Για ποιόν δουλεύει το «κοινό» νόμισμα…

Δεν περίμεναν τις γιορτές για να ανοίξουν σαμπάνιες στη Φρανκφούρτη. Τα χαρμόσυνα νέα ήρθαν στις 20 Δεκεμβρίου, με αφορμή την ανακοίνωση (εδώ το πλήρες κείμενο) για το νέο ύψος ρεκόρ που έφθασε το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τον Οκτώβριο, αγγίζοντας τα 28,4 δισ. ευρώ.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Τη μεγαλύτερη ώθηση σε αυτή την αύξηση έδωσαν οι επενδύσεις χαρτοφυλακίου που συνεχίζουν να ξεπερνούν σημαντικά (όπως φαίνεται και στο διάγραμμα) τις άμεσες επενδύσεις. Η εικόνα ωστόσο της «πλεονασματικής ευρωζώνης» πιο πολλά αποκρύπτει παρά αποκαλύπτει, καθώς στο εσωτερικό της οι διαφορές δεν είναι μόνο σημαντικότατες, με τις χώρες της περιφέρειας να καταγράφουν σταθερά έλλειμμα κι αυτές του κέντρου πλεόνασμα, αλλά και εντεινόμενες. Δηλαδή, ελλείμματα και πλεονάσματα σταθερά δεν ακολουθούν μια συγκλίνουσα πορεία αλλά μόνιμα αυξάνονται! Κι αυτό κάθε άλλο παρά τυχαία συμβαίνει.

Το «θαύμα» της ευρωζώνης, σε διεθνές επίπεδο, δεν θα υπήρχε αν δεν υπήρχε το νέας κοπής «γερμανικό θαύμα», εντός και εκτός ευρωζώνης, όπως αποτυπώνεται στη πορεία του λογαριασμού τρεχουσών συναλλαγών του Τέταρτου Ράιχ που από ελλειμματικός στα τέλη του 1990, όταν δηλαδή δημιουργούταν το ευρώ, μετατράπηκε ταχύτατα σε πλεονασματικός για να φτάσει φέτος, το 2016, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ινστιτούτου Ifo να ξεπεράσει αυτόν της Κίνας, αγγίζοντας το ιλιγγιώδες ποσό των 278 δισ. ευρώ και να γίνει ο μεγαλύτερος του κόσμου. Τη σημαντικότερη συμβολή στην ξέφρενη κούρσα του γερμανικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είχε το εμπόριο αγαθών, με τις εξαγωγές το πρώτο εξάμηνο του 2016 να υπερβαίνουν τις εισαγωγές κατά 159 δισ. δολ. Από μια άλλη οπτική γωνία, οι γερμανικές εξαγωγές από 30% του ΑΕΠ της χώρας το 2000 έφτασαν το 47% το 2015. Σε ένα δε ακόμη πιο αναλυτικό επίπεδο, τη σημαντικότερη συμβολή σε αυτή την αύξηση είχαν οι εξαγωγές στις ευρωπαϊκές χώρες, με τη διαμορφούμενη δυναμική να αυξάνει διαρκώς τα ελλείμματα των άλλων χωρών της ευρωζώνης, προς όφελος των γερμανικών εξαγωγών.

Το τεράστιο αυτό (πρωτίστως) οικονομικό όφελος της Γερμανίας ουδέποτε θα είχε καταγραφεί αν δεν υπήρχε το ευρώ που όχι μόνο κατήργησε τη νομισματική προστασία περιφερειακών χωρών με ασθενέστερες παραγωγικές δομές, αλλά προσέφερε στη Γερμανία κι ακόμη μία ώθηση: Το πλεονέκτημα μιας συναλλαγματικής ισοτιμίας, που σύμφωνα με έκθεση του ΔΝΤ το Σεπτέμβριο του 2016, είναι 15-20% υποτιμημένη. Εύκολα λοιπόν γίνεται αντιληπτό ότι σε περίπτωση που η Γερμανία διέθετε δικό της εθνικό νόμισμα, ουδέποτε θα γευόταν την ώθηση που δίνουν στην παραγωγική της μηχανή οι (οφειλόμενες στο φθηνό για τη Γερμανία ευρώ) υψηλές εξαγωγές.

Μόνο που αναγκαία προϋπόθεση για τη γερμανική επιτυχία είναι η συντριβή της παραγωγικής μηχανής της ευρωπαϊκής περιφέρειας…

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Πριν στις 24 Δεκεμβρίου 2016

Πρόστιμα ΕΕ σε Ισπανία και Πορτογαλία

«Τέρμα τα ψέματα! Ήρθε ο καιρός ό,τι ψηφίστηκε να εφαρμοστεί», λέει με τον τρόπο της η Γερμανία στα κράτη μέλη της ΕΕ που εμφανίζουν σταθερά υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα, καθώς προετοιμάζεται για πρώτη φορά από την κυκλοφορία του ενιαίου νομίσματος να επιβάλλει πρόστιμα σε όσους αποκλίνουν από τους κανόνες της δημοσιονομικής πειθαρχίας.

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Στο στόχαστρο αυτή τη στιγμή βρίσκονται η Ισπανία και η Πορτογαλία, που με βάση απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής την Τρίτη 5 Ιουλίου απέτυχαν να λάβουν «αποτελεσματική δράση» για να ανταποκριθούν στους κανόνες της ΕΕ για τα ελλείμματα. Η ποινή που θα αποφασιστεί από τους υπουργούς Οικονομικών, θα περιλαμβάνει πρόστιμα ή και μερική αναστολή των χρηματοδοτήσεων από τα περιφερειακά ταμεία της ΕΕ. Το «παράπτωμα» της Πορτογαλίας αφορά στο κλείσιμο του δημοσιονομικού ελλείμματος το 2015 στο 4,4% του ΑΕΠ ή 1,7% πάνω από το στόχο που είχε τεθεί. Το παράπτωμα των Ισπανών ήταν …μικρότερο. Αντί για 4,2% το έλλειμμά τους έφτασε στο 5,1%.

Η ποινή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ακόμη κι αν διαθέτει συμβολικό χαρακτήρα (αφορά δηλαδή την καθυστέρηση καταβολής μικρών ποσών για λίγους μήνες), ακόμη μάλιστα κι αν η υλοποίησή της σκοντάψει στους υπουργούς Οικονομικών, θα έχει σημαντικό  κόστος, για δύο κυρίως λόγους. Πριν απ’ όλα γιατί και οι δύο χώρες βρίσκονται στη φάση ανάκαμψης που προσπαθούν εναγωνίως να επανενταχθούν στη διεθνή αγορά, αφήνοντας οριστικά στο παρελθόν τη φάση της κρίσης και της ύφεσης. Ο θόρυβος που δημιουργεί η ΕΕ γύρω από την ικανότητά τους να μειώσουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα στέλνει το χειρότερο μήνυμα στις αγορές: εν ολίγοις, ότι η δημοσιονομική τους κατάσταση εξακολουθεί να είναι εύθραυστη κι οι κυβερνήσεις τους ανίκανες να εγγυηθούν τη δημοσιονομική τους ισορροπία. Το πρόβλημα εδώ δεν έχει να κάνει μόνο με τη φήμη τους. Σχετίζεται με λεφτά! Τα επιτόκια συγκεκριμένα με τα οποία δανείζονται από τις αγορές. Όσο, με άλλα λόγια, οι Βρυξέλλες εκθέτουν δημοσίως τη Μαδρίτη και τη Λισσαβόνα τόσο τα γεράκια των αγορών βρίσκουν αφορμές να ανεβάζουν τα επιτόκια, επιδεινώνοντας τους όρους νέου δανεισμού κι εξυπηρέτησης του υπάρχοντος χρέους. Παρατηρούμε επομένως ότι αντί οι Βρυξέλλες να θωρακίζουν τα κράτη μέλη της ΕΕ από τις έξωθεν επιθέσεις, με την πολιτική τους τα κάνουν πιο ευάλωτα. Λες και οι Βρυξέλλες δουλεύουν για τις αγορές κι όχι για τα κράτη μέλη της ΕΕ.

Χαριστική βολή

Δεύτερο, μιλώντας για την πραγματική οικονομία, ένα πρόστιμο και μια καθυστέρηση καταβολής των χρηματοδοτήσεων, που αποτελούν την μοναδική νησίδα δροσιάς στο ερημωμένο οικονομικό τοπίο τους, θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην προσπάθεια ανάταξης της οικονομίας. Η αδιαφορία, αν όχι εχθρότητα, που επιδεικνύει η ΕΕ απέναντι στα οικονομικά τεκταινόμενα στο εσωτερικό της κάθε χώρας είναι τέτοια που οι ανακοινώσεις της έγιναν την ίδια μέρα που ο υπουργός Οικονομίας της Ισπανίας Λουίς ντε Γκίντος ανακοίνωσε προβλέψεις βάσει των οποίων οι ρυθμοί μεγέθυνσης της οικονομίας θα αυξηθούν. Ωστόσο, η τύφλωση των αργόμισθων ευρωτεχνοκρατών είναι τέτοια που δεν μερίμνησαν καν να αποφύγουν τη χρονική σύμπτωση που εξαΰλωσε κάθε πιθανή υπεραξία των δηλώσεων του ισπανού υπουργού.

Στον αντίποδα της δημόσιας εικόνας που επιχειρούν να δημιουργήσουν οι αργυρώνητοι τεχνοκράτες της ΕΕ, ότι πρόκειται για εντελώς αντικειμενικές διαδικασίες που μένουν ανεπηρέαστες από την πολιτική, η πραγματικότητα διαψεύδει αυτό το μύθο. Οι κυρώσεις στην Ισπανία συζητιούνταν εδώ και καιρό κι ο καθένας μπορεί να καταλάβει ότι το Τέταρτο Ράιχ επέλεξε να τις δρομολογήσει μετά τις εκλογές της 26^ης Ιουνίου μόνο και μόνο για να μην τις χρεωθεί ο Μαριάνο Ραχόι. Πιθανή ανακοίνωσή τους την προεκλογική περίοδο στην Ισπανία θα έδειχνε πόσο εξωπραγματική είναι η εικόνα επιστροφής στην κανονικότητα που πλάσαρε ο υποψήφιος της Δεξιάς κι εκλεκτός της Μέρκελ, ενώ παράλληλα θα ενέτεινε το κλίμα εναντίον της ΕΕ. Από την άλλη, οι κυρώσεις που θα επιβληθούν στην Πορτογαλία δεν είναι άσχετες με την ανάδειξη μιας κεντροαριστερής κυβέρνησης που εμφανίζεται να αντιστρατεύεται την πολιτική λιτότητας, που εμμονικά προωθεί το Βερολίνο. Καθόλου τυχαία δεν είναι και τα συνεχή πυρά του Σόιμπλε εναντίον της κυβέρνησης της Πορτογαλίας. Η Γερμανία δηλαδή, μέσω των αχυρανθρώπων των Βρυξελλών, θέλει να τιμωρήσει την Πορτογαλία και να απομονώσει την κυβέρνησή της, στέλνοντας ένα πολιτικό μήνυμα στην υπόλοιπη Ευρώπη πώς κάθε κυβέρνηση που δεν είναι της αρεσκείας της θα τιμωρείται με πρόστιμο.

Στα μαλακά Γαλλία, Ιταλία

Προς επίρρωση των παραπάνω, ότι δηλαδή το Βερολίνο με πολιτικά κριτήρια επιλέγει να τιμωρήσει την Πορτογαλία, αρκεί μια ματιά στην τυπικά αδικαιολόγητη ανοχή που επιδεικνύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έναντι της Γαλλίας και της Ιταλίας. Στη Γαλλία ο στόχος μείωσης του ελλείμματος στο 2,7% του ΑΕΠ χαρακτηρίστηκε ως πολύ αβέβαιος ακόμη κι από τις αρχές της χώρας που είναι επιφορτισμένες με τη συνεχή επιτήρηση των δημόσιων οικονομικών. Έφτασαν μάλιστα στο σημείο να επικρίνουν δημόσια τον πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ υποστηρίζοντας ότι οι προβλέψεις που επικαλείται δεν συνάδουν με τις εκτιμήσεις κανενός διεθνούς οργανισμού. Παρόλα αυτά το Βερολίνο σιωπά κι ανέχεται τα «γαλλικά στατιστικά» γιατί η συμμαχία του με τη Γαλλία αποτελεί το πιο ιδανικό καμουφλάζ για τις αυτοκρατορικές του βλέψεις εναντίον όλης της υπόλοιπης Ευρώπης. Ο περίφημος «γαλλογερμανικός άξονας», που έχει καταδικάσει τη Γαλλία στον άχαρο ρόλο του ουραγού, διασκεδάζει τις εντυπώσεις. Η δε Ιταλία μόλις στις 17 Μαΐου εξασφάλισε την ελαστική ερμηνεία των κανόνων για τα δημοσιονομικά ελλείμματα που ως αντίκρισμα είχε ένα επιπλέον δημοσιονομικό χώρο ύψους 0,85% του ΑΕΠ ή 14 δις. ευρώ. Λίγες εβδομάδες πριν το βρετανικό δημοψήφισμα κανείς δεν ήθελε να δείξει ότι οι Βρυξέλλες είναι ο πολιορκητικός κριός της πιο άγριας λιτότητας. Ωστόσο, κάνοντας τα στραβά μάτια σε Ρώμη και Παρίσι, το Βερολίνο αποδεικνύει με τον πιο αδιάψευστο τρόπο ότι η διαδικασία των κυρώσεων που έρχεται να αποτρέψει μελλοντικές δημοσιονομικές κρίσεις, διαιωνίζοντας όμως τη λιτότητα γιατί μείωση των ελλειμμάτων σημαίνει περικοπές κοινωνικών δαπανών, δεν είναι μια αδιάβλητη διαδικασία, αλλά προϊόν πολιτικών στόχων και χειρισμών.

Σε κάθε περίπτωση οι δημοσιονομικοί κανόνες που περιλαμβάνονται στο Σύμφωνο Σταθερότητας υπογραμμίζουν πόσο ασύμβατος είναι ο σεβασμός στους κανόνες και η παραμονή μιας χώρας στην ΕΕ με το στόχο της οικονομικής ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας, πολύ περισσότερο τώρα που η αύξηση της ανεργίας κάνει πιο επιτακτικό το στόχο της αύξησης των δημοσίων επενδύσεων. Τα υπερ-όπλα (πρόστιμα, πάγωμα χρηματοδοτήσεων, κ.α.) με τα οποία έχουν εφοδιαστεί οι ανεπάγγελτοι μανδαρίνοι των Βρυξελλών δένουν χειροπόδαρα τις εκλεγμένες κυβερνήσεις που ακόμη κι αν θέλουν, ακόμη δηλαδή κι αν οι ψηφοφόροι τους αυτό ακριβώς επιλέξουν δεν μπορούν να ασκήσουν μια επεκτατική πολιτική, μέσω της δημιουργίας ελλειμμάτων. ΕΕ, κοινό σπίτι της λιτότητας, της φτώχειας, των προστίμων…

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Επίκαιρα στις 8 Ιουλίου 2016

Επιτροπή Αλήθειας Δημοσίου Χρέους: Στη δημοσιότητα το πόρισμα (Επίκαιρα, 11-17/6/2015)

 

Την Πέμπτη, 18 Ιουνίου, μετά από δεκάδες ώρες συνεδριάσεων και άπειρο σβήσε – γράψε ειδικών επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό δίνεται στη δημοσιότητα, όπως είχε προγραμματιστεί, το προκαταρκτικό πόρισμα της Επιτροπής Αλήθειας Δημόσιου Χρέους. Θα πρόκειται για ένα ντοκουμέντο ιστορικής σημασίας δεδομένου ότι για πρώτη φορά όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρώπη θα αποκαλύπτονται οι όροι δημιουργίας και διόγκωσης του δημόσιου χρέους, δείχνοντας τις εγκληματικές ευθύνες των οικονομικών και πολιτικών ελίτ που κυβέρνησαν την Ελλάδα όλα αυτά τα χρόνια. (Περισσότερες λεπτομέρειες στην ιστοσελίδα της Επιτροπής: http://debt-truth.gr/ )

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Καρπός συλλογικής εργασίας που ολοκληρώθηκε ωστόσο χάρη στην επιστημονική επίβλεψη του βέλγου πολιτικού επιστήμονα Ερίκ Τουσέν και την επιμονή της προέδρου της Βουλής, Ζωής Κωνσταντοπούλου, που ανέλαβε την πρωτοβουλία συγκρότησης της σχετικής Επιτροπής στο πλαίσιο των δυνατοτήτων που παρέχει ο Κανονισμός της Βουλής, το πόρισμα ξεκινάει από τις αρχές της δεκαετίας του ’80. Είναι η εποχή που αρχίζει να χτίζεται το δημόσιο χρέος της Ελλάδας με πρώτη ύλη, σύμφωνα με τους νεοφιλελεύθερους μύθους, τις «σπατάλες» των κυβερνήσεων Ανδρέα Παπανδρέου. Τότε ξεκινάει κι η πρώτη προσπάθεια ενοχοποίησης των κοινωνικών δαπανών ως υπαίτιων της δημοσιονομικής κρίσης, γιατί το υπονοούμενο πίσω από τον στιγματισμό της δεκαετίας της ’80 είναι πως για την αύξηση του δημόσιου χρέους φταίει η δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας, η επέκταση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, οι συντάξεις στους αγρότες κοκ, με την διάγνωση των αιτιών να υποδεικνύει και τι πρέπει να γίνει σήμερα για να μειωθεί το χρέος. Το πόρισμα ανασκευάζει εκ βάθρων αυτές τις (αναπόδεικτες!) ιστοριούλες για αφελείς.

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1

Πηγή: Προκαταρκτικό πόρισμα Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους

Η αύξηση του δημόσιου χρέους από 25% το 1980 σε 91% το 1993 συνδέεται στενά με τις πληρωμές για τόκους, όπου παρατηρείται το γνωστό φαινόμενο της χιονοστιβάδας,  κι όχι με το έλλειμμα, αναφέρει το πόρισμα. Το πρώτο διάγραμμα που δημοσιεύουμε δείχνει καθαρά την συμβολή κάθε διαφορετικού παράγοντα στην εξέλιξη του λόγου χρέους προς ΑΕΠ την επίμαχη περίοδο. Οι πληρωμές για τόκους (φαινόμενο χιονοστιβάδας) συνέβαλαν στο 58% της αύξησης του χρέους, το σωρευτικό πρωτογενές αποτέλεσμα (πλεονάσματα και ελλείμματα) κατά 32% και οι προσαρμογές αποθέματος – ροών (stock flow adjustments) κατά 10%. Τα βασικά συμπεράσματα που εξάγονται κατόπιν των παραπάνω είναι τα εξής: Πρώτο, το ελληνικό δημόσιο χρέος πριν την κρίση είναι κυρίως κληρονομιά του συσσωρευμένου χρέους κατά την περίοδο 1980-1993. Δεύτερο, το φαινόμενο της χιονοστιβάδας ήταν η κύρια αιτία αυτής της μεταβολής και προκλήθηκε από τα υψηλά επιτόκια σε συνδυασμό με την πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας της δραχμής. Τρίτο, παρότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα ήταν σημαντικά, δεν αποτέλεσαν την κύρια αιτία για την αύξηση του δημόσιου χρέους. Η καθοριστική συμβολή του φαινόμενου της χιονοστιβάδας, έναντι όλων των άλλων αιτιών, αποτυπώνεται καθαρά στο Διάγραμμα Νο 2 που δημοσιεύουμε.

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2

Πηγή: Προκαταρκτικό πόρισμα Επιτροπής Αλήθειας Δημόσιου Χρέους

 

Αποκαλυπτικό θα αποδειχθεί το προκαταρκτικό πόρισμα της Επιτροπής Αλήθειας Δημόσιου Χρέους και σε ό,τι αφορά τις «υπερβολικές» δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού, που με βάση άλλον διαδεδομένο μύθο του νεοφιλελευθερισμού συνέβαλλαν στην αύξηση του χρέους. Από το 1995 μέχρι το 2009 οι μέσες δαπάνες είναι χαμηλότερες στην Ελλάδα (48%) σε σχέση με την ευρωζώνη των 11 χωρών (48,4%). Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν υψηλότερες πρωτογενείς δαπάνες μόνο στην άμυνα, με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο στο 1,4% όταν στην Ελλάδα ήταν 3%. Αυτές οι επιπλέον δαπάνες συνέβαλαν στην αύξηση του χρέους τουλάχιστον κατά 40 δις. ευρώ. Πρόκειται για ένα ποσό που αφορά συμβόλαια αγοράς πολεμικού εξοπλισμού συχνά άχρηστου, ακατάλληλου ή ανεπαρκούς (αγορά 50 μαχητικών αεροσκαφών F16 το 2000 χωρίς κινητήρες, 3 παλιών υποβρυχίων Τ205 που αγοράστηκαν σε τιμές καινούργιων το 2002, 170 αρμάτων Λέοπαρντ 2 ΗΕΙ χωρίς πυρομαχικά και πολλά άλλα) και συνδέεται με πιέσεις και διαφθορά, ενώ καθώς αυτές οι δαπάνες συνδέονται με την άμυνα της Ευρώπης, δεν θα έπρεπε καν να είχαν πληρωθεί μόνο από την Ελλάδα, αναφέρεται στο πόρισμα. Σύμφωνα με το αξιόπιστο ίδρυμα SIPRI που εξετάζει τις πολεμικές δαπάνες κάθε χώρας, και το οποίο επικαλείται το πόρισμα, η Ελλάδα μεταξύ 1974 και 2009 δαπάνησε σε εξοπλισμούς 32 δις. δολ. (σε τιμές του 1990). Εξ αυτών 15,5 δισ. αφορούσαν συμβόλαια με τις ΗΠΑ, 6,5 δισ. με την Γερμανία και 4,1 δισ. με την Γαλλία. Οι χώρες επομένως που τώρα σφίγγουν την θηλιά γύρω από τον λαιμό της Ελλάδας απαιτώντας νέα μέτρα λιτότητας, είναι αυτές που προκάλεσαν και ωφελήθηκαν τα μέγιστα από την υπερχρέωσή της!

Ποιοί δεν πληρώνουν φόρους;

Το πόρισμα της Επιτροπής Αλήθειας ξεσκεπάζει κι άλλον έναν νεοφιλελεύθερο μύθο: για τους «Έλληνες που δεν πληρώνουν φόρους». Είναι η φορολογική εκδοχή της παγκαλικής ανοησίας «μαζί τα φάγαμε». Οι φόροι και οι κοινωνικές εισφορές που συγκεντρώνονταν μετά το 1999 κινούνταν σε επίπεδα χαμηλότερα ή γύρω στο 34%, όταν στις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης ήταν άνω του 40%, αναφέρει το Πόρισμα. Ωστόσο, όλη η διαφορά μεταξύ των δημοσίων εσόδων της Ελλάδας και της ευρωζώνης ερμηνεύεται λόγω του χαμηλού επιπέδου της φορολογίας εισοδήματος και των ανεπαρκών ασφαλιστικών εισφορών των εργοδοτών, τονίζει. Και οι δύο αυτοί παράγοντες συνδέονται με την διαφθορά των φορολογικών μηχανισμών, τις περιορισμένης έκτασης κυρώσεις και τις προβληματικές διαδικασίες για την ανάκτηση απλήρωτων φόρων και εισφορών που στο τέλος του 2009 ανέρχονταν σε 29,4 δις. ευρώ. Είναι γνωστός ο «συνωστισμός» περισσότερων από 110.000 φορολογικών υποθέσεων στα δικαστήρια και το απαράδεκτα χαμηλό ποσοστό του 5% των εισπράξεων απ’ όλες αυτές τις εκκρεμότητες. Το δημόσιο χρέος που αναλήφθηκε για να καλύψει τα κενά της χαμηλής φορολογίας εισοδήματος ανέρχεται στα 88 δις. ευρώ. Το ποσό αυτό συνάγεται από την διαφορά μεταξύ του πραγματικού φόρου εισοδήματος κι εκείνου που θα συγκεντρωνόταν αν εφαρμόζονταν και στην Ελλάδα οι μέσοι συντελεστές της ευρωζώνης. Δεδομένου ωστόσο ότι το 77,5% του πληθυσμού το 2009 που ζούσε από μισθούς και συντάξεις πλήρωνε κανονικά τους φόρους του, εύκολα συμπεραίνεται ότι η συγκεκριμένη μεροληψία ευνοούσε μια μικρή κοινωνική μειοψηφία. Το έλλειμμα στα έσοδα λόγω των χαμηλών πραγματικών κοινωνικών εισφορών των εργοδοτών, κι όχι των εργαζομένων, αντιπροσωπεύει σε όλη την περίοδο που ξεκινάει από το 1980 μέχρι το 2010, περίπου 75 δισ. ευρώ. Στο τέλος μάλιστα αυτής της περιόδου, συνεχείς μειώσεις στη φορολογία εισοδήματος των επιχειρήσεων, από το 40% στο 25%, αύξησαν περαιτέρω το δημοσιονομικό έλλειμμα. Ως αποτέλεσμα, καθώς το 2000 η συμβολή αυτού του φόρου αντιπροσώπευε το 4,1% του ΑΕΠ και το 3% στην ευρωζώνη των 18, μετά το 2005 έφτασε χαμηλότερα απ’ τον μέσο όρο της ευρωζώνης των 18 (2,5%) και το 2012 στο 1,1%.

Τα παραπάνω προέρχονται από το πρώτο κεφάλαιο του πορίσματος. Τα υπόλοιπα όταν δοθεί στη δημοσιότητα…

Θρίαμβος της Μέρκελ στη Σύνοδο Κορυφής (Επίκαιρα, 4-10/11/2010)

Μία Μέρκελ ταπεινωμένη και όλο θυμό να επιστρέφει στη Γερμανία άπραγη, έχοντας αποτύχει να μετασχηματίσει την οικονομική της ισχύ σε πολιτική επιρροή και έναν έλληνα πρωθυπουργό δαφνοστεφανωμένο να γυρίζει πίσω περιχαρής για τη νίκη του, έχοντας καταφέρει το αδύνατο: την μικρή Ελλάς παρά τις ταπεινώσεις και το καθεστώς κατοχής του ΔΝΤ να επιβάλλει τους όρους της απέναντι στη Γερμανία! Αυτή είναι η εικόνα που σχημάτιζαν όσοι έτυχε να ακούσουν τα λόγια του Γιώργου Παπανδρέου κατά τη συνέντευξη Τύπου την Παρασκευή από τις Βρυξέλλες αμέσως μετά τη λήξη των εργασιών της διήμερης συνόδου κορυφής των 27 ηγετών της ΕΕ. «Δεν δέχθηκα καν να τεθεί ως θέμα συζήτησης» τόνισε προς του δημοσιογράφους (και κυρίως προς τον ελληνικό λαό) αναφερόμενος στην πρόταση αναστολής του δικαιώματος ψήφου για όσες χώρες διατηρούν ελλείμματα και χρέη πέραν του ορίου του 3% και του 60% του ΑΕΠ. «Μια τέτοια πρόταση χτυπά το δημοκρατικό δικαίωμα των εθνών και των πολιτών μέσα στην ΕΕ», συνέχισε επιχειρώντας να εμφανιστεί ως ο μεγάλος νικητής της κρίσιμης αυτής Συνόδου Κορυφής.

Η πραγματικότητα ωστόσο είναι τελείως μα τελείως διαφορετική, από αυτήν που επιχείρησε να παρουσιάσει ο πρωθυπουργός προς άγρα εντυπώσεων στο εσωτερικό. Η πραγματικότητα είναι πως το Βερολίνο στη σύνοδο κορυφής της προηγούμενης εβδομάδας πέτυχε μια σαρωτική νίκη, η οποία συνίσταται στην άτυπη αναθεώρηση προς το συντηρητικότερο της Συνθήκης της Λισσαβόνας, που περιλαμβάνει την συνταγματική κατοχύρωση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και των περικοπών δημοσίων δαπανών. Αυτός ακριβώς ήταν ο στόχος της συνόδου και επί αυτού του στόχου καμία διαφοροποίηση δεν εκφράστηκε.

Ειδικότερα, η γερμανίδα καγκελάριος από την άνοιξη κιόλας, όταν με τα πολλά συναίνεσε στην συμμετοχή της Γερμανίας στο πακέτο των 110 δισ. που διατέθηκε για τη διάσωση των γερμανικών τραπεζών (μέσω της διάσωσης της Ελλάδας), είχε καταστήσει σαφή την πρόθεσή της να επιβάλλει την αυστηροποίηση του πλαισίου άσκησης δημοσιονομικής πολιτικής. Σκοπός δηλαδή της Γερμανίας ήταν να καταστήσει σαφές πως όταν λέμε 3% και 60% του ΑΕΠ για το έλλειμμα και το χρέος το… εννοούμε και επίσης η θεσμοθέτηση της ελεγχόμενης χρεοκοπίας! Το μέσο σε αυτή την κατεύθυνση ήταν μια σειρά από «μέτρα πειθάρχησης» όπως η απειλή στέρησης του δικαιώματος ψήφου στις χώρες που επέμεναν στη δημοσιονομική χαλαρότητα, το οποίο μέχρι τώρα προβλεπόταν μόνο για χώρες που παραβίαζαν ανθρώπινα δικαιώματα. Το σημαντικότερο ωστόσο για την Γερμανία ήταν να θωρακισθεί η πολιτική της αέναης λιτότητας. Η γερμανική προτεραιότητα κατέστη γνωστή και από την σύνοδο της Ντόβιλ, όπως χαρακτηρίστηκε η ξαφνική συνάντηση του Νικολά Σαρκοζύ με την Άνγκελα Μέρκελ στη γαλλική παραθαλάσσια πόλη λίγο πριν ξεκινήσει η σύνοδος κορυφής, όπου συζητήθηκαν διαδικαστικά θέματα για την τιμωρία των «απείθαρχων». Εκεί η Γερμανία παραιτήθηκε από την πρόταση που είχε καταθέσει για την επιβολή αυτόματων ποινών, αποδεχόμενη την «πολιτική» εξέταση κάθε ξεχωριστής περίπτωσης και την συζήτηση πριν την ανακοίνωση της ποινής. Το μήνυμα και πάλι ήταν καθαρό: Σημασία δεν είχε η ποινή, αλλά η πειθάρχηση.

Ο γερμανικός μάλιστα Τύπος δεν δίστασε να περιγράψει ως «μπλόφα» τις γερμανικές προτάσεις για κατάργηση του δικαιώματος ψήφου, που πρέπει να σημειωθεί ότι τις απέρριψαν 22 από τους 27 ηγέτες και όχι μόνο ο έλληνας πρωθυπουργός. Έγραφε για παράδειγμα η αγγλόφωνη ηλεκτρονική έκδοση του γερμανικού περιοδικού Der Spiegel, την προηγούμενη Παρασκευή 29 Οκτώβρη, την ίδια μέρα που ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου, επηρεασμένος πιθανά και από κλίμα της εθνικής επετείου, καμάρωνε για το… συντριπτικό πλήγμα που κατάφερε στη γερμανική αλαζονεία: «Ήταν εμφανές σε ορισμένους αντιπροσώπους στη σύνοδο ότι η φασαρία για το δικαίωμα ψήφου ήταν μια γερμανική μπλόφα. “Όλοι πιστεύουν ότι επί της ουσίας ήταν ένα διαπραγματευτικό παιχνίδι για να αποσπάσουν αυτό που πραγματικά ήθελαν” δήλωσε μια ανώνυμη πηγή της ΕΕ»!!!

Το ποιος ήταν ο κερδισμένος των πολύωρων διαπραγματεύσεων έγινε γνωστό και από την ίδια την Μέρκελ, τη σιδηρά καγκελάριο κατά το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, που βγαίνοντας τα ξημερώματα της Παρασκευής από την αίθουσα των συζητήσεων δήλωσε: «Μπορώ να πω εξ ονόματος της Γερμανίας ότι προωθήσαμε πολύ μπροστά τους πραγματικούς μας στόχους»! Ο γερμανικός θρίαμβος υπογραμμίστηκε επίσης από τους γερμανικούς Financial Times, οι οποίοι τον Αύγουστο είχα αποκαλέσει τον Γιώργο Παπανδρέου, ως τον δικό τους άνθρωπο στην Αθήνα! Τώρα η εφημερίδα των γερμανών τραπεζιτών είχε τίτλο «Η Μέρκελ κερδίζει το ευρωπαϊκό πόκερ», υπογραμμίζοντας την επιτυχία της γερμανίδας καγκελάριου να εξασφαλίσει την αναθεώρηση της συνθήκης της Λισσαβόνας, κατά έναν μάλιστα υποδειγματικά αντιδημοκρατικό τρόπο. Γιατί, με την ίδια σαφήνεια που οι 27 αποφάσισαν να αναθέσουν στον πρόεδρο της ΕΕ, βέλγο Χέλμαν Βαν Ρομπέι, να φέρει στη σύνοδο κορυφής του Δεκεμβρίου ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο προτάσεων για την θωράκιση της δημοσιονομικής πολιτικής, δηλαδή της φτώχειας για την πλειοψηφία των ευρωπαίων πολιτών, με την ίδια κατηγορηματικότητα απέρριψαν το ενδεχόμενο να θέσουν τις αντιδραστικές αυτές μεταρρυθμίσεις στην κρίση των ευρωπαίων ψηφοφόρων που είναι και αυτοί που θα υποστούν τις βαρύτερες συνέπειες των αλλαγών. Οι ευρωπαίοι ηγέτες, σε αγαστή σύμπνοια μεταξύ τους, αποφάσισαν να υποβαθμίσουν την αναθεώρηση για να αποφύγουν τα δημοψηφίσματα, δεδομένου ότι υπάρχουν χώρες όπως για παράδειγμα η Ιρλανδία, που κάθε μεταφορά εξουσίας από το Δουβλίνο στις Βρυξέλλες πρέπει να εγκρίνεται με δημοψήφισμα. Έτσι, με πραξικοπηματικό τρόπο αποφάσισαν να παρακάμψουν ακόμη και τις τυπικές υποχρεώσεις τους, όπως προκύπτουν από τα εθνικά συντάγματα, προκειμένου να αποφύγουν νέες πανωλεθρίες όπως συνέβη κατά την έγκριση του Ευρωσυντάγματος, που το ένα «όχι» διαδεχόταν το άλλο, με αποτέλεσμα να πάρει δέκα χρόνια η υιοθέτηση και η εφαρμογή του. Το πάθημα έγινε μάθημα επομένως για τους ευρωπαίους ηγέτες που με μεθόδους «αποφασίζομεν και διατάζομεν» επιβάλλουν στο εξής την πιο σκληρή λιτότητα και την ίδια ώρα, χωρίς καμία αιδώ, προσποιούνται ότι διασφάλισαν τα συμφέροντα των λαών τους.

Η αναθεώρηση της Συνθήκη της Λισσαβόνας θα αποβεί εξαιρετικά επιζήμια για τους λαούς λόγω της θεσμοθέτησης, κατά γερμανική απαίτηση, της «ελεγχόμενης χρεοκοπίας», που ως αποτέλεσμα θα έχει την δημιουργία μιας ΕΕ πολλών ταχυτήτων. Ο εν λόγω μηχανισμός της «ελεγχόμενης χρεοκοπίας» θα τεθεί σε εφαρμογή το 2013, όταν θα λήξει επισήμως η χρονική διάρκεια του μηχανισμού συνολικής αξίας 440 δισ. ευρώ, που δημιουργήθηκε τον Μάη με αφορμή το ξέσπασμα της ελληνικής κρίσης. Με αυτόν τον τρόπο το Βερολίνο θα οδηγεί στον Καιάδα της χρεοκοπίας και θα παραδίδει στο έλεος των πιστωτών τους χώρες που χαρακτηρίζονται από δημοσιονομικές ανισορροπίες, όπως η Ελλάδα, δεδομένου ότι τα μέτρα πειθάρχησης και οι πολιτικές λιτότητας όσο σκληρές κι αν είναι αποκλείεται να διορθώσουν δομικές στρεβλώσεις που επιφέρει το γερμανικό πλεονέκτημα που ως ακρογωνιαίους λίθους του έχει την πολύ υψηλή παραγωγικότητα του κεφαλαίου και την συγκράτηση του εργατικού κόστους.

Καθόλου τυχαία επομένως δεν είναι η επαναφορά του θέματος της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους (μέσω της επιμήκυνσης της περιόδου αποπληρωμής του δανείου των 110 δισ.) όπως τέθηκε πρώτα από τον πρωθυπουργό στη συνέντευξη Τύπου που προαναφέραμε, λέγοντας: «το θέμα της επιμήκυνσης είναι ένα θέμα που τέθηκε όχι από εμάς, αλλά από τον ίδιο τον Στρος Καν. Είναι ένα δείγμα της πρόθεσης να διευκολύνουν την Ελλάδα στο ξεπέρασμα της κρίσης». Προσπερνώντας την πρώτη απορία που δημιουργείται, για το ποιός αποφασίζει δηλαδή γι’ αυτή τη χώρα, αν είναι ο Στρος Καν ή ο ελληνικός λαός, η παραπάνω τοποθέτηση, που επιβεβαιώθηκε και από τη συνέντευξη του Θ. Πάγκαλου στο Βήμα της Κυριακής, προλειαίνει το έδαφος για την «ελεγχόμενη χρεοκοπία». Προετοιμάζει το έδαφος δηλαδή ώστε η Ελλάδα να είναι η πρώτη χώρα που θα υποστεί αυτή την δοκιμασία, μετατρεπόμενη για δεύτερη φορά σε πειραματόζωο. Κάτι που προεξοφλείται από την παταγώδη αποτυχία της «θεραπείας σοκ» που επιβλήθηκε με το Μνημόνιο της ντροπής. Μάρτυρας της αποτυχίας, η εκ νέου εκτίναξη των επιτοκίων δανεισμού των 10ετών ομολόγων στο 10,2%, παρά την πρόσκαιρη πτώση τους στο 9% τον προηγούμενο μήνα, από 11% που είχαν φτάσει.

Και πάλι όμως ο πρωθυπουργός, όταν έθετε το θέμα της αναδιάρθρωσης του χρέους, δεν έλεγε όλη την αλήθεια. Αυτή τη φορά μάλιστα έκρυψε τα σημαντικότερα: το τίμημα που θα πρέπει να πληρώσουν οι εργαζόμενοι για την «ελεγχόμενη χρεοκοπία», δηλαδή φτώχεια και λιτότητα επ’ άπειρον. Αυτό είναι το γερμανικό σχέδιο που έγινε ομόθυμα δεκτό!

Η Γερμανία ξαναγράφει τους κανόνες της ευρωζώνης (Πριν, 12 Σεπτέμβρη 2010)

Αποφασισμένη να αναθεωρήσει τους όρους συμμετοχής στην ευρωζώνη, στην κατεύθυνση περαιτέρω αυστηροποίησης του πλαισίου, εμφανίζεται για μια ακόμη φορά η Γερμανία. Οι προθέσεις του Τέταρτου Ράιχ κατέστησαν σαφείς στη σύνοδο των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες.

Εκεί, ο γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, κατέθεσε εκ νέου και επιχειρηματολόγησε υπέρ των προτάσεων που είχε θέσει ξανά τον Μάιο η Γερμανία σχετικά με τις χώρες που εμφανίζουν δημοσιονομικό έλλειμμα μεγαλύτερο του 3%. Συγκεκριμένα, ζήτησε την αναστολή των χρηματοδοτήσεων από τα διαρθρωτικά ταμεία και του δικαιώματος ψήφου που διαθέτουν στα διάφορα σώματα αποφάσεων. Οι γερμανικές θέσεις τονίσθηκαν επίσης και λίγες μέρες νωρίτερα, την 1^η Σεπτέμβρη, από το Βερολίνο, με αφορμή την επίσκεψη στη γερμανική πρωτεύουσα της φινλανδής πρωθυπουργού. Κατά τη διάρκεια των κοινών δηλώσεων που ακολούθησαν τη συνάντηση, η Άνγκελα Μέρκελ υπογράμμισε την ανάγκη λήψης μέτρων για όσα κράτη παραβιάζουν τους κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας. Το θέμα θα τεθεί ξανά από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Βαν Ρομπέι, στη Σύνοδο Κορυφής που θα γίνει την Πέμπτη στις Βρυξέλλες, ενώ οι οριστικές αποφάσεις θα ληφθούν στις 29 Σεπτέμβρη.

Απέναντι στις γερμανικές προτάσεις καταγράφηκαν μόνο δύο διαφοροποιήσεις. Η πρώτη από την Ισπανία, που μέσω της υπουργού Οικονομικών της Έλενα Σαλγάδο, απέρριψε τις νέες προτάσεις υποστηρίζοντας ότι στο Σύμφωνο Σταθερότητας υπάρχουν ποινές για τις χώρες με υψηλά ελλείμματα, οι οποίες πρέπει να εφαρμοστούν κι όχι να θεσμοθετηθούν νέες. Η δεύτερη αντίρρηση κατατέθηκε από την γαλλίδα υπουργό Οικονομικών, Κριστίν Λαγκάρ, η οποία ζήτησε η ποινή για κάθε χώρα να συζητιέται και να ψηφίζεται κατά περίπτωση, απορρίπτοντας με αυτό τον τρόπο ένα «ημι-αυτόματο» σύστημα κυρώσεων που εισηγήθηκε το Βερολίνο, βάση του οποίου οι ποινές θα επιβάλλονται χωρίς καμία συζήτηση! «Είναι σαν τους ποδοσφαιρικούς αγώνες», δήλωσε ο επίτροπος Όλι Ρεν, μιλώντας σε δημοσιογράφους. «Το σύστημα δεν θα αποδώσει αν κάθε φορά που οι παίκτες κάνουν ένα φάουλ, αρχίσουν να συζητούν και να αντιμάχονται για τους κανόνες του παιχνιδιού με τον διαιτητή».

Οι κανόνες του παιχνιδιού όμως αλλάζουν εκ βάθρων! Οι προτάσεις της Γερμανίας συνιστούν ένα τόσο ριζικά διαφορετικό πλαίσιο λειτουργίας της ευρωζώνης που κανονικά θα έπρεπε να τεθεί στην κρίση των ευρωπαίων πολιτών. Όπως συνέβη με την περιβόητη συνταγματική συνθήκη. Παρόλα αυτά το επιβάλλουν δια της πλαγίας οδού, γιατί γνωρίζουν ότι αν τεθεί σε ψηφοφορία θα αποδοκιμαστεί από τη συντριπτική πλειοψηφία. Μόνο οι γερμανοί τραπεζίτες θα το ψηφίσουν και κάτι τοπικοί τους αντιπρόσωποι, όπως ο Παπανδρέου και ο Παπακωνσταντίνου. Το σημαντικότερο όμως δεν είναι η δημοκρατική οπισθοδρόμηση που συνοδεύει τους νέους κανόνες του δημοσιονομικού παιχνιδιού. Το σημαντικότερο είναι πρώτο, ότι καθιερώνεται μια ευρωζώνη δύο ταχυτήτων με τα μικρότερα κράτη μέλη, που ξεχειλίζουν από δημοσιονομικές ανισορροπίες, να είναι συνεχώς στην κόψη του ξυραφιού της τιμωρίας και ενίοτε χωρίς δικαίωμα ψήφου. Η δεύτερη συνέπεια, άμεση συνέπεια της προηγούμενης θα είναι η επιβολή μιας εξοντωτικής λιτότητας δίχως τέλος, την οποία οι πολιτικές ηγεσίες θα δικαιολογούν επικαλούμενοι τον κίνδυνο επιβολής προστίμων. «Πεινάστε για να μην φάμε πρόστιμο», θα είναι το μότο των επόμενων χρόνων, με την πείνα να διαδέχεται τα πρόστιμα σε έναν φαύλο κύκλο φτώχειας των πολλών και ύφεσης της οικονομίας.

Με το νέο σύστημα, οι τεράστιες ευθύνες της Γερμανίας για την δημοσιονομική ανισορροπία των κρατών του νότου σχεδόν εξαφανίζονται και η κάθε μία από αυτές τις χώρες θα ενοχοποιείται, διαιωνίζοντας ένα σύστημα οικονομικής ολοκλήρωσης που θα παράγει στο διηνεκές ανισότητες και λιτότητα. Γιατί, οι αιτίες των χρόνιων δημοσιονομικών ελλειμμάτων και της εκτόξευσης του δημόσιου χρέους, εξαιρουμένων των συγκυριακών αιτιών που σχετίζονται με την τρέχουσα κρίση, βρίσκονται στην ίδια την ευρωζώνη. Επομένως η έξοδος από το ευρώ αποτελεί όρο εκ των ων ουκ άνευ για την άρση των δημοσιονομικών στρεβλώσεων. Τα δυσθεώρητα επιτόκια με τα οποία συνεχίζουν να δανείζονται μια σειρά χώρες ακόμη και τώρα, που έχουμε απομακρυνθεί από την κορύφωση της κρίσης, επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές. Το σπρεντ των ελληνικών ομολόγων, για παράδειγμα, εκτινάχθηκε στις 957 μονάδες βάσης, μόλις 16 μονάδες χαμηλότερα από το ύψος ρεκόρ που έφθασε στις 7 Μαΐου. Το ίδιο συνέβη στην Ιρλανδία, όπου την προηγούμενη εβδομάδα το σπρεντ άγγιξε τις 380 μονάδες που αποτελεί ύψος ρεκόρ, και στην Πορτογαλία όπου έφθασε στις 355 μονάδες, πάλι επίπεδο ρεκόρ! Και αυτό παρά την πρωτοφανή λιτότητα και τις άγριες περικοπές. Ποια μεγαλύτερη απόδειξη χρειάζεται για να φανούν οι καταστρεπτικές συνέπειες της συμμετοχής στο ευρώ και την ΕΕ;