Το success story …επανέρχεται!

Το σχέδιο που με ζήλο υπερασπίζονται όπου βρεθούν και σταθούν οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι θα μπορούσε να ονομαστεί και «η επιστροφή του Αντώνη Σαμαρά» ή η «νεκρανάσταση του success story».

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Για όποιον έχει ξεχάσει, θυμίζουμε πώς ήταν το αφήγημα της Νέας Δημοκρατίας το 2014: επιτέλους(!) στο βάθος του τούνελ έλαμπε φως, η εποχή των Μνημονίων έφθανε στο τέρμα της και η διαφαινόμενη οικονομική ανάπτυξη θα θεράπευε τις πληγές που άνοιξε η υπαγωγή της Ελλάδας στη μέγγενη των δανειστών το 2010. Οι δρακόντειοι όροι που θα συνόδευαν τη συζητούμενη τότε συμφωνία για ένταξη της Ελλάδας σε μια πιστοληπτική γραμμή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας ή τα νέα μέτρα λιτότητας που προέβλεπε το περίφημο πλέον μέιλ Χαρδούβελη προς τους πιστωτές αποτελούσαν ασήμαντες λεπτομέρειες σε σύγκριση με την επιβράδυνση της πτωτικής πορείας ή την αλλαγή κατεύθυνσης που σημείωναν κρίσιμοι οικονομικοί δείκτες.

Το ουσιαστικό ωστόσο ήταν πως οι ποσοτικές αλλαγές δεν προμήνυαν κλείσιμο του κύκλου της κρίσης, δηλαδή επιστροφή στα προ κρίσης δεδομένα. Το σημαντικότερο επίσης ήταν πως οι ορατές – αν και οριακές – αυτές αλλαγές αφορούσαν την οικονομία και μόνο. Στο κοινωνικό επίπεδο οι απώλειες των μισθωτών συνεχίζονταν και παγιώνονταν και η όποια ανάκαμψη συντελούνταν στη βάση των κατακρεουργημένων δικαιωμάτων τους, τα οποία θα συνέχιζαν να είναι σκιά εκείνων του παρελθόντος.

Όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα, που η χιλιοεπαναλαμβανόμενη αύξηση του ΑΕΠ χρησιμοποιείται άλλοτε σαν βάλσαμο κι άλλοτε σαν πέπλο συγκάλυψης της φτώχειας, της υπερφορολόγησης, της αυξανόμενης εκμετάλλευσης και του ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας.

Αξίζει να δούμε γιατί χαίρονται και χαμογελούν ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ την ίδια ώρα που η Ελλάδα εξακολουθεί να διατηρεί το θλιβερό προνόμιο κάθε αρνητικού ρεκόρ στις ευρωπαϊκές στατιστικές. Το πιο πρόσφατο «τρόπαιο» που ύψωσε θριαμβευτικά στον αέρα η κυβέρνηση αφορούσε τη διαβεβαίωση για την αύξηση του ΑΕΠ [και] από τα χείλη του Ευρωπαίου Επιτρόπου Πιέρ Μοσκοβισί, ο οποίος εξακολουθεί ακούραστα κι ανυποψίαστα να χειροκροτείται στον ρόλο του «καλού». Οι δηλώσεις του έγιναν μετά το Συμβούλιο των Υπουργών Οικονομικών της 20ής Φεβρουαρίου, όταν η κυβέρνηση αποδέχθηκε τελικά να ψηφίσει οικονομικά μέτρα για μετά το 2019, παρότι διαβεβαίωνε για το αντίθετο. Δεν περνάει μάλιστα καθόλου απαρατήρητο πως οι Ευρωπαίοι σπεύδουν κάθε φορά να υπερθεματίσουν, μεγεθύνοντας κάθε υποψία βελτίωσης των οικονομικών δεδομένων, μήπως και με αυτό τον τρόπο εμφανίσουν ότι η πολιτική τους δεν γεννάει μόνο… πόνο, αλλά και επιτυχίες.

Λίγες εβδομάδες νωρίτερα, στις 2 Φεβρουαρίου, ήταν ο υπερ-Υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής, Νίκος Παπάς, σε συνέντευξή του στον τηλεοπτικό σταθμό Ε, που τα εμφάνιζε όλα ρόδινα. Με βάση τα δικά του λόγια, ΑΕΠ, βιομηχανική παραγωγή, επενδύσεις, εξαγωγές και κατανάλωση διαρκών αγαθών αυξάνονται, ενώ θετικά είναι τα μηνύματα κι από το μέτωπο της απασχόλησης, καθώς τη διετία 2015-2016 δημιουργήθηκαν 232.000 θέσεις εργασίας. Πάντα με τα δικά του λόγια. Ας εξετάσουμε επομένως τι έχει καταγραφεί με βάση τις επίσημες στατιστικές στα συγκεκριμένα αυτά μέτωπα.

Έχει τεράστια σημασία να περιγράψουμε το πλαίσιο. Να υπενθυμίσουμε με άλλα λόγια το πρωτοφανές βάθος και τη διάρκεια, δηλαδή τον ιστορικό χαρακτήρα της ελληνικής κρίσης. Τα περιέγραψε πολύ πρόσφατα και παραστατικά το ΔΝΤ, στην έκθεση που δημοσιοποίησε στις 6 Φεβρουαρίου 2017, συγκρίνοντας την ελληνική κρίση με την Ασιατική (που έπληξε την Ινδονησία, την Κορέα και την Ταϋλάνδη), την κρίση της ευρωζώνης και την μεγάλη ύφεση των ΗΠΑ. Οκτώ χρόνια έχουν περάσει από τις υψηλότερες επιδόσεις που είχαν καταγραφεί πριν το ξέσπασμα της κρίσης στην Ελλάδα κι η τεθλασμένη γραμμή σέρνεται ακόμη στον «πάτο», όταν οι ΗΠΑ μετά το 1929 χρειάστηκαν μόλις 7 χρόνια για να επιστρέψουν στα προ της κρίσης επίπεδα.

Πηγή: ΔΝΤ

Προϊόν ασθενές και αβέβαιο

Με βάση τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (14.2.2017), το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2016 μειώθηκε 0,4% σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο του 2016, ενώ αυξήθηκε κατά 0,3% σε σύγκριση με το τέταρτο τρίμηνο του 2015. Φαίνεται επομένως πως δεν έχουμε να κάνουμε με μια ρωμαλέα και αδιαμφισβήτητη μεγέθυνση του προϊόντος, όπως θα περίμενε κανείς μετά από μια τόσο μεγάλη και παρατεταμένη βουτιά, αλλά με μια αύξηση ασθενή και ευάλωτη στη συγκυρία.

Επιπλέον, αν έπρεπε να επαινέσουμε μια κυβέρνηση για την αύξηση που καταγράφηκε στην τριμηνιαία άνοδο του ΑΕΠ, τότε θα έπρεπε να συγχαρούμε την προηγούμενη, γιατί επί των ημερών της καταγράφηκε η πρώτη βελτίωση πριν τον καταποντισμό του 2015, που ήταν μάλιστα κι ανώτερη της τωρινής, όπως φαίνεται στο διάγραμμα που παραθέτουμε.

Πηγή: Ελληνική Στατιστική Αρχή

Συγκεκριμένα η «ανωτερότητα» του Σαμαρά έναντι του Τσίπρα, για όποιον θέλει να αναγάγει σε κριτήριο οικονομικής επιτυχίας την εξέλιξη του ΑΕΠ, φαίνεται από την αξία του, καθώς το ΑΕΠ έφθασε στο υψηλότερο σημείο του επί της σημερινής κυβέρνησης το τρίτο τρίμηνο του 2016 (44,371 δις ευρώ). Υπολειπόταν ωστόσο αισθητά της νεοδημοκρατικής επίδοσης κατά το τρίτο τρίμηνο του 2014 (45,013 δις ευρώ). Αν επομένως ο Ν. Παπάς δεν ψάρευε σε θολά νερά, ποντάροντας στην άγνοια των ακροατών του, θα όφειλε να αναγνωρίσει ότι ο Τσίπρας ήρθε δεύτερος∙ προηγήθηκε ο Σαμαράς…

Ωστόσο, πέραν του ποσοτικού υπάρχει και το ποιοτικό στοιχείο: Η αύξηση του μεγέθους της πίτας, δηλαδή του κοινωνικού προϊόντος, δεν συνεπάγεται αυτόματα πως το κάθε κοινωνικό στρώμα κι η κάθε κοινωνική τάξη θα δουν το μερίδιο που τους αναλογεί να αυξάνεται αναλογικά. Κάλλιστα μια κοινωνική μερίδα μπορεί να δει τη θέση της να επιδεινώνεται, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με τους συνταξιούχους, που έχουν υποστεί πρωτοφανείς απώλειες στις συντάξεις τους. Γιατί από τη μεριά τους να χειροκροτήσουν μια αύξηση του ΑΕΠ;

Σε ό,τι αφορά τις προβλέψεις για την αύξηση του ΑΕΠ το 2017 και στο μέλλον, τη δική του σημασία έχει ένα ακόμη ρεκόρ, το οποίο κατέκτησε η Ελλάδα με την αρωγή των δανειστών της: το χρυσό μετάλλιο στις αρνητικές αναθεωρήσεις! Και πάλι με βάση όσα αποκαλυπτικά αναφέρει η έκθεση του ΔΝΤ: «Οι αρνητικές αναθεωρήσεις της πραγματικής αύξησης του ΑΕΠ ήταν συχνότερες και μεγαλύτερες στην Ελλάδα απ’ οπουδήποτε αλλού στην ευρωζώνη. Πτωτικές αναθεωρήσεις στην ετήσια αύξηση της παραγωγής γίνονταν σε περισσότερες από 1 στις 3 δημοσιεύσεις στοιχείων, έναντι λιγότερων από 1 στις 4 για την υπόλοιπη ευρωζώνη την περίοδο 2001-2014. Οι αναθεωρήσεις ήταν μεγαλύτερες σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης και με σταθερό τρόπο μεροληπτικά καθοδικές (-0,6% κατά μέσο όρο, έναντι 0,2% για την ευρωζώνη)».

Ας μην θεωρούμε επομένως ως θέσφατο κάθε δήλωση ή πρόβλεψή τους.

Βιομηχανική παραγωγή: ό,τι απέμεινε

Η βιομηχανική παραγωγή τον Δεκέμβριο του 2016 πράγματι κατέγραψε μια ασυνήθιστη αύξηση έναντι όλων των προηγούμενων μηνών του έτους. Ακόμη κι έτσι όμως, ο δείκτης του ετήσιου κύκλου εργασιών στη βιομηχανία ανήλθε στο 86,72% του επιπέδου του 2010, που κι αυτό ήταν έτος κρίσης. Αν συγκρίναμε με το 2007, που η βιομηχανική παραγωγή ήταν στο υψηλότερο επίπεδο της προ κρίσης εποχής (123,08%), οι επιδόσεις του 2016 είναι σχεδόν 40% χαμηλότερες.

Η ελεύθερη πτώση που παρατηρείται στη βιομηχανική παραγωγή της Ελλάδας προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη εντύπωση αν τη συγκρίνουμε με την αυξανόμενη τάση επιστροφής της βιομηχανίας στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες και στην ΕΕ.

Κι από επενδύσεις …αποεπένδυση!

Ανησυχία προκαλεί και η πορεία των επενδύσεων, καθώς η μείωση του κεφαλαιακού αποθέματος, όπως καταγράφεται στον πίνακα που ακολουθεί είναι θεαματική. Η αποεπένδυση σημαίνει γήρανση του κεφαλαιακού εξοπλισμού και λιγότερες θέσεις εργασίας για το μέλλον.

Καθαρό κεφαλαιακό απόθεμα Ελλάδας, σε τιμές 2010

2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017
857,2	851,9	839	825,9	812,3	797,6	784,5	774,9

Πηγή: Ameco

Πηγή: Ameco

Σημασία ωστόσο, για το επιχειρηματικό μοντέλο που αναδεικνύεται από τις στάχτες της κρίσης, έχει και το είδος των επενδύσεων που γίνονται. Με βάση μελέτη της Endeavor Greece, που είδε το φως της δημοσιότητας στις αρχές Φεβρουαρίου, το κυρίαρχο υπόδειγμα θέλει έναρξη επαγγέλματος να κάνουν μαζικά καφετέριες, μπαρ και σουβλατζίδικα κι από την άλλη, σε λήξη εργασιών να προχωρούν εργοστάσια. Η έρευνα στηρίχθηκε σε στοιχεία του Γενικού Εμπορικού Μητρώου και έδειξε πως το 84% των νέων επιχειρήσεων από τον Ιανουάριο έως τον Νοέμβριο του 2016 δραστηριοποιούνταν σε μαζική εστίαση, διασκέδαση, λιανεμπόριο και λογιστικές συμβουλευτικές υπηρεσίες. Η μεγαλύτερη συρρίκνωση, αντίθετα, παρατηρήθηκε στο λιανεμπόριο, τη μεταποίηση και τις κατασκευές.

Εύκολα επομένως αντιλαμβανόμαστε από τα παραπάνω πως το μέλλον έχει πολύ αέρα…

Εξαγωγές: ζήτω το 2014!

Σε ό,τι αφορά το διεθνές εμπόριο,  με βάση ανακοίνωση της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (9.1.2017) για τις εμπορικές συναλλαγές της Ελλάδας τον μήνα Νοέμβριο, πράγματι οι επιδόσεις του 2016 υπερβαίνουν τις επιδόσεις του 2015. Ωστόσο και πάλι υπολείπονται εκείνων του 2014. Είτε εξετάσουμε τις εξαγωγές συμπεριλαμβανομένης της αξίας των πλοίων (2,216 δις) ή εξαιρουμένης αυτής (2,203 δις ευρώ), το επίπεδο του 2014 (2,342 και 2,300 αντίστοιχα) δεν έχει επιτευχθεί.

Κατανάλωση: κάθε χρόνο και χειρότερα!

Το τρίτο τρίμηνο του 2016, η πραγματική κατανάλωση αυξήθηκε κατά ένα ασυνήθιστα υψηλό ποσοστό της τάξης του 5,7%.  Όπως πολύ σωστά όμως παρατήρησε ο ΣΕΒ στο εβδομαδιαίο δελτίο του στις 2 Φεβρουαρίου 2016, «μια προσεκτική ανάλυση των κύριων προσδιοριστικών παραγόντων της ιδιωτικής κατανάλωσης, δείχνει μείωση του καθαρού (μετά από φόρους και εισφορές) διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών κατά 2,1%, όταν τα δύο αυτά μεγέθη, σε όλα τα προηγούμενα τρίμηνα, κινούνται πάντα προς την ίδια κατεύθυνση». Επομένως η αυξημένη κατανάλωση δεν προέρχεται από αυξημένα εισοδήματα, μιας κι αυτά αποδεδειγμένα μειώνονται. Γνωρίζοντας ότι μειώνεται επίσης και η τραπεζική χρηματοδότηση, συμπεραίνεται ότι η αυξημένη κατανάλωση προέρχεται είτε από τραπεζικές αναλήψεις ή από χρήματα που υπάρχουν στα… σεντούκια, αν έχει μείνει τίποτε ακόμη. Και οι δύο αυτές πηγές ωστόσο αντιπροσωπεύουν εισοδήματα που δημιουργήθηκαν στο παρελθόν. Κατ’ επέκταση, οι λόγοι που αυξάνεται η ιδιωτική κατανάλωση έπρεπε να είναι πηγή ανησυχίας κι όχι να εμφανίζονται ως πηγή αισιοδοξίας, όπως τις εμφανίζει ο Ν. Παπάς. Πολύ περισσότερο, όταν δειγματοληπτικές έρευνες φέρνουν στην επιφάνεια την κατάσταση παρατεταμένης οικονομικής ασφυξίας που ζουν τα νοικοκυριά. Από πολλές απόψεις χρήσιμη (και αποδομητική του ισχυρισμού του Ν. Παπά) είναι η έρευνα καταναλωτών που δημοσιεύεται στην τετραμηνιαία έκθεση του ΙΟΒΕ (αρ. τεύχους 86, Ιανουάριος 2016). Από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων φαίνεται ότι πλέον ένα μονοψήφιο μόνο ποσοστό αποταμιεύει κι αυτό μάλιστα αποταμιεύει μικροποσά, ενώ πολλοί περισσότεροι είναι όσοι πάνε στον γκισέ και τα ΑΤΜ για αναλήψεις!

Απασχόληση: μερική κι εκ περιτροπής!

Όσον αφορά την ανεργία, πράγματι η κατάσταση έχει βελτιωθεί σε σχέση με το 2014. Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα που παραθέτουμε, τον Νοέμβριο του 2016 έφθασε το 23% έναντι 24,5% τον Νοέμβριο του 2015.

 

Το σημαντικότερο ωστόσο εδώ δεν είναι η σύγκριση του ποσοστού ανεργίας με το παρελθόν (δεδομένου ότι εξακολουθεί να παραμένει σχεδόν τρεις φορές μεγαλύτερο από το ιστορικό  υψηλό της ανεργίας στην Ελλάδα), αλλά οι σοβαρότατες ποιοτικές μεταβολές που έχουν συντελεστεί στο εργασιακό τοπίο. Βασικό τους γνώρισμα έχουν την έκρηξη της επισφάλειας, που μετατρέπει την ελληνική αγορά εργασίας πιθανώς στην πιο νεοφιλελεύθερη της Ευρώπης κι ας παραμένουν ακόμη σε ισχύ φιλεργατικοί νόμοι που όμως δεν εφαρμόζονται.

Τρία στοιχεία είναι αρκετά για να δείξουν ότι η αξιοπρεπής διαβίωση όλο και λιγότερο θα ταυτίζεται στο εξής με την εργασία. Πρώτο, το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των νέων προσλήψεων αφορά ευέλικτες θέσεις εργασίας. Τον Ιούλιο του 2016 για παράδειγμα, με βάση στοιχεία του συστήματος Εργάνη, από τις 201.793 προσλήψεις οι 78.432 (38,87%) αφορούσαν μερική απασχόληση κι οι 30.859 (15,29%) εκ περιτροπής εργασία. Δεύτερο, 125.000 εργαζόμενοι πληρώνονται με μισθό κατώτερο των 100 ευρώ τον μήνα, φέρνοντας στην επιφάνεια τη δημιουργία μιας νέας γενιάς επισφαλώς εργαζομένων που ως βδομαδιάτικο έχουν 25 ευρώ! Ποια ανάγκη να καταφέρουν να καλύψουν με αυτά τα ψιχία; Φαγητό, τσιγάρα, καφέ, εισιτήρια για τα μέσα μεταφοράς; Τρίτο, 400.000 εργαζόμενοι με βάση στοιχεία που αναγράφονται στις φορολογικές τους δηλώσεις δεν αμείβονται καν! Πάνε κι έρχονται στην εργασία τους με την ελπίδα να μην κλείσει, μήπως έτσι καταφέρουν και λάβουν κάποτε τα δεδουλευμένα… Ταυτόχρονα νέες γενιές εργοδοτών εθίζονται στη δωρεάν εργασία, αναβιώνοντας προκαπιταλιστικές μορφές ωμής εκμετάλλευσης…

Η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, όπως υλοποιήθηκε με τους μνημονιακούς νόμους και τη σχεδιασμένη αποδυνάμωση και περιθωριοποίηση των Επιθεωρήσεων Εργασίας (ώστε να μην υπάρχουν επιτόπιοι έλεγχοι) προηγείται της επικείμενης ανάκαμψης, βεβαιώνοντας ότι δεν θα συνοδεύεται από κοινωνικό μέρισμα, όπως συνέβαινε εν πολλοίς στο παρελθόν. Στο εξής η μεγέθυνση της πίτας θα τροφοδοτεί μεγαλύτερα κομμάτια αποκλειστικά και μόνο για την ελίτ, που θα δει τη θέση της να βελτιώνεται περαιτέρω. Υπό αυτό το πρίσμα, ακόμη κι αν υλοποιηθεί η πρόβλεψη της κυβέρνησης για μεγέθυνση της τάξης του 2,7% το τρέχον έτος, αυτό δεν θα σημάνει τίποτε το θετικό όσο το καθεστώς απορρύθμισης της εργασίας ισχυροποιείται κι οι μισθοί μειώνονται. Κι έτσι το success story της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ, τρία χρόνια μετά το success story της ΝΔ, αποδεικνύεται εξ ίσου κάλπικο…

Μάρτιος 2017

Πηγή: περιοδικό Δημοσιογραφία, τεύχος 13, Άνοιξη 2017

Ευρωπαϊκό έγκλημα εκ προμελέτης το κλείσιμο της ΕΒΖ (Επίκαιρα 17-23/7/2014)

Οργή σε όλη την Ελλάδα προκάλεσε η απόφαση της διοίκησης της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης να κλείσει τα δύο από τα τρία εναπομείναντα εργοστάσια ζάχαρης, στις Σέρρες και την Ορεστιάδα. Η απόφαση της διοίκησης, κατόπιν εισήγησης της «εθνικής μας» εταιρείας συμβούλων Κάντορ που κάλυψε τεχνοκρατικά μια ειλημμένη απόφαση, έγινε δεκτή με αγανάκτηση, παρότι δεν αποτέλεσε κεραυνό εν αιθρία, λόγω των καταστρεπτικών αποτελεσμάτων που θα έχει για δεκάδες χιλιάδες οικογένειες. Το κλείσιμο των δύο εργοστασίων, που δείχνει πόσο κενές περιεχομένου και παραπλανητικές είναι οι μεγαλοστομίες περί «success story», «επιστροφής στην ανάπτυξη» κι άλλα τέτοια που δεν αφήνει ευκαιρία να πέσει κάτω και να μη τα ξεστομίσει ο πρωθυπουργός, θα αυξήσει περαιτέρω την ανεργία, θα οξύνει την τάση εγκατάλειψης του Έβρου και θα επιτείνει την ερήμωση της υπαίθρου. Παρόλα αυτά θα έχει και κερδισμένους: Τους Γερμανούς και Γάλλους βιομηχάνους που θα καλύψουν τάχιστα το κενό της ΕΒΖ.

«Για να κατανοήσουμε τι οδήγησε στην απόφαση για το κλείσιμο των δύο εργοστασίων της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης, πρέπει να πάμε αρκετά χρόνια πίσω, στο 2006. Εκείνη την χρονιά στο πλαίσιο της επαναδιαπραγμάτευσης του κανονισμού ζάχαρης με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η ελληνική κυβέρνηση, με υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης τον Ευ. Μπασιάκο, προέβη σε μια καταστροφική διαπραγμάτευση που ως αποτέλεσμα είχε να μειωθεί η ελληνική ποσόστωση στην παραγωγή ζάχαρης σχεδόν στο μισό: Από 320.000 τόνους ζάχαρης, στους 158.000 τόνους», αναφέρει στα Επίκαιρα ο Πέτρος Χασανίδης, πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Ορεστιάδας και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου των εργαζομένων στην ΕΒΖ.

Στο ναδίρ η αυτάρκεια

Με βάση όσα αναφέρονται στην έκδοση της ΠΑΣΕΓΕΣ, με τίτλο Αυτάρκεια αγροτικών διατροφικών προϊόντων (Αύγουστος 2012) η ετήσια κατανάλωση ζάχαρης το 2011 ανήλθε σε 268.220 τόνους. Στην ίδια έκδοση επίσης διακρίνεται ένα «τραγικό» ρεκόρ που διατηρεί το συγκεκριμένο προϊόν. Στη ζάχαρη παρατηρείται η χαμηλότερη αυτάρκεια (λόγος παραγωγής προς κατανάλωση) ύψους μόλις 14%, όταν ο μέσος εθνικός όρος για μια λίστα 28 προϊόντων φυτικής παραγωγής που έχει συγκροτήσει η Συνομοσπονδία Ενώσεων Αγροτικών Συνεταιρισμών ανέρχεται στο 95,8%! Στην αντίθετη άκρη από την ζάχαρη βρίσκεται το ρύζι με αυτάρκεια ύψους 171,36%! Οι επιδόσεις της ζάχαρης είναι «τραγικές» γιατί μόλις έναν χρόνο πριν, το 2010, η αυτάρκεια έφτανε το 48,28% (σχεδόν τετραπλάσια) με την παραγωγή να φτάνει τους 155.270 τόνους, ενώ το 2011 η παραγωγή μειώθηκε κάθετα (κατά τρία τέταρτα) στους 38.270 τόνους. Μέχρι το 2006 δε (πριν κλείσουν τα πρώτα δύο εργοστάσια της Λάρισας και της Ξάνθης, στο πλαίσιο ενός ηλίθιου σχεδίου μετατροπής τους σε εργοστάσια παραγωγής βιοκαυσίμων), η Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης δεν κάλυπτε την κατανάλωση μόνο της Ελλάδας αλλά και όλων των Βαλκανίων.

«Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου αν καταλάβαινε τι διακυβευόταν σε εκείνες τις διαπραγματεύσεις κι αν για παράδειγμα υιοθετούσε και υπερασπιζόταν τις προτάσεις που είχε καταθέσει η διοίκηση της ΕΒΖ, δεν θα φτάναμε σήμερα σε αυτό το σημείο», συνεχίζει ο Πέτρος Χασανίδης. Μάλιστα κοινό μυστικό είναι πως αν κλείσουν αυτά τα εργοστάσια, θέμα χρόνου θα είναι μετά να κλείσει και το τελευταίο εργοστάσιο στην Ελλάδα, στο Πλατύ Ημαθίας, φτάνοντας έτσι στην τελευταία πράξη του δράματος με την Ελλάδα να μην παράγει ούτε ένα κόκκο ζάχαρης και να εισάγει από το εξωτερικό όλη την κατανάλωσή της.

Η τεχνοκρατική ωστόσο αιτιολόγηση του λουκέτου θέλει το υψηλό κόστος παραγωγής να μην επιτρέπει την συνέχιση της λειτουργίας, των δύο εργοστασίων της ΕΒΖ. «Η βιομηχανία ζάχαρης είναι φτιαγμένη, εξ αρχής, για μεγάλη παραγωγή. Το 2009, μετά από δύσκολη διετία και μετά από την πίεση των αγροτών παραγωγών τεύτλου και των εργατών που απασχολούνται στο εργοστάσιο, δόθηκε καλύτερη τιμή στο τεύτλο, σπάρθηκαν περισσότερα χωράφια, η παραγωγή ήταν μεγαλύτερη όπως κι η μισθοδοσία που διπλασιάσθηκε και το κόστος έφτασε περίπου στα 650 ευρώ το τόνο. Σήμερα η αιτία για το υψηλό κόστος, περίπου στα 1.000 ευρώ τον τόνο, βρίσκεται στην μικρή παραγωγή. Το κόστος μάλιστα εκτινάχθηκε παρότι η μισθοδοσία αντιστοιχούσε στο ένα τρίτο της προηγούμενης χρονιάς. Το συμπέρασμα είναι πως για να επιβιώσει η Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης χρειάζεται μεγάλη κλίμακα παραγωγής. Όσο περισσότερο παράγει τόσο φθηνότερο είναι το προϊόν». Επομένως, η διοίκηση της ΕΒΖ ας μην επικαλείται το υψηλό κόστος παραγωγής, γιατί είναι αποτέλεσμα των δικών της επιλογών. Κι όχι μόνο αυτό…

Εμμονή το ξεπούλημα

«Από το 2009 και μέχρι σήμερα όλες οι διοικήσεις που ανέλαβαν ασχολούνταν με ένα και μόνο θέμα: πώς θα πουλήσουν την ΕΒΖ. Δεν υπήρξε κανένα σχέδιο για την ανάπτυξη της εταιρείας ή και τον εκσυγχρονισμό της. Μοιραία έτσι ήρθε η απαξίωση, όπως και οι 3 αποτυχημένοι διαγωνισμοί για την πώληση της εταιρείας».

Το θα σημάνει για την περιοχή το κλείσιμο του εργοστασίου στην Ορεστιάδα, ρωτήσαμε τον Πέτρο Χασανίδη. «Η Ορεστιάδα ποτέ δεν θα είχε την σημερινή της ανάπτυξη αν δεν υπήρχε το εργοστάσιο της ΕΒΖ. Θα το καταλάβετε με ένα παράδειγμα: το 1975, με τα έσοδα από 100 στρέμματα τεύτλων, δηλαδή 100-120.000 δραχμές αγόραζες ένα διαμέρισμα. Ειδικά τις δεκαετίες ’80 και ’90 το εργοστάσιο αποτέλεσε τον κύριο πνεύμονα ανάπτυξης για όλο το νομό, όχι μόνο την πόλη. Εμείς υπολογίσαμε ότι με παγωμένες τιμές από το 1975 μέχρι σήμερα αυτό το εργοστάσιο έχει αφήσει στην περιοχή 1,5 δις. ευρώ ή 40 εκ. σε ετήσια βάση. Κι όλα αυτά χωρίς να έχει κοστίσει στον έλληνα φορολογούμενο η ΕΒΖ ούτε ένα ευρώ». Οι επιπτώσεις από το κλείσιμο των εργοστασίων στις Σέρρες και την Ορεστιάδα δεν θα περιοριστούν μόνο στους 60 και 45 (από 260 πριν 5 χρόνια) εναπομείναντες εργάτες, αντίστοιχα. Πολλές εκατοντάδες ακόμη είναι οι εποχιακοί εργαζόμενοι που έβρισκαν δουλειά στα εργοστάσια, οι αγρότες, οι μεταφορείς, οι γεωπόνοι ακόμη και τα συνεργεία επισκευής οχημάτων που ζούσαν από τους τζίρους της ΕΒΖ. Με την ανεργία να βρίσκεται ήδη στο 50% στην Ορεστιάδα και ειδικά στους νέους «να ψάχνουμε για να βρούμε ποιοί έχουν ακόμη δουλειά», όπως λέει στα Επίκαιρα ο Π. Χασανίδης, είναι εμφανές ότι το κλείσιμο του εργοστασίου στην Ορεστιάδα θα σημάνει την οικονομική καταστροφή και την κοινωνική παρακμή της.

«Αυτό όμως που δεν έχουν κατανοήσει οι κυβερνώντες είναι ότι η Ορεστιάδα δεν είναι σαν οποιαδήποτε άλλη πόλη της Ελλάδας. Υπάρχουν λόγοι εθνικού συμφέροντος για τους οποίους η Ορεστιάδα πρέπει να συνεχίζει να έχει οικονομική ζωή», συνεχίζει ο συνομιλητής μας. «Θα σας το περιγράψω με ένα παράδειγμα. Ενώ στην Ορεστιάδα το εργοστάσιο ζάχαρης ήταν η τελευταία βιομηχανική μονάδα που είχε απομείνει στον βόρειο Έβρο, στην Αδριανούπολη της Τουρκίας κάθε εβδομάδα ξεφυτρώνει κι ένα εργοστάσιο. Υπάρχει αυτοκινητοβιομηχανία, υαλουργεία, εκκοκκιστήρια και τώρα μπαίνοντας επιθετικά στην καλλιέργεια τεύτλου και την παραγωγή ζάχαρης θέλουν να γίνουν αυτάρκεις σε ζάχαρη. Από μια έρημη πόλη που ήταν το 1922 με την ανταλλαγή, σήμερα ο πληθυσμός της φθάνει τους 250.000, ενώ ο πολεοδομικός της σχεδιασμός προβλέπει πως την επόμενη δεκαετία θα φιλοξενεί 1 εκ. κατοίκους».

Τρίβουν τα χέρια τους οι Γερμανοί

Το κλείσιμο των εργοστασίων της ΕΒΖ, 54 χρόνια μετά την ίδρυση της επιχείρησης από τον Κ. Καραμανλή με πρώτο στόχο να σταματήσει η εισαγωγική εξάρτηση της χώρας, δεν έχει μόνο χαμένους. «Η ΕΒΖ δεν κάλυπτε στο παρελθόν μόνο την ελληνική αγορά. Κάλυπτε κι όλα τα Βαλκάνια. Αυτό ήταν προς όφελος όλων γιατί η ΕΒΖ λόγω της κυρίαρχης θέσης της στην αγορά διαμόρφωνε και την τιμή σε πολύ χαμηλά επίπεδα, προς όφελος του καταναλωτή. Το αποτέλεσμα ήταν να έχουμε την φθηνότερη ζάχαρη σε όλη την Ευρώπη. Τα τελευταία 3 χρόνια το πελατολόγιο της ΕΒΖ έχει εξασθενίσει προς όφελος των ανταγωνιστών της από την Γερμανία και την Γαλλία. Μάλιστα στην ελληνική αγορά οι Γερμανοί πουλούν με τιμές χαμηλότερες από τα επίπεδα της Γερμανίας, προσπαθώντας έτσι να αλώσουν την αγορά. Κι όταν κλείσει οριστικά η ΕΒΖ τότε οι τιμές θα πάρουν φωτιά», καταλήγει ο Π. Χασανίδης.

Το κλείσιμο των δύο εργοστασίων της Βιομηχανίας Ζάχαρης ήταν το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της ελληνικής βιομηχανίας. Από το 2010 ακμαίες ελληνικές βιομηχανίες με πορεία δεκαετιών κατέβασαν ρολά, με πιο πρόσφατο παράδειγμα την αρτοβιομηχανία Κατσέλης. Ηχηρά ονόματα που πρωταγωνίστησαν στο ρέκβιεμ της ελληνικής βιομηχανίας (που έκλεισαν ή πρόκειται να κλείσουν) είναι επίσης η Χαλυβουργία του Ν. Μάνεση, η Φιλκέραμ Τζόνσον, η Καπνοβιομηχανία Γεωργιάδης, η Κόκα Κόλα που έχει ανακοινώσει την μεταφορά της στα Βαλκάνια, η ΛΑΡΚΟ, η αμυντική βιομηχανία (ΕΛΒΟ, ΕΑΣ) και πολλές άλλες.

Το τέλος της ελληνικής βιομηχανίας, που γίνεται ορατό δια γυμνού οφθαλμού από τα δεκάδες κλειστά εργοστάσια, πιστοποιείται από τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής βάσει των οποίων ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής το πρώτο τετράμηνο του 2014 κινούταν στο 70,4% των επιπέδων του 2005, ενώ ο κύκλος εργασιών στη βιομηχανία τον Απρίλιο του 2014 είχε μειωθεί κατά 4,6% σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2013 και κατά 9,8% σε σχέση με ένα χρόνο πριν, τον Απρίλιο του 2013. Η βιομηχανική παραγωγή επομένως βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, συρρικνώνοντας απότομα τα θεμέλια της βιομηχανικής Ελλάδας, που ήταν απείρως πιο ασθενή σε σχέση με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά (9% η συμβολή στο ΑΕΠ, έναντι 15 στην Ευρώπη).

Αποβιομηχάνιση της Ελλάδας

Οι σημαντικότερες αιτίες για την αποβιομηχάνιση της Ελλάδας, που δεν μας επιτρέπει να ελπίζουμε σε αξιοσημείωτη πτώση της ανεργίας από το σημερινό επίπεδο του 27% για τα επόμενα χρόνια, πρέπει να αναζητηθούν στις ακόλουθες πέντε αιτίες:

Πρώτο, την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ το 1981 και το ευρώ το 2001 που μπορεί να προκάλεσε την εισροή πακτωλών χρημάτων από τα διαρθρωτικά ταμεία, ευνοώντας την άνοδο του βιοτικού επιπέδου (που αποδείχθηκε πρόσκαιρη) στην παραγωγή όμως όξυνε στο έπακρο τον ανταγωνισμό οδηγώντας στο κλείσιμο πλήθος από βιομηχανίες, ενώ με τις ποσοστώσεις ευνοήθηκαν σκανδαλωδώς οι βόρειες χώρες κι ειδικά η Γερμανία.

Δεύτερο, και σχετιζόμενο με το προηγούμενο, είναι το ακριβό ευρώ (1,3629 δολ. ΗΠΑ, αυξημένο κατά 4,34% σε σχέση με πέρυσι) που αποδεικνύεται συνεχές βαρίδι στα πόδια των εξαγωγικών βιομηχανιών, ακυρώνοντας ακόμη και τις οικονομίες στο κόστος παραγωγής που προκαλεί η μείωση του εργατικού κόστους ή της φορολογίας.

Τρίτη αιτία για την αποβιομηχάνιση, είναι η πτώση της καταναλωτικής ζήτησης. Η μείωση των μισθών (με τον σχετικό δείκτη να ανέρχεται για το πρώτο τρίμηνο του 2014 στο 73,3% του 2008) από τις κυβερνήσεις Παπανδρέου, Παπαδήμου και Σαμαρά που εφάρμοσαν μέχρι κεραίας τα μέτρα των Μνημονίων από το 2010 μέχρι σήμερα, οδήγησε την κατανάλωση στα Τάρταρα με αποτέλεσμα η βιομηχανία να μην μπορεί να στηριχθεί στην εσωτερική αγορά.

Τέταρτο, το υψηλό ενεργειακό κόστος (ανώτερο ακόμη και κατά 80% σε σχέση με την υπόλοιπη ΕΕ) που πλήττει ειδικά ενεργοβόρες βιομηχανίες, όπως η χαλυβουργία, αλουμίνιο, τσιμέντο και χημική βιομηχανία.

Πέμπτο, πλήγμα όχι μόνο στην βιομηχανία αλλά σε όλες τις επιχειρήσεις προκάλεσε η άνοδος του κόστους συμμόρφωσης με την εφορία, όπως προκλήθηκε από το φορολογικό χάος που έχει δημιουργηθεί την τελευταία τετραετία με την ψήφιση 80 φορολογικών νόμων και την έκδοση 800 ερμηνευτικών εγκυκλίων! Πρωταγωνιστές μάλιστα είναι όλοι αυτοί που ομνύουν στην ανάγκη απλοποίησης της φορολογίας…

Ρεσιτάλ υποκρισίας από τον πρωθυπουργό στα εγκαίνια της ΔΕΘ (Πριν, 12 Σεπτέμβρη 2010)

Αντιλαϊκές εξαγγελίες και πομπώδεις κενολογίες

Νομοσχέδιο σκούπα για ξένες επενδύσεις μετατρέπει την Ελλάδα σε μπανανία

Καταφέραμε να κρατήσουμε την Ελλάδα όρθια στις πιο δύσκολες συνθήκες των τελευταίων δεκαετιών», είπε σε μια αποστροφή του λόγου του ο Γ. Παπανδρέου μιλώντας στο νέο υπουργικό συμβούλιο που έκανε την παρθενική του συνεδρίαση την Παρασκευή στη Θεσσαλονίκη. Και μόνο αυτά τα λόγια είναι αρκετά για να δείξουν το μέγεθος της υποκρισίας της κυβέρνησης.

Θαυμάστε πώς κρατιέται η Ελλάδα όρθια: Η βιομηχανική παραγωγή τον Ιούλιο μειώθηκε κατά 8,6% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους. Το επτάμηνο δε Ιανουαρίου – Ιουλίου ο δείκτης μειώθηκε κατά 6,3% όταν το αντίστοιχο περυσινό διάστημα μειώθηκε πάλι κατά 10,3%. Τον ίδιο μήνα, τον Ιούλιο, οι εισαγωγές (που μας ενδιαφέρουν μόνο και μόνο γιατί δείχνουν την πτώση της καταναλωτικής ζήτησης) μειώθηκαν κατά 31% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους. Το 15% στην Αθήνα και το 10% στη Θεσσαλονίκη των εμπορικών καταστημάτων έχουν βάλει λουκέτο, ενώ το ΑΕΠ το δεύτερο τρίμηνο μειώθηκε κατά 3,7%, με τις ακαθάριστες επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου να σέρνουν το χορό της ύφεσης έχοντας μειωθεί κατά 18,6% σε σχέση με πέρυσι. Μια μείωση που προοιωνίζεται τις χειρότερες εξελίξεις για την απασχόληση.

Η Ελλάδα επομένως δεν είναι όρθια, με πιθανή εξαίρεση την Ελλάδα των τραπεζιτών που αποτελεί το πρωταρχικό μέλημα του ΠΑΣΟΚ. Μάρτυρας η  ανακοίνωση από την Εθνική Τράπεζα μιας αύξησης μετοχικού κεφαλαίου – μαμούθ ύψους 2,8 δισ., από την οποία ας ελπίσουμε να βρει τα λεφτά για να επιστρέψει στο δημόσιο και τα 350 εκ. ευρώ που ακόμη χρωστάει. Η άλλη Ελλάδα όμως εδώ και μήνες είναι στην εντατική, με τους εργαζόμενους, τους άνεργους και τα λαϊκά στρώματα να πληρώνουν το πιο βαρύ τίμημα, ως αποτέλεσμα της πολιτικής κυβέρνησης – ΔΝΤ – ΕΕ. Μια πολιτική που ο Παπανδρέου την υπερασπίστηκε μέχρι τέλους. «Αυτοί οι άνθρωποι ήρθαν να συμβληθούν μαζί μας, εμείς τους καλέσουμε να συμβληθούν μαζί μας, για να ξεπεράσουμε αυτή τη δύσκολη φάση όπου είχαμε μια σκληρή κερδοσκοπική επίθεση απέναντι στην Ελλάδα», ήταν τα λόγια του μιλώντας στους λεγόμενους παραγωγικούς φορείς της Θεσσαλονίκης την Πέμπτη. «Δεν θα είχαμε να πληρώσουμε ούτε μισθούς ούτε συντάξεις», συμπλήρωσε. Πίσω από αυτή την κινδυνολογία ο πρωθυπουργός επιχείρησε να αποκρύψει τον πολιτικό χαρακτήρα της απόφασής του να οδηγήσει τους έλληνες εργαζόμενους στο σφαγείο του ΔΝΤ. Γιατί η προσφυγή δεν αποτελούσε μονόδρομο, ούτε – το χειρότερο – αποτρέπει την χρεοκοπία. Η εκτίναξη του δημόσιου χρέους στο 149% του ΑΕΠ, όπως προβλέπεται στο μνημόνιο, καθιστά βεβαιότητα την επαναδιαπραγμάτευση του χρέους, αφήνοντας ανοικτό μόνο το θέμα των όρων: αν θα γίνει με όρους που θα επιβάλουν οι γερμανοί τραπεζίτες ή με όρους λαϊκού κινήματος και εις βάρος των γερμανών τραπεζιτών, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης πολιτικής λύσης, που στην προμετωπίδα της θα έχει την σημαντική βελτίωση των όρων ζωής και εργασίας της κοινωνικής πλειοψηφίας. Αυτή είναι η διαχωριστική γραμμή σήμερα.

Από την άλλη μεριά, οι «αντιεξουσιαστές» του Γ. Παπανδρέου κάθε μέρα που περνά στρέφουν τα πυρά τους σε ολοένα και καινούργιους τομείς. Μαζί με τον ΟΣΕ σειρά φαίνεται να παίρνει η παιδεία και δη η τριτοβάθμια, με αφορμή το νέο νόμο πλαίσιο που εξήγγειλε η υπουργός Παιδείας, Ά. Διαμαντοπούλου. «Θα ρίξουμε όλο και πιο πολύ το βάρος της προσπάθειάς μας στο ανθρώπινο δυναμικό και στην παιδεία. Είναι χρονιά μεγάλων αλλαγών στην παιδεία» τόνισε μιλώντας στο υπουργό συμβούλιο, ενώ μια μέρα πριν μιλώντας στους επαγγελματοβιοτέχνες επέκρινε τα ΤΕΙ και τα πανεπιστήμια «που δεν έχουν σχέση με τον επιχειρηματικό κόσμο της περιοχής». Σαφές το υπονοούμενο: εξάλειψη και των τελευταίων ιχνών αυτοτέλειας των ΑΕΙ και ΤΕΙ στο βωμό υποστήριξης της ιδιωτικής κερδοφορίας.

Τα εγκώμια στις επιχειρήσεις και τις επενδύσεις κατέλαβαν άλλωστε το μεγαλύτερο μέρος της ομιλίας του. Έσπευσε μάλιστα να διευκρινίσει σε ένα κρεσέντο κοροϊδίας ότι «εμείς ως σοσιαλιστές δεν πρέπει να φοβόμαστε την έννοια του επιχειρείν, της επιχειρηματικότητας»! Το κόμμα που σε τρεις μήνες κατάργησε δικαιώματα και κατακτήσεις ενός αιώνα, ο πιο καλός μαθητής του ΔΝΤ, νιώθει την ανάγκη να ξεκαθαρίσει ότι δεν είναι εχθρικό προς τις επιχειρήσεις…

Πέρα από τα εγκώμια υπήρξαν ωστόσο και συγκεκριμένες πρωτοβουλίες, όπως αυτές που αφορούν τις μεγάλες επενδύσεις. Νομοσχέδιο – σκούπα, που θεωρητικά θα έρθει να αντιμετωπίσει τη  γραφειοκρατία, την πολυνομία και τη διαφθορά, στην πράξη όμως θα σαρώνει κάθε είδος δημόσιου ελέγχου και προστατευτικού πλαισίου για να διευκολυνθούν οι ξένες επενδύσεις. Μεταμοντέρνα αποικία θα γίνει η Ελλάδα, την ίδια μάλιστα ώρα που επιχειρήσεις οι οποίες βρίσκονταν στην αιχμή του δόρατος του ελληνικού καπιταλισμού για δεκαετίες πνέουν τα λοίσθια ή ψάχνουν τον χάρτη για να βρουν πού θα μεταφέρουν την έδρα τους.

Οι αναστατώσεις που δημιουργεί η λιτότητα (η αντιμετώπιση «του τέρατος του ελλείμματος», με τα λόγια του Γιωργάκη) σε όλη την έκταση της κοινωνίας και στον επιχειρηματικό χάρτη οξύνουν την πάλη για την πολιτική ηγεμονία στο πλαίσιο του πολύμορφου ρεύματος που αντιμάχεται το μνημόνιο. Σε αυτό το πλαίσιο τα εργατικά, λαϊκά συμφέροντα μπορούν να διεκδικήσουν την ηγεμονία στην πάλη ενάντια στην επικείμενη πτώχευση, έχοντας όμως στην προμετωπίδα τους το στόχο της ουσιαστικής βελτίωσης της θέσης τους. Διαφορετικά η απαλλαγή από μνημόνιο και την τρόικα, θα σημάνει την επιστροφή στα προηγούμενα χρόνια λιτότητας και περικοπών, στα χρόνια του «μνημονίου με ανθρώπινο πρόσωπο».