Ναυάγιο του Μνημονίου η “επιλεκτική χρεοκοπία” (Πριν, 17 Ιούλη 2011)

• Όλα τα σχέδια αναδιάρθρωσης περιλαμβάνουν νέα μέτρα λιτότητας και φτώχειας 

Σε νέα κορύφωση θα οδηγηθεί η αντιπαράθεση στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης από αύριο μετά την πρωτοβουλία του προέδρου της ΕΕ, Χέρμαν βαν Ρομπέι, να συγκληθεί έκτακτη σύνοδο κορυφής της ΕΕ την Πέμπτη 21 Ιούλη. Το Βερολίνο δεν έκρυψε ούτε και τώρα την διαφωνία του με τη συνεδρίαση, θέτοντας ως πρώτη προτεραιότητα την συμφωνία επάνω σε ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων που είναι σε εξέλιξη. Με άλλα λόγια θεώρησε μέσο εκβιασμού της Γερμανίας την σύγκλιση της συνόδου κορυφής, πριν οριστικοποιηθούν οι αποφάσεις. Αν επομένως δούμε και αυτή την συνεδρίαση να παραπέμπεται στις ελληνικές καλένδες, ας μην ξαφνιαστούμε…

Η αντιπαράθεση στο εσωτερικό της ΕΕ εξακολουθεί να επικεντρώνεται στη συμμετοχή των ιδιωτών στο σχέδιο αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους. Πριν δούμε όμως την επόμενη μέρα, ας σταθούμε σε όσα προηγήθηκαν. Ο πυρετός των σχετικών συζητήσεων και αντιπαραθέσεων αποτελεί την πιο αδιάψευστη απόδειξη της αποτυχίας του πρώτου Μνημονίου να δώσει μια βραχυπρόθεσμη έστω λύση στο πρόβλημα βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους. Με άλλα λόγια, απέδειξε ότι ζητούμενο του Μνημονίου δεν ήταν η μείωση του δημόσιου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ (που από τον Σεπτέμβριο του 2009 μέχρι φέτος θα έχει αυξηθεί από το 115% στο 164%, καταγράφοντας άνοδο ρεκόρ) αλλά η κατεδάφιση κοινωνικών κατακτήσεων και η διάσωση των γαλλο-γερμανικών τραπεζών που αυτό το χρόνο κατάφεραν και ξεφορτώθηκαν μεγάλο μέρος των ελληνικών ομολόγων που είχαν στα χαρτοφυλάκια τους. Φτάνουμε έτσι τώρα, ένα σχεδόν χρόνο μετά, το πρόβλημα του ελληνικού δημοσίου χρέους να προκύπτει πολύ πιο απειλητικό από πέρυσι, δεδομένου ότι αν πέρυσι χρειάστηκε προσπάθεια από την κυβέρνηση Παπανδρέου ώστε τα επιτόκια στη δευτερογενή να πάρουν φωτιά και να εμφανιστεί ως μονόδρομος η προσφυγή στον μηχανισμό ΔΝΤ – ΕΕ, φέτος η αδυναμία του ελληνικού δημοσίου να ανταποκριθεί στις αυξημένες υποχρεώσεις του είναι πασιφανής. Το σχέδιο διάσωσης δηλαδή όχι απλώς δεν έλυσε αλλά οδήγησε σε παροξυσμό το πρόβλημα του δημόσιου χρέους, καθιστώντας το δυσεπίλυτο.

Οι περιορισμοί που ορθώνονται είναι κατά βάση δύο. Στις μυλόπετρές τους δε, όχι μόνο δεν αποτράπηκε ως προς το παρόν η ασφαλής επίλυση του «ελληνικού ζητήματος» αλλά επωάστηκε και η μετάδοση του στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, την Ιταλία, όπως έδειξε η άνοδος των επιτοκίων με τα οποία δανείζεται η γειτονική χώρα. Ο πρώτος και καθοριστικότερος σχετίζεται με την απαίτηση της Γερμανίας να επωμιστούν και οι ιδιωτικές τράπεζες μέρος του κόστους της επιχειρούμενης αναδιάρθρωσης. «Εντάξει, να βάλουμε το χέρι στην τσέπη για να εγκρίνουμε ένα νέο δάνειο προς την Ελλάδα», φαίνεται να λέει η Γερμανία συνεπικουρούμενη από την Φινλανδία, την Ολλανδία και άλλες χώρες, «αλλά δεν είναι δυνατό οι δικοί μας φορολογούμενοι να πληρώσουν στο ακέραιο τόκους και κουπόνια που λήγουν την επίμαχη περίοδο, χωρίς οι ομολογιούχοι να επωμιστούν μέρος τουλάχιστον του κόστους». Εκ μέρους τους τοποθετήθηκαν οι οίκοι αξιολόγησης (τσάμπα πληρώνονται από τις τράπεζες;) ρίχνοντας στην μάχη το φονικότερο όπλο που διαθέτουν, δηλαδή τη δυνατότητα τους να βαθμολογούν. Έτσι, για να αποτρέψουν τις (αστείες σε κάθε περίπτωση) ζημιές των τραπεζών έχουν επιδοθεί τις τελευταίες δύο εβδομάδες σε μια παράκρουση υποβαθμίσεων που δεν πλήττει μόνο την Ελλάδα αλλά και άλλες χώρες που είναι στην κόψη του ξυραφιού, όπως η Πορτογαλία. Για την Ελλάδα επιπλέον προειδοποίησαν ότι θα την ανακηρύξουν σε καθεστώς «επιλεκτικής χρεοκοπίας», ένα πλαίσιο μερικής δηλαδή χρεοκοπίας, από τη στιγμή που η αδυναμία εξυπηρέτησης των χρεών της δεν είναι καθολική πλήττοντας όλα τα ομόλογα που έχει εκδώσει το ελληνικό δημόσιο, αλλά χρονικά οριοθετημένη.

Η κυβέρνηση μπροστά σε όλη αυτή την λυσσαλέα αντιπαράθεση στάθηκε αμήχανη, συμφωνώντας σε κάθε σχέδιο αναδιάρθρωσης που έπεφτε στο τραπέζι, μέχρι να αποσυρθεί και να πέσει κάποιο νεώτερο από τα 36 που έχει στα συρτάρια της η ΕΚΤ για να συμφωνήσει με αυτό, ενθουσιωδώς μάλιστα. Έτσι μέχρι πριν δύο εβδομάδες συμφωνούσε με το γαλλικό σχέδιο της οικειοθελούς ανανέωσης από τους κατόχους τους των ομολόγων που λήγουν την δύσκολη αυτή τριετία. Όταν ναυάγησε μάθαμε από τον φιλοκυβερνητικό Τύπο ότι διαφωνούσε, ειδικότερα με το ύψος των επιτοκίων που έφθαναν στο 8% ετησίως! Προφανώς επρόκειτο για καθαρή τοκογλυφία, αλλά το θυμήθηκαν αφού απέτυχε το σχέδιο! Μετά, την Δευτέρα ο πρωθυπουργός έστειλε επιστολή βάσει της οποίας απέρριπτε το σχέδιο της Μέρκελ για συμμετοχή ιδιωτών, με την ίδια σθεναρότητα που από το βήμα της Βουλής πριν λίγες εβδομάδες είχε απορρίψει κάθε σκέψη για παραχώρηση ενυπόθηκων εγγυήσεων, όπως ζητούν Φιλανδοί και Ολλανδοί. Την επόμενη μέρα στο θυελλώδες Γιούρογκρουπ ο Βενιζέλος αποδέχτηκε πλήρως όχι μόνο το γερμανικό σχέδιο για τη συμεμτοχή ιδιωτών και τις ενυπόθηκες εγγυήσεις αλλά και τον χαρακτηρισμό της «επιλεκτικής χρεοκοπίας».

Μετά από αυτή την στροφή 180 μοιρών και το ρεσιτάλ ενδοτικότητας και υποχωρήσεων στις Βρυξέλλες, στο εσωτερικό της Ελλάδας προχώρησε σε αυτό που ξέρει να κάνει καλύτερα από κάθε τι άλλο η κυβέρνηση Παπανδρέου: επίδειξη δύναμης και προσπάθεια σύγχυσης με διαβεβαιώσεις που δεν αντέχουν στην πιο επιδερμική κριτική. Έτσι, δηλώσεις του τύπου «η επιλεκτική χρεοκοπία δεν είναι χρεοκοπία» εναλλάσσονταν με άλλες, από το βήμα της Βουλής μάλιστα, που απαγόρευαν την διαφωνία: «Καλώ την αντιπολίτευση να στηρίξει την κυβέρνηση και να ακολουθεί με στρατιωτική πειθαρχία αυτά που λέμε», τόνισε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, πείθοντάς μας πως οι αντιπρόεδροι του ΓΑΠ έχουν αναλάβει κατ’ εργολαβία να μας υπενθυμίζουν τα ρευστά όρια μεταξύ δημοκρατίας και χούντας στα χρόνια του Μνημονίου. Και δεν είναι μόνο αυτό. Ο Βαγγέλης Βενιζέλος δηλώνοντας ότι «ο όρος selective default δεν πρέπει να μεταφράζεται στα ελληνικά» προσπάθησε να απαγορεύσει τη συζήτηση εξορίζοντας από το διάλογο την επίμαχη λέξη της χρεοκοπίας. Το ίδιο επιχείρησε να κάνει και με τις ενυπόθηκες εγγυήσεις, τα ενέχυρα δηλαδή που ζητούν οι βορειοευρωπαίοι για να εγκρίνουν το νέο δάνειο, υποδεικνύοντας μας να όταν αναφερόμαστε σ’ αυτό να χρησιμοποιούμε την αγγλική λέξη (collateral) κι όχι την ελληνική. Πίσω από αυτή την επίδειξη αυταρχισμού το ζητούμενο ήταν να μην φανεί η παταγώδης αποτυχία της πολιτικής που ακολουθήθηκε μέχρι πέρυσι, στο βαθμό που διλήμματα του τύπου «αλλάζουμε ή βουλιάζουμε» και «Μνημόνιο ή χρεοκοπία” απαντήθηκαν με τον απρόβλεπτο για την κυβέρνηση τρόπο: παρότι όχι απλώς αλλάξαμε αλλά γίναμε αγνώριστοι τελικώς βουλιάζουμε και παρότι δεχθήκαμε τέσσερα Μνημόνιο, δύο Εφαρμοστικούς και ένα Μεσοπρόθεσμο τελικά χρεοκοπούμε…

Τα σενάρια για την αναδιάρθρωση που συζητιούνται αυτή την περίοδο στις Βρυξέλλες περιλαμβάνουν μια μεγάλη γκάμα λύσεων και συνδυασμών, ξεκινώντας από την οικειοθελή ή μη ανταλλαγή ομολόγων που λήγουν με νέα, περνώντας από την επαναγορά ομολόγων που αυτή τη στιγμή διαπραγματεύονται στην δευτερογενή αγορά ακόμη και στο 50% της ονομαστικής τους αξίας και καταλήγοντας σε νέα δάνεια. Αυτό ωστόσο που αποκρύπτεται είναι ότι όλες αυτές οι λύσεις έχουν τρία κοινά χαρακτηριστικά: Πρώτο, θα οδηγήσουν το χρέος μακροπρόθεσμα σε νέα ύψη με αποτέλεσμα η επιλεκτική χρεοκοπία του 2011 να μετατραπεί σε κανονική χρεοκοπία το 2014, αφού πρώτα, κι ιδιαίτερα τον Ιούλιο του 2013 όπως προβλέπεται στην απόφαση της τελευταίας συνόδου της ΕΕ, η Μέρκελ θα έχει ενεργοποιήσει τον μηχανισμό της “συντεταγμένης χρεοκοπίας”. Δεύτερο, είναι προς όφελος των πιστωτών καθώς τα νέα ομόλογα θα έχουν υψηλότερο επιτόκιο με αποτέλεσμα τα συνολικά τους έσοδα από την Ελλάδα να αυξηθούν και τρίτο, θα σημάνουν νέα μέτρα λιτότητας για τους εργαζόμενους στην Ελλάδα. Όπως ακριβώς εκβίασαν με το Μεσοπρόθεσμο δηλώνοντας δημοσίως μάλιστα “πρώτα το ψηφίζετε και μετά βλέπουμε για την δόση” έτσι και τώρα προϋπόθεση για να δεχτούν τον διακανονισμό θα είναι η επιβολή νέων μέτρων φορμπηξίας σαν κι αυτά που ανακοίνωσε το υπουργείο Οικονομικών την Πέμπτη. Πρόκειται για μέτρα τα οποία μπορεί να αποδίδουν πολύ λιγότερα απ’ όσα υπόσχονται, δεν παύουν όμως να μειώνουν ακόμη περισσότερο το διαθέσιμο εισόδημα μισθωτών και συνταξιούχων.

Παρά τον σφοδρό χαρακτήρα της αντιπαράθεσης για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αναδιάρθρωσης μεταξύ των διαφορετικών κέντρων καθένα από τα οποία θέλει να χάσει όσο το δυνατόν λιγότερα στο πλαίσιο της λύσης που τελικά θα επιλεγεί, τα παραπάνω τρία χαρακτηριστικά αποτελούν τον κοινό παρανομαστή των λύσεων που εξετάζονται χωρίς να αμφισβητούνται από κανέναν. Ούτε καν από την ελληνική κυβέρνηση, που λειτουργεί σαν υπηρέτης όλων μαζί των αφεντάδων…

Τις αντοχές του ευρώ δοκιμάζει το Τέταρτο Ράιχ (Πριν, 12/12/2010)

Πολιτική κρίση στην ευρωζώνη προκαλεί η πεισματική άρνηση της Γερμανίας να εκδοθεί ευρω-ομόλογο και να αυξηθούν τα κονδύλια παρεμβάσεων

Όλοι, αν και για διαφορετικούς λόγους, κατηγορούν την Ευρώπη. Υπάρχει μια ισχυρή φυγόκεντρη τάση αυτή τη στιγμή! Τα λόγια του Όλι Ρεν (όσο και αν αφήνουν ασχολίαστες τις αιτίες που αφορούν αποκλειστικά και μόνο την λιτότητα) δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία για τη σύγκρουση που μαίνεται στο εσωτερικό της ΕΕ και την πρωτοφανή κρίση νομιμοποίησής της στη συνείδηση των λαών της γηραιάς ηπείρου.

Η διαμάχη, που αναμένεται να κορυφωθεί την επόμενη εβδομάδα με αφορμή τη Σύνοδο Κορυφής την Πέμπτη και Παρασκευή 16 και 17 Δεκέμβρη στις Βρυξέλλες, πήρε απρόσμενη διάσταση από την Δευτέρα κιόλας με αφορμή ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς. Συγγραφείς του ήταν ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, πρωθυπουργός και υπουργός Οικονομικών του Λουξεμβούργου και επίσης επικεφαλής των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης (Γιούρογκρουπ) και ακόμη ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών της Ιταλίας, Τζιούλιο Τρεμόντι. Με το άρθρο τους έθεταν και επίσημα προς τη Γερμανία ένα αίτημα που έχει διατυπωθεί εδώ και μήνες αν όχι χρόνια: Την έκδοση, ειδικότερα, ενός ευρω-ομολόγου από μια Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Χρέους που θα ιδρυθεί για να διαδεχθεί τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ο οποίος δημιουργήθηκε τον περασμένο Μάιο. Η πρόταση έκδοσης ευρω-ομολόγου αναμφισβήτητα θα λειτουργούσε εκτονωτικά απέναντι στις κερδοσκοπικές πιέσεις που δέχονται οι υπερχρεωμένες χώρες της ευρωζώνης, οδηγώντας στα ύψη τα επιτόκια δανεισμού τους και θα ενίσχυε τις κεντρομόλες δυνάμεις ακυρώνοντας ή και αναστρέφοντας τον ντε φάκτο διαχωρισμό της ευρωζώνης σε δύο κομμάτια, όπως έχει συντελεσθεί το τελευταίο έτος.

Στο πρώτο κομμάτι ανήκουν τα «3 Α» αν και όχι όλα. Οι χώρες δηλαδή που απολαμβάνουν τους υψηλότερους βαθμούς αξιολόγησης της πιστοληπτικής τους ικανότητας, από τους αμερικανικούς οίκους αξιολόγησης, και είναι: με επικεφαλής την Γερμανία, η Αυστρία, η Ολλανδία, η Φινλανδία και το Λουξεμβούργο. Στην ίδια κατηγορία, της ανώτατης αξιολόγησης, εντάσσεται και η Γαλλία. Παρόλα αυτά η θέση της στην πρώτη ταχύτητα όλο και συχνότερα αμφισβητείται από το Βερολίνο, παρά τις άοκνες προσπάθειες του Σαρκοζύ να διατηρήσει ζωντανό τον γαλλο-γερμανικό άξονα, υποστηρίζοντας για παράδειγμα – και παρέχοντας νομιμοποίηση με αυτό τον τρόπο – ακόμη και τις πιο επιθετικές και διχαστικές γερμανικές προτάσεις, όπως την ελεγχόμενη χρεοκοπία. Τελευταίο κρούσμα και πλήρως δηλωτικό της υποταγής του στο Βερολίνο ήταν η δημόσια αποκήρυξη από το Παρίσι της πρότασης έκδοσης ευρω-ομολόγου. Ο Σαρκοζύ επανέλαβε αυτή τη θέση από τη γερμανική πόλη Φράιμπουργκ την Παρασκευή, παρουσία της γερμανίδας καγκελαρίου, όπου έγινε επίσης γνωστό ότι στην κρίσιμη σύνοδο κορυφής της επόμενη εβδομάδας Βερολίνο και Παρίσι θα εμφανιστούν με κοινές θέσεις. Καλύτερα, ότι το Παρίσι προκειμένου να παραμείνει στην πρώτη ταχύτητα θα δώσει γη και ύδωρ στο Βερολίνο, που νιώθει πια να μην έχει την ανάγκη του γαλλογερμανικού άξονα, στο πλαίσιο του οποίου με τα κονδύλια του αγόραζε πολιτική νομιμοποίηση και λήθη για τα ναζιστικά εγκλήματα.

Στην άλλη, τη δεύτερη ταχύτητα ανήκουν πρώτα και κύρια όλες οι υπερχρεωμένες χώρες: Αρχικά η Ελλάδα. Μετά η Ιρλανδία, που είναι η δεύτερη χώρα η οποία εντάχθηκε στο σφαγείο του «μηχανισμού διάσωσης» δανειζόμενη 85 δισ. ευρώ για να σωθούν οι ξένοι πιστωτές της, που είναι το ζητούμενο όλων αυτών των παρεμβάσεων. Προς επίρρωση η ακόλουθη «ομολογία» από τους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς της Τετάρτης: «Στο τέλος του 2009 οι κοινές απαιτήσεις των γαλλικών και γερμανικών τραπεζών από τα 4 πιο ευπρόσβλητα μέλη της ευρωζώνης ήταν αντίστοιχα 15% και 16% του ΑΕΠ τους. Για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, ως ομάδα, στο 14% του ΑΕΠ τους… Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι Ιρλανδοί “πείστηκαν” να διασώσουν τους κύριους πιστωτές των τραπεζών τους σε βάρος των φορολογουμένων τους», καταλήγει η εφημερίδα υποδεικνύοντας για χάρη τίνων μειώθηκαν κατά 4% οι συντάξεις, κατά 10 ευρώ την εβδομάδα τα επιδόματα παιδιών και κατά 1 ευρώ το ελάχιστο ωρομίσθιο. Κάνοντας μια παρένθεση αξίζει να αναφέρουμε πως, σύμφωνα με ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από τον Οκτώβρη του 2008 μέχρι τώρα οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν απορροφήσει από τα κράτη 4,589 τρισ.  ευρώ, το 76% από τα οποία είχε την μορφή εγγυήσεων. Επίσης, με βάση ανακοινώσεις της προηγούμενης εβδομάδας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα από τον Μάιο οπότε κορυφώθηκε η κρίση έχει αγοράσει ομόλογα ύψους 69 δισ. ευρώ από τις υπερχρεωμένες χώρες. Στην ίδια δεύτερη ταχύτητα εντός της ευρωζώνης περιλαμβάνεται επίσης η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιταλία και όχι μόνο. Σε μια επικίνδυνη υποτροπή της κρίσης δανεισμού η δεύτερη ταχύτητα της ΕΕ διευρύνεται ολοένα και περισσότερο περιλαμβάνοντας επιπλέον χώρες. Τελευταίο κρούσμα, για παράδειγμα, το Βέλγιο, λόγω όχι μόνο του υψηλού του δημόσιου χρέους αλλά και της χρόνιας πολιτικής κρίσης.

Η έκδοση του ευρω-ομολόγου κατά τους υποστηρικτές της πρότασης θα απέτρεπε την μετάδοση της κρίσης δημιουργώντας ένα τείχος προστασίας των οικονομιών της ευρωζώνης. Η αντίδραση της Γερμανίας παρότι μπορούσε να προβλεφθεί οδήγησε σε νέα ύψη την διαμάχη στο εσωτερικό της ευρωζώνης. Συγκεκριμένα, το Βερολίνο απέρριψε την πρόταση υποστηρίζοντας τυπικά ότι για κάτι τέτοιο απαιτείται αλλαγή των συνθηκών. Επί της ουσίας υποστήριξε ότι από τη στιγμή που η έκδοση ευρω-ομολόγου θα οδηγούσε σε ένα ενιαίο επιτόκιο δανεισμού για τις χώρες της ευρωζώνης, στο μέσο του χαμηλότατου γερμανικού και των πολύ υψηλών επιτοκίων των υπερχρεωμένων χωρών, αυτόματα θα σήμαινε επιπλέον βάρη για τους γερμανούς φορολογούμενους που θα έβλεπαν το κόστος δανεισμού τους να αυξάνεται. «Χρειαζόμαστε κίνητρα και κυρώσεις», υποστήριξε ο γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, στην ίδια εφημερίδα παίρνοντας θέση απέναντι στην πρόταση έκδοσης ευρω-ομολόγου. Τα κίνητρα προφανώς αφορούν τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού και οι κυρώσεις τα τοκογλυφικά επιτόκια που πληρώνουν οι υπερχρεωμένες χώρες τα οποία μάλιστα καταρρίπτουν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, κινούμενα στα υψηλότερα επίπεδα από την ένταξή τους στην ευρωζώνη. Η απάθεια της Γερμανίας οδήγησε τον Γιούνκερ σε μια εντελώς ασυνήθιστη αντίδραση, καθώς την κατηγόρησε μια μέρα μετά, σε γερμανική μάλιστα εφημερίδα, ότι απέρριψε την πρότασή τους πριν καν την μελετήσει, ενώ επέκρινε την Γερμανία ότι χειρίζεται τις ευρωπαϊκές υποθέσεις με «λίγο απλοϊκό» και «μη-ευρωπαϊκό τρόπο».

Το επεισόδιο μεταξύ Γιούνκερ και Βερολίνου έχει ιδιαίτερη σημασία στον βαθμό που ο πρόεδρος του Γιούρογκρουπ έχει μέχρι στιγμής υπηρετήσει τα γερμανικά συμφέροντα με τον πιστό τρόπο. «Το στοιχείο της έκπληξης από τη λογομαχία με τον Γιούνκερ προέρχεται απ’ το ότι θεωρούταν παραδοσιακά στενός σύμμαχος της Γερμανίας», ανέφερε την Πέμπτη η βρετανική εφημερίδα από τις στήλες της οποίας ξεκίνησε η αντιπαράθεση και η οποία συνεχίστηκε στη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης την Δευτέρα και την Τρίτη, όπου η απάντηση της Γερμανίας προσέλαβε και πιο επίσημο χαρακτήρα. Εκεί το Βερολίνο απέρριψε και επίσημα τις δύο προτάσεις που διατυπώθηκαν για να δοθεί μια άμεση λύση στην κρίση χρέους: η έκδοση ευρω-ομολόγου και η αύξηση του ποσού των 440 δισ. ευρώ με το οποίο προικοδοτήθηκε ο «μηχανισμός διάσωσης», πρόταση που έρχεται να προλάβει τα χειρότερα: ένα ντόμινο πτωχεύσεων για το οποίο σήμερα δεν υπάρχουν τα αναγκαία μέσα για να το σταματήσουν. Εντελώς χαρακτηριστική είναι για παράδειγμα η περίπτωση της Ισπανίας, καθώς το δημόσιο χρέος της μπορεί να κινείται στο φαινομενικά ακίνδυνο ποσοστό του 53,2% του ΑΕΠ (χαμηλότερο ακόμη και από το αντίστοιχο γερμανικό που φθάνει το 73,4%) ωστόσο το 2009 αντιστοιχούσε σε 561 δισ. ευρώ. Το δε ιταλικό δημόσιο χρέος (που είναι υψηλό και ως ποσοστό φθάνοντας το 116%) είναι υπερτριπλάσιο του ισπανικού και ανερχόταν σε 1,764 τρισ.! Πρόκειται για ποσά τα οποία προκαλούν ζάλη. Μπροστά τους μάλιστα η «ελληνική κρίση» (με ένα δημόσιο χρέος που το 2009, βάση της τελευταίας επικαιροποίησης της Γιούροστατ στις 15 Νοέμβρη, έφθανε «μόνο» τα 298 δισ.) μοιάζει με πταίσμα…

Η κρίση στην ευρωζώνη επομένως, που θα κορυφωθεί την επόμενη εβδομάδα όταν στη σύνοδο κορυφής η Γερμανία θα επιβάλλει το σχέδιο ελεγχόμενης χρεοκοπίας, πυροδοτείται από τους ιμπεριαλιστικούς, επιθετικούς σχεδιασμούς  της Γερμανίας που αφού εκμεταλλεύτηκε τις περιφερειακές αγορές στο πλαίσιο της ΟΝΕ τώρα τις πετάει στον Καιάδα της κρίσης, υπονομεύοντας την αξιοπιστία του ευρώ και επίσης και επίσης τη σταθερότητα και τη συνοχή της ευρωζώνης. Γι’ αυτό το λόγο εξεγείρονται οι παραδοσιακοί της σύμμαχοι. Αυτό το ρευστό περιβάλλον από την άλλη αποτελεί το πιο κατάλληλο έδαφος για τους εργαζόμενους και την Αριστερά να θέσουν άμεσα το αίτημα εξόδου από το ευρώ και την ΟΝΕ, μαζί με την παύση πληρωμών του δημοσίου χρέους, την εθνικοποίηση τραπεζών και επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας και την επιβολή φραγμών στην κίνηση κεφαλαίων, ως άμεσων στόχων για την επίλυση της κρίσης προς όφελος των εργαζομένων.

Η ώρα της κρίσης για το ευρώ (Επίκαιρα, 2-8/12/2010)

Την πρώτη φορά που τέθηκε δημόσια θέμα για την τύχη του ευρώ και συγκεκριμένα για την διάσπαση των 16 χωρών της ευρωζώνης σε δύο ομάδες, μία των βορείων που θα χρησιμοποιεί το neuro και μία των νοτίων που θα χρησιμοποιεί το sudo, η όλη προβληματική παρέπεμπε σε άσκηση επί χάρτου. Όχι γιατί δεν προϋπήρχαν οι αποκλίνουσες δυναμικές, αλλά γιατί ακόμη και τότε (στις 22 Μαρτίου, οπότε και δημοσιεύθηκε με μια ασυνήθιστη καθαρότητα η επίμαχη άποψη στους Financial Times) τα προβλήματα φαινόντουσαν επιλύσιμα και δεν είχαν προσλάβει ακόμη εκρηκτικές διαστάσεις. Επίσης, δεν φαινόταν να υπάρχουν αντίστοιχες προθέσεις από τη μεριά αυτών που κρατούν τα κλειδιά της ευρωζώνης… Έκτοτε μεσολάβησε η ταπεινωτική προσφυγή της Ελλάδας στον μηχανισμό ΔΝΤ – ΕΕ, η σχεδόν βίαιη… προσαγωγή της Ιρλανδίας στον ίδιο μηχανισμό (πως αλλιώς θα διασφαλίζονταν οι γερμανικές τράπεζες που έχουν δανείσει 139 δισ. δολ. στην Ιρλανδία;) οι κλιμακούμενες πιέσεις στην Πορτογαλία και η δημόσια ανησυχία μήπως η Ισπανία, που πρέπει το 2011 να αναχρηματοδοτήσει ομόλογα που λήγουν αξίας 192 δισ. ευρώ(!), είναι το επόμενο θύμα. Πρόκειται για προβληματισμούς που εκ πείρας πια μπορούμε να πούμε ότι δεν διατυπώνονται καθόλου αθώα. Αντίθετα, θυμίζουν αυτοεκπληρούμενη προφητεία καθώς ανοίγουν τις ορέξεις των κερδοσκόπων και δυσχεραίνουν ασφυκτικά την προσπάθεια των κρατών να εξυπηρετήσουν τις δανειακές τους ανάγκες.

Ρόλο καταλύτη στην διαδικασία δημιουργίας ντε φάκτο μιας δεύτερης ταχύτητας στο εσωτερικό της ευρωζώνης έπαιξε το σχέδιο «ελεγχόμενης χρεοκοπίας» που με πρόσχημα την δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού επίλυσης δημοσιονομικών κρίσεων έστρωσε το χαλί στους σορτάκηδες και κάθε είδους κερδοσκόπους. Έκανε δε ακόμη πιο επισφαλή τη θέση των συνήθων υπόπτων. Γιατί, ας μην κοροϊδευόμαστε όσο κι αν ήταν το βάθος των δημοσιονομικών προβλημάτων της Ελλάδας ή της Ιρλανδίας ή δομικές οι ανισορροπίες, η εξέλιξη της κρίσης και η λύση που δόθηκε παραμένει αναντίστοιχη του προβλήματος, δηλαδή εξαιρετικά βίαιη.

Το τέλος της ευρωζώνης

Εκ των πραγμάτων λοιπόν συνάγεται ότι η τακτική των ηγεμονικών δυνάμεων στο εσωτερικό της ευρωζώνης οδηγεί στον κατακερματισμό της, που ακόμη όμως είναι άγνωστο τι μορφή θα λάβει: δύο χωριστών ευρώ (που κανείς όμως δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι το «κακό» δεν θα εκτοπίσει το «καλό», κατ’ εφαρμογή του γνωστού νόμου του Gresham από τη νομισματική θεωρία) ή, απλούστερα, της εκδίωξης των υπερχρεωμένων περιφερειακών χωρών από την ευρωζώνη. Τακτική που ενδέχεται να επιβληθεί και με πιο κομψούς τρόπους, όπως για παράδειγμα η αποβολή από την ευρωζώνη για τρία, τέσσερα ή περισσότερα χρόνια, μέχρι να αποδειχθεί ότι… ουδέν μονιμότερο του προσωρινού. Η εκδίωξη των κλυδωνιζόμενων κρατών της περιφέρειας (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία) στις οποίες ενδέχεται να προστεθεί και το Βέλγιο θα σηματοδοτήσει την δημιουργία μιας νέας ευρωζώνης, που θα αποτελείται από την Γερμανία, την Αυστρία, την Ολλανδία και πολύ πιθανά τη Γαλλία, όπως δείχνουν οι πολιτικές κωλοτούμπες του Παρισιού το τελευταίο διάστημα.

Η προκλητική συμπεριφορά της Γερμανίας όλο αυτό το διάστημα έχει συμβάλλει σε μια εντυπωσιακή μεταστροφή των απόψεων της κοινής γνώμης για το ευρώ, ακόμη και στην Ελλάδα όπου ανέκαθεν η συμμετοχή στην ΕΕ έβρισκε μεγάλη αποδοχή. Χαρακτηριστική είναι δημοσκόπηση της εταιρείας Public Issue που διενεργήθηκε για τον Σκάι στην οποία το 46% των ερωτηθέντων δηλώνει πως το ευρώ και η ΟΝΕ έχουν μεγάλη ευθύνη για το χρέος της Ελλάδας, όταν μόνο το 33% πιστεύει ότι η ευθύνη τους είναι μικρή. Ένα σημαντικό ποσοστό επίσης, της τάξης του 22%, ζητάει την επιστροφή στη δραχμή!

Ανατιμήσεις και πληθωρισμός

Για τους υπέρμαχους του ενιαίου νομίσματος, από την άλλη μεριά, η συμμετοχή της Ελλάδας στην ευρωζώνη εγγυάται την σταθερότητα των τιμών. Αυτό για παράδειγμα απάντησε την προηγούμενη Πέμπτη ο πρώην υπουργός Οικονομικών και καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Νίκος Χριστοδουλάκης, όταν ρωτήθηκε, στο πλαίσιο διάλεξής του στο 11^ο συνέδριο της Εταιρείας Οικονομολόγων Θεσσαλονίκης. «Αν είσαι μισθωτός και σε ενδιαφέρει η σταθερότητα των τιμών, είσαι με το ευρώ», ήταν η απάντησή του. «Αν είσαι εφοπλιστής μπορείς να μην το υποστηρίζεις», συνέχισε. 

Η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική. Αρκεί να θυμηθούμε το κύμα ανατιμήσεων που συνόδευσε την εισαγωγή του στην ελληνική αγορά πριν δέκα χρόνια, όταν η απάθεια της κυβέρνησης δημιούργησε τους όρους ώστε όλα τα προϊόντα και πολύ περισσότερο οι υπηρεσίες που μέχρι τότε στοίχιζαν 200 ή 300 δραχμές μέσα σε λίγες μέρες να «μεταφραστούν» σε 1 ευρώ. Το επιχείρημα του πρώην υπουργού ανατρέπεται αν δούμε και το τρέχον κύμα ανατιμήσεων, που οδήγησε τον πληθωρισμό να ξεπεράσει το 5% το καλοκαίρι, λόγω των αυξήσεων στην έμμεση φορολογία που επέβαλλε η κυβέρνηση. Η σχετικότητα του παραπάνω επιχειρήματος υπογραμμίζεται αν δούμε επίσης το επίπεδο τιμών κι από μια άλλη οπτική γωνία, του επιπέδου των μισθών. Συγκεκριμένα, τι σημασία έχει να μένουν οι τιμές σταθερές (που ούτε αυτό συμβαίνει) αν οι μισθοί μειώνονται ακόμη και κατ’ απόλυτη αξία, όπως συμβαίνει σήμερα για παράδειγμα, στο πλαίσιο της εφαρμογής των οδηγιών ΔΝΤ – ΕΕ, με εκατοντάδες χιλιάδες δημόσιους υπάλληλους και συνταξιούχους που είδαν τους μισθούς τους να μειώνονται ή με εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα που στο εξής θα αμείβονται με λιγότερα χρήματα από την γενική συλλογική σύμβαση εργασίας, η οποία πλέον αποκτά διακοσμητικό ρόλο. Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: με τα χρήματά τους θα μπορούν να αγοράζουν όλο και λιγότερα είδη κατανάλωσης.

Καταστροφική ισοτιμία ένταξης

Το σημαντικότερο ωστόσο είναι ότι το ευρώ οδήγησε σε διάλυση τον παραγωγικό ιστό της Ελλάδας. Και αυτή η συνέπεια είναι σημαντικότερη από την μείωση των πραγματικών εισοδημάτων γιατί είναι πολύ δύσκολα αντιστρεπτή. Στην πραγματικότητα είναι μη ανατάξιμη. Δεν συνέβη μάλιστα καθόλου τυχαία. Η κατάργηση χιλιάδων θέσεων εργασίας στην ελληνική μεταποίηση και το κλείσιμο λόγω ανταγωνισμού υποδειγματικών, και όχι μόνο απαρχαιωμένων μονάδων, ξεκίνησε την δεκαετία του ’80. Επιταχύνθηκε δε την δεκαετία του ’90 με την έλευση του ευρώ, όταν η Γερμανία μπορούσε να εξάγει αξιοποιώντας στο έπακρο τα πλεονεκτήματά της. Οι όροι τέθηκαν στις αρχές του 1998 όταν συζητιόταν η ένταξη της δραχμής στον Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών, που αποτελούσε τον προθάλαμο της ΟΝΕ. Η όχι απλώς άνευ όρων, αλλά ενθουσιώδη αποδοχή από την κυβέρνηση Σημίτη της γερμανικής πρότασης για κλείδωμα της ισοτιμίας ένταξης στο ευρώ στο μη ρεαλιστικό επίπεδο των 340,75 δραχμών (πολύ πιο ανατιμημένο από το αρχικό σχέδιο των 357 και το μετέπειτα των 353,109 δραχμών) αποδείχθηκε καταστροφική γιατί βαθμιαία όλες οι εισαγωγές από την ευρωζώνη έγιναν φθηνότερες, ενώ οι εξαγωγές ακριβότερες.

Η ελληνική οικονομία όμως όπως ανέβηκε δεμένη πισθάγκωνα να αναμετρηθεί στο ρινγκ του ευρωπαϊκού ανταγωνισμού, με τον ίδιο τρόπο αναμετρήθηκε όλα αυτά τα χρόνια και στο επίπεδο του διεθνούς ανταγωνισμού. Η συνέχεια δηλαδή αποδείχθηκε εξ ίσου οδυνηρή, καθώς η ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου αποδείχθηκε για μια ακόμη φορά επιζήμια για τα συμφέροντα της ελληνικής οικονομίας. Οι παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας  στην ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου όλα αυτά τα χρόνια (που κυμάνθηκε από 0,838 δολάρια στις 24 Νοέμβρη 2000 ως 1,594 στις 11 Ιούλη 2008) συνέτειναν στην ανατίμησή του. Ήταν μια επιλογή που ανέκαθεν προκαλούσε τριβές στο εσωτερικό της ευρωζώνης. Ιστορικές για παράδειγμα είναι οι φραστικές επιθέσεις του Νικολά Σαρκοζύ στις αποφάσεις της ΕΚΤ, σχετικά με τα επιτόκια για παράδειγμα, όταν ζητούσε λιγότερη αυστηρή και περιοριστική πολιτική και μια χαλαρότερη ισοτιμία έτσι ώστε να υποστηρίζεται η παραγωγή και να διευκολύνονται οι γαλλικές εξαγωγές. Ο γάλλος πρόεδρος μάλιστα έσπαγε με τον τρόπο του τον «κανόνα της σιωπής» των πολιτικών αρχηγών ως προς τις αποφάσεις της ΕΚΤ διεκδικώντας το αυτονόητο: οι πολιτικοί να έχουν λόγο για τη νομισματική πολιτική.

Καιάδας το «σκληρό ευρώ»

Δεν είναι δυνατόν άλλωστε η νομισματική πολιτική να βρίσκεται συνταγματικά μάλιστα, όπως προστάζει το καταστατικό της ΕΚΤ και η περίφημη «ανεξαρτησία» των κεντρικών τραπεζών, εκτός δημόσιας συζήτησης.

Καθόλου τυχαία σε αυτό το πλαίσιο, η «σκληρή» συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου που με προνομιακό τρόπο εξυπηρετούσε τους γερμανούς τραπεζίτες. Γιατί ένα «ισχυρό» ευρώ αποτελεί δέλεαρ για τους ανά τον κόσμο κεντρικούς τραπεζίτες ώστε να αυξήσουν τα μερίδια του ευρώ στο σύνολο των αποθεμάτων τους «ξεφορτώνοντας» ανταγωνιστικά νομίσματα όπως το δολάριο. Για όσους τραπεζίτες ή διαχειριστές δε, το έχουν ήδη επιλέξει η ανατίμησή του συνιστά επιβράβευση των επιλογών τους, στο βαθμό που η αποτίμηση των αποθεματικών καταλήγει σε επαυξημένη αξία του χαρτοφυλακίου. Επιβλαβές ωστόσο αποδεικνύεται το «ισχυρό» ευρώ σε ό,τι αφορά την μεταποίηση, σε γενικές γραμμές. Δεν βλάπτει όμως όλους το ίδιο. Γιατί η Γερμανία κατάφερε να βγάλει την μεταποίησή της με κέρδη από το αυτό τον «μεγάλο μετασχηματισμό» μειώνοντας τους μισθούς ή περιορίζοντας την αύξησή τους. Μεταφέροντας έτσι το κόστος, ακόμη και με δυσανάλογους όρους, στους εργαζόμενους εξουδετέρωσε τα προβλήματα που δημιούργησε το ευρώ. Τα προβλήματα άλλωστε δεν ήταν και σοβαρά γιατί τα δύο τρίτα του γερμανικού εμπορίου διεξάγονται στην ευρωζώνη.

Με την Ελλάδα όμως δεν συνέβη το ίδιο. Γιατί πρώτο, το 15% του ΑΕΠ της Ελλάδας προέρχεται από τον τουρισμό κι ο τουρισμός ως γνωστό ευνοείται από «μαλακές» ισοτιμίες και καταδικάζεται από «σκληρές». Δεύτερο, το 56% των ελληνικών εξαγωγών κατευθύνονται εκτός της ευρωζώνης, δεν μένουν συνεπώς ανεπηρέαστες από την ισοτιμία του ευρώ. Κατά συνέπεια η ελληνική οικονομία δέχθηκε πλήγματα από την ισοτιμία του ευρώ.

Δημόσιος διάλογος

Στη βάση όλων των παραπάνω αξίζει να ξεκινήσει από μηδενική βάση ένας δημόσιος διάλογος για τη νομισματική πολιτική της Ελλάδας. Στο πλαίσιο αυτής της αντιπαράθεσης να συζητηθεί ποια ισοτιμία ευνοεί την δημιουργία θέσεων εργασίας, υποστηρίζει την παραγωγική ανασυγκρότηση και την παραγωγή κοινωνικά χρήσιμων αγαθών και υπηρεσιών και επίσης, το σημαντικότερο, ποια νομισματική πολιτική δεν έχει εγγεγραμμένη στα γονίδιά της την λιτότητα αλλά διευκολύνει την εφαρμογή αναδιανεμητικών πολιτικών που αποτελούν την χαίνουσα πληγή της οικονομίας των δύο τελευταίων δεκαετιών.

Κοινωνικός όλεθρος το 3ο Μνημόνιο (Πριν, 28 Νοέμβρη 2010)

Τέρμα το καρότο, αρχίζει το μαστίγιο

ΕΚΒΙΑΖΟΥΝ ΔΝΤ – ΕΕ

Στο ρυθμό των εντολών που άφησαν πίσω τους οι απεσταλμένοι της τρόικας κινείται πλέον η πολιτική ζωή, όπως φάνηκε από το υπουργικό συμβούλιο της Τετάρτης, το οποίο διεξήχθη μια μέρα μετά την επεισοδιακή συνέντευξη Τύπου των εκπροσώπων του ΔΝΤ και της ΕΕ – όπου αδιαφόρησαν ακόμη και για την ύπαρξη μεταφραστή. Τα θέματα που συζητήθηκαν στη συνεδρίαση στο Μαξίμου αφορούσαν αποκλειστικά και μόνο την ταχεία υλοποίηση των κοινωνικά ολέθριων οδηγιών τους, που συντείνουν στην συγκρότηση ενός νέου Μνημονίου, του 3^ου στη σειρά μετά την έκδοση του αναθεωρημένου, τον Αύγουστο που μας πέρασε. Παρότι στην ακριβή του εκδοχή θα δοθεί στη δημοσιότητα το επόμενο δεκαπενθήμερο με ευθύνη του υπουργείου Οικονομικών (που έχει εξελιχθεί σε παράρτημα του ΔΝΤ στην Αθήνα) στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε ο Γ. Παπακωνσταντίνου αμέσως μετά την αναχώρηση των τοποτηρητών ΔΝΤ – ΕΕ, προχώρησε στην περιγραφή και την εξειδίκευση των οδηγιών τους, δίνοντας το περίγραμμα των αλλαγών που θα επιβληθούν το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.

Αυτό που έκανε ξεχωριστή ωστόσο την τελευταία επίσκεψη στην Αθήνα των εκπροσώπων ΔΝΤ – ΕΕ είναι η ευθεία απειλή που διατύπωσαν πως η επόμενη επίσκεψή τους, που θα έχει ως στόχο να δοθεί το πράσινο φως για την εκταμίευση της τέταρτης δόσης του δανείου ύψους 15 δισ. ευρώ στα τέλη Φεβρουαρίου, δεν θα είναι και τόσο ρόδινη. Απαίτησαν, με άλλα λόγια, «βαθιές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις» εκβιάζοντας ότι αλλιώς δεν θα δοθούν τα χρήματα και θα διακοπεί ο δανεισμός! «Τέρμα τα χαϊδέματα» ήταν το μήνυμά τους, προκαλώντας ρίγη στον κάθε εργαζόμενο στη σκέψη του τι έρχεται από ‘δω και πέρα, αν θεωρηθούν «χάδια» τα μέτρα που έχουν ήδη εφαρμοστεί. Απώτερο ζητούμενο των νέων μέτρων που απαιτούν ΔΝΤ – ΕΕ είναι η μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος από τα 17 δισ. ευρώ στο τέλος του 2011 στα 6,4 δις. στο τέλος του 2014. Αυτός ο στόχος μάλιστα πρέπει να υλοποιηθεί αφού τα εύκολα σχετικά μέτρα όπως ήταν για παράδειγμα η μείωση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων και η αύξηση των έμμεσων φόρων, εφαρμόστηκαν. Τα νέα μέτρα που θα επιβληθούν για να μειωθεί το έλλειμμα στο 3%, κατ’ εφαρμογή των οδηγιών ΔΝΤ – ΕΕ, θα περιληφθούν με κάθε λεπτομέρεια στο «μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στρατηγικό πλαίσιο 2012 – 2014» που θα καταρτίσει το υπουργείο Οικονομικών μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2011 για να ψηφιστεί από τη Βουλή μέχρι τον Ιούνιο. Στόχος θα είναι τα δρακόντεια μέτρα λιτότητας να μην εμφανίζονται ως προϊόν της οικονομικής χούντας ΠΑΣΟΚ – ΔΝΤ – ΕΕ, όπως πραγματικά είναι, αλλά ότι χαίρουν μιας τυπικής νομιμοποίησης έστω και από το (παντελώς ανυπόληπτο στην κοινωνία) καθαρτήριο της Βουλής. 

• Κλείσιμο κρατικών νοσοκομείων για να μειωθούν οι δαπάνες για την υγεία, νέο ασφαλιστικό για να μειωθούν οι κρατικές επιχορηγήσεις και ριζική ανατροπή του πλαισίου λειτουργίας των ΔΕΚΟ, στην κατεύθυνση εξαφάνισης των ελλειμμάτων τους, προβλέπει το Μνημόνιο Νο 3 που υπέγραψε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με ΔΝΤ – ΕΕ, εγκαινιάζοντας έναν επιπλέον γύρο λιτότητας, ακόμη πιο αιματηρό για τους εργαζόμενους.
• Υπό την απειλή της διακοπής των χρηματοδοτήσεων θα ζητούν συναίνεση για τα νέα μέτρα

Η βιασύνη και το πάθος του Γ. Παπανδρέου να υλοποιήσει στο ακέραιο τα μέτρα που ζήτησαν ΔΝΤ – ΕΕ δεν κρύβουν τους τριγμούς που έχουν δημιουργηθεί στο εσωτερικό της κυβέρνησης και εμφανίστηκαν με δύο αφορμές: Τη διαφοροποίηση της Λ. Κατσέλη για τα εργασιακά με αφορμή το άρθρο της στο Βήμα την προηγούμενη Κυριακή (που φυσικά δεν παραγράφει τις εγκληματικές πολιτικές ευθύνες της για την στήριξη που παρέχει σε αυτή την πολιτική) και την επίσημη δυσφορία του Ντομινίκ Στρος Καν, όπως αποκάλυψε ο ανταποκριτής του Μέγκα στην Ουάσινγκτον Μιχ. Ιγνατίου, για πέντε υπουργούς της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου. Πρόκειται ειδικότερα για πέντε μέλη της κυβέρνησης που δεν διαπερνώνται από την ηρωική προθυμία για παράδειγμα που διακατέχει τους Γιώργο Παπακωνσταντίνου, Ανδρέα Λοβέρδο, ή τον ομοϊδεάτη τους… Νέστορα Μάτσα, προδότη της Κατοχής στις ελληνικές ταινίες που αναφωνούσε «οι Γερμανοί θέλουν το καλό μας!». Ας ελπίσουμε η απάντηση του Γιωργάκη να μην αποδειχθεί ίδια με την αντίδραση του εκπροσώπου της Σενεγάλης σε μια αντίστοιχη περίπτωση η οποία αναφέρεται στο βιβλίο της Νορίνα Χερτζ, Η βόμβα του παγκόσμιου χρέους (εκδ. Κριτική): «Πες μου ποιοι είναι και θα απολυθούν αμέσως»! Το προσεχές διάστημα θα μάθουμε αν η Ελλάδα είναι η Σενεγάλη του Βορρά…

Αυτό ωστόσο που δεν επιδέχεται καμίας αμφισβήτησης είναι ο κατεπείγον χαρακτήρας που αποκτά η προώθηση των αντιλαϊκών μέτρων από την κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου, στο πλαίσιο του Μνημονίου Νο 3, το οποίο ο Θόδωρος Πάγκαλος χαρακτήρισε «ευτυχία για τον τόπο» σε ομιλία του στη Λέσχη Επιχειρηματικότητας την εβδομάδα που πέρασε. Πρόκειται ειδικότερα για οκτώ μέτρα που ισοδυναμούν με κοινωνικό όλεθρο, με τη χειρότερη κοινωνική οπισθοδρόμηση που έχει ποτέ επιχειρηθεί στην Ελλάδα.

Το πρώτο μέτωπο που θα ανοίξει (μετά τις αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις που αναλύονται στις σελίδες 12-13) θα είναι το μέτωπο στην υγεία. ΔΝΤ – ΕΕ και ΠΑΣΟΚοι είναι αποφασισμένοι να κλείσουν νοσοκομεία! Να βάλουν λουκέτα όχι μόνο σε περιφερειακά νοσοκομεία που χρόνια τώρα υπολειτουργούν, λόγω έλλειψης προσωπικού και εξοπλισμού, αλλά ακόμη και σε μεγάλα νοσοκομεία της Αθήνας, όπως ακριβώς συνέβη πέρυσι στη Βουλγαρία. Διαφορετικά, με ποσοτικές, βήμα – βήμα επιδεινώσεις των παρεχόμενων υπηρεσιών δεν είναι δυνατό να μειωθούν οι δαπάνες για την υγεία κατά ένα τρίτο! Σωστά διαβάσατε. Αυτό που ζητούν ΔΝΤ και ΕΕ είναι οι δαπάνες για την υγεία να μειωθούν από 6% του ΑΕΠ που είναι ως σήμερα στο 4%, μείωση που ισοδυναμεί με περικοπές της τάξης των 9 δισ. ευρώ! Να αναφερθεί δε ότι ήδη ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2011 μειώνει τις δαπάνες για τα νοσοκομεία από 2,9 δισ. σε 2,1 δισ. ευρώ. Οι δηλώσεις των εκπροσώπων ΔΝΤ – ΕΕ και ιδιαίτερα του Πολ Τόμσεν δεν επέτρεψαν κανένα περιθώριο παρερμηνειών, καθώς στη συνέντευξη Τύπου άφησε ανοιχτό ακόμη και το ενδεχόμενο των συγχωνεύσεων που τι άλλο σημαίνει, πέρα από κλείσιμο κάποιων νοσοκομείων… Μαζί με το λουκέτο σε μεγάλα νοσοκομεία της Αθήνας, που θα οδηγήσει τους εργαζόμενους να πεθαίνουν αβοήθητοι και μόνοι στα σπίτια τους, η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να αυξήσει το εισιτήριο στα νοσοκομεία από τα 3 ευρώ στα 10, να περιορίσει ακόμη περισσότερο τα φάρμακα που χορηγούν τα νοσοκομεία και τα ασφαλιστικά ταμεία και να δημιουργήσει ένα πλαίσιο ασφυκτικών ελέγχων με την τοποθέτηση εσωτερικών ελεγκτών, που στο στόχαστρό τους θα έχουν την περικοπή κάθε προμήθειας και δαπάνης η οποία θα υπερβαίνει τα έσοδα ή τον αρχικό προϋπολογισμό. Κι αυτό ανεξαρτήτως των συνεπειών στο επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών. Αν περάσουν αυτά τα μέτρα ακόμη και τα σημερινά νοσοκομεία, που τελούν υπό διάλυση, θα φαντάζουν παράδεισος των κοινωνικών παροχών και του πιο γαλαντόμου κράτους πρόνοιας!

Συνυφασμένες με τις προηγούμενες είναι και οι αλλαγές που ετοιμάζονται στο ασφαλιστικό. Ειδικότερα μέχρι το τέλος του έτους αναμένονται οι αναλογιστικές μελέτες που προβλέπονταν στον αντι-ασφαλιστικό νόμο Λοβέρδου για τα ταμεία ΙΚΑ, ΟΓΑ, Δημοσίου και ΟΑΕΕ ενώ στο πρώτο τρίμηνο του 2011 θα έχουν ολοκληρωθεί αντίστοιχες μελέτες για τα επικουρικά ταμεία. Με βάση τα ευρήματα των μελετών θεωρείται βέβαιο ότι ένα νέο αντι-ασφαλιστικό νομοσχέδιο είναι προ των πυλών. Στις βασικές του διατάξεις θα περιλαμβάνεται η μείωση των συντάξεων, η αύξηση των ορίων ηλικίας και των εισφορών. Είναι η δεύτερη άρνηση – που ισούται με άρνηση εις το τετράγωνο και όχι άρνηση της άρνησης – των τριών δεσμεύσεων του παπατζή Παπανδρέου από το βήμα της ΔΕΘ τον Σεπτέμβρη του 2009. Χώρια αυτών, το πρώτο εξάμηνο του 2011, όπως ρητά αναφέρεται στο Μνημόνιο Νο 2, πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η μείωση των επαγγελμάτων που υπάγονται στη λίστα των Βαρέων και Ανθυγιεινών. Στόχος των αλλαγών, που θα γίνουν με την επίκληση της ανάγκης εκσυγχρονισμού της λίστας, θα είναι οι υπαγόμενοι στις σχετικές ευνοϊκές διατάξεις να μην υπερβαίνουν το 10% του εργατικού δυναμικού. Αυτό σημαίνει ότι από τους 700.000 που περιλαμβάνονταν ως τώρα στη λίστα θα απομακρυνθούν οι 200.000, σχεδόν ο ένας στους τρεις!

Το τρίτο μέτωπο των αλλαγών αφορά τις ΔΕΚΟ (όπου οι τροϊκανοί διαπίστωσαν «μεγάλη σπατάλη») με άμεσο στόχο να καταστούν κερδοφόρες για να πάψουν να επιβαρύνουν το προϋπολογισμό. Μόνο που αυτό θα σημάνει την διάλυσή τους ή την μετατροπή των υπηρεσιών τους σε απαγορευμένη ζώνη για τους εργαζόμενους λόγω αύξησης των τελών χρήσης τους, όπως θα συμβεί για παράδειγμα με τις δημόσιες συγκοινωνίες, το εισιτήριο των οποίων θα αυξηθεί πιθανά και στο 1,5 ευρώ, ενώ πολλά δρομολόγια θα κοπούν. Η κυβέρνηση εντός του πρώτου τριμήνου του 2011 θα δώσει στη δημοσιότητα ένα πλήρες σχέδιο για την μείωση των δαπανών τους κατά 800 εκ. ευρώ.

Το τέταρτο μέτωπο αλλαγών έχει ως επίκεντρο τους δημόσιους υπαλλήλους και αφορά μείωση των μισθών τους και πάγωμα των προσλήψεων. Βέβαιη θεωρείται ακόμη και η κατάργηση της αρχής 1 πρόσληψη ανά 5 αποχωρήσεις, βάση της οποίας φέτος που αναμένονται 40.000 συνταξιοδοτήσεις έπρεπε να γίνουν 8.000 προσλήψεις. Στην πραγματικότητα αυτές θα είναι ελάχιστες λόγω του ότι μέρος τους θα καλυφθεί από μετατάξεις εργαζομένων στις ΔΕΚΟ ακόμη και στον στενό δημόσιο τομέα. Συνυπολογίζοντας την ένταξη στο δημόσιο και τις θέσεις που καταλαμβάνουν αστυνομικοί και στρατιωτικοί που αποφοιτούν από τις σχετικές σχολές κάθε χρόνο, εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι προσλήψεις σε θέσεις εργασίας υψηλής κοινωνικής χρησιμότητας όπως σε σχολεία ή νοσοκομεία θα είναι αμελητέες ή απλώς ανύπαρκτες.

Το πέμπτο μέτρο αφορά παρεμβάσεις στον φορολογικό μηχανισμό με σκοπό την αύξηση των φορολογικών εσόδων. Η κυβέρνηση με δύο νομοσχέδια που θα κατατεθούν τον Δεκέμβρη θα ανοίξει το δρόμο για να ολοκληρώνονται οι φορολογικές δίκες με διαδικασίες – εξπρές, με αποτέλεσμα στοιχειώδεις εγγυήσεις προς όφελος των φορολογουμένων να παραπεμφθούν στις ελληνικές καλένδες για λόγους χρόνου. Έτσι, όπως ακριβώς και με το fast track που στο όνομα της επιτάχυνσης όσων διαδικασιών ελέγχου επιβάλει η περιβαλλοντική, εργασιακή κ.α. νομοθεσία επιβλήθηκε η παράκαμψή τους – επί το κομψότερο – και η βίαιη καταστρατήγησή τους στην πράξη, στην περίπτωση της φορολογικής δικαιοσύνης αυτό που επιβάλλεται είναι η κατάργηση θεμελιωδών κανόνων απονομής δικαιοσύνης. Στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης των υπηρεσιών του υπουργείου Οικονομικών θα ανακοινωθεί επίσης η κατάργηση 100 εφοριών που θα ανοίξει το δρόμο για την παράδοση σημαντικού μέρους του έργου τους στις πολυεθνικές ιδιωτικές ελεγκτικές εταιρείες. Είναι αυτές οι εταιρείες που δεν έβρισκαν κανένα ψεγάδι και υπέγραφαν εν λευκώ τις λογιστικές καταστάσεις τραπεζών και επενδυτικών εταιρειών που χρεοκόπησαν το 2008 και το 2009. Στην Ελλάδα όμως, αντίθετα με ότι συμβαίνει στην βαθιά διεφθαρμένη Εσπερία των χαλαρών συναλλακτικών ηθών, οι ελεγκτικές εταιρείες αποτελούν εγγυητές της χρηστής διαχείρισης και της διαφάνειας, λόγω πολύ πιθανά του αδέκαστου χαρακτήρα των ανωτάτων κυβερνητικών αξιωματούχων που παίρνουν τις σχετικές αποφάσεις…

Το έκτο μέτρο που θα προωθηθεί αφορά ένα πανηγύρι ιδιωτικοποιήσεων που υπολογίζεται πως θα αποδώσει στα δημόσια ταμεία 1 δισ. το 2011 και 7 δισ. μέχρι το 2013. Στην κατεύθυνση του ξεπουλήματος το δεύτερο τρίμηνο του 2011 η κυβέρνηση θα προχωρήσει στην απογραφή της δημόσιας περιουσίας. Άμα δεν ξέρουν τι έχουν, πώς θα πουλήσουν; Προτεραιότητα πάντως έχει η ιδιωτικοποίηση της αγοράς ενέργειας που θα προωθηθεί με συγκεκριμένο σχέδιο δράσης που αναμένεται να δοθεί στη δημοσιότητα μέχρι το τέλος του χρόνου.

• ΔΝΤ – ΕΕ – ΠΑΣΟΚ: Όλα για τους τραπεζίτες!
• ΝΕΑ ΠΕΔΙΑ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ «ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΚΛΕΙΣΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ»

Το έβδομο μέτρο με βάση τις ανακοινώσεις του υπουργού Οικονομικών (ο οποίος διεκδικεί με το σπαθί του πλέον μια θέση μεταφραστή των εκπροσώπων ΔΝΤ – ΕΕ όταν θα φύγει με τις κλωτσιές από την Ελλάδα) αφορά το λεγόμενο άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, που θα στοχεύει δικηγόρους, συμβολαιογράφους, φαρμακοποιούς, μηχανικούς – αρχιτέκτονες και ορκωτούς λογιστές. Στόχος είναι να διευκολυνθεί η παρέμβαση του μεγάλου κεφαλαίου και δη του πολυεθνικού στο κάθε επάγγελμα, μέσω της ίδρυσης ανωνύμων εταιρειών, και η σύνθλιψη των μικροαστικών αντίστοιχων συμφερόντων που διασφάλιζαν την θέση τους μέσω πλήθους κανονιστικών ρυθμίσεων, σχετικά με το ύψος των αμοιβών, τους όρους πρόσβασης στο επάγγελμα, κ.α. Χαμένοι ωστόσο δεν θα βρεθούν μόνο οι μικροαστοί που θα αποχαιρετίσουν τα μέτρα προστασίας από τον ανταγωνισμό τους με το μεγάλο κεφάλαιο, αλλά και οι εργαζόμενοι που θα δουν τις τιμές των υπηρεσιών τους να απογειώνονται και το επίπεδο των υπηρεσιών να οδηγείται στο ναδίρ ή να εναπόκειται σε υπόγειες και αδιαφανείς μεθοδεύσεις, όπως συνέβη για παράδειγμα σε οποιαδήποτε αγορά είχαμε την «τύχη» να απελευθερωθεί (βλέπε ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες).

Το τελευταίο και όγδοο μέτρο το οποίο ιεράρχησε η τρόικα ΔΝΤ – ΕΕ – ΠΑΣΟΚ είναι και το πιο αποκαλυπτικό σε ό,τι αφορά τα συμφέροντα τα οποία εκπροσωπούν. Αυτοί λοιπόν που δεν διστάζουν να επιβάλουν την απόλυση ακόμη και 25.000 εργαζομένων(!) με σύμβαση ορισμένου χρόνου στις ΔΕΚΟ για να μειωθούν τα ελλείμματα, δεν δίστασαν να επαινέσουν την πρωτοβουλία της κυβέρνησης να θέσει στη διάθεση των τραπεζιτών 25 δισ. ευρώ τον Αύγουστο υποστηρίζοντας ότι έτσι ενισχύεται η ρευστότητα τους, που ως γνωστό είναι το μέγιστο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας… Ειδικότερα για τις τράπεζες ο Γ. Παπακωνσταντίνου προανήγγειλε την αναδιάρθρωση της ΑΤΕ και τον λειτουργικό διαχωρισμό του Ταμείου και Παρακαταθηκών και Δανείων. Με την πάροδο του χρόνου πάντως αυξάνεται το ενδιαφέρον για τις προθέσεις τους σε ό,τι αφορά τον τραπεζικό τομέα, δεδομένου ότι φαίνεται να εγκαταλείπονται σχέδια διαμελισμού και άλωσης των εγχωρίων τραπεζών από αμερικανικές όπως προκρίθηκαν οπουδήποτε αλλού πέρασε το ΔΝΤ, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το Μεξικό όπου το 82% του τομέα του ελέγχεται από το εξωτερικό. Σε αυτή την απόφαση συνέβαλλε καθοριστικά τόσο το ξεφούσκωμα της καταναλωτικής πίστης, που εξαλείφει το σημαντικότερο κίνητρο τραπεζικής επέκτασης, όσο και οι ζημιές που καταγράφουν στην σφύζουσα ιδιαιτεροτήτων ελληνική αγορά ξένες τράπεζες πουν προχώρησαν σε εξαγορές όπως η Credit Agricole της Εμπορικής και η Societe Generale της Γενικής.

Σε αυτό το φόντο όχι μόνο η απροθυμία της κυβέρνησης να στηρίξει τις εναπομείνασες δημόσιες τράπεζες αλλά και η συνειδητή υπονόμευσή τους, όπως κάνει για παράδειγμα με την Αγροτική, συνιστά πολιτικό σκάνδαλο.

•  ΕΞΟΔΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩ
• Έλεγχος και διαγραφή του δημόσιου χρέους

Κατά τη συνέντευξη Τύπου οι εκπρόσωποι του ΔΝΤ και της ΕΕ δεν έκρυψαν την ύπαρξη σχεδίων αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους. «Η Ελλάδα θα επιστρέψει στις αγορές για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, όμως υπάρχουν εναλλακτικές δυνατότητες όπως η επιμήκυνση του χρόνου δανεισμού και η αναχρηματοδότηση των δανείων», ήταν τα λόγια του εκπροσώπου του ΔΝΤ, Π. Τόμσεν, τα οποία αργότερα επιβεβαίωσε και ο καλύτερός τους φίλος στην Αθήνα, Γ. Παπακωνσταντίνου. Η αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους, που ως αντίτιμο θα έχει την διαιώνιση της πιο σκληρής λιτότητας, επιβάλλεται από την αδυναμία του ελληνικού δημοσίου να εξυπηρετήσει τις υποχρεώσεις αποπληρωμής που ανέλαβε με την υπογραφή του Μνημονίου. Οι εξελίξεις ωστόσο επιταχύνονται, με κίνδυνο να αποκτήσουν ανεξέλεγκτο χαρακτήρα το πρώτο τρίμηνο του νέου έτους, λόγω των γερμανικών σχεδίων «ελεγχόμενης χρεοκοπίας» τα οποία αποκάλυψε το γερμανικό περιοδικό Spiegel αρχές της εβδομάδας. Πέραν των όσων ήδη γνωρίζαμε για την ενσωμάτωση «ρήτρας χρεοκοπίας» στα ομόλογα των υπερχρεωμένων χωρών βάση της οποίας οι αγοραστές τους θα αναλαμβάνουν το κόστος πιθανού «κουρέματος» (και το οποίο θα εκτινάξει τα επιτόκια δανεισμού οδηγώντας σε ευρωζώνη δύο ταχυτήτων) η νεότερη αποκάλυψη αφορά το χρόνο υλοποίησης αυτών των μλετρων. Συγκεκριμένα, ότι ο όρος θα ενσωματωθεί από τις εκδόσεις του 2011 κιόλας και όχι από το 2013 όπως αρχικά είχε δηλωθεί! Πρόκειται για εξέλιξη που προκαλεί πανικό στην κυβέρνηση καθώς ο κίνδυνος να πεταχτεί έξω από τη ζώνη του ευρώ δεν αφορά το μακρινό μέλλον, ούτε θα τον διαχειριστεί κάποια επόμενη κυβέρνηση. Αντίθετα είναι θέμα των επόμενων μηνών. Η αποφασιστικότητα μάλιστα με την οποία η Γερμανία πιέζει την μια χώρα μετά την άλλη από την περιφέρεια της ευρωζώνης να οδηγηθεί στον «μηχανισμό διάσωσης» δημιουργώντας ντε φάκτο μια β’ εθνική στην ευρωζώνη, δείχνει την απροθυμία της να συνεργαστεί στην κατεύθυνση εφαρμογής συναινετικών λύσεων για την ευρωζώνη, όπως συνέβαινε όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Σε αυτό το πλαίσιο, όπου χρέος και νομισματική πολιτική μπαίνουν ξανά στο τραπέζι υπό το βάρος των αντιθέσεων της αστικής πολιτικής, οι εργαζόμενοι πρέπει άμεσα να προβάλλουν δύο αιτήματα: έξοδο από ευρώ και ΕΕ και διαγραφή του δημόσιου χρέους ως στόχων που διευκολύνουν την λαϊκή πάλη στην κατεύθυνση απόσπασης φιλολαϊκών κατακτήσεων και απόκρουσης – ανατροπής της σημερινής ταξικής πολιτικής και όχι σταθεροποίησής της σε ένα νέο αντιλαϊκό σημείο. Η ιεράρχηση αυτή πρέπει να γίνει σε αντίθεση με την παραλυτική, κοσμοπολίτικη ευρωλαγνεία του Συνασπισμού που κοντεύει να γίνει ο τελευταίος υπέρμαχος του ευρώ και την παραπομπή από το ΚΚΕ όλων των αιτημάτων προς επίλυση στην λαϊκή εξουσία, που στην πράξη το οδηγούν να εγκαταλείπει την πάλη κατά της ΕΕ.

Πολύτιμη βοήθεια στην πάλη για τη διαγραφή του δημοσίου χρέους μπορεί να προσφέρει το αίτημα λογιστικού ελέγχου. Να ανοίξουν δηλαδή τα βιβλία του Γενικού Λογιστηρίου του κράτους και του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους ώστε ο ελληνικός λαός να μάθει επακριβώς τι χρωστάει, σε ποιόν και υπό ποιους όρους. Δεν είναι δυνατό να έχει πρόσβαση ακόμη και η Goldman Sachs στο δημόσιο χρέος, πηγή της μεγαλύτερης αφαίμαξης των δημοσίων εσόδων, αλλά την ίδια ώρα να παραμένει μαύρο κουτί για τους εργαζόμενους. Μια τέτοια διαδικασία θα δώσει επιχειρήματα και ευρύτερη νομιμοποίηση στο αίτημα διαγραφής ή παραγραφής μεγάλου μέρους του χρέους και ιδιαίτερα εκείνου του τμήματος που είναι προϊόν ρεμούλας ή εξυπηρέτησης αναγκών άσχετων με τις λαϊκές, όπως για παράδειγμα των ιμπεριαλιστικών, πολεμικών σχεδίων του ΝΑΤΟ και των Αμερικάνων.

Γερμανική τορπίλη στην Ιρλανδική οικονομία (Επίκαιρα, 18-24/11/2010)

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο δολοφόνος παραμένει, πρώτος – πρώτος μάλιστα, στο πλήθος παρατηρώντας το πτώμα. Είναι η πρώτη φορά όμως που συνεχίζει να κρατάει την καπνισμένη κάνη, όλοι τον αναγνωρίζουν και όλοι συνεχίζουν αμέριμνοι να σχολιάζουν τη δολοφονία και τις αδυναμίες του θανόντα!

Ο κατά συρροή δολοφόνος δεν είναι άλλος από την Γερμανία και το πτώμα αυτή τη φορά ανήκει στην Ιρλανδία.

Ο (ξεδοντιασμένος πλέον) κέλτικος τίγρης κατέλαβε για μια ακόμη φορά τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων την προηγούμενη εβδομάδα με αφορμή την άνοδο των επιτοκίων διαπραγμάτευσης των 10ετών κρατικών ομολόγων του την Πέμπτη 11 Νοέμβρη σε επίπεδα ρεκόρ, στο 9,24%, που δεν είχαν παρατηρηθεί ποτέ άλλοτε όσα χρόνια η Ιρλανδία βρίσκεται στη ζώνη του ευρώ. Το ίδιο ακριβώς σημειώθηκε την ίδια μέρα επίσης με τα ισπανικά, τα ιταλικά και τα πορτογαλικά ομόλογα! Άνοδος των επιτοκίων διαπραγμάτευσής τους σε ύψη ρεκόρ, ταυτόχρονη πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ έναντι του δολαρίου, λόγω των ανησυχιών για τη συνοχή της ευρωζώνης, και όργιο κάθε άλλο παρά αβάσιμων φημών ότι η Ιρλανδία ετοιμάζεται να ακολουθήσει τον πύρινο δρόμο της Ελλάδας προσφεύγοντας στον μηχανισμό στήριξης Βρυξελλών και ΔΝΤ.

Ευρωζώνη δύο ταχυτήτων

Το κρίσιμο ερώτημα όμως αφορά την αιτία που προκάλεσε αυτή τη φορά την άνοδο των επιτοκίων. Πίσω από την εκρηκτική αύξηση των επιτοκίων στη δευτερογενή αγορά ήταν το Βερολίνο! Οι Γερμανοί είναι οι ηθικοί αυτουργοί για την αναζωπύρωση της κρίσης χρέους της ευρωζώνης, την ώθηση των περιφερειακών χωρών της στο χείλος της καταστροφής και την δημιουργία μιας ευρωζώνης δύο ταχυτήτων! Τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους. Το προηγούμενο Σαββατοκύριακο 6-7 Νοέμβρη, όταν η Ελλάδα ζούσε τον πυρετό του πρώτου γύρου των περιφερειακών εκλογών, μιλώντας ο γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, στο εβδομαδιαίο πολιτικό περιοδικό Der Spiegel έκανε για πρώτη φορά γνωστές ορισμένες διευκρινιστικές λεπτομέρειες σχετικά με το γερμανικό σχέδιο «ελεγχόμενης χρεοκοπίας» που θα αποφασιστεί (θα επικυρωθεί καλύτερα) τον Δεκέμβρη στη Σύνοδο Κορυφής των 27 ηγετών της ΕΕ. Ειδικότερα μιλούσε για μια διαδικασία δύο σταδίων. Το πρώτο στάδιο το γνωρίσαμε καλά στην Ελλάδα. Προβλέπει την επιβολή αιματηρών μέτρων λιτότητας. Το δεύτερο στάδιο περιλαμβάνει την αναδιάρθρωση του χρέους με την υποτίμηση μέρους της αξίας των ομολόγων που έχουν εκδοθεί και η οποία θα βαρύνει τους πιστωτές. Οι κάτοχοι δηλαδή των ομολόγων θα χάνουν ένα εκ των προτέρων γνωστό ποσοστό της ονομαστικής αξίας τους και ως αντάλλαγμα ο εκδότης θα τους εγγυάται την αποπληρωμή του υπολοίπου. Ο γερμανός υπουργός μάλιστα για να καθησυχάσει τις αγορές τόνισε ότι η συγκεκριμένη πρόβλεψη, η «ρήτρα χρεοκοπίας» θα περιληφθεί στις εκδόσεις που θα γίνουν μετά το 2013. Δεν επηρεάζεται επομένως η αξία των ομολόγων που είναι ήδη σε κυκλοφορία, με βάση τους δικούς τους ισχυρισμούς, πάντα. Επομένως κατά τον γερμανό υπουργό δεν γεννάται λόγος ανησυχίας σήμερα.

Αυτοεκπληρούμενη προφητεία η άνοδος των επιτοκίων

Στην πράξη έγινε το εντελώς αντίθετο που ήταν και το αναμενόμενο: η γερμανική δήλωση οδήγησε σε έκρηξη το κόστος δανεισμού και τα επιτόκια. Συγκεκριμένα, αμέσως μετά την σχετική δήλωση το βρετανικό γραφείο συμψηφισμού πράξεων επί ομολόγων LCH.Clearnet, που κατέχει ηγετική θέση στον κλάδο, απαίτησε από τράπεζες και θεσμικούς επενδυτές που ήθελαν να χρησιμοποιήσουν ιρλανδικά ομόλογα ως «καλύμματα» σε πράξεις επαναγοράς για άντληση ρευστού την πληρωμή ενός επιπλέον περιθωρίου ύψους 15%! Αυτή η απαίτηση προκάλεσε κύμα μαζικών πωλήσεων στα ιρλανδικά ομόλογα. Δηλαδή, πολύ πριν οριστικοποιηθεί η πρόταση της Γερμανίας, η αγορά ήδη προσδιόρισε το επιπλέον ασφάλιστρο κινδύνου για τα ιρλανδικά ομόλογα στο 15% τινάζοντας την αγορά στον αέρα και οδηγώντας την Ιρλανδία στο χείλος της καταστροφής. Καθόλου τυχαίο δεν είναι πως οι διαβεβαιώσεις που ακολούθησαν από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μανουέλ Μπαρόζο, ότι αν η Ιρλανδία ζητήσει στήριξη υφίστανται διαδικασίες να την υποστηρίξουν, έπεσαν στο κενό, δεν μπόρεσαν δηλαδή να οδηγήσουν σε αποκλιμάκωση τα επιτόκια. Εξ ίσου άσφαιρες αποδείχθηκαν και οι διαβεβαιώσεις του ιρλανδού υπουργού Οικονομικών ότι μέχρι τον Ιούλιο του 2011 η Ιρλανδία δεν αντιμετωπίζει χρηματοδοτικές ανάγκες, δεν έχει επομένως ανάγκη προσφυγής στις αγορές. Το πρόβλημα δεν υπήρχε στο Δουβλίνο, αλλά στο Βερολίνο! Η αντίδραση των αγορών προκλήθηκε από το ερέθισμα που δέχτηκαν από τα γερμανικά εμπρηστικά στο περιεχόμενό τους σχέδια και όχι από κάποια εξέλιξη που σχετίζεται με την ιρλανδική οικονομία.

Τα παραπάνω, πέρα για πέρα οφθαλμοφανή, διατυπώθηκαν ωμά και στον διεθνή Τύπο. Δήλωνε για παράδειγμα ευρωπαίος πολιτικός στους Financial Times που δεν αποκάλυπταν το όνομα του στις 9 Νοέμβρη, δύο μέρες δηλαδή πριν κορυφωθεί η αύξηση των επιτοκίων: «Είναι εμφανές ότι τα πράγματα έχουν επιδεινωθεί από την 29^η Οκτώβρη (σ.σ. ημέρα ολοκλήρωσης της συνόδου κορυφής της ΕΕ). Δεν είμαι σίγουρος για το κατά πόσο έχουν γίνει εξ ολοκλήρου κατανοητές οι επιπτώσεις των γερμανικών θέσεων. Ανοίγουν την πόρτα στους βραχυπρόθεσμους επενδυτές να πραγματοποιήσουν μια πραγματική δολοφονία»! Το ίδιο υποστήριζε επίσης στους Financial Times δύο μέρες μετά διακεκριμένος αρθρογράφος τους: «Δυστυχώς για το Δουβλίνο η Γερμανία έκανε σαμποτάζ στη μηχανή του χρήματος, επιμένοντας οι μελλοντικές χρεοκοπίες να επιφέρουν απώλειες στους κατόχους ομολόγων. Τίποτε ακόμη δεν έχει κριθεί και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ασκεί πιέσεις κατά του Βερολίνου. Αλλά οι κάτοχοι ομολόγων δικαιολογημένα ανησυχούν. Αν η Γερμανία κάνει το δικό της, τότε τα αυτόματα κουρέματα θα γίνουν αυτο-εκπληρούμενες προφητείες: κλυδωνιζόμενα κράτη που ζητούν δανεικά θα γίνονται στόχος επιθέσεων από βραχυπρόθεσμους πωλητές που θα εξασφαλίζουν κέρδη όταν το κράτος στοχεύει να χρεοκοπήσει»!

Επιταχύνεται η αναδιάρθρωση χρέους

Τα συμπεράσματα εξάγονται σχεδόν αυτόματα. Η διαδικασία «ελεγχόμενης χρεοκοπίας» που επιχειρεί να θεσπίσει η Γερμανία δεν αφορά το 2013, όταν λήγει η ισχύς του υπάρχοντος μηχανισμού που δημιουργήθηκε τον Μάιο, όπως δηλώνουν οι εκπρόσωποι της ΕΕ και πολύ πιθανό τυπικά να αναφερθεί στο κείμενο των αποφάσεων. Οι σχετικές διαβεβαιώσεις του Σόιμπλε και της Μέρκελ, με βάση τις οποίες δεν τίθεται ζήτημα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους το αμέσως επόμενο διάστημα, αποδείχτηκαν ήδη κενό γράμμα. Η υπογραφή των διατάξεων τον Δεκέμβρη θα επιταχύνει με ρυθμό απρόβλεπτο τις εξελίξεις οξύνοντας άμεσα τα προβλήματα χρηματοδότησης των δανειακών αναγκών των υπερχρεωμένων κρατών-μελών της ευρωζώνης και φέρνοντας πολύ κοντά το ενδεχόμενο της χρεοκοπίας, δηλαδή αναδιάρθρωσης του χρέους με ευθύνη των τραπεζών. Το άμεσο αποτέλεσμα της ρήτρας χρεοκοπίας που θα ενσωματώσει η ίδια η αγορά με τους δικούς της ληστρικούς όρους στα ομόλογα των υπερχρεωμένων χωρών θα είναι η εκτίναξη των επιτοκίων στα επίπεδα που βρίσκονταν πριν την ένταξη στο ευρώ. Με τη μία επομένως εξανεμίζεται ένα σημαντικότατο, αν όχι το μοναδικό, όφελος από την υιοθέτηση του κοινού νομίσματος: τα φθηνά επιτόκια. Άλλωστε, η μείωσή τους δεν ήταν το ισχυρότερο επιχείρημα του Κώστα Σημίτη το 2000 όταν πρόβαλε την ένταξη στην ευρωζώνη ως το μαγικό ραβδί που θα λύσει όλα τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας; Τώρα ποιο θα είναι το θέλγητρο που θα καθιστά συμφέρουσα την παραμονή στην ευρωζώνη και την ΕΕ, όταν αποδεικνύεται παράγοντας επιδείνωσης των οικονομικών αντιθέσεων και ανισορροπιών;

Νέο πρόγραμμα λιτότητας

Επιστρέφοντας στην Ιρλανδία, εντύπωση επίσης προκαλεί, πέραν της ανοχής που έχουν εξασφαλίσει οι κατά συρροή γερμανοί «οικονομικοί δολοφόνοι», και η κατάφωρη κοινωνική αδικία που συντελείται στο εσωτερικό της Ιρλανδίας. Αν αφορμή για την τελευταία αύξηση των επιτοκίων δανεισμού αποτέλεσαν τα αυτοκρατορικά σχέδια της Γερμανίας που επιχειρεί να αλώσει την Ευρώπη με όχημα το ευρώ, η αιτία των δημοσιονομικών της ανισορροπιών βρίσκεται στις τράπεζες. Το έχουμε ξαναγράψει: Το δημόσιο χρέος της Ιρλανδία το 2007 κυμαινόταν στο 28% του ΑΕΠ, το 2008 στο 37% και πέρυσι, το 2009, έφθασε στο 58%. Η αιτία πίσω από τον διπλασιασμό του σε δύο χρόνια εντοπίζεται στην απόφαση της ιρλανδικής κυβέρνησης τον Σεπτέμβρη του 2008 να εγγυηθεί την βιωσιμότητα όλων των τραπεζών. Μια απόφαση που στοίχισε στην Ιρλανδία των 4,5 εκ. ανθρώπων με ένα ΑΕΠ που έχει συρρικνωθεί στα 160 δις. ευρώ (από 190 δις. πέρυσι) τουλάχιστον 72 δις. και την μετατροπή του δημοσιονομικού πλεονάσματος ύψους 27% του ΑΕΠ σε έλλειμμα ύψους 32%! Καμία άλλη χώρα της ευρωζώνης δεν εμφανίζει σήμερα τόσο υψηλό έλλειμμα. Εξ ολοκλήρου δε οφείλεται στον τραπεζικό τομέα και δη σε μία συγκεκριμένη τράπεζα, την Anglo Irish Bank, που αποδεικνύεται μαύρη τρύπα με κάθε πρόγραμμα αναπλήρωσης κεφαλαίου της να το υποδέχεται νέα ανακοίνωση για αυξημένες επισφάλειες και νέες παραγραφές μη εξυπηρετούμενων δανείων που καθιστούν αναγκαίο ένα νέο πρόγραμμα αναπλήρωσης κεφαλαίου. Ενώ λοιπόν οι τράπεζες βούλιαξαν τα δημόσια οικονομικά, το κόστος μεταφέρεται στους φορολογούμενους. Ούτε ένα, ούτε δύο, αλλά τρία προγράμματα λιτότητας έχουν επιβληθεί μέχρι στιγμής και είναι στα σκαριά και τέταρτο, ύψους 15 δις. ευρώ, το οποίο θα ανακοινωθεί από μέρα σε μέρα, εάν φυσικά δεν πέσει η κυβέρνηση (που στηρίζει την πλειοψηφία της σε 3 μόνο έδρες) κάτω από τη λαϊκή κατακραυγή…