Συμβολή στην πάλη για διαγραφή το πόρισμα της Επιτροπής Αλήθειας (Πριν, 28/6/2015)

Η τεκμηρίωση της δυνατότητας μονομερούς διαγραφής του δημόσιου χρέους, το πολιτικό σκεπτικό που διαπερνά το προκαταρκτικό πόρισμα της Επιτροπής Αλήθειας Δημόσιου Χρέους και κυρίως το συμπέρασμά του ότι το χρέος είναι παράνομο και επονείδιστο κι ως εκ τούτου δεν πρέπει να πληρωθεί υπογραμμίζουν την ανάγκη αξιοποίησής του στους αγώνες.

Η δημοσιοποίηση του προκαταρκτικού πορίσματος της Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους στις 17 Ιουνίου 2015, αποτελεί μια ξεχωριστή στιγμή στην πάλη των εργαζομένων και του ελληνικού λαού για την διαγραφή του. Το πόρισμα βρίσκεται σε αρμονία με την άποψη της κοινωνίας για το χρέος και ανταποκρίνεται στις υποσχέσεις που είχε δώσει και τις προσδοκίες που είχε δημιουργήσει από το 2011 κιόλας η Πρωτοβουλία για τη Συγκρότηση Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου, υποστηρίζοντας ότι έτσι θα δοθεί περαιτέρω νομιμοποίηση, υπόσταση και ώθηση στο λαϊκό αίτημα της διαγραφής του χρέους.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Ειδικότερα: Πρώτο, τα σαφή συμπεράσματα του πορίσματος για τον χαρακτήρα του ελληνικού δημόσιου χρέους ως παράνομου, αθέμιτου, επονείδιστου, αντισυνταγματικού και μη βιώσιμου. Δεύτερο, η ευθεία σύστασή του να μην πληρωθεί το χρέος. «Όλα τα στοιχεία που παρουσιάζουμε στην Προκαταρκτική Έκθεση καταδεικνύουν ότι η Ελλάδα όχι μόνο δεν είναι σε θέση να πληρώσει το χρέος, αλλά και δεν πρέπει να το πληρώσει… Ως εκ τούτου η Ελλάδα δεν πρέπει να πληρώσει αυτό το χρέος διότι είναι παράνομο, αθέμιτο και επονείδιστο», αναφέρει από την εισαγωγή της κιόλας η έκθεση. Τρίτο, η αποκάλυψη μέσα από τις σελίδες του των κοινωνικών δυνάμεων που πρωταγωνίστησαν στην αύξηση του χρέους (ελληνικές και ξένες τράπεζες, αμυντική βιομηχανία, ανώνυμες εταιρείες, κ.λπ.). Τέταρτο, το πολιτικό σκεπτικό που διέπει όλο το πόρισμα συνδέοντας τα Μνημόνια με τα επίδικα της επίθεσης στην Ελλάδα (επιβολή νεοφιλελεύθερων μέτρων, επιτάχυνση αναδιαρθρώσεων) και πέμπτο, μεταξύ άλλων, η υποδειγματική τεκμηρίωση του ριζοσπαστικού αιτήματος της μονομερούς διαγραφής του χρέους υπογραμμίζουν ότι είναι ένα πόρισμα που μπορεί να υπηρετήσει την πάλη του κινήματος για να μην πληρωθεί το χρέος, ότι είναι ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια όσων μάχονται για την διαγραφή του χρέους.

Το πόρισμα, δεν αποτελεί αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα ούτε μελέτη για τις αιτίες της υποκείμενης ελληνικής κρίσης, αλλά μια αυτοψία του δημοσίου χρέους, των όρων και των συνθηκών που οδήγησαν στην έκρηξή του, διέψευσε κι όσους απέρριπταν τον λογιστικό έλεγχο (ενώ προκρίνουν τον εργατικό έλεγχο στην παραγωγή και την διοίκηση εθνικοποιημένων επιχειρήσεων) υπό το φόβο ότι θα νομιμοποιήσει ή θα αναγνωρίσει μέρος του χρέους κι έτσι θα λειτουργήσει σε όφελος των πιστωτών και των κυβερνήσεων. Ανησυχίες που αποδείχθηκαν αβάσιμες και υπερβολικές. Στο σύνολό τους ωστόσο οι επιφυλάξεις που κατατέθηκαν κι η επίθεση που ακολούθησε στο αίτημα του λογιστικού ελέγχου είχαν στη βάση τους την υποτίμηση και την  καχυποψία απέναντι στον λαϊκό χαρακτήρα του αιτήματος της διαγραφής, το γεγονός ότι αντικειμενικά υπερέβαινε τα όρια της επαναστατικής Αριστεράς και μπορούσε κάλλιστα να γίνει υπόθεση κι άλλων δυνάμεων, κάτω από την πίεση των αγώνων και την ογκούμενη κοινωνική δυσαρέσκεια. Εξέλιξη –με όλο το ρίσκο- αναμφισβήτητα θετική, που δεν υπονομεύει το αίτημα, ούτε το ξεθωριάζει μέσω της «θεσμικής» αναβάθμισής του. Αντίθετα, αυξάνει το βεληνεκές του, παρέχοντας πεδίο δόξης λαμπρό για τις πιο μαχητικές πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις να επιζητήσουν την πρωτοκαθεδρία τους, στο πεδίο της ενότητας θεωρίας και πράξης, στους αγώνες για την υλοποίηση αυτού του αιτήματος.

Ο ριζοσπαστικός χαρακτήρας του πορίσματος φάνηκε στην απροθυμία της κυβέρνησης να το υιοθετήσει, υλοποιώντας τα συμπεράσματά του

Το πολύτιμο συμπέρασμα – κεκτημένο του λογιστικού ελέγχου θέτει προ των ευθυνών της πρωτίστως την κυβέρνηση, που απέφυγε να το υιοθετήσει από την πρώτη στιγμή αδιαφορώντας για τα πορίσματά του (όπως έκανε κι ο αστικός Τύπος) ή αντιμετωπίζοντάς το σαν βαρίδι. Κι αυτό μάλιστα σε μια περίοδο που αποδεχόταν πρόθυμα την πολιτική των πιστωτών (συμφωνία Ευρωομάδας 20^ης Φεβρουαρίου 2015, Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, υποχωρήσεις σε θέματα ΦΠΑ, ΕΝΦΙΑ, εισφοράς αλληλεγγύης στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων, κ.α.). Οι ραγδαίες αλλαγές που ακολουθούν την αναγγελία του δημοψηφίσματος για τις 5 Ιουλίου ας ελπίσουμε να αναγκάσουν την κυβέρνηση να το αξιοποιήσει, επιλέγοντας την σύγκρουση και τη διαγραφή του χρέους κι όχι την διαπραγμάτευση με τους δανειστές, από μια καλύτερη θέση.

Το εργατικό κίνημα και η Αριστερά όμως δεν έχουν άλλη επιλογή: Η επιβολή των στόχων της μονομερούς διαγραφής του χρέους, της ανάκτησης της νομισματικής κυριαρχίας της χώρας, του δικαιώματος άσκησης νομισματικής πολιτικής που θα συνοδεύεται με τα απαραίτητα γι αυτό εργαλεία  (νόμισμα, δημόσιο τραπεζικό σύστημα), η επί της ουσίας νικηφόρα αναμέτρηση και ρήξη με την ΕΕ και το ΔΝΤ, η άμεση έξοδος από την ΟΝΕ και το ευρώ και η επιβολή άμεσων φιλολαϊκών στόχων για το μεροκάματο, την ανεργία και τα δημόσια αγαθά της παιδείας και της υγείας, επαφίενται πάνω απ’ όλα στο ανασυγκροτούμενο εργατικό κίνημα και την πολιτικά επανεξοπλισμένη σύγχρονη, αξιακή, μαζική, εργατική και δημοκρατική Αριστερά της ρήξης, της ανατροπής της ελπίδας και της προοπτικής, που δεν θα φοβάται την σύμπλευσή της με την κοινωνία, αλλά θα αναζωογονείται απ’ αυτήν, αξιοποιώντας ό,τι θετικό διαθέτει.

Επιτροπή Αλήθειας Δημοσίου Χρέους: Στη δημοσιότητα το πόρισμα (Επίκαιρα, 11-17/6/2015)

 

Την Πέμπτη, 18 Ιουνίου, μετά από δεκάδες ώρες συνεδριάσεων και άπειρο σβήσε – γράψε ειδικών επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό δίνεται στη δημοσιότητα, όπως είχε προγραμματιστεί, το προκαταρκτικό πόρισμα της Επιτροπής Αλήθειας Δημόσιου Χρέους. Θα πρόκειται για ένα ντοκουμέντο ιστορικής σημασίας δεδομένου ότι για πρώτη φορά όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρώπη θα αποκαλύπτονται οι όροι δημιουργίας και διόγκωσης του δημόσιου χρέους, δείχνοντας τις εγκληματικές ευθύνες των οικονομικών και πολιτικών ελίτ που κυβέρνησαν την Ελλάδα όλα αυτά τα χρόνια. (Περισσότερες λεπτομέρειες στην ιστοσελίδα της Επιτροπής: http://debt-truth.gr/ )

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Καρπός συλλογικής εργασίας που ολοκληρώθηκε ωστόσο χάρη στην επιστημονική επίβλεψη του βέλγου πολιτικού επιστήμονα Ερίκ Τουσέν και την επιμονή της προέδρου της Βουλής, Ζωής Κωνσταντοπούλου, που ανέλαβε την πρωτοβουλία συγκρότησης της σχετικής Επιτροπής στο πλαίσιο των δυνατοτήτων που παρέχει ο Κανονισμός της Βουλής, το πόρισμα ξεκινάει από τις αρχές της δεκαετίας του ’80. Είναι η εποχή που αρχίζει να χτίζεται το δημόσιο χρέος της Ελλάδας με πρώτη ύλη, σύμφωνα με τους νεοφιλελεύθερους μύθους, τις «σπατάλες» των κυβερνήσεων Ανδρέα Παπανδρέου. Τότε ξεκινάει κι η πρώτη προσπάθεια ενοχοποίησης των κοινωνικών δαπανών ως υπαίτιων της δημοσιονομικής κρίσης, γιατί το υπονοούμενο πίσω από τον στιγματισμό της δεκαετίας της ’80 είναι πως για την αύξηση του δημόσιου χρέους φταίει η δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας, η επέκταση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, οι συντάξεις στους αγρότες κοκ, με την διάγνωση των αιτιών να υποδεικνύει και τι πρέπει να γίνει σήμερα για να μειωθεί το χρέος. Το πόρισμα ανασκευάζει εκ βάθρων αυτές τις (αναπόδεικτες!) ιστοριούλες για αφελείς.

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1

Πηγή: Προκαταρκτικό πόρισμα Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους

Η αύξηση του δημόσιου χρέους από 25% το 1980 σε 91% το 1993 συνδέεται στενά με τις πληρωμές για τόκους, όπου παρατηρείται το γνωστό φαινόμενο της χιονοστιβάδας,  κι όχι με το έλλειμμα, αναφέρει το πόρισμα. Το πρώτο διάγραμμα που δημοσιεύουμε δείχνει καθαρά την συμβολή κάθε διαφορετικού παράγοντα στην εξέλιξη του λόγου χρέους προς ΑΕΠ την επίμαχη περίοδο. Οι πληρωμές για τόκους (φαινόμενο χιονοστιβάδας) συνέβαλαν στο 58% της αύξησης του χρέους, το σωρευτικό πρωτογενές αποτέλεσμα (πλεονάσματα και ελλείμματα) κατά 32% και οι προσαρμογές αποθέματος – ροών (stock flow adjustments) κατά 10%. Τα βασικά συμπεράσματα που εξάγονται κατόπιν των παραπάνω είναι τα εξής: Πρώτο, το ελληνικό δημόσιο χρέος πριν την κρίση είναι κυρίως κληρονομιά του συσσωρευμένου χρέους κατά την περίοδο 1980-1993. Δεύτερο, το φαινόμενο της χιονοστιβάδας ήταν η κύρια αιτία αυτής της μεταβολής και προκλήθηκε από τα υψηλά επιτόκια σε συνδυασμό με την πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας της δραχμής. Τρίτο, παρότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα ήταν σημαντικά, δεν αποτέλεσαν την κύρια αιτία για την αύξηση του δημόσιου χρέους. Η καθοριστική συμβολή του φαινόμενου της χιονοστιβάδας, έναντι όλων των άλλων αιτιών, αποτυπώνεται καθαρά στο Διάγραμμα Νο 2 που δημοσιεύουμε.

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2

Πηγή: Προκαταρκτικό πόρισμα Επιτροπής Αλήθειας Δημόσιου Χρέους

 

Αποκαλυπτικό θα αποδειχθεί το προκαταρκτικό πόρισμα της Επιτροπής Αλήθειας Δημόσιου Χρέους και σε ό,τι αφορά τις «υπερβολικές» δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού, που με βάση άλλον διαδεδομένο μύθο του νεοφιλελευθερισμού συνέβαλλαν στην αύξηση του χρέους. Από το 1995 μέχρι το 2009 οι μέσες δαπάνες είναι χαμηλότερες στην Ελλάδα (48%) σε σχέση με την ευρωζώνη των 11 χωρών (48,4%). Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν υψηλότερες πρωτογενείς δαπάνες μόνο στην άμυνα, με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο στο 1,4% όταν στην Ελλάδα ήταν 3%. Αυτές οι επιπλέον δαπάνες συνέβαλαν στην αύξηση του χρέους τουλάχιστον κατά 40 δις. ευρώ. Πρόκειται για ένα ποσό που αφορά συμβόλαια αγοράς πολεμικού εξοπλισμού συχνά άχρηστου, ακατάλληλου ή ανεπαρκούς (αγορά 50 μαχητικών αεροσκαφών F16 το 2000 χωρίς κινητήρες, 3 παλιών υποβρυχίων Τ205 που αγοράστηκαν σε τιμές καινούργιων το 2002, 170 αρμάτων Λέοπαρντ 2 ΗΕΙ χωρίς πυρομαχικά και πολλά άλλα) και συνδέεται με πιέσεις και διαφθορά, ενώ καθώς αυτές οι δαπάνες συνδέονται με την άμυνα της Ευρώπης, δεν θα έπρεπε καν να είχαν πληρωθεί μόνο από την Ελλάδα, αναφέρεται στο πόρισμα. Σύμφωνα με το αξιόπιστο ίδρυμα SIPRI που εξετάζει τις πολεμικές δαπάνες κάθε χώρας, και το οποίο επικαλείται το πόρισμα, η Ελλάδα μεταξύ 1974 και 2009 δαπάνησε σε εξοπλισμούς 32 δις. δολ. (σε τιμές του 1990). Εξ αυτών 15,5 δισ. αφορούσαν συμβόλαια με τις ΗΠΑ, 6,5 δισ. με την Γερμανία και 4,1 δισ. με την Γαλλία. Οι χώρες επομένως που τώρα σφίγγουν την θηλιά γύρω από τον λαιμό της Ελλάδας απαιτώντας νέα μέτρα λιτότητας, είναι αυτές που προκάλεσαν και ωφελήθηκαν τα μέγιστα από την υπερχρέωσή της!

Ποιοί δεν πληρώνουν φόρους;

Το πόρισμα της Επιτροπής Αλήθειας ξεσκεπάζει κι άλλον έναν νεοφιλελεύθερο μύθο: για τους «Έλληνες που δεν πληρώνουν φόρους». Είναι η φορολογική εκδοχή της παγκαλικής ανοησίας «μαζί τα φάγαμε». Οι φόροι και οι κοινωνικές εισφορές που συγκεντρώνονταν μετά το 1999 κινούνταν σε επίπεδα χαμηλότερα ή γύρω στο 34%, όταν στις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης ήταν άνω του 40%, αναφέρει το Πόρισμα. Ωστόσο, όλη η διαφορά μεταξύ των δημοσίων εσόδων της Ελλάδας και της ευρωζώνης ερμηνεύεται λόγω του χαμηλού επιπέδου της φορολογίας εισοδήματος και των ανεπαρκών ασφαλιστικών εισφορών των εργοδοτών, τονίζει. Και οι δύο αυτοί παράγοντες συνδέονται με την διαφθορά των φορολογικών μηχανισμών, τις περιορισμένης έκτασης κυρώσεις και τις προβληματικές διαδικασίες για την ανάκτηση απλήρωτων φόρων και εισφορών που στο τέλος του 2009 ανέρχονταν σε 29,4 δις. ευρώ. Είναι γνωστός ο «συνωστισμός» περισσότερων από 110.000 φορολογικών υποθέσεων στα δικαστήρια και το απαράδεκτα χαμηλό ποσοστό του 5% των εισπράξεων απ’ όλες αυτές τις εκκρεμότητες. Το δημόσιο χρέος που αναλήφθηκε για να καλύψει τα κενά της χαμηλής φορολογίας εισοδήματος ανέρχεται στα 88 δις. ευρώ. Το ποσό αυτό συνάγεται από την διαφορά μεταξύ του πραγματικού φόρου εισοδήματος κι εκείνου που θα συγκεντρωνόταν αν εφαρμόζονταν και στην Ελλάδα οι μέσοι συντελεστές της ευρωζώνης. Δεδομένου ωστόσο ότι το 77,5% του πληθυσμού το 2009 που ζούσε από μισθούς και συντάξεις πλήρωνε κανονικά τους φόρους του, εύκολα συμπεραίνεται ότι η συγκεκριμένη μεροληψία ευνοούσε μια μικρή κοινωνική μειοψηφία. Το έλλειμμα στα έσοδα λόγω των χαμηλών πραγματικών κοινωνικών εισφορών των εργοδοτών, κι όχι των εργαζομένων, αντιπροσωπεύει σε όλη την περίοδο που ξεκινάει από το 1980 μέχρι το 2010, περίπου 75 δισ. ευρώ. Στο τέλος μάλιστα αυτής της περιόδου, συνεχείς μειώσεις στη φορολογία εισοδήματος των επιχειρήσεων, από το 40% στο 25%, αύξησαν περαιτέρω το δημοσιονομικό έλλειμμα. Ως αποτέλεσμα, καθώς το 2000 η συμβολή αυτού του φόρου αντιπροσώπευε το 4,1% του ΑΕΠ και το 3% στην ευρωζώνη των 18, μετά το 2005 έφτασε χαμηλότερα απ’ τον μέσο όρο της ευρωζώνης των 18 (2,5%) και το 2012 στο 1,1%.

Τα παραπάνω προέρχονται από το πρώτο κεφάλαιο του πορίσματος. Τα υπόλοιπα όταν δοθεί στη δημοσιότητα…

Οζλέμ Οναράν: Το χρέος είναι φυλακή! (Επίκαιρα, 28/4-3/5/2015)

«Το ερώτημα δεν είναι αν μπορούμε να πληρώσουμε το χρέος, αλλά αν πρέπει να το πληρώσουμε», δηλώνει στα Επίκαιρα η Όζλεμ Οναράν, μέλος της νεοσύστατης Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους της ελληνικής Βουλής.  Η Οζλέμ Οναράν είναι καθηγήτρια Εργατικού Δυναμικού και Οικονομικής Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο του Γκρίνουιτς στην Αγγλία. Πριν είχε διδάξει στο Πανεπιστήμιο του Γουεστμίνστερ, στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών  του Βερολίνου, στο Οικονομικό και Επιχειρηματικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης, κ.α. Τα ερευνητικά της αντικείμενα περιλαμβάνουν την παγκοσμιοποίηση, τις κρίσεις, την διανομή του εισοδήματος, την απασχόληση, τις επενδύσεις, την ανάπτυξη, κ.α.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Πέντε χρόνια μετά πώς αποτιμάτε την θεραπεία – σοκ που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα;

Οι δανειακές συμβάσεις μεταξύ Ελλάδας, Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και ΔΝΤ από το 2010 υποβλήθηκαν υπό όρους που αποσταθεροποίησαν την ελληνική οικονομία κι έκαναν το δημόσιο χρέος μη βιώσιμο. Αυτοί οι όροι περιελάμβαναν σοβαρές περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, μειώσεις στις συντάξεις, και τις αποκαλούμενες δομικές μεταρρυθμίσεις που στην πραγματικότητα σήμαιναν ιδιωτικοποιήσεις και απορύθμιση της αγοράς εργασίας, μείωση του ελάχιστου μισθού και κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Μετά βεβαιότητας, αυτές οι μεταρρυθμίσεις δεν έχουν τίποτε κοινό με την γνήσια δομική αλλαγή που επαγγέλλεται ο ΣΥΡΙΖΑ με όρους βελτίωσης των κοινωνικών και φυσικών υποδομών της οικονομίας και δομικής μεταβολής της παραγωγής.

Ο συνδυασμός αυτών των όρων, λιτότητα και χαμηλότεροι μισθοί, προκάλεσαν μια χρόνια χαμηλή ζήτηση, που εμβάθυνε την κρίση χρέους και οδήγησε σε μια ανθρωπιστική κρίση. Έτσι κατέστησαν το χρέος περαιτέρω μη βιώσιμο και αποσταθεροποίησαν το μακροοικονομικό περιβάλλον.

Γιατί χαρακτηρίζεις αποσταθεροποιητικές τις αποκαλούμενες δομικές μεταρρυθμίσεις;

Ας ξεκινήσουμε με ό,τι συνέβη στους μισθούς και την ανισότητα στην Ελλάδα ως αποτέλεσμα των όρων των δανειακών συμβάσεων: το μερίδιο των μισθών στο εθνικό εισόδημα (ΑΕΠ) της Ελλάδας από το 2010 ως το 2013 μειώθηκε κατά 5%. Αυτό σήμανε μια απότομη άνοδο στην ανισότητα, μια ραγδαία αναδιανομή από τους μισθούς στα κέρδη, από την εργασία στο κεφάλαιο. Όταν συρρικνώνεται το μερίδιο των μισθών, συρρικνώνονται όχι μόνο τα κόστη, αλλά επίσης και η ζήτηση.

Οι μισθοί δεν είναι μόνο θέμα κόστους αλλά και πηγή ζήτησης. Έχουμε κάνει εκτεταμένη έρευνα για την εκτίμηση των αποτελεσμάτων στην μεγέθυνση της πτώσης του μεριδίου των μισθών για το Διεθνές Γραφείο Εργασίας του ΟΗΕ με τον συνεργάτη μου, που για καλή σύμπτωση προέρχεται από την Ελλάδα, τον Γιώργο Γαλάνη και πιο πρόσφατα με τον Τόμας Ομπστ από το Ίδρυμα Ευρωπαϊκών Προοδευτικών Σπουδών, μια δεξαμενή σκέψης που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Τα πρόσφατα αποτελέσματά μας για την Ελλάδα δείχνουν πως όταν το μερίδιο των μισθών μειώνεται συμβαίνουν τρία πράγματα: Μειώνεται σημαντικά η εγχώρια κατανάλωση. Οι ιδιωτικές επενδύσεις δεν ανταποκρίνονται τόσο έντονα στην άνοδο των κερδών επειδή οι επενδυτές κυρίως ενδιαφέρονται για τις προοπτικές των πωλήσεων που επηρεάζονται από την πτώση των μισθών και την κατανάλωση. Ούτε οι εξαγωγές αυξάνονται, επειδή οι εξαγωγικές εταιρείες όταν πέφτουν οι μισθοί δεν μειώνουν τις τιμές τους, αλλά αυξάνουν την κερδοφορία τους.

Συνολικά χαμηλότερο μερίδιο μισθών οδηγεί σε χαμηλότερη ζήτηση και χαμηλότερο ΑΕΠ. Κάτι που είναι πολύ σημαντικό από την σκοπιά των δημόσιων οικονομικών, καθώς χαμηλότερο εθνικό εισόδημα σημαίνει χαμηλότερα φορολογικά έσοδα κι επομένως υψηλότερο δημόσιο χρέος.

Πώς μπορεί να σταθεροποιηθεί το μακροοικονομικό περιβάλλον στην Ελλάδα;

Η αντιστροφή της ανισότητας και της λιτότητας ταυτόχρονα είναι μακρόχρονη διαδικασία. Πρώτα απαιτείται μια αντιστροφή στην άνοδο της ανισότητας. Μια άνοδο του μεριδίου των μισθών στα προ κρίσης επίπεδα θα αύξανε το ΑΕΠ κατά 4,5%, σύμφωνα με τα αποτελέσματά μας. Ξέρουμε πώς να το κάνουμε: με την αύξηση των ελάχιστων μισθών και της συμμετοχής στα συνδικάτα και την επαναφορά των θεσμών των συλλογικών διαπραγματεύσεων αυξάνεται η αγοραστική δυνατότητα των εργατών. Αυτά ακριβώς περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της ελληνικής κυβέρνησης. Αν κι όλες οι άλλες χώρες της ΕΕ ακολουθούσαν ανάλογες μεταρρυθμίσεις για να αντιστραφούν ταυτόχρονα οι ανισότητες στην Ελλάδα, τότε η μεγέθυνση στην Ελλάδα και στην ΕΕ ως σύνολο θα ήταν ακόμη ψηλότερη. Θα ήμασταν σε θέση να σταματήσουμε την στασιμότητα και τον αποπληθωρισμό στην Ευρώπη.

Κατά δεύτερο, μια αύξηση στις δημόσιες επενδύσεις και τις κοινωνικές δαπάνες θα πρόσφερε μια ισχυρή ώθηση στην μεγέθυνση, ενώ θα συνέβαλε στην επίλυση και των πραγματικών δομικών προβλημάτων. Η Μαρία Νικολαΐδη κι ο Γιάννης Δαφέρμος, συνεργάτες μου στο Λονδίνο, σε προηγούμενες δουλειές τους για το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, έχουν αποδείξει την ύπαρξη ενός σοβαρού πολλαπλασιαστικού αποτελέσματος των κρατικών κοινωνικών δαπανών. Σε κάθε περίπτωση είναι αναγκαίες για την κοινωνική συνοχή στην Ευρώπη, δεδομένου ότι οι κοινωνικές δαπάνες στην Ελλάδα είναι χαμηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ. Η Ράνια Αντωνοπούλου, αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας αρμόδια για την καταπολέμηση της ανεργίας, μία επιπλέον ελληνίδα οικονομολόγος που έχει εμπνεύσει και τεκμηριώσει την δική μου έρευνα, έχει δείξει πώς μια αύξηση στις δημόσιες δαπάνες στην κοινωνική φροντίδα, και την προστασία των παιδιών και των ηλικιωμένων έχει πολύ σημαντικά αποτελέσματα στην απασχόληση και την μεγέθυνση. Έτσι επιτυγχάνονται πολλοί στόχοι: βελτιώνεται η κοινωνική υποδομή της οικονομίας, δημιουργείται απασχόληση, επιτυγχάνεται η ισότητα των φύλων και μια ζωή με αξιοπρέπεια για όλους. Σε μια πρόταση, το νόημα είναι: Φροντίστε για τις ανισότητες, την πλήρη απασχόληση για άνδρες και γυναίκες, την οικολογική ισορροπία και το χρέος, και ο προϋπολογισμός θα ρυθμιστεί.

Το δημόσιο χρέος πώς μπορεί να διαγραφεί;

Υπάρχουν δοκιμασμένες έννοιες στο διεθνές δίκαιο που μας επιτρέπουν να αμφισβητήσουμε τη νομιμότητα, τη νομιμοποίηση ή τον απεχθή χαρακτήρα μιας δανειακής σύμβασης όταν αποτρέπει ένα κράτος από την ικανοποίηση των υποχρεώσεών του στους πολίτες του, όπως είναι η κατάλληλη πρόσβαση σε βασικά δικαιώματα. Τέτοια είναι η υγεία, η εκπαίδευση και μια αξιοπρεπή ζωή, όπως και το δικαίωμα στον συνδικαλισμό. Όλα αυτά είναι βασικά ανθρώπινα δικαιώματα.

Μη νομιμοποιημένο είναι εκείνο το χρέος που αναλήφθηκε από κυβερνήσεις χωρίς να λάβουν υπ’ όψη τους το δημόσιο συμφέρον ή υπονομεύοντας το δημόσιο συμφέρον. Παράνομο είναι εκείνο το χρέος που συνάφθηκε κατά παράβαση του δικαίου ή του συντάγματος. Απεχθή είναι τα δάνεια σε αυταρχικά καθεστώτα ή όσα δόθηκαν υπό συνθήκες που παραβιάζουν τα κοινωνικά, οικονομικά, πολιτιστικά, πολιτειακά και πολιτικά δικαιώματα των ανθρώπων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ΔΝΤ θα συμφωνούσαν με αυτές τις θέσεις;

Πίσω από τις δανειακές συμβάσεις με την ΕΕ, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ υπάρχει μια άλλη λογική: ένα νεοφιλελεύθερο οικονομικό σκεπτικό, βάσει του οποίου οι υπηρεσίες παρέχονται καλύτερα από τον ιδιωτικό τομέα, ο δημόσιος τομέας είναι εξ ορισμού αναποτελεσματικός και διεφθαρμένος και τα συνδικάτα είναι πηγή ακαμψίας κι όχι βασικό δικαίωμα. Σε αυτή τη λογική, τα συνδικάτα κατηγορούνται ότι προστατεύουν μόνο τα δικαιώματα μιας μικρής ομάδας προνομιούχων εργατών, σε βάρος των υπόλοιπων. Αυτή είναι η ιδεολογία πίσω από τις δανειακές συμβάσεις. Στην ατζέντα περιλαμβάνεται η διάλυση του κράτους πρόνοιας, η παράδοση βασικών δημόσιων αγαθών όπως η υγεία, η παιδεία και οι υποδομές στον ιδιωτικό τομέα ως νέα πεδία κερδοφορίας και η συντριβή της διαπραγματευτικής ικανότητας της εργασίας μέσω της κατάργησης των θεσμών των συλλογικών διαπραγματεύσεων.

Το δημόσιο χρέος πώς επιδρά σε αυτή την κατάσταση;

Το δημόσιο χρέος κι οι όροι που το συνοδεύουν ισοδυναμούν με ταξικό πόλεμο, όχι με λύση. Το χρέος είναι φυλακή. Παγιδεύει πόρους και αποκλείει τις σωστές και ορθολογικές οικονομικές πολιτικές. Η κρίση ήταν η αφορμή και την αξιοποίησαν πολύ καλά. Τώρα είναι η σειρά μας να πούμε την αλήθεια και να δράσουμε.

Η ευρωζώνη κι οι γερμανικές οδηγίες επιτρέπουν εναλλακτικές;

Οι ανισότητες εντός των κρατών και μεταξύ αυτών αποτέλεσαν βασική αιτία της κρίσης, του χρέους και των ανισορροπιών στην Ευρώπη. Σε ορισμένες χώρες της ΕΕ η αυξανόμενη ανισότητα και συγκεκριμένα το πτωτικό μερίδιο των μισθών έχει οδηγήσει σε άνοδο του χρέους του δημοσίου ή των νοικοκυριών, ενώ η στηριγμένη στα δανεικά κατανάλωση ήταν η κινητήρια δύναμη της μεγέθυνσης.

Η Ελλάδα είναι μόνο ένα παράδειγμα. Υπάρχει επίσης η Αγγλία, η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ουγγαρία και οι Βαλτικές χώρες.

Μη βιώσιμο ωστόσο είναι επίσης το στηριγμένο στις εξαγωγές μοντέλο της Γερμανίας, που ακολουθείται κι από άλλες χώρες με εμπορικό πλεόνασμα όπως η Αυστρία, η Φινλανδία κι η Ολλανδία. Κι αυτές επίσης οι χώρες υπέστησαν πτώση στο μερίδιο των μισθών και έλλειψη επαρκούς εσωτερικής ζήτησης. Το εξαγωγικό τους πλεονέκτημα προϋποθέτει μια άλλη χώρα που να έχει ελλείμματα και να συσσωρεύει χρέη. Επομένως και το γερμανικό μοντέλο προϋποθέτει επίσης χρέη, αλλά σε μια άλλη χώρα, την Ελλάδα ή την Ισπανία. Επομένως και το γερμανικό εξαγωγικό μοντέλο είναι εξ ίσου μη βιώσιμο λόγω το ότι αποτελεί μεγέθυνση στηριγμένη στο χρέος.

Εν κατακλείδι, η πρωτοβουλία του ελληνικού κοινοβουλίου, υπό την αιγίδα της προέδρου του έχει ιστορική σημασία όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για όλη την Ευρώπη. Αν δείξει τον δρόμο η Ελλάδα, θα ανοίξει ο δρόμος και για την Ισπανία, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, αλλά και για τους εργαζόμενους στη Γερμανία να αμφισβητήσουν την μη βιωσιμότητα αυτού του μοντέλου μεγέθυνσης που στηρίζεται στις ανισότητες.

Με βάση όλα αυτά, το ερώτημα δεν είναι αν μπορούμε να πληρώσουμε το χρέος, αλλά αν πρέπει να το πληρώσουμε!