Ελληνικό δημόσιο χρέος: Deutschland über alles (Επίκαιρα 29/8-4/9/2013)

Επίδειξη δύναμης έκανε η Γερμανία ανοίγοντας τη συζήτηση για την τύχη του ελληνικού δημοσίου χρέους μπαίνοντας στην τελική ευθεία της προεκλογικής εκστρατείας. Η ανακίνηση του θέματος από την μεριά του κόμματος της Μέρκελ, ένα σχεδόν μήνα πριν τις εκλογές, δεν αποτέλεσε μια αμυντική κίνηση, που έγινε υπό την πίεση των σοσιαλδημοκρατών οι οποίοι επιδίωξαν έτσι να στριμώξουν την γερμανική Δεξιά, αποκαλύπτοντας προς άγρα ψήφων την μετεκλογική ατζέντα, ή υπό την πίεση λαϊκίστικων φυλλάδων όπως η Μπιλντ που κυκλοφόρησε ακόμη και σειρά αφισών υπό τον γενικό τίτλο «ούτε ευρώ για την Ελλάδα». Το άνοιγμα της συζήτησης για το ελληνικό δημόσιο χρέος αποτέλεσε μια επιθετική κίνηση από την μεριά του Βερολίνου που δεν στόχευε στην Γερμανία, ούτε καν στην Ελλάδα ή την ευρωζώνη. Κατευθυνόταν στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού κι έδειχνε ότι για την Ελλάδα αν κάποιος αποφασίζει αυτός είναι η Γερμανία! Κανένας άλλος!

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι το θέμα ανακινήθηκε μετά την επίσκεψη του Σαμαρά στην Ουάσινγκτον και την συνάντησή του με τον αμερικανό πρόεδρο, Μπαράκ Ομπάμα. Στον Λευκό Οίκο, σύμφωνα με πληροφορίες, συζητήθηκε και συμφωνήθηκε η «διευκόλυνση» της Αθήνας ώστε το 2014 να βγει στις αγορές χωρίς να σημειωθούν απρόβλεπτα και να καλύψει το χρηματοδοτικό κενό που διαπιστωμένα πλέον υφίσταται και σύμφωνα με το ΔΝΤ για τα έτη 2014 και 2015 ανέρχεται γύρω στα 10 δις. ευρώ. Η κίνηση του Σαμαρά, πέραν των θετικών επιπτώσεων που θα έχει στο εσωτερικό της χώρας, δεν στερείται γεωπολιτικών συνεπειών, πολύ περισσότερο αν λάβουμε υπ’ όψη μας την ένταση που εσχάτως υποβόσκει στις σχέσεις μεταξύ Γερμανίας και ΗΠΑ. Το «χέρι φιλίας» της αμερικάνικης υπερδύναμης θα σήμαινε το δίχως άλλο πλήγμα για τα γερμανικά συμφέροντα και αμφισβήτηση του δικαιώματος του Βερολίνου να αποφασίζει μόνο του για τα της ευρωζώνης, αξιοποιώντας φυσικά την παροιμιώδη υποτέλεια των υπόλοιπων κυβερνήσεων που έχουν παραιτηθεί από τα κυριαρχικά τους δικαιώματα. Αυτή ακριβώς την βελούδινη επέμβαση επιχείρησε να αποτρέψει η «νέα σιδηρά κυρία της Ευρώπης» όπως την χαρακτηρίζει το περιοδικό Fortune σε πεντασέλιδο αφιέρωμά του όπου δεν παρέλειπε να υπογραμμίσει πόσο μισητή έχει γίνει σε λαούς όπως ο ελληνικός εξ αιτίας της εμμονής της στην πολιτική της λιτότητας.

Δεν αρκούν οι ήπιες λύσεις

Ο στόχος μάλιστα του Τέταρτου Ράιχ, να καταστήσει σαφές στην Ουάσινγκτον και την Αθήνα ότι αυτό αποφασίζει για το χρέος της Ελλάδας, εξυπηρετήθηκε ακόμη και μέσα από την πανσπερμία διαφορετικών ενίοτε και αντικρουόμενων προσεγγίσεων που κατατέθηκαν στην σχετική συζήτηση, από τη στιγμή που ο τελικός λόγος ανήκει στην Γερμανία. Ως προς το παρόν δύο φαίνεται να είναι οι λύσεις που προκρίνονται για το ελληνικό δημόσιο χρέος, υπό την αυστηρή μάλιστα προϋπόθεση της επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος φέτος, έστω και με την χρήση μεθόδων δημιουργικής λογιστικής. Η πρώτη περιλαμβάνει τις ήπιες μορφές απομείωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους. Ειδικότερα νέα μείωση των επιτοκίων δανεισμού (που αυτή τη στιγμή κυμαίνονται στο επιτόκιο του Euribor συν μισή ποσοστιαία μονάδα) και επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής. Το επιτόκιο ωστόσο είναι ήδη τόσο χαμηλό που ακόμη κι η κατάργηση της μισής ποσοστιαίας μονάδας δε πρόκειται να εξοικονομήσει παρά μισό δις. ευρώ, σύμφωνα με πολλές εκτιμήσεις. Το δεύτερο σχέδιο της μετάθεσης για το μέλλον ορισμένων πληρωμών που πρέπει να γίνουν το 2014 και 2015 (ύψους 24,9 και 16,4 δις. αντίστοιχα) δίνει λύση σε ένα υπαρκτό πρόβλημα έλλειψης των αναγκαίων πόρων, από την άλλη μεριά όμως δεν επηρεάζει καθόλου το ύψος του δημόσιου χρέους, που όπως έδειξαν και τα πρόσφατα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών είναι δυσθεώρητο. Το σημαντικότερο δε, είναι ότι ακολουθεί μια ανεξέλεγκτη πορεία, παρά την εφιαλτική λιτότητα που επιβάλλεται επί τέσσερα σχεδόν συνεχή χρόνια. Συγκεκριμένα, στο τέλος Ιουνίου 2013 το δημόσιο χρέος ξεπέρασε τα 321 δις. ευρώ ή 180% του ΑΕΠ, όταν έναν χρόνο πριν, στο τέλος Ιουνίου 2012, ανερχόταν σε 303 δις. ευρώ. Μέσα σε ένα χρόνο επομένως αυξήθηκε κατά 18 δις. ευρώ! Και να φανταστεί κανείς ότι η «χημειοθεραπεία» τον Μάιο του 2010 ξεκίνησε με ονομαστικό στόχο την συγκράτηση του δημόσιου χρέους. Αυτό κι αν είναι success story…

Μέσα σε αυτό το αρχιπέλαγος δανεικών, που πλέον το μεγαλύτερο μέρος του δημιουργήθηκε επί «διάσωσης» κι όχι τα χρόνια της ευημερίας που οι έλληνες συνταξιούχοι υποτίθεται ότι καλοπέρναγαν, τα οφέλη που μπορεί να δημιουργήσουν οι παραπάνω ήπιες λύσεις, δεν ισοδυναμούν ούτε καν με σταγόνα… «Είναι πολλά τα λεφτά» του ελληνικού δημόσιου χρέους έτσι ώστε επιδερμικές παρεμβάσεις που μπορεί να είχαν αποτέλεσμα σε άλλες περιπτώσεις, να λύσουν τώρα το πρόβλημα.

Αναπόφευκτο το νέο κούρεμα

Υπ’ αυτό το πρίσμα ένα νέο κούρεμα του δημόσιου χρέους είναι αναπόφευκτο, όσο κι αν το ξορκίζει η πολιτική ηγεσία της Γερμανίας (που φροντίζει ωστόσο να μην το αποκλείει) κι όρος εκ των ων ουκ άνευ για να μπορεί να χαρακτηριστεί βιώσιμο έτσι ώστε να μπορεί το ΔΝΤ να συνεχίσει να συμμετέχει στο πρόγραμμα δανειοδότησης ή αν αποφασίσει να φύγει να μην το κάνει ηχηρά. Η διαγραφή ενός μέρους του ελληνικού χρέους όμως, και μιλάμε τουλάχιστον για τα ομόλογα που λήγουν την επόμενη διετία, δεν είναι μόνο αναπόφευκτη. Είναι και κοινωνικά δίκαιη. Αρκεί να σκεφτούμε ότι το μεγαλύτερο μέρος τους το κατέχουν οι κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης που ένα σημαντικό μέρος των ελληνικών ομολόγων το απέκτησαν με έκπτωση. Επίσης πρέπει να πάρουμε υπ’ όψη μας ότι ειδικά οι χώρες του ευρωπαϊκού κέντρου έχουν μέχρι στιγμής θησαυρίσει από την κρίση στην περιφέρεια της ευρωζώνης. Μόνο η Γερμανία από το ξέσπασμα της κρίσης μέχρι τώρα σύμφωνα με την Ντόιτσε Βέλε έχει κερδίσει έμμεσα 40 δις. ευρώ λόγω της πτώσης των επιτοκίων με τα οποία δανείζεται κι επίσης λόγω της αυξημένης ζήτησης που καταγράφηκε μεταξύ των επενδυτών προς τις δικές της εκδόσεις ομολόγων.

Η Γερμανία ωστόσο δεν υποδεικνύει από τώρα μόνο το ποιος αποφασίζει για την τύχη του ελληνικού χρέους, αναθέτοντας στην ελληνική κυβέρνηση τον ρόλο του παθητικού αποδέκτη κάθε απόφασης, αλλά και τους όρους της επόμενης αναδιάρθρωσης που πολύ πιθανά θα αποτελείται από ένα μείγμα λύσεων περιλαμβάνοντας και ήπιες λύσεις όπως η επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής. Δεν αποκλείεται δε να συνοδευτεί κι από ένα νέο δάνειο, γύρω στα 10 δισ. ευρώ, που αναμφισβήτητα θα αποτελεί την χειρότερη και πιο σκανδαλώδη εξέλιξη. Η χορήγηση νέων δανείων σε μια οικονομία που έχει «γονατίσει» από τα δάνεια ισοδυναμεί με λάδι στη φωτιά… Οι όροι αυτή τη φορά θα είναι πολύ χειρότεροι από τους όρους που συνόδευσαν το πρώτο και το δεύτερο δάνειο, καθώς δεν θα αποτελούνται μόνο από νέες απολύσεις και περισσότερες περικοπές στην υγεία και την παιδεία. Το ποιοτικά νέο στοιχείο του τρίτου και φαρμακερού μνημονίου είναι ότι, όπως πρόσφατα ζήτησαν οι γερμανοί βιομήχανοι, θα περιλαμβάνει υποθήκευση της ελληνικής δημόσιας περιουσίας: από ΔΕΚΟ μέχρι φυσικό πλούτο (νησιά, ακτές, βουνά, κ.α.) τα οποία θα περάσουν στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) μέχρι να μπορέσει η Ελλάδα να αποπληρώσει τα χρέη της. Δηλαδή ποτέ! Και γι’ αυτό θα έχουν φροντίσει οι ίδιοι οι Γερμανοί που θα έχουν πλέον υλικό συμφέρον από μια Ελλάδα που θα βρίσκεται υπό συνεχή χρεοκοπία…

Στους πιστωτές η δημόσια περιουσία, όρος για το νέο κούρεμα το 2014 (Πριν, 1.9.2013)

Για τις γερμανικές εκλογές που θα διεξαχθούν στις 22 Σεπτέμβρη τα πάντα εδώ και καιρό είναι γνωστά και προβλέψιμα: Πρώτο κόμμα θα είναι οι Χριστιανοδημοκράτες με ποσοστό 41 έως 42%, οι Σοσιαλδημοκράτες θα υποστούν μια ακόμη ιστορική ήττα κερδίζοντας γύρω στο 22% ως ανταμοιβή της δεξιάς τους μετατόπισης που ως κορυφαία έκφραση είχε την συγκυβέρνηση με την Δεξιά, οι Πράσινοι θα πάρουν γύρω στο 11%, η Αριστερά στο 7%, οι Φιλελεύθεροι στο 5% παραμένοντας έτσι άγνωστο αν θα καταφέρουν να ενταχθούν στη Βουλή και το νεοϊδρυθέν κόμμα Εναλλακτική για την Γερμανία που ως σημαία του έχει την έξοδο της Γερμανίας από την ευρωζώνη θα κερδίσει γύρω στο 3%, χωρίς να καταφέρει να εκλέξει βουλευτές, μιας και δεν θα περάσει το όριο του 5%. Η μοναδική άγνωστη παράμετρος σχετίζεται με την Ελλάδα. (Πώς να μην δημιουργούμε εκνευρισμό στην γερμανική πολιτική και οικονομική ελίτ;) Αφορά δε την τύχη του ελληνικού δημόσιου χρέους και επικεντρώνεται στο ερώτημα κατά πόσο θα απαιτηθεί ένα νέο κούρεμα που θα συνοδεύεται από ένα νέο δάνειο. Δεν υπάρχει δε αμφιβολία πως οι αρμόδιες υπηρεσίες που στεγάζονται στα γυάλινα κτίρια όπου είναι συγκεντρωμένα τα γερμανικά υπουργεία ένθεν κι ένθεν του ποταμού Σπρέε δίπλα στο Ράιχσταγκ γνωρίζουν με λεπτομέρειες εδώ και καιρό. Σιγά που θα το άφηναν στην τύχη, ή να εξεταστεί τελευταία στιγμή, ή ακόμη χειρότερα να αποφασιστεί από αυτούς που πρωτίστως αφορά, την Ελλάδα…

Στην αποικία της Ελλάδας η συζήτηση άνοιξε σχεδόν από ατύχημα, κάτω από την πίεση που άσκησαν στην Δεξιά τα μεγάλης κυκλοφορίας λαϊκίστικα ταμπλόιντ, όπως η Μπιλντ, καθώς και η αντιπολίτευση των Σοσιαλδημοκρατών που βρήκε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να πιέσει την Μέρκελ ξεπερνώντας την από τα δεξιά. Κι αυτό συνέβη παρότι η ανάγκη για μια νέα αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους, που θα είναι η τέταρτη σε τρία χρόνια, προβάλλει ως κάτι παραπάνω από επιτακτική. Μάρτυρας τα πρόσφατα στοιχεία που δείχνουν τον εκτροχιασμό του δημόσιου χρέους, παρά τις αλλεπάλληλες επεμβάσεις που έχει δεχθεί και ειδικότερα τις δύο μίνι αναδιαρθρώσεις του Μαρτίου του 2011 και του Νοεμβρίου του 2013 και την γίγα-αναδιάρθρωση του Μαρτίου του 2012, όπου η ελληνική ιδιαιτερότητα κι ο παραδοσιακός εξαιρετισμός (όνειδος για κάθε ευρωλιγούρη και κοσμοπολίτη λιμοκοντόρο) γνώρισε νέες δόξες πετυχαίνοντας την μεγαλύτερη διαγραφή δημοσίου χρέους των τελευταίων δεκαετιών, αφήνοντας ακόμη κι αυτή της Αργεντινής του 2001 πολλά …χιλιόμετρα πίσω. Το μόνο ωστόσο που κατάφερε το κούρεμα του Μαρτίου του 2012 ήταν να ξαναστείλει το ελληνικό δημόσιο χρέος στα ουράνια: στο 180% του ΑΕΠ, όταν τον Σεπτέμβριο του 2009, προ «δημιουργικής στατιστικής» ήταν 115% και έναν μήνα αργότερα, τον Οκτώβριο του 2009, μετά την μεσολάβηση των στατιστικών αλχημειών εκτοξεύτηκε στο 129% του ΑΕΠ! Έτσι τον Ιούνιο του 2013 (δεύτερο τρίμηνο 2013) το ελληνικό δημόσιο έκλεισε στα 321 δισ. ευρώ, όταν έναν χρόνο πριν, τον Ιούνιο του 2012 (δεύτερο τρίμηνο 2012) ήταν 303 δισ. ευρώ και 15 μήνες νωρίτερα, τον Μάρτιο του 2012 (πρώτο τρίμηνο 2012) στα 280 δισ. Ο άθλος δηλαδή που καταγράφηκε δεν αφορά μόνο την αύξηση του δημόσιου χρέους ως ποσοστού επί του ΑΕΠ, κάτι που αποδείχθηκε «ευκολάκι» για τις νεοφιλελέρες από τη στιγμή που το ΑΕΠ ακολούθησε την τροχιά που διαγράφει η ηθική ακεραιότητα των γνωστότερων εκπροσώπων του συγκεκριμένου ιδεολογικού ρεύματος καταγράφοντας ελεύθερη πτώση, χωρίς σταματημό. Το επίτευγμα πιστωτών και ΠΑΣΟΚοδεξιών μνημονιακών ήταν ότι κατάφεραν να αυξήσουν το δημόσιο χρέος κι ως απόλυτο αριθμό, ως ποσό, καθιστώντας το ξανά μη βιώσιμο, όπως αναγκάστηκε να παραδεχτεί κι ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Χρ. Σταϊκούρας από το βήμα της Βουλής. Εξέλιξη που την χρεώνονται εξ ολοκλήρου προφανώς οι πιστωτές κι η ελληνική αστική τάξη, από τη στιγμή που το PSI σχεδιάστηκε κι εκτελέστηκε με απόλυτη δική τους ευθύνη.

Υπό την ανοχή της κυβέρνησης και της Τρόικας συνεχίζεται το πάρτι φοροδιαφυγής των off shore εταιρειών στην Ελλάδα

Ένα νέο δάνειο, το τρίτο στη σειρά, βρίσκεται προ των πυλών είναι το αδιαμφισβήτητο συμπέρασμα της συζήτησης που διεξάγεται, με τις άγνωστες παραμέτρους να εστιάζονται στο ύψος του. Οι ακραίες τιμές, ως προς το παρόν, ξεκινούν από 10 δισ. που είπε ο Σόιμπλε κι επανέλαβε ως πιστό φερέφωνο ο Γ. Στουρνάρας λίγες μέρες αργότερα, έχοντας ως αφετηρία το χρηματοδοτικό κενό των δύο επόμενων ετών (2014-2015), και φτάνουν τα 77 δισ. ευρώ, όπως αποκάλυψε η Μπιλντ ότι αναφέρεται σε έγγραφο του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, με ημερομηνία μάλιστα 2012(!), κι ως αφετηρία έχει το κενό που θα προκύψει τα έτη 2015-2020!

Το σίγουρο είναι πως η Γερμανία δεν θα επιτρέψει με κανέναν τρόπο να μείνει στην μέση η δουλειά που ξεκίνησε τυπικά πριν τρία χρόνια, με την υπαγωγή της Ελλάδας στο Μνημόνιο και την επιβολή ενός καθεστώτος ελεγχόμενης χρεοκοπίας που διασώζει τράπεζες και πιστωτές στέλνοντας τον λογαριασμό στην κοινωνία των πληττόμενων χωρών και του φορολογούμενους των χωρών – πιστωτών. Το νέο πακέτο διάσωσης της Ελλάδας, που θα παρουσιαστεί κι αυτό ως μία ακόμη τεράστια εθνική επιτυχία όπως χαρακτήρισε ο Γ. Στουρνάρας τα δάνεια ύψους 240 δισ. ευρώ που έχουμε λάβει ως τώρα από τους πιστωτές (λες και δεν θα πρέπει να πληρωθούν) θα συνοδευτεί από μέτρα λιτότητας που θα συνιστούν μια βαθιά τομή σε σχέση με τα μέτρα που έχουν εφαρμοστεί μέχρι τώρα. Όπως ακριβώς το πρώτο Μνημόνιο του Μαΐου του 2010 ισοδυναμούσε με μια απλή περιπέτεια μπροστά στο εφιαλτικό δεύτερο Μνημόνιο του Φεβρουαρίου του 2012 (μείωση μισθών, κατάργηση συλλογικών συμβάσεων, διάλυση ασφαλιστικού συστήματος, έκδοση ομολόγων με ξένο δίκαιο, κ.α.), έτσι κι αυτό, το δεύτερο, συγκρινόμενο με το τρίτο υπό κατασκευή Μνημόνιο θα φαντάζει μια …κακή στιγμή. Οι πρωτοφανείς ποιοτικές τομές που εισήγαγε στην εκμετάλλευση της εργατικής τάξης και τα κυριαρχικά δικαιώματα θα μοιάζουν με σχετικά εύκολα αναστρέψιμες, ποσοτικές συσσωρεύσεις. Το βασικό του δε χαρακτηριστικό πέρα από νέες μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις και μαζικές (κατά χιλιάδες κάθε μήνα!) απολύσεις στο δημόσιο, θα είναι η υπαγωγή απ’ ευθείας στους πιστωτές στοιχείων της ελληνικής δημόσιας περιουσίας. Για πρώτη φορά δε είχε προταθεί από την Φινλανδία το 2011 ως όρος για την συμμετοχή της στο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας. Τώρα, η πρόταση κατατέθηκε δημόσια πριν λίγες εβδομάδες, καταμεσής του Αυγούστου, από την ένωση των γερμανών βιομηχάνων, που επικαλέστηκε μάλιστα αντίστοιχα παραδείγματα από το παρελθόν όπου έχει εφαρμοστεί η διαδικασία της υποθήκευσης δημόσιας περιουσίας με ευθύνη του ΔΝΤ, ως το τίμημα περαιτέρω δανεισμού μιας χώρας κι αφού το αξιόχρεο της έφτασε πιο χαμηλά από το ΑΕΠ της κι όλοι ήξεραν πως όσο και να ήθελε αδυνατούσε να αποπληρώσει τα δανεικά. Ό,τι συμβαίνει και με μας. Αυτό ακριβώς είναι και το σχέδιο για την Ελλάδα, με το δεύτερο και πιο κρίσιμο βήμα της τέταρτης αναδιάρθρωσης πέραν του νέου δανείου, δηλαδή το κούρεμα μέρους του χρέους που οφείλουμε στις χώρες της ευρωζώνης, στα μέσα του 2014 κι όταν θα έχει ολοκληρωθεί το τρέχον πρόγραμμα διάσωσης, να εξαρτάται από την εκχώρηση δημόσιας περιουσίας στους πιστωτές – γεγονός χωρίς προηγούμενο πρέπει να αναφερθεί για τον ανεπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο την μεταπολεμική εποχή.

Το σχετικό σενάριο, περάσματος της ελληνικής δημόσιας περιουσίας στους πιστωτές, που μπορεί να πάρει την μορφή μεταφοράς της έδρας του ΤΑΙΠΕΔ από την Αθήνα στο Λουξεμβούργο ή απ’ ευθείας υπαγωγής περιουσιακών στοιχείων του δημοσίου στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), κάθε άλλο παρά διαψεύστηκε από τις Βρυξέλλες. Η δήλωση του εκπροσώπου του Όλι Ρεν («καλό κουράγιο Έλληνες») ότι «δεν υπάρχει σχετική απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής» μάλλον σκόπευε να προαναγγείλει τα επόμενα βήματα που θα γίνουν, κι όχι να αποκλείσει κάθε σχετική συζήτηση.

Η ανάληψη από τους πιστωτές του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, που θα ισοδυναμεί με την αναίρεση ακόμη και της τελευταίας έννοιας εθνικής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας, μπορεί να έχει ως πρώτο βήμα το σχεδιαζόμενο ξεπούλημα 81.000 ακινήτων της πρώην Κτηματικής Εταιρείας του Δημοσίου, απ’ όπου αναμένεται η είσπραξη 28 δισ. ευρώ. Σε αυτά τα ακίνητα περιλαμβάνονται φιλέτα τεράστιας αξίας, ενώ από την βουλιμία των πιστωτών είναι προφανές ότι δεν θα εξαιρεθούν ούτε νησιά, ούτε νοσοκομεία. Αξίζει δε να σημειωθεί πόσο πιο επιθετικό κ α αυτά φυσικά για τους άνεργους, τους φτωχούς και τους κατεστραμμένους μικρομεσαίους ενώ, στην άλλη πλευρά του κοινωνικού φάσματος, η αστική τάξη συνεχίζει το πάρτι με την στήριξη του κράτους και της Τρόικας. Είναι πέρα για πέρα ενδεικτικά τα στοιχεία για τις υπεράκτιες εταιρείες (off shore) που έδωσε στη δημοσιότητα το ίδιο το υπουργείο Οικονομικών. Βάσει αυτών έχουν καταγραφεί 6.575 off shore εταιρείες εκμετάλλευσης ακινήτων, εκ των οποίων έχουν ελεγχτεί μόλις οι 34, δηλαδή το 0,5%. Κι ενώ σε όλη την επικράτεια το ΣΔΟΕ κάνει σαφάρι ψάχνοντας στα τραπεζάκια αποδείξεις για τους εσπρέσο και τα μοχίτο, το ζεστό χρήμα των off shore αφήνεται άθικτο όπως αποκαλύπτει το γεγονός ότι σε διαδικασία ελέγχου βρίσκονται μόνο 315 εταιρείες, αντί να ελεγχθούν όλες, μία προς μία. Τα οφέλη από μία τέτοια διαδικασία είναι προφανή: αν ο έλεγχος του 0,5% απέδωσε στην εφορία 40 εκ. ευρώ, ο έλεγχος όλων των off shore θα μπορούσε να φέρει στα δημόσια ταμεία 8 δισ. Αλλά κόρακας κοράκου μάτι δεν βγάζει…

Άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για το νέο κούρεμα του δημόσιου χρέους (Επίκαιρα, 13-19 Ιουνίου 2013)

Βαριά εκτεθειμένη είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά τις κατηγορίες που δημόσια διατύπωσε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για τα λάθη που έγιναν στο ελληνικό πρόγραμμα «διάσωσης». Στην έκθεσή του, έκτασης 51 σελίδων, που δόθηκε στη δημοσιότητα την Τετάρτη 5 Ιουνίου φέρνοντας σε πολύ άσχημη θέση τις Βρυξέλλες, επίσημα πλέον υποστηρίζει ότι το κούρεμα του δημόσιου χρέους έπρεπε να είχε γίνει νωρίτερα και όχι τον Μάρτιο του 2012, όπως επέβαλλε το ευρωπαϊκό κέντρο, προς όφελος των τραπεζών, για να μην υποστούν δηλαδή ζημιές οι ευρωπαϊκές τράπεζες που ήταν σημαντικά εκτεθειμένες στο ελληνικό δημόσιο χρέος. Έτσι αποδεικνύεται πλέον, και από τους πιστωτές, ότι το χρόνο που μεσολάβησε μεταξύ του Μαΐου 2010 (όταν υπογράφτηκε το πρώτο Μνημόνιο, ως όρος για την πρώτη δανειακή σύμβαση), αν όχι νωρίτερα, και του Μαρτίου 2012 (όταν υλοποιήθηκε το κούρεμα και υπογράφτηκε το δεύτερο μνημόνιο ως όρος για την δεύτερη δανειακή σύμβαση) οι τράπεζες απλώς αγόραζαν χρόνο και ξεφορτώνονταν ελληνικά ομόλογα, έτσι ώστε το αναπόφευκτο κούρεμα να τις βρει με όσο το δυνατό λιγότερα ελληνικά ομόλογα στα χαρτοφυλάκια τους.

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Η απάντηση που έδωσε ο εκπρόσωπος του επιτρόπου Νομισματικών Υποθέσεων Όλι Ρεν (ότι «η έκθεση αγνοεί την αλληλοσύνδεση των κρατών μελών της ευρωζώνης» κι ό,τι τυχόν κούρεμα το 2010 «μπορεί να είχε θέσει σε κίνδυνο μια συστημική μετάδοση» της κρίσης) επιβεβαίωσε τις χειρότερες υποψίες: Πως η Ελλάδα θυσιάστηκε για να διασωθεί η ευρωζώνη. Ή, με άλλα λόγια, πως αντί της περιλάλητης επίδειξης αλληλεγγύης, η ευρωζώνη μετατράπηκε σε θηλιά που έπνιξε και συνεχίζει να πνίγει την ελληνική κοινωνία.

Οι ευθύνες του ΔΝΤ

Για το συνεχιζόμενο αυτό έγκλημα, ωστόσο, την ευθύνη την μοιράζονται από κοινού ΔΝΤ, ΕΕ και φυσικά οι ελληνικές κυβερνήσεις που συναίνεσαν στα Μνημόνια, αντί να προβούν σε στάση πληρωμών του δημόσιου χρέους χωρίς καμία συνεννόηση με τους πιστωτές. Το ΔΝΤ δηλαδή, δεν απαλλάσσεται των εγκληματικών του ευθυνών, επειδή στην περίπτωση της Ελλάδας βρέθηκε η ΕΕ (διαθέτοντας μάλιστα τα 2 από τα 3 μέλη της Τρόικας) που αποδείχθηκε σε βαθμό ακρότητας κυνική και πολύ πιο πιστός εκφραστής των συμφερόντων των τραπεζών. Οι ευθύνες του ΔΝΤ υπογραμμίζονται άλλωστε από το γεγονός ότι δεν εξέφρασε καμιά δημόσια αντίρρηση, τότε, στους στόχους που τέθηκαν κι απ’ το γεγονός επίσης ότι επανειλημμένες φορές στο παρελθόν έχει ενδυθεί τον μανδύα του μεταμελημένου, την ώρα της απόδοσης των ευθυνών για την κοινωνική γενοκτονία που ακολούθησε την εφαρμογή των πολιτικών του.

Αυτό ακριβώς έκανε για παράδειγμα μετά την αργεντίνικη τραγωδία, το 2004, στο πλαίσιο μιας έκθεσης αξιολόγησης που συντάχθηκε για την περίοδο 1991-2001 (The IMF and Argentina, Independent Evaluation Office) κι η οποία ως στόχο είχε, υποτίθεται, να διερευνήσει γιατί πήγαν όλα τόσα άσχημα… Διαβάζουμε λοιπόν απ’ αυτή την έκθεση, στην αναλυτική περίληψη που υπάρχει στις πρώτες σελίδες ότι «ελάχιστος ουσιαστικός διάλογος διεξήχθη με τις αρχές για το κατά πόσο η σύνδεση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του πέσο με το δολάριο ήταν κατάλληλη για την Αργεντινή μεσοπρόθεσμα, ενώ το θέμα ελάχιστα αναλύθηκε στο ΔΝΤ». Αλήθεια, αν το ΔΝΤ έχει μάθει από τα λάθη του όπως κατά κόρον λεγόταν από πολλούς έλληνες δημοσιογράφους το 2010, κι αν η ομολογία και η διερεύνηση των σφαλμάτων δεν αποτελούν εκτόνωση της δημόσιας κατακραυγής, τότε θα άξιζε να μάθουμε ποια συζήτηση και ποια ανάλυση έγινε για τις επιπτώσεις από την ένταξη και παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη; Ποιες ήταν οι επιπτώσεις στο δημόσιο χρέος από την συμμετοχή της Ελλάδας στο κοινό νόμισμα; Το θέμα αναλύθηκε στο ΔΝΤ;

Πίνακας Ι

Πορεία ελληνικού δημόσιου χρέους (ως % του ΑΕΠ)

2008     2009     2010     2011     2012     2013*   2014*

112,9    129,7    148,3    170,3    156,9    175,8    174,2

*: Πρόβλεψη

Πηγή: Greece: Third Review Under the Extended Arrangement Under the Extended Fund Facility, 20 May 2013.

Παρότι η αποκάλυψη του ΔΝΤ περιέχει στοιχεία αλήθειας, η δημοσιοποίησή της την συγκεκριμένη περίοδο δεν στερείται σκοπιμοτήτων. Συγκεκριμένα, η ανακίνηση του θέματος για τους όρους της ελληνικής «διάσωσης» από τον μισητό διεθνή οργανισμό σχετίζεται με την συζήτηση που έχει ανοίξει ανεπίσημα αλλά μεθοδικά για το επικείμενο νέο κούρεμα του δημόσιου χρέους, που αποτελεί αδήριτη αναγκαιότητα για τον απλό λόγο ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος, 3 χρόνια μετά το ξεκίνημα της επιχείρησης «διάσωσής» μας, κινείται σε ανεξέλεγκτη τροχιά. Όπως ανάγλυφα αποτυπώνεται στον Πίνακα Ι που παραθέτουμε, παρότι προηγήθηκε μία μεγάλη, γιγαντιαίων συγκριμένα διαστάσεων, αναδιάρθρωση (Μάρτιος 2012) και δύο μικρές (Μάρτιος 2011 και Νοέμβριος 2012), πάντα με ευθύνη των πιστωτών, το δημόσιο χρέος το 2013 θα είναι σχεδόν 50% πάνω από τα επίπεδα που βρισκόταν πριν ξεκινήσει η «διάσωσή» μας… Εν είδει παρενθέσεως δεν μπορούμε να μη σχολιάσουμε την προκλητική σιωπή με την οποία τα ΜΜΕ αντιμετωπίζουν την παταγώδη αποτυχία των πιστωτών και των Μνημονιακών κυβερνήσεων να χειριστούν το δημόσιο χρέος, που πλέον χρεώνονται την μεγαλύτερη αύξησή του στην πρόσφατη ελληνική ιστορία. Αρκεί να σκεφτούμε τι επιθέσεις στον «λαϊκισμό» θα εξαπέλυαν αν τυχόν κι αυτή η έκρηξη είχε σημειωθεί σε μια περίοδο που αυξήθηκε ο αριθμός των δημόσιων υπαλλήλων ή είχαν δοθεί αυξήσεις σε συνταξιούχους… Σε αυτό το ναρκοπέδιο, οι διαβεβαιώσεις πως το 2020 το δημόσιο χρέος θα μειωθεί στο 124% του ΑΕΠ (εκεί δηλαδή σχεδόν που το παρέλαβε ο Γ. Παπανδρέου τον Οκτώβριο του 2009) μάλλον μειδιάματα προκαλούν και απορία για το ποιός θα έχει ζήσει μέχρι τότε να γιορτάσει περιχαρής τον σπουδαίο «εθνικό» θρίαμβο.

Πίνακας ΙΙ

Σύνθεση ελληνικού δημόσιου χρέους

2010                 2011                 2012                 2013

Ομόλογα                                                                                    83,9%               73%                  34,8%               31,3%

Δάνεια Μηχανισμού Στήριξης                                         9,7%                 20,6%               56,5%              61,4%

Επεξεργασία: Επίκαιρα. Στοιχεία: Βουλή των Ελλήνων, γραφείο προϋπολογισμού του κράτους, Τριμηνιαία έκθεση, Ιανουάριος – Μάρτιος 2013

Κατά συνέπεια, μια νέα αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους είναι θέμα χρόνου. Αυτή τη φορά όμως η μείωσή του δεν θα είναι τόσο εύκολη υπόθεση. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στη σύνθεσή του, όπως την παραθέτουμε στον Πίνακα ΙΙ, όπου φαίνονται πεντακάθαρα τα αγκάθια που συνοδεύουν οποιαδήποτε προσπάθεια αναδιάρθρωσής του, μετά το PSI. Κι αυτό συμβαίνει επειδή πλέον το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού χρέους το οφείλουμε στους «επίσημους» λεγόμενους πιστωτές όπου συμπεριλαμβάνονται τα κράτη μέλη της ευρωζώνης, το ΔΝΤ, κ.α. Δεν είναι δηλαδή κυρίως ομολογιακό το χρέος μας, από τη στιγμή που Ευρωζώνη και ΔΝΤ επέλεξαν να κρατικοποιήσουν επί της ουσίας το ελληνικό χρέος για να σώσουν τις τράπεζες που κατά βάση κατείχαν τα ελληνικά ομόλογα.

Και κατάσχεση καταθέσεων;

Το ερώτημα όμως τώρα είναι ποιος θα πληρώσει τη νέα αναδιάρθρωση. Ποιανού χρέη δηλαδή θα κουρευτούν: του ΔΝΤ, των κρατών μελών της ευρωζώνης, της ΕΚΤ; Εδώ προφανώς κάθε πιστωτής θέλει να υποστεί τις λιγότερες ή και καθόλου απώλειες και πετάει το «μπαλάκι» του κόστους της αναδιάρθρωσης στον άλλο πιστωτή. Η επίθεση του ΔΝΤ στην ΕΕ ανοίγει επιθετικά τη συζήτηση, που στην από δω μεριά του Ατλαντικού εξακολουθεί να διεξάγεται κεκλεισμένων των θυρών κι εν αγνοία των άμεσα ενδιαφερομένων, των ελλήνων πολιτών. Δηλώσεις δε όπως του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε σχετικά με την αναδιάρθρωση («δεν υπάρχει καμιά δέσμευση από πλευράς της ευρωζώνης») ή του Όλι Ρεν («η νέα ανακούφιση του ελληνικού χρέους δεν είναι στην ατζέντα») το μόνο που υπογραμμίζουν είναι την απροθυμία τους να ανοίξουν την συζήτηση με όρους δημόσιου διαλόγου, ξεκαθαρίζοντας έτσι πως και η επόμενη αναδιάρθρωση θα διεξαχθεί με όρους πιστωτών. Τα αποτελέσματά της επομένως δεν θα απέχουν σημαντικά απ’ αυτά των τριών προηγούμενων, όπως και το τίμημα που θα είναι ακόμη πιο απεχθές για την κοινωνία, μιας κι αυτή τη φορά θεωρείται πάρα πάνω από πιθανή κι η κατάσχεση των τραπεζικών καταθέσεων, όπως έγινε στην Κύπρο.

Απεχθέστερους όρους ανταλλαγής προμηνύει το αδιέξοδο στις συνομιλίες (Πριν, 15.1.12)

Τα πάντα είναι ανοιχτά μετά την διακοπή των συνομιλιών που ανακοινώθηκε την Παρασκευή το απόγευμα, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές για την εφαρμογή της απόφασης της 27^ης Οκτωβρίου 2011 η οποία αφορά το εθελοντικό κούρεμα του δημόσιου χρέους που κατέχουν οι ιδιώτες κατά 50%. Εξ αρχής πρέπει να πούμε ωστόσο ότι πρόκειται για μια παγιδευμένη διαδικασία, για μια προσπάθεια των πιστωτών, με την καθοδήγηση της ΕΕ και του ΔΝΤ, να βρούν τη χρυσή τομή που θα μειώνει μεν το ελληνικό δημόσιο χρέος αλλά θα έχει το μικρότερο δυνατό κόστος για τους ιδιώτες κατόχους ομολόγων. Με άλλα λόγια, από τη μια πλευρά, το οριστικό ναυάγιο των διαπραγματεύσεων, το οποίο θα σημάνει ότι η ανεπίσημη χρεοκοπία της Ελλάδας μετατρέπεται και σε επίσημη, συνιστά όξυνση της κρίσης, ωστόσο από την άλλη πλευρά, μια ευμενής κατάληξη των διαπραγματεύσεων επ’ ουδενί δεν σημαίνει αίσιο τέλος της περιπέτειας για την εθελοντική ανταλλαγή των ελληνικών ομολόγων. Το ακριβώς αντίθετο. Τυχόν θετική κατάληξη των διαπραγματεύσεων – η βαθύτερη ευχή δηλαδή που διατυπώνει ρητά ή άρρητα σύσσωμη η πολιτική ελίτ της Ελλάδας, χάριν της οποίας άλλωστε επιβλήθηκε και το συνταγματικό πραξικόπημα με τον ορισμό της κυβέρνησης του δοτού πρωθυπουργού Λουκά Παπαδήμου – θα σημάνει νέα δεινά και καινούργια περιδίνηση στην κρίση, όχι επίλυσή της. Κι αυτό επειδή (αφήνοντας τα σημαντικότερα για το τέλος) όλα αυτά τα σχέδια στην πιο ιδανική μορφή τους καταλήγουν σε μείωση του ελληνικού δημόσιου χρέους στο 120% του ΑΕΠ, το 2020. Δηλαδή, από κει που ξεκινήσαμε το 2009, και το οποίο επίπεδο χρέους απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί βιώσιμο και διαχειρίσιμο (80%), όπως δείχνει η ελληνική εμπειρία του 2009 και η τρέχουσα ιταλική. Κατά συνέπεια ακόμη και με τεχνικούς όρους μια συμφωνία είναι μη εφαρμόσιμη. Η λύση της 27^ης Οκτωβρίου συνιστά επίσης αρνητική εξέλιξη γιατί προωθεί, κι αυτό είναι το σπουδαιότερο, την αναδιάρθρωση του χρέους στη βάση ενός βαθιά μεροληπτικού καταμερισμού που από την μια επιβάλει κούρεμα στα ομόλογα των ασφαλιστικών ταμείων κι από την άλλη: Πρώτον, αφήνει εκτός κουρέματος τα δάνεια της Τρόικας (73 δισ. μέχρι στιγμής, εκ των οποίων 20 από το ΔΝΤ και 53 από κράτη μέλη της ευρωζώνης, που αποτελούν κλασική περίπτωση παράνομου και απεχθούς δανεισμού καθώς η δανειακή σύμβαση του Μαΐου του 2010 η οποία συνόδευσε το πρώτο δάνειο των 110 δις. ευρώ δεν έχει καν ψηφιστεί από την Βουλή). Δεύτερον, διασώζει τα ελληνικά κρατικά ομόλογα που έχει στη διάθεσή της αυτή τη στιγμή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τα οποία ανέρχονται σε 60 δισ. περίπου ευρώ, παρότι η αποδοχή τους συνοδεύτηκε από ένα κούρεμα της τάξης του 20-30% (Και μόνο δηλαδή το κούρεμα αυτών ακριβώς των ήδη κουρεμένων ομολόγων θα σήμαινε μια ελάφρυνση του δημόσιου χρέους. Η Φρανκφούρτη ωστόσο αρνείται επίμονα να υπαχθεί στην ρύθμιση έτσι ώστε να μην ανοίξει ο ασκός του Αιόλου, χωρίς παρόλα αυτά να μπορεί κάποιος εδώ που έχουν φτάσει τα πράγματα να διαβεβαιώσει ότι θα το αποφύγει). Η συμφωνία της 27^ης Οκτωβρίου είναι επίσης προάγγελος δεινών επειδή θα συνοδεύεται από νέα λιτότητα, από την αντικατάσταση του ελληνικού δικαίου με το αγγλικό το οποίο θα διέπει τα νέα ομόλογα, βάσει του οποίου οι τράπεζες εξομοιώνονται με τα κράτη αποκτώντας το δικαίωμα κατασχέσεων  κρατικής περιουσίας κ.λπ. Για όλους αυτούς τους λόγους κανένας εργαζόμενος δεν θα κλάψει αν ναυαγήσει το σχέδιο αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους με πρωτοβουλία των πιστωτών. Μόνο δεινά προμηνύει και γι’ αυτό δεν πρέπει να εφαρμοστεί!

Το αδιέξοδο που έχει δημιουργηθεί τώρα, χωρίς να συνιστά αποτέλεσμα τη συνειδητής παρέμβασης του λαϊκού παράγοντα που με τη δράση του υπονόμευσε την εφαρμογή και αμφισβήτησε τη σκοπιμότητα του σχεδίου, είναι προϊόν των εγγενών αντιφάσεων που συνόδευσαν την εκπόνησή του από την πρώτη στιγμή. Ειδικότερα, το υπό εξέλιξη ναυάγιο υπογραμμίζει ότι οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις και τα οικονομικά συμφέροντα που οδήγησαν το ελληνικό δημόσιο χρέος στο σημερινό δυσθεώρητο και απειλητικό (για όλους!) ύψος του δεν μπορούν να εγγυηθούν την μείωσή του, δεν μπορούν να εξασφαλίσουν καν την διαχείρισή του. Είναι πολύ πιθανό μάλιστα, αν πιστέψουμε τα δημοσιεύματα, να βρισκόμαστε μπροστά σε πραγματικά φαιδρές καταστάσεις, όπου τα συμφέροντα της Ελλάδας αυτή τη στιγμή προασπίζεται με τον πιο σθεναρό τρόπο το ΔΝΤ! Διαβάζοντας πίσω από τις γραμμές των επίσημων ανακοινώσεων και σύμφωνα με την αρθρογραφία, στο μέτωπο των διαπραγματεύσεων έχουν διαμορφωθεί δύο στρατόπεδα: Στο πρώτο στρατόπεδο, με εκπρόσωπο του το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο που εκφράζεται από τον Νταλάρα και τον Λεμιέρ, εντάσσεται η ΕΕ και η ελληνική κυβέρνηση, η οποία σε καμιά περίπτωση δεν εκφέρει γνώμη: παρακολουθεί πειθήνια κι έχει άποψη πάντα εκ των υστέρων, παρακαλώντας να τελειώσει μια ώρα αρχύτερα αυτό το μαρτύριο που της έτυχε, ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Αυτό είναι το «ενδοτικό» στρατόπεδο. Στο άλλο στρατόπεδο, των «ανυποχώρητων», βρίσκονται η Ουάσινγκτον και το ΔΝΤ, οι οποίοι φέρονται να αρνούνται κατηγορηματικά το αίτημα των πιστωτών για επιτόκιο άνω του 5%, θέτοντας ως κόκκινη γραμμή το επιτόκιο του 4%. Το ΔΝΤ δε νοιάζεται προφανώς για τις επιπλέον επιβαρύνσεις που θα σημάνει στους έλληνες φορολογούμενους ένα υψηλό επιτόκιο. Απλώς, επιδεικνύοντας λιγότερο πολιτικό οπορτουνισμό και οικονομική μυωπία από την Γερμανία και την κυβέρνηση του Παπαδήμου (κι έχοντας την εμπειρία της κατάρευσης άλλων χωρών όπως η Αργεντινή ως αποτέλεσμα της υλοποίησης ανεδαφικών απαιτήσεων) αντιλαμβάνεται ότι και μία περίπτωση στο εκατομμύριο να υπήρχε να αποδεικνυόταν αποτελεσματική και τελεσφόρα η συμφωνία της 27^ης Οκτωβρίου, με επιτόκιο σαν κι αυτό που ζητούν τα ιδιωτικά, ακραία κερδοσκοπικά κεφάλαια που έχουν αναγορευτεί σε επίσημους συνομιλητές, κάθε τέτοια περίπτωση εξαλείφεται. Και τότε στην καλύτερη εκδοχή θα είναι θέμα χρόνου μια νέα συμφωνία, που θα σημάνει το άδοξο τέλος της συμφωνίας της 27^ης Οκτωβρίου, ακολουθώντας την τύχη εκείνης της 21^ης Ιουλίου. Στην χειρότερη περίπτωση θα ακολουθήσει μη συντεταγμένη και χωρίς τον δικό τους έλεγχο παύση πληρωμών, που θα θέσει σε κίνδυνο την αποπληρωμή των χρημάτων τα οποία έχει ήδη δώσει το ΔΝΤ. Γι’ αυτά επομένως νοιάζεται κι όχι για τα βάρη που θα πέσουν στις πλάτες των φορολογουμένων.

Η αποτυχία των συναινετικών λύσεων αναδεικνύει σε μονόδρομο

την σύγκρουση με τους πιστωτές και το Βερολίνο

Ο χρόνος ωστόσο που έχουν μπροστά τους δεν είναι άπειρος, λόγω του ότι στις 20 Μαρτίου λήγει ένα ομόλογο ύψους 14,5 δισ. ευρώ, και συνεπώς πολύ πριν απ’ αυτή τη ημερομηνία πρέπει να έχουν ληφθεί οι σχετικές αποφάσεις. Τον καθοριστικό ρόλο ωστόσο κι εδώ είναι πολύ πιθανόν να παίξουν οι διεθνείς εξελίξεις που έρχονται να συρρικνώσουν απελπιστικά όχι μόνο τον χρόνο των αποφάσεων αλλά και το εύρος των δυνατοτήτων. Ειδικότερα, η απότομη επιδείνωση του οικονομικού κλίματος, όπως εκφράστηκε το απόγευμα της Παρασκευής με την άνευ προηγουμένου, σχεδόν εκδικητική,υποβάθμιση 9 χωρών της ευρωζώνης από τους οίκους αξιολόγησης και την απώλεια της ανώτερης δυνατής βαθμολογίας (ΑΑΑ) από τη Γαλλία και την Αυστρία έχει τις εξής άμεσες επιπτώσεις: Πρώτο, μετατοπίζει το κέντρο βάρους της κρίσης χρέους από την Ελλάδα. Όταν υποβαθμίζεται σχεδόν όλη η ευρωζώνη, ποιος νοιάζεται για την τύχη του ελληνικού προγράμματος ανταλλαγής ομολόγων και γιατί να μη θυσιαστεί το ασθενές μέλος, αν πρόκειται έτσι να σωθεί το κυρίως σώμα; Δεύτερο, και σημαντικότερο, τα κεφάλαια που μπορούν να διατεθούν για την Ελλάδα περιορίζονται σημαντικά. Μέχρι στιγμής το «σχέδιο διάσωσης» της Ελλάδας δεν στερείτο κόστους και κινδύνου. Ήταν αναγκαίο κακό, το οποίο θα απέφερε μελλοντικά κέρδη ακόμη και υπό την μορφή της βίαιης αρπαγής του ελληνικού δημόσιου πλούτου. Στο πλαίσιο της συμφωνίας της 27^ης Οκτωβρίου (βάσει της οποίας το ελληνικό δημόσιο χρέος θα μειωνόταν κατά 100 δισ. ευρώ) οι ιδιώτες πιστωτές που σε εθελοντική βάση πάντα θα συμμετείχαν στο κούρεμα ύψους 50%, θα ανταμείβονταν εισπράττοντας στο χέρι υπό την μορφή μετρητών το 15% της εναπομείνασας αξίας και το υπόλοιπο 35% σε νέα ομόλογα υπό το αγγλικό δίκαιο. Προσθέτοντας σε αυτό το κόστος και άλλα 30 δισ. που θα λάβουν οι τράπεζες για να αντισταθμίσουν τις απώλειες, φαίνεται πως δεν είναι καθόλου κακή από την πλευρά τους η συμφωνία, αν μάλιστα ληφθεί υπ’ όψη ότι οι πολλοί από τους πιστωτές απέκτησαν τα ελληνικά ομόλογα τους τελευταίους μήνες από την δευτερογενή αγορά στο 30% της ονομαστικής τους αξίας. Ακόμη όμως κι αυτή η συμφωνία θα μπορούσε να γίνει επωφελέστερη για τους πιστωτές αν βελτιωνόντουσαν οι όροι. Κάτι τέτοιο όμως αποκλείεται μετά την απρόσμενη υποβάθμιση που ανακοινώθηκε την Παρασκευή. Σε αυτό το πλαίσιο η πιθανότητα να ενεργοποιηθούν οι Ρήτρες Συλλογικής Δράσης, να επιβάλλουν δηλαδή το κούρεμα σε όλους τους πιστωτές, έχοντας την έγκριση μόνο του 60-65%, αυξάνεται απότομα. Έτσι όμως ο εθελοντικός χαρακτήρας καταργείται, το κούρεμα χαρακτηρίζεται πιστωτικό γεγονός χωρίς δεύτερη σκέψη από τους οίκους αξιολόγησης, και η χρεοκοπία της Ελλάδας είναι και τυπικά γεγονός, δίνοντας το έναυσμα για μια σειρά δραματικών εξελίξεων.

Σε κάθε περίπτωση, ακόμη δηλαδή κι αν υπάρξει μια θετική (τρόπος του λέγειν) κατάληξη των διαπραγματεύσεων, αυτό το οποίο απέτυχε παταγωδώς είναι το σχέδιο κουρέματος του δημόσιου χρέους με πρωτοβουλία των πιστωτών. Αναδεικνύεται ως μονόδρομος, σε αυτό το περιβάλλον, η ανακοίνωση παύσης πληρωμών, εδώ και τώρα, με την επίκληση λόγων έκτακτης ανάγκης και σε σύγκρουση με τους δανειστές και το Βερολίνο, που θα δρομολογήσει την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη και την ΕΕ – όρος εκ των ων ουκ άνευ για να επιλυθούν τα νομισματικά ζητήματα που θα προκύψουν, αποτέλεσμα τα παραπάνω των ανυποχώρητων αγώνων του εργατικού μαζικού κινήματος και των αναγκαίων τομών στην πορεία ανάπτυξης μιας ισχυρής αντικαπιταλιστικής Αριστεράς. Στην πορεία, η σύσταση Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου μπορεί να συμβάλει καθοριστικά προσφέροντας τα απαραίτητα επιχειρήματα ώστε το βάρος της διαγραφής μέρους ή του συντριπτικά μεγαλύτερου μέρους του χρέους να μην το σηκώσουν τα ασφαλιστικά ταμεία (τα οποία θα εξαιρεθούν) ή οι ιδιώτες κάτοχοι ομολόγων μικρής αξίας αλλά όλοι οι υπόλοιποι δανειστές.

Νέος γύρος διεθνών επιθέσεων κατά της Ελλάδας (Επίκαιρα, 16.6.2011)

Την… τιμητική της είχε πάλι η Ελλάδα στα πρωτοσέλιδα του διεθνούς Τύπου τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Αφορμή στάθηκε η συζήτηση και οι επακόλουθες διχογνωμίες για το δεύτερο δάνειο της περιβόητης διάσωσης και τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Ζητούμενο της αντιπαράθεσης είναι τα μέσα με τα οποία θα αποπληρωθούν ελληνικά ομόλογα ύψους 30 δις. ευρώ που λήγουν τον επόμενο χρόνο. Αξίζει να υπογραμμίσουμε ότι καμιά πλευρά δεν συζητάει τον τρόπο με τον οποίο θα πληρωθούν οι συντάξεις και οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων στην Ελλάδα, όπως εμφανίζει τη συζήτηση στην Ελλάδα η κυβέρνηση αντιστρέφοντας την πραγματικότητα. Η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου επιχειρεί έτσι να τρομοκρατήσει την κοινωνία ώστε να δεχτεί με σκυμμένο το κεφάλι τις άγριες περικοπές και το πρωτοφανές ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας που περιέχεται στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο το οποίο αποτέλεσε την προϋπόθεση για να ξεκινήσει η συζήτηση για το νέο δάνειο και η ψήφιση επίσης την Παρασκευή 10 Ιούνη από την γερμανική Βουλή (Μπούντεσταγκ) της σχετικής πρότασης με τον αυστηρό όρο όμως της συμμετοχής και ιδιωτών. Είναι αναγκαίο επίσης να πούμε ότι το νέο δάνειο ύψους 60-90 δις. ευρώ ισοδυναμεί με πλήρη διάψευση των κυβερνητικών υποσχέσεων και εκβιασμών όπως διατυπώνονταν πέρυσι την Άνοιξη για να συναινέσει η ελληνική κοινωνία στη «χημειοθεραπεία» των περικοπών και είχαν συμπυκνωθεί στο δίλημμα «Μνημόνιο ή χρεοκοπία», για να ακολουθήσουν και τα δύο: και Μνημόνιο και χρεοκοπία…

Το εναρκτήριο λάκτισμα δόθηκε την Τρίτη 7 Ιουνίου με τη δημοσίευση της επιστολής του γερμανού υπουργού Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, προς τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Ζαν Κλοντ Τρισέ, το ΔΝΤ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης. Απευθυνόμενος προς τους ομολόγους του ο Β. Σόιμπλε επανέλαβε τη θέση της Γερμανίας, την οποία υποστηρίζουν κι άλλες χώρες της Β. Ευρώπης που ανήκουν στον λεγόμενο σκληρό πυρήνα της ΕΕ, όπως η Φινλανδία και η Ολλανδία: να αναλάβουν και οι ιδιώτες επενδυτές μέρος του κόστους που θα επωμιστούν τα κράτη και οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι για την δανειοδότηση της Ελλάδας. Σε αυτό το πλαίσιο πρότεινε συγκεκριμένα και εν όψει της σχετικής συζήτησης που θα γίνει στις 20 Ιούνη μια ανταλλαγή των ομολόγων που λήγουν με νέα, επταετούς διάρκειας, με τους ίδιους μάλιστα όρους. Ως κίνητρο για την ανταλλαγή προτάθηκε η ανακοίνωση από την ΕΚΤ πως θα δέχεται μόνο τα νέα ομόλογα ως ενέχυρο για τον δανεισμό των τραπεζών.

Απέναντι στο γερμανικό σχέδιο οι σημαντικότερες αντιδράσεις προέρχονται από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Στη βάση της επιχειρηματολογίας του βρίσκεται η έκθεση της ΕΚΤ στο ελληνικό χρέος όπως διαμορφώθηκε τον τελευταίο χρόνο εξ αιτίας της αγοράς ελληνικών ομολόγων και της αποδοχής τους ως ενέχυρων για τη χρηματοδότηση των (αποκλεισμένων από τις αγορές κεφαλαίου) ελληνικών τραπεζών με χαμηλότοκα δάνεια. Λεπτομέρειες για το ακριβές ποσό των τοξικών ομολόγων (από όλη την περιφέρεια της ευρωζώνης) που διατηρεί στο χαρτοφυλάκιο της η ΕΚΤ δεν είναι γνωστές, με βάση τελευταίες εκτιμήσεις ωστόσο υπολογίζεται ότι φθάνουν σε 444 δις. ευρώ, εκ των οποίων τα 190 δις. ευρώ είναι ελληνικά και τα υπόλοιπα από Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία και Ιταλία. Για να αποτρέψει την συμμετοχή των ιδιωτών, το γερμανικό σχέδιο δηλαδή, η ΕΚΤ προειδοποιεί ότι οποιαδήποτε αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα οδηγήησει σε γενικευμένη τραπεζική κρίση καθώς οι τράπεζες δεν θα μπορούσαν πλέον να χρησιμοποιήσουν τα ομόλογα για να αποκτήσουν πρόσβαση στις πιστώσεις της ΕΚΤ. Κι αυτό επειδή μια πιθανή αναδιάρθρωση θα οδηγούσε στον χαρακτηρισμό της κίνησης ως χρεοκοπία ή «πιστωτικό γεγονός» από τους οίκους αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, με ολέθρια αποτελέσματα για τις «βαθμολογίες» που εκδίδουν.

Δεν είναι όμως και οι μοναδικές αντιδράσεις αυτές που προέρχονται από την ΕΚΤ. Την  αντίθεσή του εξέφρασε και ο εκπρόσωπος Τύπου της γαλλικής κυβέρνησης, δηλώνοντας ότι «η γαλλική θέση είναι πως είμαστε ενάντια σε μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, ανεξαρτήτως της μορφής που θα λάβει». Η γαλλική κυβέρνηση έχει αναλάβει ενεργό ρόλο στις υπό εξέλιξη συζητήσεις για την μορφή της αναδιάρθρωσης λόγω των υψηλών διακυβευμάτων για τις γαλλικές τράπεζες που θα υποστούν τις βαρύτερες απώλειες, σε σύγκριση με άλλες χώρες, από μια πιθανή κατάρρευση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Ενδεικτικά, τα ανοίγματά τους στο τέλος του προηγούμενου χρόνου, με βάση ανάλυση της International Herald Tribune την Πέμπτη 9 Ιούνη, ανέρχονταν σε 65 δις. δολ., σε σύγκριση με 39,9 δις. δολ. για τις γερμανικές τράπεζες και 41,5 δις. δολ. για τις αμερικανικές. Πολλά τα λεφτά για να μείνουν μόνες και αβοήθητες οι δυνάμεις της αγοράς χωρίς την αρωγή του κράτους, που ο ρόλος του στην τραπεζική προστασία-αντίθετα με την κοινωνική, εμφανίζεται ως αναγκαίος και αναντικατάστατος… Πολύ επιλεκτικά εφαρμόζεται λοιπόν η αρχή του λιγότερου κράτους…

Στη βάση της παραπάνω σφοδρότατης σύγκρουσης που εκτυλίσσεται πλέον δημόσια (στην οποία συμμετείχαν και οι ΗΠΑ μέσω του Μπαράκ Ομπάμα ο οποίος τάχθηκε με την πλευρά της ΕΚΤ και της Γαλλίας) προκαλεί αλγεινή εντύπωση η απόφαση της κυβέρνησης του Γ. Παπανδρέου να κρατάει στην άγνοια τον ελληνικό λαό, που θα κληθεί να καταβάλει και το κόστος της κάθε απόφασης. Πολύ περισσότερο όταν η κυβέρνηση συμμετέχει ενεργά στις μυστικές συνομιλίες που βρίσκονται σε εξέλιξη εδώ και πολλούς μήνες, στηρίζοντας ή δείχνοντας απλώς την ανοχή της για διάφορα σενάρια αναδιάρθρωσης. Προφανώς η λίστα των θεμάτων δημόσιας διαβούλευσης θα έχει γεμίσει με πολύ πιο σημαντικά ζητήματα από το ελληνικό δημόσιο χρέος… 

Ωστόσο, μέσα στο γενικό κλίμα απαξίωσης που συνοδεύει τις αναφορές για την Ελλάδα δεν λείπουν στον διεθνή Τύπο και δημοσιεύματα που είναι πολύ πιο ρεαλιστικά (σε σχέση για παράδειγμα με τον εφησυχασμό που δημιουργεί η κυβέρνηση) σε ό,τι αφορά την αποτύπωση των συνεπειών που θα έχει το νέο δάνειο στο ήδη υπέρογκο ελληνικό δημόσιο χρέος. Αναφέρεται για παράδειγμα στο τρέχον τεύχος του βρετανικού Economist, στις πρώτες του μάλιστα σελίδες: «Κάτω υπό οποιεσδήποτε ρεαλιστικές υποθέσεις για την μελλοντική μεγέθυνση και τα επιτόκια, το υπάρχον χρέος στο 150% του ΑΕΠ και όπως θα αυξάνεται, δεν είναι δυνατό να πληρωθεί». Το νέο δε δάνειο «δεν θα λύσει το πρόβλημα του χρέους. Όταν ολοκληρωθεί το νέο σχέδιο η Ελλάδα θα χρωστάει ακόμη περισσότερα απ’ αυτά που θα μπορεί να πληρώσει».

Ας κρατήσουμε αρχικά ότι κανείς στο εξωτερικό (με πιθανή εξαίρεση όσους έχουν άμεσο συμφέρον) δεν πείθεται ότι το πρόγραμμα γενικού ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας πρόκειται να μειώσει το δημόσιο χρέος κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες όπως υπόσχεται η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου, τα μέλη της οποίας θα είναι υπόλογα εφ’ όρου ζωής αν προχωρήσει αυτό το σκανδαλώδες σχέδιο. Το μεγάλο φαγοπότι στη δημόσια περιουσία, το οποίο υποτίθεται ότι θα αποφέρει 50 δις. ευρώ και στην πραγματικότητα πολύ λιγότερα, είναι το αντίτιμο που απαίτησε η ΕΕ για να εγκρίνει το νέο δάνειο, το οποίο γνωρίζει ότι δεν είναι δυνατό να αποπληρωθεί.

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι στο τέλος αυτής της οδυνηρής διαδρομής κανιβαλικής λιτότητας από τη μια και νέων δανείων από την άλλη, ή της λύση του Άκερμαν, του επικεφαλής του γερμανικού τραπεζικού κολοσσού της Ντόιτσε Μπανκ, όπως χαρακτήριζε την πρόταση για την Ελλάδα η International Herald Tribune του Σαβατοκύριακου, βρίσκεται η χρεοκοπία. Βρίσκεται ένα νέο «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» το οποίο ο Γ. Παπανδρέου εύχεται να ανακοινώσει ο επόμενος πρωθυπουργός. Σε αυτό το πλαίσιο η παύση πληρωμών στην προοπτική διαγραφής του μεγαλύτερου μέρους του δημόσιου χρέους, σε σύγκρουση και όχι σε συνεννόηση με τους δανειστές μας, αποτελεί μονόδρομο για να μην εξαθλιωθεί ο ελληνικός λαός να μην πλιατσικολογηθεί η δημόσια περιουσία και να μη επιστρέψουν τα πολιτικά δικαιώματα και οι κοινωνικές κατακτήσεις στον 19^ο αιώνα… 

Τοποθετήσεις σε ελληνικά ομόλογα τραπεζών του εξωτερικού

(Ποσά σε δισ. δολάρια)

Γερμανία: 22,65

Γαλλία: 14,96

Αγγλία: 3,41

Ιταλία: 2,35

Βέλγιο: 1,77

ΗΠΑ: 1,51

Πηγή: Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, 31 Δεκέμβρη 2010