Νέο γύρο λεηλασίας του δημόσιου χρήματος ετοιμάζουν οι τράπεζες (Πριν, 2 Νοεμβρίου 2014)

Στην αντεπίθεση πέρασε η τραπεζική ελίτ, πριν καν κλείσει μια εβδομάδα από την δημοσίευση των αποτελεσμάτων των «τεστ αντοχής» από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αξιοποιώντας στο έπακρο το σκανδαλωδώς ευνοϊκό για τα συμφέροντά της κλίμα που έχει διαμορφωθεί. Έτσι, στο εβδομαδιαίο οικονομικό δελτίο που εξέδωσε μόλις προχθές Παρασκευή 31 Οκτωβρίου η Άλφα Μπανκ χαρακτηρίζει ως επιτακτική την ανάγκη «ταχείας αποκατάστασης του ιδιωτικού ιδιοκτησιακού χαρακτήρα» των τεσσάρων συστημικών τραπεζών. Ταυτόχρονα ανοίγει και την ατζέντα του επόμενου διαστήματος που σχεδόν μονοπωλείται από το στόχο άντλησης εκείνων ακριβώς των κεφαλαίων για κάθε μία τράπεζα που θα μειώσουν την συμμετοχή του δημοσίου σε επίπεδα κάτω του 50%.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Ωστόσο ούτε η Άλφα Μπανκ, ούτε καν η κυβέρνηση που έσπευσε να οικειοποιηθεί τα θετικά αποτελέσματα των «τεστ αντοχής» χαρακτηρίζοντάς τα πειστήρια του success story, θυμήθηκαν ότι αν σήμερα εξακολουθούν να υπάρχουν αυτές οι τέσσερις τράπεζες το οφείλουν στα λεφτά των φορολογουμένων! Πακτωλοί δημόσιου χρήματος, που προέρχονται από τις τσέπες των φορολογουμένων και υπό οποιαδήποτε μορφή (ρευστού ή εγγυήσεων) δόθηκαν στους τραπεζίτες από την αρχή της κρίσης προκειμένου να μην καταρρεύσουν οι τράπεζες. Στην Ελλάδα μόνο από το 2008 άντλησαν 211,5 δισ. ευρώ. Στις 27 χώρες της ΕΕ από το 2008 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2012 τέθηκε στη διάθεση τους το αστρονομικό ποσό των 5 τρισ. 86 δισ. ευρώ που αντιστοιχεί στο 40,3% του ΑΕΠ του 2011. Ποτέ άλλοτε στην ιστορία του καπιταλισμού δεν υπήρξε κλάδος επιχειρηματικής δραστηριότητας που να είναι τόσο αεριτζίδικος, τόσο προβληματικός κι εν τέλει τόσο κρατικοδίαιτος όσο οι τράπεζες.

Τα αποτελέσματα των τεστ αντοχής απέδειξαν πριν απ’ οτιδήποτε άλλο την καθοριστική συμβολή που είχαν στη διάσωση των τραπεζών οι αποφάσεις των κυβερνήσεων να χαρίσουν στους τραπεζίτες δημόσιο χρήμα. Είναι λεφτά που δεν έγιναν επιδόματα ανεργίας ή χρηματοδοτήσεις στα δημόσια νοσοκομεία για να μπορούν σήμερα η Γιούρομπανκ, η Εθνική, η Πειραιώς κι η Άλφα Μπανκ να καμαρώνουν ότι πέρασαν τον πήχη των τεστ αντοχής. Η αλήθεια ωστόσο είναι ότι με το βασικό σενάριο που χρησιμοποίησε η ΕΚΤ, στη βάση των ισολογισμών της 31 Δεκεμβρίου 2013, οι τρεις πρώτες τράπεζες «κόπηκαν». Η έλλειψη κεφαλαίου που διαπιστώθηκε ανέρχεται αντίστοιχα σε 4,63 δισ. ευρώ, 3,43 δισ. και 0,66 δισ. ευρώ. Από τις 25 τράπεζες που κόπηκαν σε σύνολο 130 τραπεζών, οι 3 είναι ελληνικές χρησιμοποιώντας το βασικό σενάριο, ενώ από τα 25 δισ. που απαιτούνται σε όλη την Ευρώπη τις μεγαλύτερες ανάγκες κεφαλαίου εμφάνιζε η Ιταλία (9,7 δισ.) και στη συνέχεια έρχονταν η Ελλάδα (8,7 δισ.) κι η Κύπρος (2,4 δισ. ευρώ). Η εικόνα διορθώθηκε στο πλαίσιο της συνολικής αξιολόγησης, που έλαβε υπ’ όψη της τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου που έχουν ολοκληρωθεί μέχρι σήμερα (κι οι ελληνικές τράπεζες την άνοιξη προχώρησαν του 2014 στην δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση) όπως επίσης και τα επιχειρηματικά σχέδια που έχουν κατατεθεί κι εγκριθεί από την Επιτροπή Ανταγωνισμού της ΕΕ (πχ απόσυρση της Εθνικής από την τουρκική θυγατρική της Φινάνς Μπανκ), χωρίς ωστόσο να έχουν ακόμη ολοκληρωθεί. Η πλήρης ενσωμάτωσή τους επομένως στη σημερινή αποτίμηση δεν είναι χωρίς ρίσκο.

Με τα λεφτά των φορολογουμένων που σκανδαλωδώς οικειοποιήθηκαν οι τράπεζες πέρασαν τον έλεγχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας

Σημασία ωστόσο έχει ότι η στήριξη των τραπεζών από τον δημόσιο δεν ήταν μια ταμειακά ουδέτερη διαδικασία. Δεν δανείστηκαν δηλαδή ένα ποσό από το δημόσιο το οποίο στη συνέχεια, απλώς, επέστρεψαν. Οι τραπεζίτες ζημίωσαν σημαντικά και κατ’ επανάληψη το δημόσιο όλα αυτά τα χρόνια και θα το ζημιώσουν μετά βεβαιότητας όσο θα υλοποιούν το σχέδιο απομάκρυνσης του δημοσίου από το μετοχικό τους κεφάλαιο! Η μεταφορά ζημιών στο δημόσιο έγινε από τη στιγμή που η κυβέρνηση μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας αποδέχθηκε να γίνει η ανακεφαλαιοποίηση με τιμές χαμηλότερες από το επίπεδο αγοράς του ΤΧΣ. Έτσι φτάσαμε να ολοκληρωθεί «επιτυχημένα» κατά τους τραπεζίτες και επιζήμια για τα λαϊκά συμφέροντα ο δεύτερος κύκλος ανακεφαλαιοποίησης. Ακόμη και τώρα όμως στις 3 από τις 4 τράπεζες το δημόσιο έχει υπό την κατοχή του την απόλυτη πλειοψηφία των μετοχών καθώς η συμμετοχή του ΤΧΣ στην Τράπεζα Πειραιώς ανέρχεται στο 67,3%, στην Άλφα Μπανκ στο 66,4%, στην Εθνική στο 57,2% και στην Γιούρομπανκ στο 35,4%. Από την άλλη όμως όσο οι τραπεζίτες, με την επίνευση της Τρόικας και την στήριξη της συγκυβέρνησης, προχωρούσαν το σχέδιο επιστροφής των τραπεζών στον ιδιωτικό τομέα που τις κατέστρεψε, τόσο το ΤΧΣ ζημιωνόταν για να φτάσει η συμμετοχή του στις τέσσερις τράπεζες με βάση τις τελευταίες καταστάσεις του (26 Σεπτεμβρίου) να ανέρχεται σε 17 δισ. ευρώ, όταν στις 31 Δεκεμβρίου 2013 ανερχόταν σε 22,6 δισ. ευρώ, που σημαίνει απώλειες της τάξης του 25%, σε λιγότερο από ένα χρόνο! Ειρήσθω εν παρόδω: Δεν μπορείς να μην θαυμάσεις την ταχύτητα με την οποία οι λάτρεις των υψηλών αποδόσεων και της μέγιστης αποτελεσματικότητας στην κατανομή των πόρων τραπεζίτες γίνονται Τσοβόλες όταν διαχειρίζονται το δημόσιο χρήμα… Οι νέοι κύκλοι ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, από τους οποίους πάλι κατά σκανδαλώδη θα αποκλείεται το ΤΧΣ, θα σημάνουν νέες ζημιές για τους δημόσιους πόρους. Στη βάση των παραπάνω δεν προκαλεί καμία έκπληξη, πλέον, η προνοητικότητα που επέδειξε η κυβέρνηση να θωρακίσει νομικά την διοίκηση του ΤΧΣ, όπως και του ΤΑΙΠΕΔ, απαλλάσσοντας τις από κάθε νομική ευθύνη για τις αποφάσεις που λαβαίνουν προς όφελος των τραπεζιτών κι εν γένει των ιδιωτών, δουλεύοντας ακούραστα για την ομαλή μεταβίβαση της μεγαλύτερης σε αξίας περιουσία που έγινε ποτέ στην Ελλάδα. Εδώ, το ποινικό έγκλημα (ληστές τραπεζών, διαρρήκτες, απαγωγείς κι εκβιαστές) δεν μπορεί να μην κατηγορήσει Σαμαρο-βενιζέλους και Τρόικα για αθέμιτο ανταγωνισμό, καθώς ποτέ δεν απόλαυσε το καθεστώς ατιμωρησίας που χαρίστηκε στους τραπεζίτες…

Φυσικός αυτουργός, μεταξύ άλλων, σε αυτό το οικονομικό έγκλημα ήταν ο Γ. Στουρνάρας, καθώς από τη θέση του ως υπουργού Οικονομικών μεθόδευσε την υλοποίηση υπό το φως της μέρας όσων αποφασίζονταν μεταξύ μεγαλο-τραπεζιτών και κυβέρνησης τη νύχτα. Με την συνάντηση επομένως που είχε μαζί του ο Αλ. Τσίπρας την προηγούμενη εβδομάδα στην Τράπεζα Ελλάδας δεν έδωσε συγχωροχάρτι μόνο για την αντιδημοκρατική επιλογή του από τον Α. Σαμαρά στο πλαίσιο της περιβόητης ανεξαρτησίας των κεντρικών τραπεζών που σημαίνει ουσιαστική και τυπική υπαγωγή στην ΕΚΤ και ανυπαρξία τυπικής έστω λογοδοσίας στο εσωτερικό της χώρας. Ο ΣΥΡΙΖΑ έδωσε συγχωροχάρτι επίσης και στους σκανδαλώδεις χειρισμούς που έγιναν με τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών, ενώ ενταφίασε και το αίτημα της εθνικοποίησης των τραπεζών, καθώς το μόνο το οποίο απαίτησε από τις τράπεζες ήταν να δώσουν δάνεια.

Ρευστότητα ωστόσο δεν πρόκειται να δοθεί από τις τράπεζες, για πολλούς μάλιστα λόγους. Επειδή η ολοκλήρωση των εγκεκριμένων σχεδίων προϋποθέτει να κλείσουν περαιτέρω οι στρόφιγγες των δανείων κι όχι να ανοίξουν. Επειδή τα «κόκκινα» δάνεια εξακολουθούν να αποτελούν ωρολογιακή βόμβα για τους ισολογισμούς των τραπεζών, παρά τις προβλέψεις που έχουν γίνει, οι οποίες δεν προδικάζουν την μείωσή τους. Μέχρι στιγμής σε ένα σύνολο δανειακού χαρτοφυλακίου ύψους 213 δισ. ευρώ τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (για περίοδο άνω των 90 ημερών) ξεπερνούν τα 80 δισ. ευρώ. Σχεδόν δηλαδή το 1 στα 3 δάνεια είναι «κόκκινο». Ο σημαντικότερος ωστόσο λόγος για τον οποίο οι τράπεζες δεν πρόκειται να χρηματοδοτήσουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά στο προσεχές μέλλον σχετίζεται με την ένταξή τους από αύριο Δευτέρα 3 Νοεμβρίου στην Ενιαία Εποπτική Αρχή, που μόλις δημιουργήθηκε με καθήκον να επιτηρεί τον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα. Εύκολα μπορούμε να προβλέψουμε ότι ειδικά για τις τράπεζες που βρίσκονται στη ζώνη του κινδύνου (Κύπρος, Ελλάδα, Ιταλία) καμία δανειακή επέκταση δεν πρόκειται να εγκρίνεται από την Φρανκφούρτη, μέχρις ότου να φύγουν οριστικά από την ζώνη του λυκόφωτος. Επιπλέον σε αυτό το πλαίσιο θα επιταχυνθούν οι διαδικασίες συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου που είναι ήδη σε εξέλιξη προς όφελος των γερμανικών κι άλλων βορειοευρωπαϊκών τραπεζών και σε βάρος των περιφερειακών. Η βίαιη διαδικασία ανασχεδιασμού του ευρωπαϊκού τραπεζικού χάρτη αποτυπώθηκε σε ανακοίνωση της ΕΚΤ με ημερομηνία 13 Οκτωβρίου όπου αναφερόταν ότι ο συνολικός αριθμός των πιστωτικών ιδρυμάτων το 2013 μειώθηκε σε 5.948 από 6.100 το 2012 και 6.690 το 2008. Το ενεργητικό τους αντίστοιχα συρρικνώθηκε σε 26,8 τρισ. ευρώ το 2013, από 29,6 τρισ. το 2012 και 33,5 τρισ. το 2008. Σε αυτή την πορεία (όπου προτεραιότητα έχει εκκαθάριση σε εθνικό έδαφος και μετά θα ακολουθήσουν οι υπερεθνικές εξαγορές και συγχωνεύσεις) είναι αυταπάτη να αναμένεται πως οι ελληνικές τράπεζες θα συνεχίσουν να είναι ελληνικές τα επόμενα χρόνια. Ταυτόχρονα όμως είναι και σκάνδαλο ολκής να θεωρείται ως το πιο φυσιολογικό πράγμα του κόσμου ο τερματισμός της επιρροής των κυβερνήσεων επί των διοικήσεων των τραπεζών, όπως υπόσχεται η επικεφαλής της Ενιαίας Εποπτικής Αρχής Ντανιέλ Λουί, όταν ειδικά οι ελληνικές τράπεζες ανήκουν ουσιαστικά στο δημόσιο!

Τούτων δοθέντων, η προβολή του αιτήματος της εθνικοποίησης των τραπεζών, που μεταφράζεται σε πλήρη άσκηση των δικαιωμάτων του δημοσίου ως πλειοψηφικού μετόχου με τον ταυτόχρονο καταλογισμό ποινικών ευθυνών στις ιδιωτικές διοικήσεις για την χρεοκοπία τους, αποτελεί αίτημα που είναι κάτι παραπάνω από κοινωνικά αναγκαίο. Η επιθετική διεκδίκησή του δε σήμερα, όσο ακόμη είναι δηλαδή εφικτή η υλοποίησή του και πριν ολοκληρωθούν οι νέες ανακεφαλαιοποιήσεις, επείγει! Το «θάψιμό» του αντίθετα, όπως έκανε η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ στη συνάντησή της με τον Στουρνάρα, ισοδυναμεί με συνενοχή στην πολιτική της λεηλασίας του δημόσιου πλούτου.

ΕΘΝΙΚΗ – ΓΙΟΥΡΟΜΠΑΝΚ: Γερμανική επέλαση στο τραπεζικό σύστημα (Πριν, 14.4.2013)

Σε σημείο τομής, ιστορικού χαρακτήρα εξελίσσεται για τον ελληνικό καπιταλισμό η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, καθώς μετά τις ανατροπές των τελευταίων ημερών η Εθνική Τράπεζα, τουλάχιστον, θεωρείται σχεδόν σίγουρο ότι θα πουληθεί σε ανταγωνιστή της στο εξωτερικό. Πρόκειται για γεγονός τεράστιας οικονομικής και πολιτικής σημασίας καθώς η Εθνική Τράπεζα, με ιστορία 172 ετών, είχε τη διακριτική ευχέρεια να αφήνει τους νόμους της αγοράς να λειτουργούν αποκλειστικά και μόνο για τους απλούς πελάτες, ενώ από την άλλη για τμήματα της αστικής τάξης να λειτουργεί σαν ασπίδα προστασίας παρέχοντας πλήθος διευκολύνσεων που υποβοηθούσαν την επιχειρηματική δραστηριότητα, εξαφανίζοντας ενίοτε ακόμη και την ίδια την έννοια του επιχειρηματικού κινδύνου. Η σημασία της Εθνικής επίσης υπογραμμίζεται αν λάβουμε υπ’ όψη μας την πλεονεκτική θέση που διατηρούσε στην εγχώρια τραπεζική αγορά συγκεντρώνοντας ακόμη και τώρα ένα ασυνήθιστα υψηλό επίπεδο δανείων (109 δισ.) και καταθέσεων (88 δισ.) απασχολώντας επίσης στην τράπεζα εντός της Ελλάδας 11.640 εργαζομένους. Όλα αυτά όμως ανήκουν πιθανότατα στο παρελθόν μετά το βέτο της Τρόικας στην συγχώνευση της Εθνικής με την Γιούρομπανκ που θα δημιουργούσε ένα τραπεζικό σχήμα το οποίο θα ήλεγχε το 40% της αγοράς. Η τύχη της Εθνικής Τράπεζας έτσι, μέσα από μια εντελώς διαφορετική διαδρομή, ακολουθεί ακριβώς την ίδια πορεία που ακολούθησαν οι σημαντικότερες επιχειρήσεις του ελληνικού καπιταλισμού από την δεκαετία του ’90 κι εντατικότερα από την δεκαετία του 2000. Μια πορεία συρρίκνωσης και σε πολλές περιπτώσεις διάλυσης. Αυτή η καταστροφική πορεία μάλιστα δεν αφορούσε μόνο υποδειγματικές μονάδες της μεταποίησης (πχ ναυπηγεία, χαλυβουργία, τσιμεντάδικα, λιπάσματα) αλλά και του τομέα των υπηρεσιών στην πιο ευρεία του έννοια. Ποιος θα θυμάται σε λίγα χρόνια την Ολυμπιακή Αεροπορία για παράδειγμα, που εδώ και μήνες εξετάζεται από τα αρμόδια όργανα της ΕΕ η εξαγορά της από την Ετζίαν μέχρι να επιβληθεί ντε φάκτο; Ή, τη σχέση έχει η σημερινή θέση του ΟΤΕ με αυτή που κατείχε την δεκαετία του ’90, εξετάζοντάς την μάλιστα από κάθε άποψη: τζίρους, κέρδη, διεθνή παρουσία κι επιπλέον θέσεις εργασίας και ποιότητα ακόμη αυτών των θέσεων. Τώρα ήρθε η σειρά της Εθνικής Τράπεζας να υποστεί την βίαιη συρρίκνωση που προβλέπει για χώρες όπως η Ελλάδα η ένταξή τους στον καταμερισμό εργασίας της ευρωζώνης. Θα γίνει μάλιστα με διαδικασίες πολύ πιο συνοπτικές, επισείοντας τεράστιο κόστος για την κοινωνία και τον ίδιο τον ελληνικό καπιταλισμό, που θα σηκώσουν το βάρος της γερμανικής κατοχής και της μετατροπής της Ελλάδας σε αποικία του Τέταρτου Ράιχ, όπου τέτοιες οικονομικές δραστηριότητες δεν επιτρέπεται να ασκούνται από τις αποικίες.

Στην περίπτωση ωστόσο της Εθνικής ξεχωρίζουν πολύ πιο έντονα οι πολιτικές ευθύνες, γιατί τόσο η διοίκηση της τράπεζας όσο και η πολιτική ηγεσία (Στουρνάρας, Σαμαράς), όπως αποκαλύφθηκε την εβδομάδα που πέρασε, ήξεραν για την απροθυμία της Τρόικας να συναινέσει στην εξαγορά της Γιούρομπανκ, την οποία είχε εκφράσει από τον Ιανουάριο. Επωμίζονται επομένως τεράστιες ευθύνες (πολύ πιο σημαντικές από την υπόνοια χειραγώγησης των μετοχών που ήδη διερευνά ο εισαγγελέας) από την στιγμή που επέτρεψαν να χαθεί τόσος πολύτιμος χρόνος και το βέτο της Τρόικας, με όσα αυτό σημαίνει, να γίνει γνωστό τον Απρίλιο, στο παρά πέντε της λήξης της χρονικής προθεσμίας ανακεφαλαιοποίησης. Όταν δηλαδή πλέον είναι αργά να βρεθούν από πηγές εντός της Ελλάδας τα 790 εκ. ευρώ που απαιτούνται (ποσό που αντιστοιχεί στο 10% της αναγκαίας αύξησης μετοχικού κεφαλαίου) για να μην περάσει η Εθνική στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το οποίο μέχρι τον Σεπτέμβριο θα την πουλήσει στο εξωτερικό, με αποτέλεσμα η Εθνική ακόμη και να αναγκαστεί να κατεβάσει τα σήματά της και να μετατραπεί σε υποκατάστημα της Ντόιτσε Μπανκ. Μάλιστα, ακόμη και αν δε συμβεί αυτό το ενδεχόμενο, θεωρείται βέβαιος ο ακρωτηριασμός του κραταιού κατά το παρελθόν ομίλου, με πρώτη πράξη την πώληση ακινήτων μεγάλης αξίας, επιχειρήσεων του ομίλου και θυγατρικών τραπεζών του στα Βαλκάνια τις οποίες εποφθαλμιούσαν ανέκαθεν οι γερμανικές τράπεζες. Κι αυτό, επειδή το εγχείρημα της κάλυψης από το εσωτερικό των αναγκαίων κεφαλαίων φαίνεται αδύνατο για πολλούς ακόμη λόγους, πέραν του σημαντικού τους ύψους. Πρώτον, επειδή την ίδια ακριβώς περίοδο θα προβούν σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου κι οι τρεις άλλες «συστημικές» τράπεζες: Η Γιούρομπανκ (αναζητώντας 383 εκ. ευρώ δηλαδή το 10% της αύξησης μετοχικού κεφαλαίου ύψους 3,83 δισ.), η Πειραιώς (περίπου 550 εκ.) κι η Άλφα Μπανκ (450 εκ.), εκ των οποίων μόνο οι δύο τελευταίες θεωρείται βέβαιο ότι θα καταφέρουν να πετύχουν το στόχο τους. Πως είναι δυνατό να βρεθούν μέσα σε ένα μήνα πάνω από 2 δισ. ευρώ σε μία αγορά που βρίσκεται για έκτο συνεχή χρόνο σε ύφεση; Ο δεύτερος λόγος είναι ότι οι «συνήθεις» αρωγοί της Εθνικής, δηλαδή τα ασφαλιστικά ταμεία που κατέχουν το 16,6% των μετοχών (12,2% ΝΠΔΔ και 4,2% ΝΠΙΔ), η εκκλησία μαζί με μητροπόλεις (1,5%), κι επίσης ιδρύματα και κληροδοτήματα (3,2%) λόγω των τεράστιων ζημιών που υπέστησαν τον Μάρτιο του 2012 από το κούρεμα των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου, αδυνατούν να ανταποκριθούν, λόγω έλλειψης των απαραίτητων ρευστών διαθεσίμων. Τρίτο, ακόμη και να βρίσκονταν αυτά τα ποσά, αποτελεί κοινό τόπο πλέον πως η διάσωση των ελληνικών τραπεζών είναι μια χαμένη υπόθεση. Δεν είναι μόνο πως η καθαρή θέση της Εθνικής είναι αρνητική (με τις ζημιές να ξεπερνούν τα 2 δισ. ευρώ), όπως περιγράφεται ακόμη και στην ιστοσελίδα της, στα βασικά μεγέθη. Είναι επιπλέον ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια επιχειρήσεων και νοικοκυριών επεκτείνονται σαν γάγγραινα, ανατρέποντας επί τα χείρω τις προβλέψεις σε ό,τι αφορά τα κεφάλαια που απαιτούνται για τη διάσωση των τραπεζών. Ο κίνδυνος δηλαδή είναι πως ακόμη και στην περίπτωση που ευοδωνόταν η τρέχουσα αύξηση μετοχικού κεφαλαίου το φθινόπωρο που θα πρέπει να υποβληθούν σε νέα τεστ αντοχής οι τράπεζες θα αποδειχθούν πιθάρι των Δαναΐδων, καθώς θα έπρεπε να βγουν στη …γύρα για νέα κεφάλαια που θα καλύψουν κι άλλες μαύρες τρύπες στους ισολογισμούς τους. Τέλος, εξ ίσου αποθαρρυντικά για το μέλλον των ελληνικών τραπεζών θα λειτουργήσει η απόφαση της ΕΕ να κατάσχει τις καταθέσεις. Μέτρο που θα οδηγήσει τις καταθέσεις ειδικότερα τις μεγάλες να αποσυρθούν από τις τράπεζες της περιφέρειας και να στραφούν σε αυτές του κέντρου.

• Σχεδόν σίγουρη θεωρείται η πώληση της Εθνικής Τράπεζας σε μια γερμανική αν περάσει στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας

Το ξεπούλημα της Εθνικής Τράπεζας με ενδιάμεσο στάδιο το πέρασμά της από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (που όλως τυχαίως η νέα του πρόεδρος, Αναστασία Σακελλαρίου, εργαζόταν μέχρι πρόσφατα στην Ντόιτσε Μπανκ και μετά στην Πειραιώς) φέρνει στην επιφάνεια, μεταξύ άλλων, δύο οικονομικά εγκλήματα που έγιναν τις προηγούμενες δεκαετίες σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος και της περιουσίας του ελληνικού λαού. Το πρώτο σχετίζεται με την επένδυση των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων σε μετοχές. Μια απόφαση που λήφθηκε από την ίδια την συνδικαλιστική γραφειοκρατία την εποχή της άνθησης του χρηματιστηρίου όταν το όραμα του λαϊκού καπιταλισμού …ράγιζε καρδιές. Τώρα όσα αποθεματικά είχαν επενδυθεί σε μετοχές θα δεχτούν την χαριστική βολή, με την πλήρη εξαΰλωσή τους. Το δεύτερο οικονομικό έγκλημα σχετίζεται με τα χρήματα που έχουν λάβει οι τράπεζες από την αρχή της κρίσης τα οποία ανέρχονταν σε 168 δισ. ευρώ, χωρίς να συνυπολογιστεί το κόστος της ανακεφαλαιοποίησης που θα ανέλθει για το ελληνικό δημόσιο σε 50 δισ. ευρώ!  Τα 168 δισ. ευρώ που δόθηκαν στις τράπεζες, χορηγήθηκαν συγκεκριμένα με τις εξής …δόσεις: 28 δισ. τον Δεκέμβριο του 2008, 15 δισ. τον Μάιο του 2006, 10 δισ. τον Ιούλιο του 2010, 25 δισ. τον Σεπτέμβριο του 2010, 30 δισ. τον Μάιο του 2011, 30 δισ. τον Σεπτέμβριο του 2011 και 30 δισ. τον Δεκέμβριο του 2011. Τώρα, συμπληρώνεται το παζλ με αυτό τον πακτωλό χρημάτων, που υπερβαίνει κατά πολύ το ΑΕΠ και το οποίο δόθηκε με ευθύνη ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΛΑΟΣ και ΔΗΜΑΡ και της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας, να καταλήγει σε τελική ανάλυση στη Γερμανία που θα βάλει στο χέρι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Έτσι, προχωράει ένα βήμα πιο μπροστά το σχέδιο της τραπεζικής ένωσης που είναι σε εξέλιξη και το οποίο δεν σημαίνει τίποτε περισσότερο από έναν κύκλο εξαγορών και συγχωνεύσεων στον τραπεζικό τομέα της γηραίας ηπείρου που στο τέλος θα δημιουργήσει λίγες, καλές αλλά πάνω απ’ όλα γερμανικές τράπεζες.

Ακόμη κι αν παραδεχτούμε πως οι ΠΑΣΟΚοι, οι Δεξιοί, οι ακροδεξιοί του ΛΑΟΣ και τα ρετάλια της ΔΗΜΑΡ ήταν ηλίθιοι και δεν μπορούσαν όλο το προηγούμενο διάστημα να προβλέψουν τι θα συνέβαινε στο τέλος της ημέρας, η απροθυμία τους να αποτρέψουν αυτό το ενδεχόμενο ακόμη και σήμερα, που ο κίνδυνος αφελληνισμού των τραπεζών είναι ορατός και κατ’ επέκταση περαιτέρω συρρίκνωσης της οικονομίας, φέρνει στην επιφάνεια πόσο αδίστακτο και επικίνδυνο είναι αυτό το πολιτικό σύστημα που για να εξασφαλίσει την εύνοια και τη στήριξη της Γερμανίας δεν διστάζει να βγάλει σε πέρας ακόμη και την πιο βρόμικη δουλειά. Να καταστρέψει δηλαδή με μία κίνηση ό,τι επί αιώνες χτίστηκε, ακυρώνοντας κάθε ελπίδα δραπέτευσης που υφίσταται από την φυλακή του ευρώ και της ΕΕ.

Το μεγάλο στοίχημα των ιδιωτικοποιήσεων (Πριν, 27 Οκτωβρίου 2012)

Τα έσοδα 6,9 δισ. ευρώ, όχι 50, ούτε καν 11,1 δισ.

ΞΕΠΟΥΛΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ

Σημείο τομής για το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας θα αποδειχθεί το νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών το οποίο ξεκίνησε να συζητιέται στην Βουλή την εβδομάδα που μας πέρασε κι ως θέμα έχει την κύρωση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου που μεταξύ άλλων καταργούν το ελάχιστο ποσοστό συμμετοχής του ελληνικού δημοσίου στο μετοχικό κεφάλαιο δημοσίων επιχειρήσεων. Συνολικά πρόκειται για ένα νόμο τερατούργημα καθώς καταφέρνει ένα συντριπτικό πλήγμα σε κάθε έννοια δημοσίου συμφέροντος, κυριολεκτικά το εξαφανίζει, χαρίζοντας τα πάντα στους ιδιώτες.

Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο αποτελεί προοίμιο του τρίτου μνημονίου που αναμένεται να ψηφιστεί μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου, όπου θα περιέχονται και τα αντιλαϊκά μέτρα ύψους  13,5 δισ. ευρώ, καθώς η επιτυχία του στηρίζεται εν πολλοίς στα έσοδα των ιδιωτικοποιήσεων, τα οποία αναμένεται να καλύψουν τις μαύρες τρύπες που θα δημιουργηθούν. Να θυμίσουμε πως στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής που είχε ψηφιστεί το 2011 τα έσοδα που αναμένονταν από τις ιδιωτικοποιήσεις υπολογίζονταν στα 50 δισ. ευρώ. Στο νέο σχέδιο Μνημονίου οι προσδοκίες έχουν μετριασθεί σημαντικά. Τα έσοδα που αναμένονται για το 2012 είναι 1,7 δισ. ευρώ, 5 δισ. ευρώ μέχρι το 2013, 7,3 δισ. μέχρι το τέλος του 2014, 8,5 μέχρι το τέλος του 2015 και 11,1 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2016. Ακόμη όμως κι αυτά τα ποσά απέχουν σημαντικά από την πραγματικότητα, όπως αποτυπώθηκε σε μελέτη του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας Ελληνικού Δημοσίου που κοινοποιήθηκε προς την Τρόικα κι η οποία αποκαλύφθηκε στις 15 Ιουλίου από την εφημερίδα Έθνος. Με βάση λοιπόν τις δικές τους εκτιμήσεις κι οι οποίες στηρίζονταν στις χρηματιστηριακές τιμές των εισηγμένων και τις προσφορές που είχαν ήδη υποβληθεί από ενδιαφερόμενους, τα αναμενόμενα έσοδα του δημοσίου από την πώληση των περιουσιακών του στοιχείων δεν πρόκειται να ξεπεράσουν τα 6,9 δισ. ευρώ! Ούτε 14% των αρχικών προβλέψεων! Ενδεικτικά, από την πώληση της ΕΥΔΑΠ το ελληνικό δημόσιο θα λάβει 200 εκ. ευρώ, από την ΕΥΑΘ 80 εκ., από το Ελληνικό στην καλύτερη περίπτωση 700 εκ., από την Εγνατία 250 εκ. ευρώ, από τα περιφερειακά αεροδρόμια 400 εκ., από την πώληση των λιμανιών Πειραιά Θεσσαλονίκης κ.α. 420 εκ., από την ΔΕΗ 350 εκ., κοκ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αρχιτέκτονας του σαρωτικού προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, αρνήθηκε να δώσει κι επίσημα στην δημοσιότητα τα παραπάνω στοιχεία. Τον Σεπτέμβριο συγκεκριμένα ο επίτροπος Όλι Ρεν επικαλούμενος λόγους απορρήτου αρνήθηκε να γνωστοποιήσει την παραπάνω λίστα, επιβεβαιώνοντας την άβυσσο που χωρίζει τις προβλέψεις από την πραγματικότητα. Η ελληνική περιουσία επομένως θα πουληθεί στους ιδιώτες με όρους σκανδαλώδεις για το δημόσιο συμφέρον ακόμη κι απαγορευτικούς αν στη θέση της κυβέρνησης Σαμαρά ήταν για παράδειγμα ένας ιδιώτης που επιζητούσε την μεγιστοποίηση του οφέλους του!

Η επιτυχής υλοποίηση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων θα κρίνει την πορεία του τρίτου μνημονίου που είναι ακόμη σε στάδιο επεξεργασίας. Το νομοσχέδιο που είναι υπό συζήτηση στη βουλή δεν θα σημάνει μόνο το ξεπούλημα κερδοφόρων ΔΕΚΟ αλλά και την ραγδαία περιβαλλοντική υποβάθμιση της γης που θα δοθεί σε ιδιώτες.

Στρατηγικός ο ρόλος της ΕΕ στην προώθηση του ξεπουλήματος των ΔΕΚΟ

Με το πρώτο άρθρο επιχειρείται να νομιμοποιηθεί εκ των υστέρων η πρόσφατη αλλαγή διοίκησης στο ΤΑΙΠΕΔ, που έφερε στην ηγεσία του τον Τάκη Αθανασόπουλο, πρύτανη του Πανεπιστημίου Πειραιά την δεκαετία του ’90, πρόεδρο της Τογιότα Ευρώπης και πιο πρόσφατα επικεφαλής της ΔΕΗ. Λέγεται δε πως οι συνεργασίες που εξασφάλισε με τον γερμανικό ενεργειακό κολοσσό RWE κατά την παραμονή του στην ΔΕΗ, είναι αυτές που του εξασφάλισαν την θέση του προέδρου στο ταμείο ξεπουλήματος μετά την παραίτηση του Ι. Κουκιάδη τον Ιούνιο του 2012. Το δεύτερο άρθρο έχει την μεγαλύτερη σημασία καθώς με αυτό κυρώνεται πράξη νομοθετικού περιεχομένου με την οποία καταργείται το ελάχιστο ποσοστό που διέθετε το ελληνικό δημόσιο σε ΕΛΠΕ, ΔΕΗ, ΟΠΑΠ, ΟΔΙΕ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΕΛΤΑ και στους οργανισμούς Λιμένος Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Αλεξανδρούπολης, Βόλου, Ελευσίνας, Ηγουμενίτσας, Ηρακλείου, Καβάλας, Κέρκυρας, Λαυρίου, Πατρών και Ραφήνας. Παύοντας το δημόσιο να διαθέτει την πλειοψηφία των μετοχών μπορούν πλέον οι ΔΕΚΟ να πουληθούν σε ιδιώτες, ενώ τα λιμάνια να εκχωρηθούν προς μίσθωση σε ιδιώτες για 99 έτη.

Στο τρίτο άρθρο εισάγεται κι η έννοια του «παραθεριστικού – τουριστικού χωριού» και του «επιχειρηματικού πάρκου» με ένα καταστροφικό για το περιβάλλον μέσο συντελεστή δόμησης 0,4 που φτάνει και το 0,6, ενώ προβλέπεται κι η δυνατότητα παραχώρησης του αιγιαλού μέχρι και 99 χρόνια σε ιδιώτες, οι οποίοι μπορούν να τον μεγεθύνουν με προσχώσεις. Αναγνωρίζεται επίσης η δυνατότητα στους ιδιώτες επενδυτές η δυνατότητα να προχωρήσουν σε απαλλοτριώσεις ζωνών ιδιωτικής έκτασης που υπερβαίνουν τη ζώνη της επένδυσης. Προς διευκόλυνση επίσης των επενδυτών εισάγεται ένα σκανδαλωδώς ελαστικό καθεστώς ιδιωτικής χωροταξίας και ευνοϊκής φορολογίας καθώς ο επενδυτής ναι μεν θα μπορεί να επεκτείνει το «δικαίωμα επιφάνειας» που αποκτά από τα 50 στα 99 χρόνια με δικαίωμα κυριότητας, αλλά θα φορολογείται με καθεστώς επικαρπίας. Η σημασία που έχουν στο πλαίσιο του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων οι καταστρατηγήσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, …«χάριν της ανάπτυξης» διακρίνονται καλύτερα αν λάβουμε υπ’ όψη μας το ξεπούλημα που σχεδιάζεται στη δημόσια γη, απ’ όπου υπολογίζεται να προέλθουν ότι κενά διαπιστώνονται από τις προβλέψεις. Μέχρι σήμερα το ΤΑΙΠΕΔ εκτιμά ότι εμπορικό ενδιαφέρον εμφανίζουν 3.150 ακίνητα, τα οποία σταδιακά θα εκχωρούνται στο ταμείο ξεπουλήματος για να δοθούν σε ιδιώτες.

Στο τρίτο άρθρο περιλαμβάνεται κι η πρόβλεψη να περάσει στο ΤΑΙΠΕΔ όλη η ακίνητη περιουσία οργανισμών και επιχειρήσεων του ευρύτερου δημόσιου τομέα (ΟΤΑ, νοσοκομείων, πανεπιστημίων, ΔΕΚΟ, ασφαλιστικών ταμείων, κ.α.) προφανώς για να ιδιωτικοποιηθεί. Η συγκεκριμένη διάταξη προκάλεσε σάλο μόλις έγινε γνωστή με τους πρυτάνεις να δηλώνουν την κάθετη διαφωνία τους και να καταγγέλλουν την δήμευση της περιουσίας τους, καθώς μετά το υποχρεωτικό «κούρεμα» των τοποθετήσεών τους στην Τράπεζα της Ελλάδας (που είχε ως αποτέλεσμα απώλειες ακόμη και της τάξης του 90%) η εκχώρηση στο ΤΑΙΠΕΔ της ακίνητης περιουσίας τους θα άνοιγε τον δρόμο για την ιδιωτικοποίησή τους. Γιατί τότε, αν έπρεπε να πληρώνουν ενοίκιο για την χρήση των κτιριακών υποδομών στο ΤΑΙΠΕΔ ή σε όποιον αγοράσει τις εγκαταστάσεις τους θα ήταν μονόδρομος η επιβολή διδάκτρων στους φοιτητές και η διακοπή της διανομής δωρεάν συγγραμμάτων. Οι οξύτατες αντιδράσεις οδήγησαν την κυβέρνηση, δια στόματος του υπουργού Παιδείας Κ. Αρβανιτόπουλου, να διαψεύσει τις σχετικές ανησυχίες λέγοντας πως το ζητούμενο ήταν να δημιουργηθεί ένα περιουσιολόγιο και ένα μητρώο και τίποτε παραπάνω, ενώ χαρακτήρισε την επίμαχη διάταξη ως «κακοδιατυπωμένη». Δήλωσε επίσης ότι η περιουσία των σχολών ακόμη «και αν περάσει στο ΤΑΙΠΕΔ θα πρέπει να υπάρξουν διυπουργική απόφαση και η σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου υπουργού» για να ξεπουληθούν. Το ερώτημα όμως είναι γιατί να περάσουν στο ΤΑΙΠΕΔ αν δεν πρόκειται να ξεπουληθούν. Το ΤΑΙΠΕΔ δεν αναλαμβάνει την συντήρηση ή τον καλλωπισμό των κτιρίων, αλλά την εκχώρησή τους σε ιδιώτες… Σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι αυτή η μισή κυβερνητική υπαναχώρηση συνιστά μικρή νίκη του κινήματος ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις.

Τις προηγούμενες μέρες ωστόσο η κυβέρνηση επιχείρησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, διαψεύδοντας σχετικά δημοσιεύματα και σε ένα επιπλέον θέμα: την ιδιωτικοποίηση των δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος διέψευσε τις φήμες επικαλούμενος τις διαβεβαιώσεις του πρωθυπουργού στο πλαίσιο των προγραμματικών δηλώσεων ότι τα δίκτυα θα παραμείνουν υπό δημόσιο έλεγχο. Κι εδώ όμως δημιουργήθηκε το ίδιο ερώτημα: Αν δεν υπάρχει σχέδιο ιδιωτικοποίησης προς τι η μεταβίβαση των δικτύων στο ΤΑΙΠΕΔ, που ως έργο δεν έχει την …συντήρηση τους, αλλά την ιδιωτικοποίησή τους κι επίσης τι άλλο μπορεί να εξυπηρετεί ο ιδιοκτησιακός διαχωρισμός των δικτύων από την ΔΕΗ; Το σχέδιο πώλησης του δικτύου επιβεβαιώνεται επίσης κι από δημοσίευμα της εφημερίδας Καθημερινή που εμφανίζει κινέζικη πολυεθνική που εξειδικεύεται στην διαχείριση δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (SGCC) να έχει εκδηλώσει επίσημα το ενδιαφέρον της για την εξαγορά του δικτύου και να βρίσκεται ήδη σε επαφή με την κυβέρνηση εν όψει της ιδιωτικοποίησης. Η δυνατότητα πώλησης του δικτύου μεταφοράς ουδέποτε θα είχε δημιουργηθεί αν η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, πολύ πριν την έλευση της Τρόικας, δεν επέβαλλε τον διαχωρισμό της παραγωγής από την μεταφορά, έτσι ώστε το δίκτυο που συνοδεύεται από σχετικά χαμηλό κόστος συντήρησης και δεν έχει ανάγκη σημαντικών επενδύσεων (όπως η παραγωγή ενέργειας) να μπορεί να πουληθεί.

Τα ίχνη των Βρυξελλών υπάρχουν έντονα και στην ιδιωτικοποίηση των εταιρειών ύδρευσης, ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, που θα πουληθούν σύντομα μετά την ψήφιση του νόμου που καταργεί την υποχρέωση του δημοσίου να συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο των εταιρειών με 51%. Ρόλο επιταχυντή στην πορεία ιδιωτικοποίησης της ΕΥΔΑΠ αναμένεται να διαδραματίσει ο προερχόμενος από το κόμμα του Στέφανου Μάνου ΔΡΑΣΗ, Στέλιος Σταυρίδης, που στη συνέχεια μετακόμισε στη ΝΔ και την Τετάρτη 24 Οκτώβρη διορίστηκε στη θέση του πρόεδρου και διευθύνοντα συμβούλου της εταιρείας από το υπουργείο Οικονομικών, ως επιβράβευση πιθανά των χυδαιοτήτων που εκστόμισε εναντίον του υποψήφιου (τότε) βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Πέτρου Τατσόπουλου, σε προεκλογική τηλεοπτική συζήτηση. Κάλλιστα εδώ βέβαια μπορούμε να θαυμάσουμε πόσο υποκριτές και τυχοδιώκτες είναι οι «αντι-κρατιστές» νεοφιλελεύθεροι που από την μια καταγγέλλουν το δημόσιο και τις μεγάλες κυβερνήσεις κι από την άλλη αποδέχονται σαν ξελιγωμένοι κι ορμούν σαν κοράκια στις καλοπληρωμένες δημόσιες θέσεις. Προφανώς οι καταγγελίες τους για ευνοιοκρατία στο δημόσιο μέσω του διορισμού ημετέρων ισχύει για χαμηλόμισθους, ενώ οι μάνατζερ διατηρούν το δικαίωμα να διορίζονται χάρη γνωριμιών… Ή πιθανά λόγω προϋπηρεσίας, μιας κι ο νέος επικεφαλής της ΕΥΔΑΠ έχει δική του εταιρεία που κατασκευάζει πισίνες. Τόσο σχετικός με το αντικείμενο είναι…

Το ξεπούλημα όμως των εταιρειών ύδρευσης γίνεται με την ανοιχτή υποκίνηση της ΕΕ, που συνεχίζει επί ευρωπαϊκού εδάφους το έργο του ΔΝΤ, το οποίο σε κάθε χώρα που «διασώζει» επιβάλλει στη συνέχεια και την ιδιωτικοποίηση των νερών, λειτουργώντας προφανώς ως ατζέντης των ιδιωτικών εταιρειών ύδρευσης. Ο σκανδαλώδης ρόλος των Βρυξελλών αποκαλύφθηκε σε μια επιστολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με ημερομηνία 26 Σεπτεμβρίου και παραλήπτη κοινωνικές οργανώσεις, που ως αφετηρία των προβληματισμών τους είχαν τις ευθύνες της Τρόικας και κατ’ επέκταση της ΕΕ στην ιδιωτικοποίηση των εταιρειών ύδρευσης στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και άλλες χώρες που χρηματοδοτούνται από τους Μηχανισμούς Στήριξης. Στην επιστολή τους ζητούσαν να σταματήσει η Επιτροπή κάθε περαιτέρω πίεση για την ιδιωτικοποίηση, ενώ επικαλούνταν πρόσφατα παραδείγματα από την Ευρώπη που επιβεβαιώνουν την αποτυχία των ιδιωτικοποιήσεων. Μεταξύ άλλων το Παρίσι όπου η υπηρεσία ύδρευσης πέρασε στον δήμο, την απόφαση της ολλανδικής κυβέρνησης που απαγορεύει την ιδιωτικοποίηση στον συγκεκριμένο τομέα, άλλη απόφαση του ιταλικού συνταγματικού δικαστηρίου βάσει του οποίου κάθε μελλοντική απόπειρα ιδιωτικοποίησης στα νερά κρίνεται εκ προοιμίου αντισυνταγματική, κ.α. Η απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν αποστομωτική και πέρα για πέρα ενδεικτική της αβυσσαλέας απόστασης που χωρίζει το λεγόμενο «ευρωπαϊκό οικοδόμημα» από τις διαθέσεις της κοινωνίας: «Η ιδιωτικοποίηση δημοσίων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων και των εταιρειών ύδρευσης, μπορεί να αποφέρει οφέλη στην κοινωνία, να γίνει με προσοχή»! Αυτή ήταν η απάντηση του Όλι Ρεν που αποκάλυψε ότι η εκχώρηση των υδάτινων πόρων στην ευρωπαϊκή ήπειρο (στις γαλλικές εταιρείες Veolia και Suez κατά πάσα πιθανότητα) γίνεται στο πλαίσιο ενός μελετημένου σχεδίου, όπου καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν οι Βρυξέλλες.

Ο ελεύθερος ανταγωνισμός ως πρόσχημα

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΩΝ ΜΟΝΟΠΩΛΙΩΝ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΚΡΑΤΙΚΩΝ

Ο αναντικατάστατος ρόλος του κράτους στις υπό εξέλιξη διεργασίες που ως απώτερο στόχο έχουν την βίαιη και ταχεία απομάκρυνσή του από την παροχή κοινωφελών υπηρεσιών (και την επικέντρωσή του σε δραστηριότητες μεγαλύτερης “κοινωνικής χρησιμότητας” όπως η καταστολή και τα βασανιστήρια στη ΓΑΔΑ) φαίνεται ανάγλυφα και στην περίπτωση της Ολυμπιακής Εταιρείας. Μετά από περιπέτειες ετών, ο πάλαι ποτέ “εθνικός μας αερομεταφορέας“ κινδυνεύει να εξαγορασθεί από την Ετζίαν. Με βάση την συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ των κύριων μετόχων, η Ολυμπιακή, που το 2009 είχε εξαγορασθεί από τον όμιλο MIG, θα πουληθεί στην Ετζίαν έναντι 72 εκ. ευρώ.

Οφείλουμε κατ’ αρχήν να αναγνωρίσουμε στον ιδρυτή του ομίλου MIG, τον Ανδρέα Βγενόπουλο, ότι είναι μεγάλος …πασαδόρος. Μια αντίστοιχη με την σημερινή πάσα είχε κάνει πάλι επί κυβέρνησης Καραμανλή, όταν βρέθηκε με τις μετοχές του ΟΤΕ στα χέρια του και στη συνέχεια, προς όφελος της …εθνικής οικονομίας πάντα, οι μετοχές του βρέθηκαν στα χέρια της Ντόιτσε Τέλεκομ κι ο ΟΤΕ δια της τεθλασμένης στα χέρια των Γερμανών. Η υπηρεσία που είχε προσφέρει ήταν ανεκτίμητη, μιας και η απ’ ευθείας πώληση του ΟΤΕ στην γερμανική πολυεθνική θα προκαλούσε κύματα αντιδράσεων…

Ανεκτίμητη χαρακτηρίζεται κι η υπηρεσία που προσφέρει τώρα. Αν η Ολυμπιακή αγοραζόταν απ’ ευθείας από την Ετζίαν, θα κατέρρεε σαν χάρτινος πύργος όλο το οικοδόμημα που δικαιολογούσε το “κόντυμα” της Ολυμπιακής. Θυμίζουμε: ως μονοπώλιο στρεβλώνει την αγορά η οποία για να λειτουργήσει χρειάζεται δύο ή και περισσότερους ανταγωνιστές. Είναι όπως το τάνγκο ή το καλαματιανό. Έτσι οδηγηθήκαμε στη  συνύπαρξη των δύο εταιρειών, που στην πραγματικότητα ήταν μία γιατί είχε επέλθει οργανική συγχώνευση με την μία εταιρεία να μην πετάει εκεί που πέταγε η άλλη, την οποία φυσικά διαπίστωναν δια γυμνού οφθαλμού άπαντες, με μοναδική εξαίρεση αυτούς που έχουν ως έργο την διαφύλαξη των κανόνων του ελεύθερου ανταγωνισμού, δηλαδή την σχετική επιτροπή και την ΕΕ. Στη περίοδο αυτής της “μεσοβασιλείας”, ο Ανδρέας Βγενόπουλος συρρίκνωσε το πτητικό της έργο μετατρέποντας την Ολυμπιακή σε τοπικό ανταποκριτή. Ανεκτίμητα μέρη δε της περιουσίας της όπως κερδοφόρες γραμμές σε μεγάλα αεροδρόμια σε προνομιούχες ώρες που διέθετε λόγω παλαιότητας, πουλήθηκαν.

Το ότι ο ελεύθερος ανταγωνισμός χρησιμοποιείται αποκλειστικά και μόνο όταν πρόκειται να πληγούν τα κρατικά μονοπώλια φάνηκε περίτρανα και στην περίπτωση της Αγροτικής Τράπεζας που πουλήθηκε στην Πειραιώς. Όπως αναφέρει προσφυγή που κατατέθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας από εργαζόμενους, μετόχους και συνταξιούχους της Αγροτικής, η μεταβίβαση συνιστά σκάνδαλο γιατί πραγματοποιήθηκε χωρίς να έχει προηγηθεί δημόσια προκήρυξη και με διαδικασίες που δεν εξασφάλιζαν τις αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού. Σε άλλο σημείο των προσφυγών τονίζεται ότι ή κλήση μόνο μιας τράπεζας προς υποβολή προσφορών δεν συνάδει με τις αρχές της διαφάνειας, της χρηστής διοίκησης και της εξυπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος, αφού οι ως άνω αρχές επιβάλουν την κλήση του μεγαλύτερου δυνατού αριθμού υποψηφίων αγοραστών”.

Τα δύο συγκεκριμένα παραδείγματα της Ολυμπιακής και της Αγροτικής βεβαιώνουν ότι οι ύμνοι των νεοφιλελεύθερων στον ελεύθερο ανταγωνισμό είναι προπαγανδιστικοί και το μόνο που εξυπηρετούν είναι να συγκαλύψουν την συγκέντρωση πλούτου που επιτυγχάνεται μέσω των ιδιωτικοποιήσεων.

ΠΛΗΓΜΑ ΣΕ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Μέσο υπέρβασης της χρόνιας κρίσης

ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ ΟΦΕΛΗ

Οι ιδιωτικοποιήσεις, όπως ακριβώς συνέβη και σε άλλες χώρες από την Ρωσία και την Αγγλία μέχρι την Λατινική Αμερική, αν ολοκληρωθούν φυσικά, θα αποτελέσουν τον ιδανικό μοχλό για  μια πρωτοφανή αντιδραστικοποίηση του κράτους. Ας δούμε την πραγματικότητα χωρίς τους παραμορφωτικούς φακούς που επινοούν Τρόικα, ΕΕ και η ελληνική αστική τάξη για να συγκαλύψουν το πλιάτσικο που επιχειρούν. Οι ιδιωτικοποιήσεις δεν φέρνουν δημόσια έσοδα, αφού για μια σειρά από λόγους (πτώση χρηματιστηριακών τιμών, συρρίκνωση εγχώριας αγοράς, αβεβαιότητα για παραμονή της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ, κ.α.) οι τιμές των ΔΕΚΟ και του φυσικού πλούτου βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση. Ακόμη όμως και να “έπιαναν τιμή” τα χρήματα αυτά θα πήγαιναν στους πιστωτές καθώς με νόμο τα χρήματα από τις ιδιωτικοποιήσεις κατευθύνονται μέχρι τελευταίου ευρώ στην εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους και πουθενά αλλού. Οι ιδιωτικοποιήσεις επίσης δεν ”ανοίγουν” αλλά κλείνουν την αγορά. Οι εξελίξεις στις τράπεζες είναι πολύ χαρακτηριστικές, καθώς η τάση είναι να δημιουργηθούν 2,5 τράπεζες και την 1 απ’ αυτές την Εθνική τράπεζα που είναι η μεγαλύτερη μάλιστα να την έχουν οι Γερμανοί, μέσω της Ντόιτσε Μπανκ. Η Γερμανία θα αποδειχτεί ο μεγαλύτερος κερδισμένος του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, μιας και από τώρα έχει δημιουργήσει θέσεις για να εξαγοράσει ό,τι κινείται: από λιμάνια και αεροδρόμια μέχρι την παραγωγή ενέργειας.

Μια εξ ίσου σημαντική συνέπεια από την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων, πέρα από την δημιουργία μονοπωλίων και το πρόκριμα που θα αποκτήσει η Γερμανία μετατρέποντας την Ελλάδα σε προτεκτοράτο, σχετίζεται με την ραγδαία επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων. Με βάση δημοσιεύματα, το νέο Μνημόνιο προβλέπει πως οι δημόσιες επιχειρήσεις θα υιοθετήσουν καθεστώς λειτουργίας εφάμιλλο του ιδιωτικού τομέα “συμπεριλαμβανομένων των διατάξεων για τις εργασιακές σχέσεις”. Οι συνέπειες από την κατάργηση του ευνοϊκού εργασιακού καθεστώτος στις ΔΕΚΟ αφορούν όλη την εργατική τάξη, καθώς η αμφισβήτηση δεν περιορίζεται μόνο στα πιο προνομιούχα στρώματα, αλλά μεταφέρεται σε όλη την έκταση της εργατικής τάξης. Συντριπτικό επίσης είναι ήδη το πλήγμα στο επίπεδο της απασχόλησης. Η μείωση του προσωπικού της ΕΥΔΑΠ στο μισό μέσα σε λίγα μόνο χρόνια (από 5.200 εργαζομένους σε 2.600), μαζί με το γεγονός ότι οι εναπομείνασες θέσεις εργασίας είναι πολύ πιο φτηνές και πολύ πιο ευέλικτες, αντανακλά μια ευρύτερη τάση που ως συνέπεια έχει την σταθεροποίηση της ανεργίας σε εφιαλτικά ποσοστά.

Αυτό που εν τέλει επιχειρείται είναι μια ανάσα ζωής στο λιμνάζον ιδιωτικό κεφάλαιο που έναντι πινακίου φακής θα οικειοποιηθεί αξίες δισεκατομμυρίων ευρώ. Το ζητούμενο δηλαδή είναι να βοηθηθεί ο ιδιωτικός τομέας για να ξεπεράσει την συστημική, ιστορικών διαστάσεων κρίση που αντιμετωπίζει και να μπορέσει με την ώθηση της ιδιοποιημένης δημόσιας περιουσίας να ξεκινήσει έναν νέο κύκλο διευρυμένης αναπαραγωγής και συσσώρευσης. Σε αυτό το βωμό θυσιάζονται εργατικά δικαιώματα, δημόσια έσοδα και το ίδιο το κράτος πρόνοιας που υπήρχε, ως αποκρυστάλλωση ταξικών συσχετισμών άλλων εποχών, και λειτουργούσε χάρη σε αυτές ακριβώς τις υποδομές. Ενδεικτικό της υποβάθμισης που θα επέλθει στον έμμεσο μισθό της εργατικής τάξης, μέσω των ιδιωτικοποιήσεων, είναι το πλιάτσικο στην περιουσία του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας που μεταξύ πολλών άλλων περιλαμβάνει οικόπεδα πέντε εκατομμυρίων τετραγωνικών μέτρων, πολυιατρεία, πολιτιστικούς συλλόγους, παιδικούς σταθμούς, κ.α.

Γι’ αυτούς ακριβώς τους λόγους οι ιδιωτικοποιήσεις αποδεικνύονται σήμερα μεγάλο στοίχημα τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για το κεφάλαιο!

Εκτός ελέγχου το δημόσιο χρέος! (Πριν, 7 Οκτωβρίου 2012)

Η κατάσταση στα δημόσια οικονομικά είναι δραματική, απείρως χειρότερη αυτής που φαίνεται από πρώτη ματιά και αυτής που παρουσιάζουν τα μέσα ενημέρωσης, με αποτέλεσμα μια υποτροπή της ελληνικής κρίσης να είναι θέμα λίγων εβδομάδων.

Θέμα ημερών πάντως είναι οι νέες περικοπές που ζητά η Τρόικα και το παζάρι που εξελίσσεται στο υπουργείο Οικονομικών με επίκεντρο τα μέτρα λιτότητας που ζητούν να εφαρμοστούν. Η κυβέρνηση δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι είναι πρόθυμη να συναινέσει. Πολύ πιθανά με τριβές και με απώλειες στο εσωτερικό της, αλλά δεν έχει καμιά πρόθεση να τραβήξει το σχοινί στα άκρα, παρότι αυτή τη στιγμή είναι ηλίου φαεινότερο πως όλοι οι υπολογισμοί για το δημόσιο χρέος έχουν τιναχθεί στον αέρα και είναι εμφανές ότι η αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους απέτυχε παταγωδώς. Η επίσκεψη της Μέρκελ στην Αθήνα την Τρίτη σηματοδοτεί την ικανοποίηση του Βερολίνου για την υποτέλεια και την εθελοδουλεία που επιδεικνύει η Αθήνα, ένα φιλικό χτύπημα στην πλάτη που λέει «συνεχίστε κι εμείς είμαστε εδώ»…

Μείωση μισθών

Σε τι να συνεχίσουν; Στην κατακρεούργηση των κοινωνικών δαπανών που δεν έχει τέλος! Όποιος πίστευε ότι κάποια στιγμή θα βρεθεί ένα όριο όπου οι περικοπές θα τερματιστούν δεν έχει παρά να κοιτάξει το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού που δόθηκε στη δημοσιότητα την Δευτέρα 1 Οκτωβρίου και το οποίο φυσικά θα ανατραπεί πολλές φορές. Κάθε φορά όμως θα ανατρέπεται επί τα χείρω για τους εργαζόμενους, ενσωματώνοντας τις νέες απαιτήσεις των πιστωτών. Μέχρι στιγμής οι προβλέψεις είναι δραματικές. Το κονδύλι για μισθούς και συντάξεις για το 2013 μέχρι στιγμής προβλέπεται να μειωθεί κατά 10,6% σε σχέση με το 2012 (από 20,39 δισ. ευρώ σε 18,24) όταν σε σχέση με το 2011 είχε ήδη μειωθεί κατά 6,5% (21,81 δισ. ευρώ). Μια τόσο μεγάλη μείωση για το 2013 πολύ πιθανά περιλαμβάνει όχι μόνο την φτωχοποίηση εκατοντάδων χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων, αλλά και την απόλυση μερικών δεκάδων χιλιάδων.

Η Τρόικα προτείνει την απόλυση χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων εδώ και τώρα λόγω του ότι αμφισβητεί τις προβλέψεις που διατυπώνει το υπουργείο Οικονομικών για την πορεία του ΑΕΠ το 2013 (-3,8%). Οι Τροϊκανοί προβλέποντας μεγαλύτερη ύφεση (-5%) κι επομένως λιγότερα φορολογικά έσοδα για το μέλλον, απαιτούν μείωση των δημοσίων δαπανών και την απόλυση χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων, μεγαλύτερες περικοπές σε συντάξεις του ΟΓΑ και οικογενειακά επιδόματα και κατάργηση δώρων Χριστουγέννων και Πάσχα για τους δημόσιους υπαλλήλους, χαρακτηρίζοντας τις προτάσεις της ελληνικής πλευράς για περικοπές στην υγεία, την άμυνα και την τοπική αυτοδιοίκηση ως ανεπαρκείς για να εξισορροπήσουν τις αποκλίσεις που θα καταγραφούν το 2013.

Οι αποκλίσεις όμως δεν αφορούν μόνο τις προβλέψεις για το μέλλον.

 Με τους στίχο «αχ πόσα μας επιφυλάσσει ακόμη το παρελθόν» έκλεινε το ποίημά του με τίτλο Το παρελθόν ο Μάνος Ελευθερίου πριν εννέα χρόνια. Την αγωνία του την συμμεριστήκαμε πολλές φορές από το 2009 όταν οι αναθεωρήσεις των στοιχείων των δημόσιων οικονομικών των προηγούμενων ετών επεφύλασσαν τις χειρότερες εκπλήξεις για το παρόν και το μέλλον. Έτσι και τώρα..

Τα στοιχεία που υπάρχουν στο προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού για το δημόσιο χρέος δηλώνουν με την πρώτη ματιά ότι η αναδιάρθρωση του Μαρτίου του 2012, αν είχε σκοπό να μειώσει το ελληνικό δημόσιο χρέος – όπως επίσημα διατείνονταν οι αρχιτέκτονες και οι ντουντούκες τους, απέτυχε παταγωδώς! Παρότι ως απόλυτο μέγεθος το δημόσιο χρέος μειώνεται ελαφρώς το 2012 ως προς το 2011, ως ποσοστό – κι αυτό είναι που όλοι εξετάζουν – αυξάνεται κατά τέσσερις μονάδες φτάνοντας το 169,5% από 165,3% που ήταν το 2011! Πηγαίνοντας δε πιο πίσω, όταν η κατάσταση του δημόσιου χρέους χαρακτηρίστηκε μη βιώσιμη, τα πράγματα φαντάζουν ρόδινα σε σχέση με το τι συμβαίνει σήμερα: Το 2010, για παράδειγμα, όταν ξεκίνησε η εισβολή της ΕΕ και του ΔΝΤ το δημόσιο χρέος ήταν «μόνο» 145%, ενώ το 2009 η χρονιά που θεωρείται ότι ξεκίνησε ο «εκτροχιασμός» των δημόσιων οικονομικών με την υποτιθέμενη αλόγιστη πολιτική παροχών της κυβέρνησης Κ. Καραμανλή το δημόσιο χρέος ήταν 129,4% του ΑΕΠ. Κι όσο για τον επόμενο χρόνο, το 2013, το δημόσιο χρέος θα φτάσει το 179,3%!

Δεν πρόκειται όμως ποτέ να συμβεί αυτό. Η Τρόικα κι ειδικότερα ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ αρνείται να ανάψει το πράσινο φως για την εκταμίευση της δόσης των 31,3 δισ. ευρώ θέτοντας υπό αμφισβήτηση όχι μόνο τη καταβολή της δόσης αλλά την υλοποίηση όλου του προγράμματος χρηματοδότησης ύψους 174 δισ. ευρώ, για δύο λόγους: Για να πιέσει την κυβέρνηση Α. Σαμαρά να εφαρμόσει χωρίς επιφυλάξεις τις αντιλαϊκές μεταρρυθμίσεις που της ζητούν και δεύτερο επειδή η πορεία του δημόσιου χρέους βρίσκεται εκτός ελέγχου, πιέζοντας για λύσεις. Το αστείο ποιο είναι; Ότι ο ένας λόγος συνδέεται με τον άλλο αρνητικά! Δηλαδή η εφαρμογή των αντιλαϊκών μέτρων (αποδεδειγμένα, με βάση την εμπειρία που έχουμε αποκομίσει τα τελευταία χρόνια!) αυξάνει το δημόσιο χρέος, αντίθετα με ό,τι επικαλείται η Τρόικα.

Εκβιάζει το ΔΝΤ

Ο εκβιαστικός χαρακτήρας της απροθυμίας του ΔΝΤ να συναινέσει στην εκταμίευση της δόσης, που στραγγαλίζει την ελληνική οικονομία, φάνηκε πεντακάθαρα σε δημοσίευμα των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς την Πέμπτη 4 Οκτώβρη όπου ανέφερε ότι με βάση δηλώσεις αξιωματούχων της ΕΕ «το ΔΝΤ είναι πιο σκεπτικό για την ικανότητα των Ελλήνων να προχωρήσουν τις μεταρρυθμίσεις. Ο Σαμαράς κι ο Στουρνάρας θέλουν να πράξουν το σωστό, αλλά υποφέρουν από μια τρομακτική κληρονομιά και ένα ζοφερό παρόν. Οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ πιστεύουν ότι έχουν λόγους να είναι καχύποπτοι. Ένα πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων που αυτό τον χρόνο υποτίθεται θα έφερνε 3,5 δισ. ευρώ, για παράδειγμα, πιθανά θα αποδώσει μόνο 300 εκ. ευρώ κι ο στόχος για πωλήσεις ύψους 19 δισ. ευρώ μέχρι το 2015 φαντάζει όλο και πιο δύσκολο να επιτευχθεί».

Ως αποτέλεσμα των παρασκηνιακών πιέσεων που ήταν σε εξέλιξη, την επόμενη μέρα του δημοσιεύματος η κυβέρνηση κατέθεσε προς ψήφιση πράξη νομοθετικού περιεχομένου του υπουργείου Οικονομικών που διευκολύνει τις ιδιωτικοποιήσεις και το ξεπούλημα της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου. Με βάση όσα προβλέπει, καταργείται το ελάχιστο ποσοστό του ελληνικού δημοσίου στις υπό ιδιωτικοποίηση εταιρείες. Με βάση αυτό το άρθρο το ελληνικό δημόσιο δεν είναι υποχρεωμένο να διατηρεί ένα ελάχιστο συμμετοχής στις εταιρείες ΕΛΠΕ, ΔΕΗ, ΟΠΑΠ, ΟΔΙΕ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΕΛΤΑ και στους Οργανισμούς Λιμένα Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Αλεξανδρούπολης, Βόλου, Ελευσίνας, Ηγουμενίτσας, Ηρακλείου, Καβάλας, Κέρκυρας, Λαυρίου, Πατρών και Ραφήνας. Με βάση άλλα άρθρα δεν χρειάζεται πλέον προηγούμενη έγκριση της Διυπουργικής Επιτροπής Αποκρατικοποιήσεων για την πώληση πακέτου μετοχών άνω του 20%, δίνεται η δυνατότητα της εμπορικής αξιοποίησης του αιγιαλού και της παραλίας που βρίσκεται μπροστά από την επένδυση για να τοποθετηθούν για παράδειγμα ομπρέλες μπροστά από ξενοδοχείο, διευκολύνεται η διαδικασία των απαλλοτριώσεων και τέλος επεκτείνεται ο «θεσμός της επιφάνειας», όπως χαρακτηρίζεται η δυνατότητα μακροχρόνιας μίσθωσης ακινήτων. Επομένως οι πιέσεις της Τρόικας, που εκδηλώθηκαν δημόσια λίγες μόλις μέρες μετά την ανακοίνωση της εκχώρησης σε ιδιώτες 37 περιφερειακών αεροδρομίων της χώρας, δεν έπεσαν στο κενό. Έπιασαν τόπο, όπως δείχνει η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου…

Από την άλλη το ΔΝΤ εμφανίζεται απρόθυμο να συναινέσει στη χορήγηση της δόσης επικαλούμενο το πρόβλημα που υφίσταται με το ύψος του δημόσιου χρέους, από την στιγμή που υπερβαίνει το 120% του ΑΕΠ, όπου βρίσκεται η διαχωριστική γραμμή που έχει θέσει ο ιμπεριαλιστικός οργανισμός για να κρίνει ένα χρέος αν είναι βιώσιμο ή όχι! Και το ελληνικό χρέος κρίνεται μη βιώσιμο με αποτέλεσμα το ενδεχόμενο της διακοπής των χρηματοδοτήσεων από την μεριά του ΔΝΤ, επικαλούμενο τον κίνδυνο να χάσει τα λεφτά του, να είναι κάτι παραπάνω από ορατό. Παραβλέπεται φυσικά ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι μη βιώσιμο με αποκλειστική ευθύνη των πιστωτών. Η αύξησή του είναι αποτέλεσμα των μέτρων που εφαρμόστηκαν κατ’ εντολή της Τρόικας κι όχι όσων δεν έγιναν από την ελληνική πλευρά.

Ακόμη υψηλότερο το χρέος 

Τα πράγματα μάλιστα με το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι πολύ χειρότερα ακόμη κι απ’ αυτά που περιγράφονται στο προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού, δικαιολογώντας τις επιφυλάξεις του ΔΝΤ που φυσικά είναι προσχηματικές. Με βάση στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα από τη στατιστική υπηρεσία προχθές, Παρασκευή 5 Οκτωβρίου, τέσσερις μέρες δηλαδή μετά την δημοσιοποίηση του προσχεδίου του προϋπολογισμού, η ύφεση του 2011 ανήλθε στο 7,1% κι όχι σε 6,9% όπως αναγράφεται στο προσχέδιο. Το δημόσιο χρέος επομένως ως ποσοστό του ΑΕΠ δεν ήταν 165,3%, όπως γράφει το προσχέδιο και φαίνεται στον πίνακα που παραθέτουμε αλλά ελαφρώς μεγαλύτερο! Η κατάσταση επομένως με την πορεία του δημόσιου χρέους, μισό μόλις χρόνο μετά την ανταλλαγή των ομολόγων που υποτίθεται ότι άφηνε στο παρελθόν την κρίση δημόσιου χρέους, είναι εκρηκτική και μη βιώσιμη, πιέζοντας άμεσα για λύση!

Οι πιστωτές όμως για μια ακόμη φορά κάνουν τα πράγματα δυσκολότερα οξύνοντας την κρίση χρέους, καθώς απαιτούν εδώ και τώρα την υιοθέτηση των αντιλαϊκών μέτρων ως προϋπόθεση για να εγκρίνουν και την πιο ήπια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, όπως είναι για παράδειγμα η επιμήκυνση της αποπληρωμής των ομολόγων που λήγουν σύντομα ή η μείωση των επιτοκίων που συνοδεύουν τα δάνεια διάσωσης αν και ξέρουν ότι η ύφεση θα οδηγήσει σε αύξηση το λόγο χρέους προς ΑΕΠ. Ταυτόχρονα κρίσιμα κέντρα, όπως η ΕΚΤ που έχει στην κατοχή της ελληνικά ομόλογα ύψους 55 δισ. ευρώ, καταθέτουν την απροθυμία τους να υπαχθούν στη νέα αναδιάρθρωση, προεξοφλώντας ότι στο τέλος θα απαιτήσουν ένα εξωφρενικό αντίτιμο για να δώσουν την συγκατάθεσή τους. Έτσι ακριβώς είχε γίνει και πέρυσι. Έγραφε χαρακτηριστικά η Ελευθεροτυπία στις 21 Ιανουαρίου 2011: «Ανοησίες… Τη λέξη αυτή χρησιμοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να χαρακτηρίσει τα δημοσιεύματα του γερμανικού Τύπου, σύμφωνα με τα οποία βρίσκεται σε επεξεργασία σχέδιο για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Ερωτηθείς χθες ο εκπρόσωπος του επιτρόπου Όλι Ρεν αποκάλεσε ανοησίες τα εν λόγω δημοσιεύματα, επισημαίνοντας ότι υπάρχει ήδη επίσημη διάψευση από το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών, την οποία συμμερίζεται απόλυτα η Κομισιόν». Αυτά λέγονταν τον Ιανουάριο του 2011. Ένα χρόνο μετά ξέρουμε τι έγινε…

Προβλέψεις για την πορεία βασικών μεγεθών της ελληνικής οικονομίας
	2008	2009	2010	2011	2012	2013
Χρέος γεν. κυβέρνησης (εκ. ευρώ)	263.284	299.684	329.534	355.600	340.600	346.200
ΑΕΠ (εκ. ευρώ)	232.920	231.642	227.318	215.088	200.906	193.078
Χρέος ως % του ΑΕΠ	113%	129,40%	145,00%	165,30%	169,50%	179,30%
Ποσοστιαία ετήσια μεταβολή ΑΕΠ				-6,80%	-6,50%	-3,80%
Πηγή: Προσχέδιο κρατικού προϋπολογισμού, ημερ. δημοσίευσης 1 Οκτωβρίου 2012

Σε άρθρο του Άλεξ Καλίνικου που συμπεριλαμβάνεται στο τρέχον τεύχος του περιοδικού Κέμπριτζ Τζέρναλ οφ Εκόνομικς, το οποίο είναι αφιερωμένο στην λιτότητα, αναφέρεται ότι από το 1999 μέχρι το 2009 η αμερικάνικη χρηματοπιστωτική βιομηχανία δαπάνησε 3,5 δισ. δολ. για λόμπινγκ κι άλλα 2,2 δισ. δολ. υπό την μορφή χρηματοδοτήσεων σε προεκλογικές εκστρατείες για να διασφαλίσει τα συμφέροντά της. Στην από δω μεριά του Ατλαντικού το κόστος ενδέχεται να αποδείχθηκε πολύ μικρότερο λόγω του ότι η διαπλοκή ήταν οργανική. Από την Γερμανία μέχρι την Ελλάδα οι κρατικοί αξιωματούχοι δεν χρειάστηκε να εξαγοραστούν από τους τραπεζίτες για να ψηφίσουν ευνοϊκούς νόμους, αλλά το έπραξαν οικεία θελήση πιστεύοντας ακράδαντα πως ό,τι είναι καλό για την Ντόιτσε Μπανκ ή την Εθνική Τράπεζα είναι καλό και για τη χώρα.

Νέος τραπεζικός χάρτης μετά την εξαγορά της Γιούρομπανκ από την Εθνική

Έτσι φτάσαμε οι αποτυχημένες τράπεζες της Ευρώπης από τον Οκτώβριο του 2008 μέχρι τον Οκτώβριο του 2011 να έχουν πάρει από τα κράτη 4,5 τρισ. ευρώ, ποσό που ισοδυναμεί με το ένα τρίτο του ετήσιου ΑΕΠ, και στην Ελλάδα – όπου πάντα είμαστε πιο γαλαντόμοι – οι επιδοτήσεις στις τράπεζες (συμπεριλαμβανομένου όλου του ποσού των 50 δισ. της ανακεφαλαιοποίησης) να ισοδυναμούν με 218 δισ. ευρώ ή περίπου ένα ετήσιο ΑΕΠ. Ειδικότερα, από τα 39,4 δισ. ευρώ του δεύτερου δανείου που συνόδευσε την ανταλλαγή των ομολόγων, τα 25 δισ. κατευθύνθηκαν στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, παρότι το σύνολο των τοποθετήσεών τους σε ελληνικά ομόλογα όταν έγινε η αναδιάρθρωση δεν ξεπερνούσε τα 43 δισ. ευρώ (The second economic adjustment programme for Greece, European Commission, Μάρτιος 2012). Επομένως μέσω της ανακεφαλαιοποίησης, της επιδότησης δηλαδή των τραπεζών με ζεστό κρατικό χρήμα, δεν καλύπτονται μόνο οι ζημιές από το PSI αλλά και οι απώλειες από μη εξυπηρετούμενα δάνεια λόγω ύφεσης και τις κακές επενδύσεις τους. Εκεί πάνε τα λεφτά των φορολογουμένων!

Στα χρήματα που είναι διαθέσιμα για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και ειδικότερα σ’ ένα μπόνους ύψους 16 δισ. ευρώ στοχεύει κι η εξαγορά της Γιούρομπανκ από την Εθνική Τράπεζα, που αποτελεί και την πιο σημαντική κίνηση στην πυρετώδη δραστηριότητα που ήδη παρατηρείται στον τραπεζικό χάρτη, περιλαμβάνοντας μέχρι στιγμής την εξαγορά από την Πειραιώς της (υγειούς) Αγροτικής Τράπεζας και πιθανότατα της Γενικής αν στεφθούν από επιτυχία οι διαπραγματεύσεις που είναι ήδη σε εξέλιξη με την Σοσιετέ Ζενεράλ που ελέγχει την πάλαι ποτέ τράπεζα των στρατηγών. Οι τάσεις συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης στην τραπεζική αγορά ενισχύθηκαν κι από την συμφωνία της Άλφα Μπανκ με την Κρεντίτ Αγκρικόλ ώστε η τράπεζα του Γιάννη Κωστόπουλου να πάρει υπό τον έλεγχό της την Εμπορική.

Ζημιά για εργαζόμενους, καταναλωτές, οικονομία

Από την υπέρβαση του κατακερματισμού που χρόνια τώρα χαρακτήριζε την ελληνική τραπεζική αγορά ζημιωμένοι θα βγουν οι τραπεζοϋπάλληλλοι, οι καταναλωτές και η ίδια η οικονομία. Από αυτήν την, πρωτοφανή για τα χρονικά του ελληνικού καπιταλισμού, αναμόρφωση του τραπεζικού χάρτη θα πληγούν καίρια οι θέσεις εργασίας. Υπολογίζεται πως από τους 50.000 – 55.000 τραπεζοϋπαλλήλους που έχουν μείνει στο επάγγελμα το ένα τρίτο πολύ σύντομα θα απολυθεί, ενώ οι υπόλοιποι θα χάσουν οριστικά όποιες κατακτήσεις έχουν απομείνει. Οι συγχωνεύσεις θα προκαλέσουν μια τάση προς τα κάτω σε κάθε πλευρά των εργασιακών σχέσεων, από αμοιβές και ωράρια, μέχρι ασφαλιστικό και παροχές. Οι καταναλωτές (επιχειρήσεις και νοικοκυριά) θα δουν να περιορίζονται ακόμη περισσότερο οι δυνατότητες δανειοδότησης τους στο βαθμό που κάθε αίτημα θα εξετάζεται αποκλειστικά σε επιχειρηματική βάση, χωρίς να προσμετρώνται αναπτυξιακά κριτήρια ή τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα που μπορεί να έχει σε μια τοπική οικονομία ή την απασχόληση. Οι τράπεζες έτσι πολύ περισσότερο από το παρελθόν θα λειτουργούν σε βάρος κι όχι υποστηρικτικά της οικονομίας. Από την άλλη, οι νέες τράπεζες που θα δημιουργηθούν κι ειδικότερα αυτή που θα προκύψει από την συγχώνευση της Εθνικής με την Γιούρομπανκ (με ενεργητικό της τάξης των 178 δισ. ευρώ, δάνεια 121 δισ. και καταθέσεις ύψους 86 δισ.) με πολύ πιθανή προίκα το πλημμυρισμένο από ρευστότητα Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο θα έχει αυξημένη διεθνή παρουσία.

Ο αντιδραστικός χαρακτήρας των εξελίξεων στον τραπεζικό κλάδο, καθώς με λεφτά των φορολογουμένων δημιουργείται ένα ολιγομελές κλαμπ στον χρηματοπιστωτικό τομέα που θα απομυζά την οικονομία, δίνει ακόμη μεγαλύτερη νομιμοποίηση στο αίτημα εθνικοποίησης των τραπεζών. Εξ ίσου ισχυρότερη νομιμοποίηση αποκτά και το αίτημα διαγραφής του δημόσιου χρέους σε σύγκρουση με τους δανειστές μας, δηλαδή το ΔΝΤ, την ΕΚΤ και τα κράτη – μέλη της ευρωζώνης. Μόνο που για να υλοποιηθούν και τα δύο αυτά αιτήματα απαιτείται σύγκρουση και ρήξη με την ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση που αποτελούν το προκεχωρημένο φυλάκιο του πιο επιθετικού και κερδοσκοπικού χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου.

Alpha – Εurobank: Αβέβαιος, αλλά ματωμένος γάμος (Πριν, 4.9.11)

Τι περίεργα πράγματα! Μισό δισ. ευρώ αναμένεται να δώσουν οι Άραβες στο νέο όμιλο που θα δημιουργηθεί από την συγχώνευση της Alpha Bank με την Eurobank και δεν έκαναν τον κόπο να παραστούν έστω σε μία συνέντευξη Τύπου, έστω σε μία δεξίωση! Το βιογραφικό του πρίγκιπα σεΐχη Χαμάντ Μπιν Χαλίφα που εκπροσωπεί την οικογένεια (ο οποίος άμα τη επιστροφή του από την βρετανική στρατιωτική ακαδημία όπου πήγε να σπουδάσει έκανε πρακτική, ανατρέποντας τον πατέρα του!) είναι εμφανώς περίλαμπρο μην αφήνοντας καμία υπόνοια για τη σοβαρότητα και τον στρατηγικό χαρακτήρα του ντιλ. Παρόλα αυτά όμως ούτε μία κελεμπία, ούτε ένα σαρίκι να μην περάσει από τις οθόνες μας;

Ας σταθούμε όμως στα ίδια τα γεγονότα της συγχώνευσης των δύο τραπεζών που υπόσχεται να δώσει το έναυσμα για μια σειρά αλλεπάλληλων πράξεων συγκέντρωσης που ως στόχο θα έχουν την ισχυροποίηση του τραπεζικού τομέα. Η συγχώνευση της Alpha με την Eurobank ανακοινώθηκε τη Δευτέρα 29 Αυγούστου άρον – άρον υπό το βάρος των τρομερών πιέσεων που δέχονταν οι τιμές των μετοχών και ιδιαίτερα αυτές των τραπεζών μια  εβδομάδα πριν, εκείνη που ολοκληρώθηκε την Παρασκευή 26 Αυγούστου. Αποτέλεσμα του μεγάλου εκείνου ξεφορτώματος ήταν η τιμή της Eurobank να φθάσει τα 1,73 ευρώ (από 2,22 ευρώ που είχε κλείσει μια εβδομάδα πριν) και της Alpha Bank στα 1,90 ευρώ (από 2,58). Η συγχώνευση δηλαδή επιχείρησε να θέσει ένα ανάχωμα στις παρατεταμένες υποτιμητικές πιέσεις.

Κυρίως όμως η συγχώνευση της Eurobank με την Alpha Bank προσπάθησε να αποτρέψει τα ζοφερά σενάρια που ήδη διακρίνονται για το μέλλον των ελληνικών τραπεζών. Σημείο αφετηρίας τους (στην τελευταία έστω κούρσα) αποτελεί η συμμετοχή τους στο πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων του ελληνικού δημοσίου, στο πλαίσιο των αποφάσεων των ηγετών της ευρωζώνης της 21^ης Ιουλίου. Οι ζημιές που θα καταγράψουν όλες οι ελληνικές τράπεζες από την συμμετοχή τους στο πρόγραμμα και εκτιμώντας κατ’ ελάχιστον στα 5 δισ. ευρώ έχει προβλεφθεί από το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο να καλυφθούν από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Αναμένεται δηλαδή η Τρόικα μαζί με το ελληνικό δημόσιο να καλύψουν τα κενά που θα δημιουργηθούν στους ισολογισμούς των τραπεζών με χρηματοδοτικές ενισχύσεις. Όπως έκαναν όλα αυτά τα χρόνια, αρχής γενομένης από τα 28 δισ. ευρώ που έδωσε το υπουργείο Οικονομικών, επί Γ. Αλογοσκούφη, στις τράπεζες. Με μια τεράστια όμως διαφορά. Όλα αυτά τα χρόνια για τα 108 δισ. που έδωσε συνολικά το ελληνικό δημόσιο στις τράπεζες έπαιρνε ως αντίτιμο προνομιούχες μετοχές, που ως χαρακτηριστικό τους είχαν σταθερές  αποδόσεις (τις οποίες όμως ουδέποτε έχει εισπράξει το ελληνικό δημόσιο) ως αντιστάθμισμα για την έλλειψη δικαιώματος ψήφου στη διοίκηση. Τώρα όμως τα πράγματα αλλάζουν. Το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο αναφέρει ρητά ότι το δημόσιο μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα αναλάβει μεν την αναπλήρωση κεφαλαίου των τραπεζών που θα συμμετάσχουν στην αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους, ως αντάλλαγμα όμως θα πάρει κοινές μετοχές, που έχουν δικαίωμα ψήφου στη διοίκηση! Κατά συνέπεια θα ανατραπούν μονομιάς όλες οι ισορροπίες στην διοίκηση κάθε τράπεζας.

Ο όρος της συμμετοχής στη διοίκηση έκανε να ηχήσουν στη διαπασών οι συναγερμοί όχι επειδή οι έλληνες τραπεζίτες φοβούνται την κρατικοποίηση των ευαγών ιδρυμάτων τους. Ξέρουν πολύ καλά ότι τέτοιος κίνδυνος δεν υφίσταται επειδή, εξαιρουμένης της Αριστεράς, όλα τα υπόλοιπα κόμματα είναι εντεταλμένοι υπάλληλοί τους, επομένως ουδέποτε θα αποφάσιζαν ερήμην των τραπεζιτών ή πολύ περισσότερο κάτι που θα έβλαπτε τα συμφέροντά τους . Εντολές των τραπεζών εκτελούν, με την οικονομική πολιτική τους, ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΛΑΟΣ και Ντόρα. Το πλήρως ελεγχόμενο από τους τραπεζίτες ελληνικό δημόσιο όμως θα έχει υπό την κατοχή του τις κοινές μετοχές για δύο το πολύ χρόνια. Στο πρωτότυπο κείμενο του Μεσοπρόθεσμου που υπέγραψε η κυβέρνηση με την Τρόικα (κι όχι στον εφαρμοστικό νόμο που ψηφίστηκε στη Βουλή) υπάρχει σαφής αναφορά. Οπότε, το ερώτημα που πλανιέται πάνω από τα κεφάλια τους είναι, τι θα γίνει μετά… Με την πάροδο δηλαδή των δύο χρόνων, που θα πάνε οι μετοχές τους και κατά συνέπεια η ιδιοκτησία των τραπεζών τους; Κι ο κίνδυνος είναι σαφής: Δεδομένου ότι τα χειρότερα σενάρια είναι που θα επιβεβαιωθούν μέχρι τότε κι η Ελλάδα θα βρίσκεται διασωληνωμένη στην εντατική της «συντεταγμένης χρεοκοπίας», όπως αποφασίστηκε κατ’ απαίτηση της Γερμανίας στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις 24 Μάρτη, ο φόβος των τραπεζιτών είναι πως η ιδιοκτησία τους θα περάσει σε ξένα χέρια. Μαζί με τον δημόσιο πλούτο και τις ΔΕΚΟ. Αυτό ακριβώς το σενάριο θέλησαν να αποτρέψουν με την εξαγγελία της συγχώνευσης Alpha και Eurobank.

Απέτυχαν όμως και μάλιστα οικτρά. Μάρτυρας, η ανέλπιστα γρήγορη επιστροφή στην κανονικότητα της μιζέριας και της απαξίωσης. Η άνοδος της τιμής των δύο μετοχών στα απόνερα της εξαγγελίας κράτησε μόλις τρεις μέρες. Και προχθές, Παρασκευή 2 Σεπτέμβρη, η τιμή της τράπεζας του Λάτση έκλεισε τελικά ακόμη πιο χαμηλά, στα 1,41 ευρώ, σε σχέση με την τιμή που είχε την προηγούμενη Παρασκευή, (1,73 ευρώ). Χάθηκαν έτσι, όσα κέρδη καταγράφηκαν, και η τιμή της μετοχής συνεχίζει την καθοδική της πορεία, μετά από ένα σύντομο διάλειμμα. Την ίδια τύχη είχε επίσης και η τιμή της Alpha που προχθές έκλεισε στα 1,96 ευρώ (από 1,90 μια εβδομάδα πριν) χωρίς όμως να πέσει πιο χαμηλά από κει που βρισκόταν πριν την εξαγγελία του… φοβερού και τρομερού σχεδίου συγχώνευσης. Το ερώτημα επομένως είναι τι παραπάνω ξέρουν όσοι τιμώρησαν τις δύο μετοχές και ιδίως αυτή της Eurobank.

Αυτό που ξεχωρίζει είναι ότι πρόκειται για γίγαντες με πήλινα πόδια. Πίσω από τις μεγαλοστομίες για «σημαντική παρουσία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη με συνολικό δίκτυο 1.300 και πλέον καταστημάτων σε οκτώ χώρες» και άλλα τέτοια βαρύγδουπα που κοσμούσαν την επίσημη ανακοίνωση, αυτό που κρατάει ζωντανές και τις δύο τράπεζες αλλά περισσότερο αυτή του Λάτση είναι το ζεστό κρατικό χρήμα. Με βάση πρόσφατα στοιχεία η τράπεζα έχει αξιοποιήσει 7,8 δισ. ευρώ κρατικών εγγυήσεων, χώρια τα ειδικά ομόλογα που έχει λάβει από το δημόσιο για να ανοίξει τους κρουνούς του δανεισμού σε επιχειρήσεις και ιδιώτες. Αξίζει να αναφέρουμε, χάριν συγκρίσεως, ότι προχθές Παρασκευή η συνολική κεφαλαιοποίησή της (ως αποτέλεσμα του αριθμού των μετοχών επί την αξία κάθε μίας) ήταν μόνο 785 εκ. ευρώ. Σχεδόν το 10% των χρημάτων που έχει λάβει από το δημόσιο! Η κατάσταση στην Alpha Bank δεν είναι και πολύ καλύτερη. Το πρώτο ζητούμενο επομένως από την συμφωνία ήταν να γεμίσουν οι μαύρες τρύπες των ισολογισμών που απειλούν την βιωσιμότητά τους. Αυτές οι μαύρες τρύπες απειλούν να λάβουν απειλητικές διαστάσεις όταν θα ολοκληρωθούν οι έλεγχοι της εταιρείας Blackrock που προσελήφθη κατ΄εντολήν της Τρόικας με αποκλειστικό σκοπό να ελέγξει ένα προς ένα τα δάνεια κάθε τράπεζας αποτυπώνοντας με τον πιο κοντινό προς την πραγματικότητα τρόπο την αληθινή κατάσταση κάθε τράπεζας. Περιττό να πούμε ότι το ερώτημα είναι πόσους σκελετούς θα ανακαλύψουν στα ντουλάπια των τραπεζών κι όχι αν θα βρουν κάτι μεμπτό…

Αυτή η προοπτική επιταχύνει τα σενάρια εξαγορών και συγχωνεύσεων που αφορούν πολλές ακόμη τράπεζες. Ένα βασικό σενάριο που κυκλοφορεί γαι παράδειγμα θέλει την Εθνική, την Αγροτική και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο να προχωρούν σε ένα γάμο του αιώνα, με την πρώτη να συμβάλει με τα Βαλκάνια, τη δεύτερη με την γη και την τρίτη τράπεζα με το ρευστό, που όλα μαζί φυσικά θα πάνε στους Αμερικανούς, καθότι η Citigroup είναι που ελέγχει αυτή τη στιγμή ένα από τα μεγαλύτερα, αν όχι το μεγαλύτερο, πακέτο μετοχών της Εθνικής Τράπεζας. Σε αυτό το πλαίσιο αυξημένης αβεβαιότητας η κίνηση Alpha – Eurobank ήταν αμυντική και όχι επιθετική κίνηση όπως εμφανίστηκε. Κυρίως όμως είναι μια αβέβαιη κίνηση που δεν έχει ακόμη κριθεί, καθώς μένουν πολύ πιο σοβαροί παράγοντες, από τη συμφωνία των μάνατζερ, να κρίνουν την τύχη του εγχειρήματος.

Από την άλλη μεριά αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι η συγχώνευση των δύο τραπεζών δεν θα σημάνει τίποτε θετικό για την οικονομία ενώ για τους εργαζόμενους θα επιφέρει μόνο αρνητικές συνέπειες. Συγκεκριμένα, στην ανακοίνωση δεν υπήρχε ούτε μία λέξη που να αφορά κάποια δέσμευση της νέας τράπεζας για παροχή ρευστότητας στην λεγόμενη πραγματική οικονομία. Έλειπε επίσης κάθε δέσμευση για διατήρηση των θέσεων εργασίας. Στην πραγματικότητα θα μειωθούν. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μεγάλο μέρος από τις “συνέργειες λειτουργικού κόστους ύψους 270 εκ. ευρώ από τη συνένωση των δραστηριοτήτων των τραπεζών στην Ελλάδα” που αναφέρει η επίσημη ανακοίνωση θα προέλθει από το κλείσιμο καταστημάτων που βρίσκονται στους ίδιους δρόμους και την απόλυση πολλών τραπεζοϋπαλλήλων. Ματωμένος λοιπόν ο γάμος παρά το άδηλο μέλλον του και τα πολλά ερωτηματικά που συνοδεύουν τις σκοπιμότητες των δύο μερών.