Κόκκινα δάνεια: Επιταχύνουν το ξεπούλημα

Ενεργότερο ρόλο στη μείωση των κόκκινων δανείων αναλαμβάνουν στο εξής οι εμπορικές τράπεζες, βάσει απόφασης που έλαβε η Τράπεζα της Ελλάδας με τον Ενιαίο Μηχανισμό Εποπτείας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Στο πλαίσιο των όσων προβλέπει σχετική οδηγία οι τράπεζες υπέβαλαν στις 24 Ιουνίου στην κεντρική τράπεζα αναλυτικούς στόχους μείωσης κατά κατηγορία δανείου για τα δύο εναπομείναντα τρίμηνα του έτους κι επίσης ετήσιους για το 2017, το 2018 και το 2019. Σε αυτούς ακριβώς τους στόχους αναφέρθηκε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας μιλώντας στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, προδικάζοντας ένα ζοφερό μέλλον για χιλιάδες δανειολήπτες.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Με βάση λοιπόν τις δηλώσεις του Γιάννης Στουρνάρα, που στηρίζονται σε προβλέψεις των ίδιων των τραπεζών – δεν είναι δηλαδή αυθαίρετες, τα κόκκινα δάνεια μέχρι το 2019 προβλέπεται να έχουν μειωθεί κατά 40% ή 41 δισ. ευρώ, από το επίπεδο των 108 δισ. ευρώ περίπου που ανέρχονται σήμερα, ακολουθώντας μια συνεχή ανοδική τροχιά. Ενδεικτικά, από 39,9% το 2014, ανήλθαν σε 44,2% το 2015 και σε 45,2 τον Μάρτιο του 2016. Το πρώτο τρίμηνο του 2016 συγκεκριμένα αυξήθηκαν κατά 600 εκ. ευρώ. Ενδιαφέρον ωστόσο παρουσιάζει το πώς κατανέμονται τα κόκκινα δάνεια καθώς το υψηλότερο ποσοστό που υπερβαίνει τα δύο τρίτα, 67% για την ακρίβεια, παρουσιάζεται στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Από τα καταναλωτικά δάνεια το 55% είναι μη εξυπηρετούμενα κι από τα στεγαστικά το 42%.

Η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων κατά 40% ως το 2019 θα φέρει ανεργία και ύφεση

Για την υπέρογκη αύξηση των κόκκινων δανείων, που κατατάσσει την Ελλάδα στη δεύτερη θέση μετά την Κύπρο, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής κατάταξης των κόκκινων δανείων, την κύρια και αποκλειστική ευθύνη φέρει η Τράπεζα της Ελλάδας. Το κεντρικό πιστωτικό ίδρυμα ευθύνεται καθώς την εποχή της ευημερίας των τραπεζών επέτρεπε την παραβίαση των κανόνων που η ίδια είχε θέσει, μέσω ορίων στο ύψος των δανείων. Ο Γ. Στουρνάρας για να αποκρύψει τις ευθύνες των προηγούμενων διοικητών στην ομιλία του στη Βουλή …ζάλισε τους παραβρισκόμενους βουλευτές με τα όσα έχει κάνει η Τράπεζα της Ελλάδας από το 2013, δημιουργώντας ένα ρυθμιστικό πλαίσιο. Για το πώς έφτασαν τα δάνεια σε αυτά τα ύψη, όμως, κουβέντα…

Προάγγελος αρνητικών εξελίξεων είναι ωστόσο και οι κατευθύνσεις της Τράπεζας της Ελλάδας προς τις εμπορικές τράπεζες, που μεταξύ άλλων προβλέπουν τη συντονισμένη αντιμετώπιση των λεγόμενων κοινών πιστούχων, όσων δηλαδή χρωστούν σε περισσότερες από μία τράπεζες, την αποφυγή βραχυπρόθεσμων λύσεων και την αναδιάρθρωση των βιώσιμων υπερχρεωμένων επιχειρήσεων που περιλαμβάνει ακόμη και την αλλαγή διοικήσεων! Εν συντομία, οι τράπεζες αποχαιρετούν την περίοδο παθητικής διαχείρισης των κόκκινων δανείων, όταν η συρρίκνωσή τους επαφιόταν στην ανάπτυξη της οικονομίας. Επιπλέον, και με κριτήριο τη επιβίωση των ίδιων των τραπεζών, στο εξής θα τα αντιμετωπίζουν ως μοχλούς για την αναδιάρθρωση της οικονομίας. Μόνο που έτσι το αποτέλεσμα θα είναι αύξηση της ανεργίας και περαιτέρω συρρίκνωση της οικονομίας, όχι ανάπτυξη.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Πριν στις 17 Ιουλίου 2016

Πλειστηριασμοί: Χέρι – χέρι τα «κοράκια» με τους τραπεζίτες

 

Σε μοχλό ταχείας και βίαιης αναδιάρθρωσης όλης της οικονομίας θα εξελιχθεί πολύ σύντομα η διάταξη που ψηφίστηκε στο δεύτερο πολυνομοσχέδιο την Κυριακή 22 Μαΐου 2016 και προβλέπει την απελευθέρωση της πώλησης τραπεζικών δανείων. (Κεφάλαιο Ε’: αντικατάσταση διατάξεων του Ν. 4354/2015 Α’ 176- Εθνική στρατηγική για τη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους – Άλλες διατάξεις). Τα συγκεκριμένα άρθρα συνιστούν τομή σε σχέση με το μέχρι σήμερα πλαίσιο γιατί πρώτο, δίνουν την τελευταία προθεσμία για προστασία της πρώτης κατοικίας που χρησιμοποιείται ως υποθήκη μέχρι αξίας 140.000 ευρώ και, το σημαντικότερο, επιτρέπουν την πώληση όχι μόνο των μη εξυπηρετούμενων δανείων, γνωστών κι ως «κόκκινων» (όσα δάνεια δεν αποπληρώνονται επί 90 τουλάχιστον ημέρες), αλλά και των εξυπηρετούμενων!

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Τα κόκκινα δάνεια αφορούν στο 53% των συνολικών δανείων που έχουν χορηγήσει οι τράπεζες κι ανέρχονται σε 108 δισ. ευρώ. Ένα σοβαρό ποσό εξ αυτών μπορεί ήδη (από 1/1/2016) να πουληθεί. Πρόκειται για τα δάνεια των μεγάλων επιχειρήσεων, που ανέρχονται περίπου σε 40 δις. ευρώ. Τα υπόλοιπα «κόκκινα» είναι στεγαστικά (29 δις. ευρώ με το 43%, δηλαδή 12 δις. ευρώ, να είναι δάνεια πρώτης κατοικίας), καταναλωτικά (10 δις. ευρώ) επιχειρηματικά (20 δις. ευρώ) και τα υπόλοιπα 9 δις. είναι παρκαρισμένα στα χαρτοφυλάκια των «κακών τραπεζών». Σε αυτά τα 108 δισ. ευρώ θα πρέπει να προστεθούν μερικές χιλιάδες ακόμη δάνεια, συνολικής αξίας 14 δις. ευρώ που φέρουν εγγύηση του ελληνικού δημοσίου και για τα οποία η Ευρωομάδα της 24^ης Μαΐου απαίτησε να ισχύουν ό,τι και τα υπόλοιπα τραπεζικά δάνεια: απελευθέρωση της πώλησής τους και πλειστηριασμοί!

Το πρόβλημα των κόκκινων δανείων είναι αποτέλεσμα της κρίσης της ελληνικής οικονομίας και της παρατεταμένης λιτότητας. Η συντριβή του διαθέσιμου εισοδήματος από το 2010 λόγω των μειώσεων σε μισθούς και συντάξεις και της ανεργίας ευθύνεται σχεδόν κατά αποκλειστικότητα για την αδυναμία χιλιάδων νοικοκυριών να ανταποκριθούν στις δανειακές απαιτήσεις που ανέλαβαν πριν την κρίση, όταν όλοι ήταν σίγουροι πώς το εισόδημά τους θα αυξάνεται με το πέρασμα του χρόνου. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ένα παρεμφερές ποσοστό ύψους 45% μόνον μπορεί και καταβάλλει «έγκαιρα και στο ακέραιο» τις φορολογικές του υποχρεώσεις, όταν το 2012 το ποσοστό της εισπραξιμότητας ανερχόταν στο 60%, το 2010 στο 73%, κοκ. Με ανάλογη ταχύτητα αυξάνονται οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις στα ασφαλιστικά ταμεία, τη ΔΕΗ, κοκ.

ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και πιστωτές επομένως θα κάνουν επίδειξη δύναμης, προχωρώντας ακόμη και σε κατασχέσεις σπιτιών, σε εκείνα τμήματα της κοινωνίας που δέχθηκαν τα πιο συντριπτικά πλήγμα της κρίσης. Δεν το λες και κοινωνική ευαισθησία…

Το ερώτημα ωστόσο που δημιουργείται είναι αν και με ποιο τρόπο θα βοηθήσουν τις τράπεζες οι πλειστηριασμοί. Η σύμφωνη γνώμη των τραπεζιτών, έστω και με σφιγμένα δόντια, δεν προσφέρει ασφαλή απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, γιατί και στο παρελθόν αυτό που συνέφερε τους τραπεζίτες αποδείχθηκε πώς δεν συμφέρει τις τράπεζες. Μάρτυρας η πλημμυρίδα δανείων που προσέφεραν σε όποιον σχεδόν υπέβαλε αίτηση. Μάρτυρας επίσης η συστηματική παραβίαση των οδηγιών της Τράπεζας της Ελλάδας για το ανώτατο όριο των δόσεων που δεν έπρεπε να υπερβαίνει το 40% του εισοδήματος του δανειολήπτη, και το οποίο μετατρεπόταν σε κενό γράμμα μέσα από μια υπερπροσφορά άλλων δανείων (πχ για επισκευή). Και σε αυτή την περίπτωση το άμεσο συμφέρον των τραπεζιτών αποδείχθηκε ότι απάδει του συμφέροντος των τραπεζών.

Έστω και υπ’ αυτή την προϋπόθεση η απάντηση των τραπεζών συνοδεύεται από όρους κι ειδικότερα σχετίζεται με τις προβλέψεις που έχουν ήδη κάνει, ενσωματώνοντας δηλαδή στις οικονομικές τους καταστάσεις τον αυξανόμενο κίνδυνο που εκπροσωπούν οι αθετήσεις χρέους εκ μέρους των δανειοληπτών. Κατά μέσο όρο οι προβλέψεις τους κυμαίνονται στο 55%, που σημαίνει πώς για πωλήσεις δανείων κάτω του 45% χάνουν και για πωλήσεις άνω του 45% κερδίζουν, και στις δύο περιπτώσεις τη διαφορά. Ωστόσο, με βάση τη φημολογία που έχει ήδη δει το φως της δημοσιότητας οι ζημιές τους θεωρούνται παραπάνω από σίγουρες. Εξαιρετικές θα είναι οι περιπτώσεις που θα ωφεληθούν, καθώς άνθρωποι της αγοράς θεωρούν σίγουρο πως τα «κοράκια» θα αγοράσουν τα καταναλωτικά δάνεια από 5% ως 10% της αξίας τους, τα επιχειρηματικά από 10% ως 30% και τα στεγαστικά από 30% ως 50%. Παρόλα αυτά οι τραπεζίτες συμφωνούν στη δημιουργία του νέου πλαισίου που θα επιτρέψει τους πλειστηριασμούς. Κατά τη γνώμη μας αυτό συμβαίνει για τέσσερις τουλάχιστον λόγους:

Πρώτο, γιατί θα έρθει ρευστό. Η οικονομική κατάσταση των τραπεζών παραμένει τόσο δραματική (είναι στατιστικά αδύνατο να είναι κανείς τόσο αποτυχημένος επαγγελματικά όπως οι έλληνες τραπεζίτες) που ακόμη και μια πώληση δανείων στο 5% της αξίας τους που θα προκαλέσει ζημιές 40% είναι καλοδεχούμενη γιατί αυξάνει τη ρευστότητα και βελτιώνει το ταμείο. Και μπορεί στον υπόλοιπο καπιταλισμό όλοι πλέον να συμφωνούν πως η ρευστότητα δεν είναι πανάκεια, στη διψασμένη για μετρητό Ελλάδα όμως δεν ισχύει κάτι τέτοιο, ακόμη.

Δεύτερο γιατί αυτό ζητούν οι πιστωτές. Είναι ο σημαντικότερος λόγος. Το κλείσιμο της αξιολόγησης από το ΣΥΡΙΖΑ μπορεί για εργαζόμενους, ανέργους και συνταξιούχους να έφερε αύξηση του ΦΠΑ, επιπλέον ιδιωτικοποιήσεις, περικοπές στις συντάξεις κ.α., για τους τραπεζίτες όμως φέρνει μόνο καλά, έστω και υπό τη μορφή των υποσχέσεων. Συγκεκριμένα, την αποδοχή από την ΕΚΤ ελληνικών ομολόγων για παροχή ρευστότητας στις τράπεζες (το περίφημο waiver που είχε καταργηθεί στις 5 Φεβρουαρίου 2015) οπότε δε θα χρειάζεται να δανείζονται από τον πανάκριβο μηχανισμό του ELA. Φέρνει επίσης τη συμπερίληψη των ελληνικών τραπεζών στο πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης της ΕΚΤ που θα επιφέρει μια επιπλέον ρευστότητα ύψους 3,5 έως 4 δις. ευρώ. Επομένως, το ισοζύγιο μεταξύ κερδών (από το κλείσιμο της αξιολόγησης) και ζημιών (από την επέλαση των κορακιών) είναι θετικό. Γίνεται δε απείρως πιο επωφελές αν σκεφτούμε ότι έτσι ακυρώνονται κι οι κίνδυνοι που δημιουργεί για την προσωπική περιουσία των μεγαλομετόχων το bail in, βάσει του οποίου η διάσωση των τραπεζών θα γίνεται «εκ των έσω» ξεκινώντας από τους μετόχους και τους ομολογιούχους. Οι σχετικοί κίνδυνοι αυξάνονται αν δούμε την κατρακύλα των τραπεζικών μετοχών μετά και την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση του Δεκεμβρίου του 2015, όταν με ευθύνη των ΣΥΡΙΖΑίων το ελληνικό δημόσιο έχασε τα δικαιώματα που διατηρούσε έστω εν δυνάμει. Η συρρίκνωση της συμμετοχής του δημοσίου σε μειοψηφικά ποσοστά στο μετοχικό τους κεφάλαιο (40,39% στην Εθνική – όταν πριν την ανακεφαλαιοποίηση ήταν 57,24%, 26,42% στην Πειραιώς – 66,93% πριν, 11,1% στην Άλφα – 60,2% πριν και 2,38% στη Γιούρομπανκ όταν πριν την ανακεφαλαιοποίση ήταν 35,41%) αντίθετα με ό,τι λεγόταν δε σηματοδότησε μια νέα περίοδο δυναμικής τους ανάπτυξης. Προς επίρρωση η συντριβή των μετοχών τους, που δεν αποτράπηκε ούτε από το «μάζεμα» των μετοχών, το reverse split, που ως στόχο είχε να σταματήσει να γελάει ο κόσμος με την εξαΰλωση των τιμών των τραπεζικών μετοχών. Η εικονική άνοδος της τιμής της μετοχής τους (ως αποτέλεσμα της ανταλλαγής 100 παλιών προς 1 νέα μετοχή για Πειραιώς και Γιούρομπανκ, 50 προς 1 για την Άλφα και 15 προς 1 για την Εθνική), ούτε καν φρένο δεν έβαλε στην πτώση της τιμής τους. Τα δωράκια της αξιολόγησης μπορούν να αποτρέψουν τους κινδύνους από την ελεύθερη πτώση της κεφαλαιοποίησης.

Τρίτο, γιατί έτσι θα επιταχυνθούν οι αναδιαρθρώσεις του επιχειρηματικού χάρτη. Η υψηλή συγκέντρωση των κόκκινων δανείων σε συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας (πχ κατασκευές και διαχείριση ακινήτων) διευκολύνει σενάρια εκτεταμένων κλαδικών αναδιαρθρώσεων, με εξαγορές και συγχωνεύσεις ομοειδών, υπερχρεωμένων επιχειρήσεων.

Τέταρτο, γιατί οι τραπεζίτες θα είναι οι πρώτοι που θα θησαυρίσουν από τη δημιουργία της νέας αγοράς. Από το 2010 μέχρι φέτος οι τραπεζοϋπάλληλοι έχουν μειωθεί κατά 16.000 (από 60.000 σε 44.000). Με τις αλλεπάλληλες εθελούσιες εξόδους ουκ ολίγοι διευθυντές και ανώτερα στελέχη με γνώση της αγοράς και των τραπεζικών χαρτοφυλακίων περιμένουν σαν μάννα εξ ουρανού το άνοιγμα της αγοράς για να αξιοποιήσουν τις γνώσεις και τις επαφές τους. Οι εταιρείες Διαχείρισης και Απόκτησης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΔΑΔΠ και ΕΑΑΔΠ) που θα αγοράζουν τα δάνεια και θα προχωρούν σε πλειστηριασμούς θα λειτουργούν σαν παράσιτα, δημιουργώντας έναν παράλληλο και σκιώδη τραπεζικό τομέα, μια χρηματοπιστωτική παράγκα που ανεξαρτήτως του ρυθμιστικού πλαισίου θα λειτουργεί με όρους μαφίας! Συνεπώς, η συντεχνία των τραπεζιτών, που αποδείχθηκε η πιο ανθεκτική στην κρίση μετά τη συντριβή μηχανικών και δικηγόρων, έχει πολλά να κερδίσει απ’ αυτή την αγορά!

Τέλος, οφείλουμε να απαντήσουμε και στον ανώνυμο ΣΥΡΙΖΑίο, που θα ρωτήσει και τι άλλο να κάναμε… Πριν πει «δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική» ας προσπαθήσει να σκεφτεί τι κοινωνική ανακούφιση θα προσέφερε σε χιλιάδες οικογένειες ανέργων αν αυτά τα σπίτια τα αγόραζε το κράτος. Επίσης, τι τεράστιες δυνατότητες ανάταξης της οικονομίας και εξόδου από την ύφεση θα δημιουργούνταν αν το κράτος ή οι δήμοι ηγούνταν των διαδικασιών αναδιάρθρωσης των καθημαγμένων από την κρίση κλάδων, επιδεικνύοντας όμως το δέοντα σεβασμό στις θέσεις εργασίας, τις εργασιακές σχέσεις και την ανάγκη βιώσιμης ανάπτυξης. Όλα αυτά όμως προϋποθέτουν συγκρούσεις κι όχι υποταγή στους πιστωτές και την τραπεζική μαφία.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Unfollow, Ιούνιο 2016.

Απότομη επιδείνωση του οικονομικού κλίματος (Πριν 4/10/2015)

Η διετία 2008-2009 σημαδεύτηκε από την αγγλοσαξονική κρίση, το 2011-2012 από την κρίση στην ευρωζώνη και το 2015, όπως όλα δείχνουν, ξεκίνησε ένας νέος γύρος κρίσης στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η επικέντρωση του ενδιαφέροντος στη λεγόμενη περιφέρεια του καπιταλισμού δεν σημαίνει προφανώς ότι το «κέντρο» ζει αμέριμνα μια νέα «εποχή παχειών αγελάδων».

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια της ευρωζώνης που ανέρχονταν στο τέλος του 2014 σε 1 σχεδόν τρισ. ευρώ ή 10% περίπου του ΑΕΠ, σε υπερδιπλάσια δηλαδή επίπεδα από το 2009, όπως επισήμανε πρόσφατα το ΔΝΤ, ή η βαθιά εμπλοκή της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας Φολκσβάκγκεν στην κερδοσκοπία με το 44% του τζίρου της να προέρχεται από χρηματοπιστωτικές εργασίες που κανείς δεν ξέρει πώς θα αλληλεπιδράσει με τη συρρίκνωση της εταιρείας, αποτελούν ορισμένες μόνο από τις πιθανές σεισμικές εστίες που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα εξελιχθούν.

Στις αναδυόμενες αγορές όμως υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ύφεσης, όπως είναι για παράδειγμα η πτώση στις τιμές των λεγόμενων βασικών εμπορευμάτων. Η μειούμενη ζήτηση από χώρες ατμομηχανές της παγκόσμιας μεγέθυνσης όπως η Κίνα δημιουργούν στη συνέχεια αλλεπάλληλους φαύλους κύκλους, με πτώση στα δημόσια έσοδα και εισαγόμενες υφέσεις. Κάπου εκεί έρχονται και κλυδωνισμοί σε εταιρείες μεγαθήρια που ειδικεύονται στις εξορύξεις όπως η Glencore, που οι μετοχές της έχουν χάσει το 64% της αξίας τους από τον Ιούνιο, προκαλώντας πτώση σε κορυφαίους γενικούς δείκτες χρηματιστηρίων όπως ο FTSE100, κατακτώντας έτσι το χαρακτηρισμό «Lehman Brothers του 2015».

Τα χειρότερα έπονται για τις αναδυόμενες αγορές προειδοποίησε το ΔΝΤ με αφορμή την διετή έκθεσή του για τη παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερότητα (εδώ η σχετική ανακοίνωση κι ορισμένα κεφάλαια) σημαίνοντας το καμπανάκι του κινδύνου για την υπερχρέωση του ιδιωτικού τομέα (εξαιρουμένων των τραπεζών) στον αναδυόμενο κόσμο καθώς τα χρέη του το 2014 ξεπέρασαν τα 18 τρισ. δολ. ή 75% του ΑΕΠ (από 4 τρισ. δολ. ή 50% το 2003), όπως φαίνεται στο διάγραμμα. Η βέβαιη άνοδος των αμερικάνικων επιτοκίων τις επόμενες εβδομάδες θα εντείνει την τάση φυγής κεφαλαίων από τις αναδυόμενες αγορές, θα αυξήσει το κόστος του χρήματος και θα οδηγήσει χιλιάδες επιχειρήσεις στη χρεοκοπία. Ήδη, καθώς όλοι ανέμεναν την άνοδο των αμερικάνικων επιτοκίων από την περιοχή του 0,25% τον Σεπτέμβρη, το τρίτο τρίμηνο έφυγαν από τις αναδυόμενες πάνω από 40 δισ. δολ. Είναι χρήματα που περιμένουν να τοποθετηθούν στο δολάριο, σε αναμονή εύκολων κερδών.

Την ίδια ώρα οι προοπτικές της παγκόσμιας μεγέθυνσης αναθεωρούνται επί τα χείρω, με το 2015 να προβλέπεται πως θα κυμανθεί στο 2,3%, χαμηλότερα δηλαδή κι από το 2014, προκαλώντας την απώλεια εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας.