσεων, εκμεταλλευόμενοι την αμφιλεγόμενη δολοφονία αμάχων στην πόλη Μπούτσα, την οποία οι Ουκρανοί αποδίδουν στους Ρώσους. Ερμηνεία φυσικά που συνοδεύεται από πολλά αναπάντητα ερωτηματικά…

Αυτό που προκαλεί έκπληξη είναι το γεγονός ότι Ευρωπαίοι και Αμερικάνοι εντείνουν τις κυρώσεις όταν πλέον είναι εμφανές πώς οι μοναδικοί χαμένοι είναι οι πολίτες και η οικονομία τους. Το ομολόγησε ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Κρίστιαν Λίντνερ, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Μπιλντ: «Ο πόλεμος στη Ουκρανία μας κάνει όλους φτωχότερους, επειδή για παράδειγμα πρέπει να πληρώνουμε περισσότερα για εισαγόμενη ενέργεια», ήταν τα λόγια του. Αν δε, έλεγε κι όλη την αλήθεια, ότι δηλαδή οι κυρώσεις στη Ρωσία και όχι ο ίδιος ο πόλεμος μας κάνει φτωχότερους, τότε δεν θα διαφωνούσε κανείς με τα λόγια του. Παρόλα αυτά στο τραπέζι των συζητήσεων τέθηκε και το πλήρες εμπάργκο στο ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Είναι πρόταση την οποία υποστήριξαν οι Αμερικάνοι και μαζί τους οι Γερμανοί Πράσινοι, όπως η επικεφαλής της Μπούντεσβερ, γερμανίδα υπουργός Άμυνας, Κριστίν Λάμπρεχτ

Απέναντι στην αμερικανικής κοπής γραμμή για μετωπική σύγκρουση με τη Ρωσία βρίσκεται ο γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς και οι επικεφαλής των αμερικανικών γερμανικών ομίλων. Εντελώς ενδεικτικά, ο διευθύνων σύμβουλος της Ντόιτσε Μπανκ προειδοποίησε ότι σε περίπτωση άμεσης απαγόρευσης των ρωσικών εισαγωγών αερίου η Γερμανία θα βρεθεί αντιμέτωπη με σημαντική ύφεση. Πολλοί την εκτιμούν ακόμη και στο 6% του ΑΕΠ!

Η αλήθεια είναι ότι σε κάθε περίπτωση η Γερμανία θα πληρώσει πολύ ακριβά το ενεργειακό διαζύγιο με τη Ρωσία καθώς οι φθηνοί ρωσικοί ενεργειακοί πόροι θα κατευθύνονται ολοένα και περισσότερο στην Ασία, ενώ η Ευρώπη θα προμηθεύεται τους πολύ ακριβότερους αμερικανικούς.

Οι ΗΠΑ ταυτόχρονα, την ίδια ώρα που πιέζουν τους Ευρωπαίους να διαρρήξουν πλήρως τους δεσμούς τους με τη Ρωσία, για να κερδίσουν την ευρωπαϊκή αγορά, οι ίδιοι αυξάνουν τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου! Την τελευταία εβδομάδα του Μαρτίου συγκεκριμένα οι αμερικανικές εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 43%, σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα, βάσει όσων δήλωσε σε ρωσική εφημερίδα στέλεχος του Ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας! Ας ελπίσουμε οι Αμερικανοί να μην «αμερικανοποιούν» το ρωσικό πετρέλαιο και το πουλούν στη συνέχεια ως αμερικανικό στην βραδυκίνητη και αργόστροφη γραφειοκρατία των Βρυξελλών ενώ θα παιανίζει καταγγελίες στη Ρωσία…

Τελικά, το σχέδιο απαγόρευσης των ρωσικών αγωγών αερίου απορρίφθηκε όχι λόγω της ύφεσης και της ανεργίας που θα προκαλούσε. Βάσει δήλωσης της γερμανίδας υπουργού Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ, που κάλλιστα μπορεί να χαρακτηριστεί ως η φωνή της Αμερικής στην Ευρώπη, απορρίφθηκε επειδή «μια τέτοια απαγόρευση θα οδηγούσε την τιμή αυτού του πολέμου ακόμη υψηλότερα». Έστω κι εκ των υστέρων κατάλαβαν τις παράπλευρες συνέπειες του εμπάργκο που προστίθεται σε μια μακρά σειρά κυρώσεων κατά της Ρωσίας, οι οποίες ξεκίνησαν το 2014. Αφορμή τότε ήταν η προσάρτηση της Κριμαίας.

Η δεύτερη επιλογή της Ρωσίας, απέναντι στην απόφαση της Ουάσιγκτον, είναι να ανακοινώσει παύση πληρωμών στο χρέος της, είτε ευθέως και δημόσια, είτε έμμεσα. Να οδηγήσει δηλαδή τη σύγκρουσή της με την Δύση στα άκρα, δηλώνοντας για παράδειγμα στους πιστωτές ότι η πληρωμή θα γίνει σε ρούβλια, με αποτέλεσμα οι πιστωτές να απορρίψουν την μονομερή αλλαγή των όρων αποπληρωμής.

Ως τώρα η Μόσχα έχει δείξει ότι δεν επιθυμεί αυτή την προοπτική. Το πώς ακριβώς θα απαντήσει ωστόσο στη νέα πρόκληση των ΗΠΑ, θα φανεί τις επόμενες 30 ημέρες που έχει περιθώριο η Μόσχα να αποπληρώσει τις δανειακές υποχρεώσεις οι οποίες έληγαν την Δευτέρα 4/4/2022.

Οι ΗΠΑ επιδιώκουν διαιώνιση του αποκλεισμού 

Τυχόν άρνησή της και κήρυξη της χώρας σε στάση πληρωμών θα σημάνει τον αποκλεισμό της από τις αγορές. Η αδυναμία της να δανειστεί ισοδυναμεί με ακόμη βαρύτερες κυρώσεις που πλέον θα φύγουν από την αρμοδιότητα της πολιτικής και θα περάσουν στην αρμοδιότητα των αγορών. Με άλλα λόγια, ακόμη και στην εξαιρετική εκείνη περίπτωση της άρσης των κυρώσεων που επιβλήθηκαν από τις κυβερνήσεις μετά την επέμβαση στην Ουκρανία, η επιστροφή της Ρωσίας στις αγορές κεφαλαίου θα απαιτούσε άλλου τύπου διευθετήσεις και συμφωνίες με πιστωτές, που είναι εξ ορισμού χρονοβόρες και περίπλοκες.

Οι στόχοι των ΗΠΑ ωστόσο είναι και πιο άμεσοι. Θέτοντας την Ρωσία σε κατάσταση χρεοκοπίας, η αξιολόγηση όχι μόνο της χώρας αλλά και των ιδιωτικών εταιρειών της από τις εταιρείες αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας θα οδηγηθεί στα Τάρταρα. Ακόμη και επιχειρήσεις κολοσσοί, με προδιαγεγραμμένα έσοδα για δεκαετίες, θα κατέβαλαν πολλαπλάσιο κόστος από το σημερινό για να δανειστούν από τις δυτικές αγορές οι ίδιες ή θυγατρικές τους, δεδομένης μάλιστα της αποχώρησης των εταιρειών αξιολόγησης από την Μόσχα.

Στη δίνη της αδυναμίας πληρωμής βρέθηκε ήδη η ρωσική εταιρεία Severstal που αν και κατέβαλε έγκαιρα την δόση του δανείου της (σε ξένο νόμισμα) στην Citigroup, η τράπεζα μπλόκαρε τη συναλλαγή. Παρότι μάλιστα η συγκεκριμένη εταιρεία δεν περιλαμβανόταν στην λίστα με τις εταιρείες που έχουν ενταχθεί σε κυρώσεις. Περιλαμβανόταν ωστόσο ο πρόεδρος και μεγαλομέτοχός της, Αλεξέι Μορντάσοφ. Το γεγονός μάλιστα ότι περιλαμβανόταν στην λίστα κυρώσεων της Αγγλίας και της ΕΕ κι όχι των ΗΠΑ δεν εμπόδισε σε τίποτε την τράπεζα να αφήσει έκθετη την πολυεθνική που δραστηριοποιείται στο χάλυβα και τις μεταλλευτικές εξορύξεις, είναι εισηγμένη στο Λονδίνο και την Μόσχα κι έχει θυγατρικές από την Ιταλία και τη Γαλλία μέχρι την Αφρική…

Κυρώσεις: η συνέχεια του οκονομικού ανταγωνισμού

Ο πόλεμος στην Ουκρανία αξιοποιείται επομένως από ΗΠΑ και ΕΕ ως μια χρυσή ευκαιρία για να ξεκαθαρίσουν τον επιχειρηματικό χάρτη οδηγώντας στη χρεοκοπία τους ανταγωνιστές από τη Ρωσία. Η πίεση των Αμερικανών προς την Ρωσία να κηρύξει στάση πληρωμών, στόχο έχει να υποβαθμιστούν και να οδηγηθούν σε ζημιές ακόμη και σε χρεοκοπία «επιχειρήσεις – εθνικοί πρωταθλητές» της Ρωσίας.

Η αποστολή της Ουκρανίας επιτεύχθηκε: Το αμερικανικό φυσικό αέριο θα πλημμυρίσει την Ευρώπη

Η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ το μόνο που κατάφερε είναι να πάρει αποφάσεις που θα αυξήσουν την τιμή του ρεύματος!

Σαμπάνιες θα ανοίγουν στα γραφεία των κεντρικών διοικήσεων των αμερικανικών εταιρειών εξόρυξης φυσικού αερίου, όπως η Cherniere!

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Η συμφωνία που εξασφάλισε ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν με τους Ευρωπαίους για την τροφοδοσία της ευρωπαϊκής αγοράς με υγροποιημένο αέριο ισοδυναμεί με μια πρώτη νίκη στον πόλεμο Ουκρανίας – Ρωσίας! «Mission accomplished» θα αναφωνούν τσουγκρίζοντας τα ποτήρια τους οι αμερικάνοι μάνατζερ, που αμείβονται με εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια ετησίως την ίδια ώρα που εκατομμύρια πρόσφυγες εισρέουν από την Πολωνία μέχρι την Ευρώπη και οι νεκροί μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας αυξάνονται καθημερινά!

Η συμφωνία που υπέγραψε ο Μπάιντεν και ανακοίνωσε το πρωί της 25ης Μαρτίου σε κοινή συνέντευξη Τύπου με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αποδεικνύει περίτρανα για ποιο λόγο οι Αμερικάνοι εδώ και χρόνια έριχναν λάδι στη φωτιά των ουκρανο-ρωσικών συνόρων, χρηματοδοτώντας τους Ναζί και υποδαυλίζοντας την σύγκρουση. Ο στόχος τους άμεσα ήταν ένας: Να διώξουν τους Ρώσους από την ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου και να την οικειοποιηθούν. Να σηκώσουν ένα νέο τείχος μεταξύ Ρωσίας και Ευρώπης που θα προσφέρει δισεκατομμύρια δολάρια νέων κερδών στις αμερικανικές πολυεθνικές. Σε αυτό το βωμό θυσιάστηκε η Ουκρανία.

Ο απώτερος στόχος, να περικυκλωθεί η Ρωσία, απομακρύνεται. Αλλά ποιος εμπόλεμος, ακόμη κι όταν πολεμάει δι’ αντιπροσώπων, μπορεί να επιτυγχάνει όλους τους στόχους του;

Η αξίωση των Αμερικανών για ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία πηγάζει από τα δικαιώματα που τους έχει ήδη εκχωρήσει η Ευρώπη. Έχοντας αποφασίσει να εξαρτάται οικονομικά, στρατιωτικά και πολιτικά από τις ΗΠΑ, η απαίτησή της να διατηρεί ή να διεκδικήσει ενεργειακή αυτονομία φάνταζε σκάνδαλο. «Αλλού τρώτε, αλλού πίνετε κι αλλού πάτε και το …δίνετε» θα ωρύονταν οι Αμερικάνοι στις κλειστές συσκέψεις με τους Ευρωπαίους. Κι αφού οι ήπιες πολιτικές πιέσεις απέτυχαν, το λόγο είχαν τα όπλα: Συνεχείς προκλήσεις της Ουκρανίας προς τη Ρωσία, μέχρι η στρατιωτική επέμβαση, την οποία οι Αμερικάνοι προεξοφλούσαν από το 2021 ακόμη, να γίνει τελευταία λύση. Όπως και συνέβη…

Συμφωνία – μαμούθ

Την συμφωνία ΗΠΑ – ΕΕ, την προανήγγειλαν οι Financial Times την Πέμπτη 24 Μαρτίου 2022. Την εμφάνισαν μάλιστα κι ως βοήθεια των ΗΠΑ, μιας κι έτσι συνέβαλαν στην ενεργειακή απεξάρτηση της ΕΕ από τη Ρωσία, την οποία απεξάρτηση ωστόσο οι ίδιοι οι Αμερικάνοι επιζητούσαν εδώ και τώρα με την βοήθεια υποτελών πολιτικών τους όπως ο ουκρανός Ζελένσκυ και οι γερμανοί Πράσινοι που πρωτοστατούσαν στην αντι-ρωσική υστερία, από την εποχή ακόμη που υπονόμευαν την κατασκευή του αγωγού Nord Stream 2.

Βάσει του δημοσιεύματος, οι αμερικανικές εταιρείες, χάρη στο εμπάργκο που επιβλήθηκε στη Ρωσία, θα αδειάσουν στην Ευρώπη επιπλέον (πέραν δηλαδή των ποσοτήτων που έχουν ήδη εισρεύσει και εκείνων που έχουν ήδη συμφωνηθεί) τουλάχιστον 15 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου μέχρι το τέλος του 2022, οπότε η ΕΕ στοχεύει να μειώσει τις εισαγωγές ρωσικού αερίου κατά δύο τρίτα. Το αναπάντεχο δώρο για τις αμερικανικές πολυεθνικές ενεργειακές φαίνεται καλύτερα αν λάβουμε υπ’ όψη μας ότι το 2021 οι εισαγωγές αμερικανικού LNG ανέρχονταν σε 22 δισ. κ.μ. Στη συμφωνία που ανακοινώθηκε, προβλέπεται επιπλέον η συγκρότηση κοινής ομάδας εργασίας που θα διερευνήσει την αύξηση ακόμη κι αυτών των ποσοτήτων!

Για την ιστορία, το τέλος των εισαγωγών ρωσικού αερίου στην Ευρώπη που σηματοδότησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, τον οποίο προκάλεσαν ΗΠΑ και ΝΑΤΟ, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως η καθυστερημένη δικαίωση του Ρόναλντ Ρίγκαν. Πρόσφατα, οι New York Times έφεραν με άρθρο τους στη δημοσιότητα έγγραφο της CIA από τον Μάρτιο του 1981 βάσει του οποίου ο αγωγός μήκους 3.500 μέτρων που κατασκευαζόταν από τη Σιβηρία στην Γερμανία υποτίθεται ότι απειλούσε την ανεξαρτησία της Ευρώπης. Η αντίθεση της Ουάσιγκτον κάμφθηκε και οι κυρώσεις καταργήθηκαν το 1982 όταν μέρος στο πρότζεκτ πήραν και αμερικανικοί ενεργειακοί κολοσσοί. Ήταν προφανώς το τίμημα που πλήρωσε η Σοβιετική Ένωση για να φτάσει το αέριο της στη Δυτική Ευρώπη. Οι τίτλοι τέλους που βλέπουμε σήμερα ξεκίνησαν το 2009, με την τρίτη ενεργειακή δέσμη της ΕΕ, που έσπασε το μονοπώλιο της Gazprom στο όνομα της απελευθέρωσης που επί της ουσίας ισοδυναμεί με αμερικανοποίηση της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας.

Επιστρέφοντας στα τρέχοντα, για να καλυφθεί το κενό των ρωσικών εισαγωγών είναι εμφανές ότι θα απαιτηθεί όχι μόνο η ανακατεύθυνση συμφωνημένων αποστολών πιθανά προς την Ασία και η εξάντληση των υπαρχουσών παραγωγικών ικανοτήτων, αλλά επιπλέον και η αξιοποίηση κοιτασμάτων από κοινού με την πραγματοποίηση νέων επενδύσεων σε τερματικούς σταθμούς. Εν ολίγοις, μια δεύτερη άνοιξη θα γνωρίσει η αμερικανική βιομηχανία φυσικού αερίου, χάρη στους λεονταρισμούς του Ζελένσκυ προς τη Ρωσία…

Αμερικανική κερδοσκοπία

Η αμερικανική ρυπογόνα βιομηχανία φυσικού αερίου έχει στήσει ήδη πάρτι επάνω στα συντρίμμια της Ουκρανίας. Στις αρχές Φεβρουαρίου πουλούσαν το υγροποιημένο αέριο στις ημερήσιες διαπραγματεύσεις (τιμές σποτ) στα 60 δολάρια (mmBTU), ή δέκα φορές πάνω από τα επίπεδα που το πουλούσαν στην Ευρώπη μόλις 1 χρόνο πριν, βάσει ρεπορτάζ του Reuters!

Έτσι, οι νηοπομπές των πλοίων μεταφοράς LNG που αποπλέουν μαζικά από τα αμερικανικά λιμάνια τις τελευταίες εβδομάδες για την Ευρώπη ισοδυναμούν με μια αρπαχτή σε βάρος των ευρωπαίων πολιτών χωρίς προηγούμενο!

Παρότι μάλιστα την ίδια περίοδο, βάσει ανακοινώσεων της Gazprom, οι παραδόσεις ρωσικού αερίου αυξήθηκαν. Από 1 ως 15 Μαρτίου του 2022, σε σχέση με το περυσινό αντίστοιχο χρονικό διάστημα οι παραδόσεις αυξήθηκαν κατά 34,6% στην Ελλάδα, κατά 51,7% στην Ιταλία, κατά 71,8% στην Πολωνία, κατά 110,9% στην Κροατία, κατά 24,4% στην Βουλγαρία, κ.α. Συνολικά, τις πρώτες δύο εβδομάδες του Μαρτίου οι εξαγωγές αερίου της Gazprom στις δυτικές χώρες αυξήθηκαν κατά 15,6% σε σχέση με την ίδια περίοδο του Φεβρουαρίου και κατά 38,9% σε σχέση με το ίδιο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου. Μπορούμε επομένως να φανταστούμε τι εκβιασμούς θα επιστρατεύσουν οι Αμερικάνοι παραγωγοί για να επιβάλλουν αυξήσεις, όταν θα μείνουν μόνοι τους ή σχεδόν μόνοι τους στην ευρωπαϊκή αγορά…

Τα πράγματα ωστόσο είναι ακόμη χειρότερα αν λάβουμε υπ’ όψη μας μια μικρή λεπτομέρεια: την τιμή. Το άρθρο των FT φιλοξενούσε δήλωση ερευνητή του Ινστιτούτου της Οξφόρδης στις Ενεργειακές Σπουδές, που υποστήριζε ότι οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να ατσαλωθούν για να πληρώνουν υψηλότερες τιμές στο φυσικό αέριο τα επόμενα χρόνια! Καλά διαβάσατε…

Επιπλέον αυξήσεις στην τιμή του φυσικού αερίου

Οι ηγέτες των 27 κρατών μελών της ΕΕ μαζεύτηκαν στη διήμερη σύνοδο για να συμφωνήσουν μέτρα αντιμετώπισης της ακρίβειας στην ενέργεια και το πρώτο μέτρο που αποφάσισε το «βαθύ κράτος» της ΕΕ πριν καν μπουν στο αεροπλάνο, ήταν να αυξηθούν περαιτέρω οι τιμές του φυσικού αερίου, καθώς εξ ορισμού το αμερικανικό αέριο είναι ακριβότερο από το ρωσικό. Κι είναι κάτι που ακόμη και οι ίδιοι οι πρωθυπουργοί ή πρόεδροι δεν πρόκειται να κρύψουν άλλο αν δεν το ομολογήσουν δημόσια…

Τα αποτελέσματα ωστόσο των αποφάσεών τους θα είναι τραγικά· τόσο για την κοινωνία όσο και για την οικονομία. Ναι, γι’ αυτήν που υποτίθεται πρωτίστως νοιάζονται και είναι ανά πάσα ώρα και στιγμή πρόθυμοι να θυσιάσουν τους μισθούς και τα ωράρια μας ώστε να αναπτυχθεί.

Τώρα την θυσιάζουν για χάρη των …φίλων μας των Αμερικανών.

Οι δραματικές επιπτώσεις από την μέχρι σήμερα κοντόφθαλμη και καιροσκοπική ενεργειακή πολιτική της ΕΕ περιγράφτηκε ανάγλυφα σε προπαρασκευαστικό κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που είδε το φως της δημοσιότητας, πολύ πριν την σύνοδο. Στο κείμενο αυτό αποδεικνύεται πώς η μέχρι σήμερα αναζήτηση της ενεργειακής ανεξαρτησίας της ΕΕ με απώτερο στόχο την πράσινη μετάβαση κι ενδιάμεσο την εξάρτηση από το φυσικό αέριο που υποτίθεται ότι θα λειτουργεί ως καύσιμο – γέφυρα έχει γυρίσει μπούμερανγκ σε εργαζόμενους και επιχειρήσεις. Αναφέρεται κατά λέξη:

«Επιχειρήσεις και ειδικότερα βιομηχανίες έντασης ενέργειας όπως επίσης και ο αγρο-βιομηχανικός τομέας αντιμετωπίζουν υψηλότερα κόστη παραγωγής που τους θέτουν σε μειονεκτική ανταγωνιστική θέση ως προς τους ανταγωνιστές τους από τρίτες χώρες». Ειδικότερα, «πάνω από τις μισές βιομηχανίες επεξεργασίας αλουμίνιου και ψευδάργυρου λειτουργούν σήμερα με μειωμένη παραγωγική δυναμικότητα ή έχουν προσωρινά κλείσει, ταυτόχρονα με μια σημαντική μείωση της παραγωγής πυριτίου. Η ΕΕ έχει προσωρινά απωλέσει 650.000 τόνους πρωτογενούς παραγωγικής δυναμικότητας: περίπου 30% του συνόλου. Μέσω της υποχώρησης της παραγωγής και του περάσματος των υψηλότερων ενεργειακών τιμών επηρεάστηκαν άλλοι τομείς της οικονομίας».

Οι τομείς που θίγησαν είναι αυτοί που έχουν τον υψηλότερο συντελεστή στάθμισης στις δαπάνες των μισθοσυντήρητων και τον χαμηλότερο μεταξύ εκείνων που αποφασίζουν για τις τιμές της ενέργειας: τα τρόφιμα!

Αλυσιδωτές αυξήσεις

Συνεχίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή: «Οι τιμές των λιπασμάτων αυξήθηκαν κατά 142% τον προηγούμενο χρόνο. Το μερίδιο του κόστους ενέργειας και λιπασμάτων στην αγροτική παραγωγή είναι 20%.Η κατάσταση θα μπορούσε να επιδεινωθεί αν υψηλότερες ενεργειακές πηγές ασκήσουν συνεχόμενη πίεση στις τιμές των λιπασμάτων με τον κίνδυνο λιγότερων καλλιεργειών, μικρότερων αποδόσεων κι ακόμη μεγαλύτερων πιέσεων στα εισοδήματα των αγροτών και τις τιμές των τροφίμων. Ένας συνδυασμός υψηλότερων τιμών στην ενέργεια και τα τρόφιμα θα ενέτεινε την πίεση στα νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα». Όλες αυτές οι εκτιμήσεις προέρχονται από άχρωμους γραφειοκράτες που πολύ σπάνια ασχολούνται με τόσο καθημερινά και ταπεινά θέματα όπως ο λογαριασμός του σούπερ μάρκετ ή η τιμή του ρεύματος… Εκτός κι αν φοβούνται ότι όλα αυτά θα γίνουν χιονοστιβάδα που θα πέσει να του πλακώσει, όπως μάλλον συμβαίνει στις μέρες μας.

Η έκθεση τονίζει όχι μόνο τον ορατό κίνδυνο επέκτασης της ενεργειακής φτώχειας αλλά και απολύσεων καθώς ο επιχειρηματικός τομέας κλυδωνίζεται από την έκρηξη στις τιμές της ενέργειας.

Το σημαντικότερο ωστόσο που ομολογείται είναι πώς η ενεργειακή ακρίβεια ήρθε για να μείνει: «Σύμφωνα με πρόσφατες μακροχρόνιες προβλέψεις, οι τιμές του αερίου και του ηλεκτρικού θα παραμείνουν υψηλές και ευμετάβλητες μέχρι τα τέλη του 2023. Σε σύγκριση με τις προοπτικές του περασμένου φθινοπώρου, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί και είναι πιθανό να διαρκέσει περισσότερο», ομολογείται από την εισαγωγή.

Ωστόσο, παρότι έχουν πλήρη εικόνα για τις δραματικές επιπτώσεις των αυξήσεων στα ενεργειακά αγαθά και τις αρνητικές επιπτώσεις του πολέμου στην ευρωπαϊκή οικονομία, οι ηγέτες της ΕΕ παραμένουν προσκολλημένοι σε μια πολιτική που θα αυξήσει σημαντικά περαιτέρω τις τιμές. Πολλές μέρες πριν ξεκινήσει η διήμερη σύνοδος της ΕΕ, κατατέθηκαν ενδιαφέροντα σχέδια στην κατεύθυνση τιθάσευσης των τιμών. Οι αποκλίνουσες τροχιές είναι ενδεικτικές της απόκλισης των συμφερόντων. Το γεγονός ότι στο τέλος κάθε φορά περνάει η γνώμη ή μάλλον το συμφέρον της Γερμανίας, όπως αποδείχτηκε με το κείμενο των συμπερασμάτων της διήμερης συνόδου, όπου το μόνο θετικό είναι ένα παράθυρο προσωρινής φορολόγησης των απροσδόκητων κερδών των ενεργειακών εταιρειών, δείχνει την ποιότητα της δημοκρατίας στην ΕΕ.

Το σημαντικότερο σχέδιο προτάθηκε από τις πολιτικές ηγεσίες των νοτιοευρωπαϊκών κι άλλων χωρών και προέβλεπε τρία μέτρα: Πρώτο, αλλαγή του σημερινού τρόπου τιμολόγησης (pay as clear) ώστε η τιμή της κιλοβατώρας να μην προσδιορίζεται από τον ακριβότερο παραγωγό που είναι το φυσικό αέριο.

Το συγκεκριμένο μοντέλο δίνει σε όλους τους παραγωγούς την τιμή του ακριβότερου παραγωγού, εξαλείφοντας από την τελική τιμή ό,τι οικονομίες δημιουργούν στο μίγμα καυσίμου οι ανανεώσιμες πηγές ή τα πυρηνικά για χώρες όπως η Γαλλία, που έχουν σχεδόν μηδενικό (μεταβλητό) κόστος παραγωγής. Επιβλήθηκε με το πρόσχημα ότι διευκολύνει τις επενδύσεις σε ΑΠΕ. Συνεχίζει να εφαρμόζεται ωστόσο τόσα χρόνια μετά παρότι απέτυχε να επιταχύνει την διείσδυση των ΑΠΕ, αποδεικνύοντας τις αρχικές υποψίες: ότι η μοναδική του χρησιμότητα είναι να εξασφαλίζει υπερκέρδη στους παραγωγούς.

Εμείς θα προσθέταμε ότι αν η Ευρωπαϊκή γραφειοκρατία το κρίνει τόσο αποτελεσματικό και καινοτόμο ας το εφαρμόσει και στους μισθούς. Να αμείβονται όλοι οι Ευρωπαίοι για παράδειγμα με τον μισθό της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάγιεν ή ανά χώρα με τον μισθό του κεντρικού τραπεζίτη, του Γ. Στουρνάρα, στην Ελλάδα.

Δεύτερο, επιβολή οροφής στην τιμή της μεγαβατώρας για να αναγκαστούν οι παραγωγοί να μειώσουν τις τιμές. Ο βέλγος πρωθυπουργός για παράδειγμα πρότεινε να τεθεί η οροφή στα 120 ευρώ η μεγαβατώρα.

Ως τρίτο μέτρο προτάθηκαν κοινές προμήθειες ώστε και πάλι να πιεστούν οι παραγωγοί κι οι ευρωπαϊκές χώρες να εξασφαλίσουν χαμηλότερες τιμές.

Η πρόταση για κοινές προμήθειες ναρκοθετήθηκε από την γερμανική ατμομηχανή που έκλεισε μακροχρόνια πρώτη συμφωνία – μαμούθ με το Κατάρ, λειτουργώντας για πολλοστή φορά ιδιοτελώς και σε βάρος των υπόλοιπων κρατών μελών της ΕΕ. Τα μεγάλα κράτη απέρριψαν την πρόταση γνωρίζοντας ότι μόνα τους μπορούν να εξασφαλίσουν καλύτερες τιμές.

Στα τρία χωρίστηκε η ΕΕ

Η τρίτη πρόταση, για επιβολή οροφής, απορρίφθηκε με το σκεπτικό ότι αποτελεί παρέμβαση στους μηχανισμούς της αγοράς. Αν όμως τα πάντα τα ρύθμιζε η αγορά οι ευρωπαϊκοί αγωγοί έπρεπε να ξεχείλιζαν από ρωσικό αέριο που είναι το φθηνότερο. Ο αποκλεισμός του έγινε με πολιτικά κριτήρια κι όχι με οικονομικά. Γιατί να μην χρησιμοποιηθούν οι πολιτικές παρεμβάσεις στη λειτουργία των αγορών όταν πρόκειται για έναν υπέρτατο σκοπό: την προστασία του λαϊκού εισοδήματος και των θέσεων εργασίας;

Ένα άλλο μπλοκ χωρών από την κεντρική Ευρώπη, υιοθετώντας μια εξ ίσου ρεαλιστική προσέγγιση πρότεινε: Πρώτο, την αναδιάρθρωση ή την προσωρινή παύση του συστήματος εμπορίας ρύπων ώστε να πάψουν οι λιγνιτικές ή ανθρακικές μονάδες να επιβαρύνονται με τα σχετικά δικαιώματα που έχουν εκτοξευτεί, φθάνοντας στις 7 Φεβρουαρίου τα 99,47 ευρώ! Μέσα σε ένα μόνο έτος  αυξήθηκαν 3 φορές κι εντός της διετίας 5 φορές.

Το δεύτερο αίτημά τους αφορά το πάγωμα των μέτρων που συμπεριλαμβάνονται στη δέσμη «προετοιμασία για το 55%» και προβλέπουν επιτάχυνση των στόχων απολιγνιτοποίησης και πράσινης μετάβασης.

Οι προτάσεις των κεντροευρωπαίων είναι πέρα για πέρα λογικές και έπρεπε να υιοθετηθούν για δύο λόγους. Ο ένας είναι συγκυριακός:  Όταν το …μακρινό 2020 η ενεργειακή φτώχεια έπληττε 35 εκ. Ευρωπαίους πολίτες, είναι σίγουρο ότι η τρέχουσα αύξηση των τιμών θα δεκαπλασιάσει τους ενεργειακά φτωχούς. Σε αυτό το τοπίο, η πληρωμή δικαιωμάτων ρύπων είναι από περιττή πολυτέλεια έως σκάνδαλο!

Υπάρχει κι ένας δομικός λόγος για τον οποίο πρέπει να καταργηθεί το χρηματιστήριο ρύπων. Υποτίθεται ότι δημιουργήθηκε για να υποκινήσει την πράσινη μετάβαση. Να δώσει δηλαδή υλικά κίνητρα για να εγκαταλειφθεί η λιγνιτική παραγωγή. Ωστόσο αντί να ενθαρρύνεται η επιτάχυνση της απολιγνιτοποίησης από τα ευρωπαϊκά κράτη στην πράξη τιμωρείται. Οι τιμές των ρύπων ανεβαίνουν όταν τα σχέδια πράσινης μετάβασης επιταχύνονται. Πρόκειται επομένως για κραυγαλέα αποτυχία της αγοράς! Γιατί να το κρατάμε; 

Η απάντηση που δίνουν οι μηχανισμοί της ΕΕ, μέσω των βορειοευρωπαϊκών χωρών (Γερμανία, Ολλανδία, Φινλανδία, Εσθονία, κ.α.) είναι ότι τόσο το σύστημα εμπορίας ρύπων όσο και τα μέτρα επιτάχυνσης της πράσινης μετάβασης συνιστούν την πιο μακροπρόθεσμη απάντηση απέναντι στην ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ. Μόνο που αν ήταν ειλικρινείς οι όρκοι πίστης της ΕΕ στην μείωση των ρύπων και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής θα έπρεπε να αποκλείσουν το αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο από την Ευρώπη επειδή είναι σχιστολιθικό και εξορύσσεται με τις πιο καταστρεπτικές για το περιβάλλον μεθόδους.

Η μαζική απόβαση των πλοίων μεταφοράς αμερικανικού LNG στις ευρωπαϊκές ακτές αποδεικνύει ότι το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων ηγετών για το περιβάλλον είναι μια εύσχημος αφορμή. Τίποτε παραπάνω…

Αρέσει σε %d bloggers: