Σουδάν: Επιχείρηση επιστροφής στην αφρικανική προϊστορία, του Λεωνίδα Βατικιώτη

Αν πήγε τόσο καλά στην Λιβύη (ανατρέποντας τον Καντάφι κι ένα επιτυχημένο πείραμα ευημερίας στην Αφρική), στο Ιράκ (ακυρώνοντας τα συμβόλαια εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων με ανταγωνίστριες χώρες) και στη Συρία (μετατρέποντας σε αμμοχάλικο μια χώρα εμπόδιο στην Pax Americana) γιατί να μην επιχειρηθεί το ίδιο και στο Σουδάν;

Στο Σουδάν μάλιστα τα πάντα φαίνονται -και είναι- πιο απλά για τον ιμπεριαλισμό επειδή η έλλειψη ενός ισχυρού, συνεκτικού αστικού κράτους, διευκολύνει την βύθιση της χώρας σε έναν εμφύλιο πόλεμο που μπορεί να διαρκέσει ακόμη και χρόνια. Οι αφορμές είναι πολλές, με πιο προσιτό τον λυσσαλέο ανταγωνισμό μεταξύ των δύο ισχυρών ανδρών της χώρας.

Ας δούμε επιλεκτικά τι χρειάζεται να ξέρουμε για τον «Όλυμπο και τον Κίσσαβο» του Σουδάν:

Διόλου ασήμαντα ωστόσο είναι κι όσα ενώνουν τους δύο πολέμαρχους που απειλούν να προκαλέσουν ποτάμια αίματος σε όλη την ανατολική Αφρική, καθώς η επέκταση του πολέμου είναι θέμα χρόνου αν δεν αποδώσουν οι προσπάθειες ειρήνευσης: Αμφότεροι διοικούν την χώρα από το 2019 κι επέδειξαν αγαστή συνεργασία και στα δύο μίνι πραξικοπήματα, σφάζοντας ακόμη και διαδηλωτές στο κέντρο του Χαρτούμ. Αμφότεροι επίσης συμφώνησαν τον Ιανουάριο του 2021 να συνάψουν σχέσεις με το κράτος απαρτχάιντ του Ισραήλ στο πλαίσιο των Συμφωνιών του Αβραάμ, κι έτσι τον Φεβρουάριο του 2022 ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ επισκέφθηκε το Χαρτούμ, χαρακτηρίζοντας ιστορικό το ταξίδι του για τις διπλωματικές σχέσεις των δύο χωρών.

Επίσημη αιτιολογία για τις μάχες που μέσα σε λιγότερη από μια εβδομάδα προκάλεσαν τον θάνατο 200 ανθρώπων, ήταν το αίτημα διάλυσης των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης του Χεμεντί και υπαγωγής τους στον επίσημο στρατό του «κανονικού» δικτάτορα αλ Μπουρχάν. Πρόκειται για όρο που προβλεπόταν στο σχέδιο δημοκρατικής μετάβασης. Ο Χεμεντί όμως είχε άλλη γνώμη. Κι όχι μόνο αυτός…

Η στρατηγική σημασία του Σουδάν συνδέεται με την γεωγραφική του θέση. Αποτελώντας μια από τις 10 χώρες που βρέχει ο ποταμός Νείλος και με το προτέρημα να είναι η πιο φιλική προς την δικτατορία της Αιγύπτου εξελίχθηκε σε μακρύ χέρι του Καΐρου για να αποτρέψει την ολοκλήρωση του μεγάλου φράγματος που κατασκεύασε η Αιθιοπία. Η Αίγυπτος θέλοντας να κάνει πράξη αυτό που έγραφε ο Ηρόδοτος ότι «η Αίγυπτος είναι ο Νείλος και ο Νείλος η Αγυπτος» αντιδρούσε εξ αρχής στην κατασκευή του φράγματος, απειλώντας την Αιθιοπία με πόλεμο. Η ολοκλήρωσή του σε μεγάλο βαθμό μπορεί να γέμισε με υπερηφάνεια τους Αιθίοπες, που φιλοδοξούν να εξάγουν ενέργεια στην βόρεια και ανατολική Αφρική από τα νερά του, αλλά για την Αίγυπτο ήταν μια ήττα.

PM @AbiyAhmedAli announced the successful completion of the GERD's 3rd filling. PM Abiy stated that Abbay is our gift, & it is Ethiopia’s responsibility to use it, while also emphasizing that the three basin countries share in this gift. (1/2) pic.twitter.com/TnytkYQlv6

— Office of the Prime Minister – Ethiopia (@PMEthiopia) August 12, 2022

Τίποτε φυσικά δεν έχει τελειώσει. Τα αντισταθμιστικά οφέλη από την λειτουργία του φράγματος και οι αποζημιώσεις θα αποτελούν στο διηνεκές αιτία προστριβών και μια σταγόνα από τα νερά του θα είναι αρκετή για έναν πόλεμο. Προϋπόθεση για να υλοποιηθεί η απειλή επέμβασης ακόμη και βομβαρδισμού του φράγματος από το Κάιρο, όπως έχει επανειλημμένως απειλήσει, είναι το προγεφύρωμα του Σουδάν. Ο άλλος δρόμος είναι μέσω της Ερυθράς Θάλασσας, που προϋποθέτει ωστόσο όχι μόνο την συνεργασία Ερυθραίας ή Σομαλίας, αλλά και πάλι την έγκριση του Σουδάν καθώς η ακτογραμμή του μήκους 750 χιλιομέτρων στην Ερυθρά Θάλασσα του δίνει το προνόμιο επιτήρησης της ναυσιπλοΐας από την Μεσόγειο και το Σουέζ μέχρι τον Κόλπο του Άντεν, την Αραβική Θάλασσα και τον Περσικό Κόλπο.

Ο έλεγχος της Ερυθράς Θάλασσας και η δυνατότητα του Σουδάν (που είναι η τρίτη μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρα της Αφρικής με 45 εκατ. πληθυσμό και διατηρεί σύνορα με 7 χώρες) να λειτουργεί ως πύλη εισόδου για όλη την ανατολική Αφρική και το Σαχέλ είναι που έχει μετατρέψει τη  χώρα σε πεδίο σκληρού ανταγωνισμού κι επιρροής. Ακόμη και για τοπικές υπερδυνάμεις όπως η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος – θα ήταν ωστόσο ανιστορικό να τους αποδώσουμε ιμπεριαλιστικές βλέψεις. 

Η άμεση αιτία ωστόσο της πρόσφατης αιματοχυσίας στο Σουδάν πρέπει να αναζητηθεί στην συμφωνία που υπέγραψε με την Ρωσία τον Νοέμβριο του 2020 για την κατασκευή ναυτικής βάσης στην Ερυθρά. Στις εγκαταστάσεις της θα μπορούσαν να ελλιμενίσουν 4 ρωσικά πλοία, περιλαμβανομένων πυροκίνητων και να διαμείνουν 300 άτομα.

Η ναυτική βάση στο Σουδάν θα ήταν η δεύτερη ναυτική βάση της Ρωσίας σε διεθή ύδατα, μετά την βάση της Ταρσού στην Συρία. Για να ξεκινήσει η οικοδόμησή της έπρεπε να διευθετηθεί μόνο μία εκκρεμότητα: να ψηφιστεί η σχετική συμφωνία από τη «Βουλή» του Σουδάν. Για την επιτάχυνση της ψήφισης της συμφωνίας ώστε να ξεκινήσει άμεσα η κατασκευή της βάσης πίεσε και ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ στο ταξίδι του στο Σουδάν, τον Φεβρουάριο του 2023, όταν συναντήθηκε και με τον αλ Μπουρχάν στο Χαρτούμ.

Η συνέχεια είναι γνωστή, με την προοπτική βύθισης της χώρας σε έναν νέο εμφύλιο να ακυρώνει ακόμη και αυτή την τυπική διαδικασία ψήφισης της συμφωνίας. Προς όφελος φυσικά των ΗΠΑ, που διατηρούν το αυτοκρατορικό προνόμιο ελέγχου της παγκόσμιας ναυσιπλοΐας…

Με την πρόκληση ενός νέου εμφύλιου πολέμου στο Σουδάν οι Αμερικάνοι στοχεύουν σε πολλές περισσότερες επιδιώξεις από την ακύρωση της κατασκευής της ρωσικής ναυτικής βάσης στην Ερυθρά. Τα τελευταία χρόνια τόσο γενικά η Αφρική όσο και ειδικότερα οι χώρες του Σαχέλ βρίσκονται σε μια συνεχή πορεία διεύρυνσης και εμβάθυνσης των σχέσεων τους με τη Ρωσία. Η Μόσχα, αξιοποιεί το αβυσσαλέο και δικαιολογημένο μίσος που τρέφει κάθε υγιώς σκεπτόμενος Αφρικανός για την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, λόγω των εγκλημάτων τους την περίοδο της αποικιοκρατίας και όλου του 20^ου αιώνα, και διευρύνει την οικονομική και πολιτική της επιρροή, συχνά με την βοήθεια της ρωσικής «σιδερένιας γροθιάς» της ομάδας Βάγκνερ, παίρνοντας υπό τον έλεγχό της, είτε την στρατιωτική είτε την οικονομική, ορυχεία χρυσού και άλλων πολύτιμων πρώτων υλών και μετάλλων. Το Σουδάν άλλωστε το πρώτο σε αξία είδος που εξάγει είναι χρυσός. Οι βασικότεροι δε εμπορικοί του εταίροι είναι η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος. Ακολουθούν Κίνα, Ινδία, Ιταλία, κ.α.

Αμερικανοκίνητα πραξικοπήματα κι εμφύλιοι στοχεύουν να ανακόψουν αυτήν ακριβώς την πορεία απογαλακτισμού της Αφρικής από τον ιμπεριαλισμό ΗΠΑ και Ευρώπης. Η ρωσική ανάμειξη προφανώς δεν έχει ως κίνητρο την δημιουργία ανεξάρτητων κρατών ή πολύ περισσότερο την ανάδειξη φιλολαϊκών εξουσιών όπως του Τομά Σανκαρά στην Μπουρκίνα Φάσου ή του Πατρίς Λουμούμπα στο Κογκό. Τα ιδιοτελή της κρατικά συμφέροντα εξυπηρετεί η Μόσχα, όπως και το Πεκίνο που ασκεί πολύ μεγαλύτερη και πολυεπίπεδη επιρροή στην Αφρική. Από την άλλη όμως Ουάσινγκτον, Παρίσι κ.λπ. θωρακίζοντας την στρατιωτική τους ηγεμονία μάχονται για να παραμείνει η Αφρική κολλημένη στην ματοβαμένη προϊστορία φτώχειας κι εξαθλίωσης για πάντα…

Υγ. Την δική της βρόμικη συμβολή σε αυτή την πορεία οπιθοδρόμησης του Σουδάν είχε και η Ελλάδα που χρησιμοποιήθηκε σαν ενδιάμεσος σταθμός (ή καλύτερα σαν πλυντήριο) για να προσφέρει το Ισραήλ το λογισμικό παρακολούθησης Predator στον πολέμαρχο Χεμεντί που ευθύνεται για την έναρξη του εμφυλίου. Η παρέμβαση της Ελλάδας βοηθάει έτσι να κλείσει κι ο κύκλος των υπαιτίων του αιματοκυλίσματος με τα φιλοαμερικανικά καθεστώτα να λειτουργούν σαν γραμμή διαρκούς και high tech υποστήριξης των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης του φύλαρχου Χεμεντί. Η Ελλάδα έτσι αποδεικνύεται ιδανικός αυτόχειρας: αφού πρώτα εμφανίστηκε σαν σύμμαχος των μισητών Γάλλων στην Αφρική τώρα εμφανίζεται σαν το μακρύ χέρι του Ισραήλ…

Ο Βαρβιτσιώτης παραδέχτηκε ότι η Ν.Δ. έδωσε άδεια εξαγωγής του Predator στο Σουδάν https://t.co/vR4uHllt12

— Hot Doc (@hotdoc_mag) April 19, 2023

Αιματηρή επίθεση στο Ναϊρόμπι

Τουλάχιστον 14 νεκρούς και 15 τραυματίες άφησε πίσω της η τελευταία επίθεση της ένοπλης οργάνωσης Σαμπάμπ σε πολυτελές ξενοδοχείο της πρωτεύουσας της Κένυας.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Η επίθεση πραγματοποιήθηκε σε ένα από τα πιο καλά φρουρούμενα μέρη του Ναϊρόμπι, που πέραν του ξενοδοχείου περιλαμβάνει επίσης μπαρ, γραφεία πολυεθνικών, τράπεζες, ενώ εκεί κοντά διαμένουν εύποροι Ευρωπαίοι, Αμερικάνοι και Ινδοί. Η πρόσφατη επίθεση πλήττει ανεπανόρθωτα τη φήμη της Κένυας, που είναι η μεγαλύτερη χώρα της ανατολικής Αφρικής, με τον τουρισμό να αποτελεί τη σπουδαιότερη πηγή εσόδων για το δημόσιο και τον ιδιωτικό της τομέα.

Η επίθεση της Τρίτης 15 Ιανουαρίου ήταν ο τελευταίος κρίκος σε μια μακρά αλυσίδα αιματηρών επιθέσεων της οργάνωσης Σαμπάμπ με έδρα τη Σομαλία που συνδέεται με την Αλ Κάιντα. Η μεγαλύτερη όλων συνέβη τον Αύγουστο του 1998 όταν έκρηξη που πυροδότησε βομβιστής αυτοκτονίας στην αμερικανική πρεσβεία οδήγησε στο θάνατο περισσότερους από 200 ανθρώπους και τραυμάτισε περίπου 5.000. Μια άλλη έκρηξη πραγματοποιήθηκε επίσης στην αμερικανική πρεσβεία στο Νταρ Ες Σαλάμ στην Τανζανία.  Οι συγκεκριμένες επιθέσεις οδήγησαν τις ΗΠΑ να συμπεριλάβουν τον Οσάμα Μπιν Λάντεν στη λίστα με τους πλέον περιζήτητους τρομοκράτες. Το 2013, επίθεση στο Westgate mall  οδήγησε στο θάνατο 67 άτομα, το 2015 άλλη επίθεση στο πανεπιστήμιο της πόλης άφησε πίσω της 147 νεκρούς, οι περισσότεροι εκ των οποίων ήταν φοιτητές, ενώ το 2016 επίθεση σε Κενυάτικη στρατιωτική βάση στη Σομαλία οδήγησε στο θάνατο περίπου 140 στρατιωτών. Η συγκεκριμένη επίθεση πραγματοποιήθηκε στο έδαφος που ιδρύθηκε και γιγαντώθηκε η Σαμπάμπ, ενώ δικαιολογήθηκε ως τιμωρία της Κένυας για την στρατιωτική της παρουσία στη Σομαλία.

Η Κένυα έχει εισβάλλει στη Σομαλία από το 2011 από κοινού με τους Αμερικανούς που επιχειρούν τουλάχιστον να περιορίσουν τη δράση της Σαμπάμπ. Τα τελευταία μάλιστα χρόνια, μετά την εκλογή του Τραμπ οι αεροπορικές επιθέσεις εναντίον της έχουν αυξηθεί σημαντικά, καθώς η νέα ηγεσία του Λευκού Οίκου και του Πενταγώνου με βάση ρεπορτάζ του αμερικανικού Τύπου, έκανε πιο ελαστικούς τους κανόνες εμπλοκής επιτρέποντας ακόμη και τα προληπτικά χτυπήματα. Από 31 το 2017, οι αεροπορικές επιθέσεις αυξήθηκαν σε 47 το 2018 και το 2019, μέχρι την επίθεση στο πολυτελές ξενοδοχείο είχαν φτάσει τις 5. Συνολικά, στη Σομαλία στρατοπεδεύουν περίπου 500 αμερικάνοι στρατιώτες, οι περισσότεροι εκ των οποίων ανήκουν στις ειδικές δυνάμεις κι ως επίσημη αποστολή τους έχουν την εκπαίδευση του στρατού της Σομαλίας. Στην πραγματικότητα εμπλέκονται τακτικά σε μάχες κι ενίοτε έχουν και νεκρούς. Τον Ιούνιο του 2018 για παράδειγμα σκοτώθηκε από πυρά Σομαλών ο δεύτερος αμερικανός στρατιώτης επί θητείας Τραμπ.

Η κατοχή της Σομαλίας ωστόσο είναι πολυεθνική. Μαζί με τους Αμερικάνους και τους Κενυάτες βρίσκονται επιπλέον στρατιώτες από το Μπουρουντί και την Ουγκάντα. Ο αριθμός τους ανέρχεται σε 20.000, ενώ σχέδια αποχώρησής τους για το 2020 έχουν μπει στο συρτάρι. Μετά δε την επίθεση της 15^ης Ιανουαρίου οποιαδήποτε σκέψη να ανοίξει αυτό το συρτάρι πρέπει να εγκαταλείφθηκε οριστικά…

Πηγή: Νέα Σελίδα

Στην κόψη του ξυραφιού η Σομαλία (Διπλωματία, 2ος/2009)

Όλου του κόσμου οι… πειρατές

ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ Η ΝΕΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΝΑΤΟ

Πολλά ερωτηματικά δημιούργησε η ανακοίνωση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γιαπ ντε Χοπ Σέφερ, από την Κρακοβία της Πολωνίας στις 19 Φεβρουαρίου μετά τη λήξη της άτυπης συνόδου των υπουργών Άμυνας του βορειοατλαντικού συμφώνου για την αποστολή στον Κόλπο του Άντεν το επόμενο διάστημα έξι πολεμικών πλοίων για να αντιμετωπίσουν – όπως είπε – τους  σομαλούς πειρατές.

Η αιτία της ανησυχίας έγκειται στο γεγονός ότι αυτή τη στιγμή ο μόνος κίνδυνος που διακρίνεται για το ΝΑΤΟ και την Ουάσινγκτον δεν προέρχεται από τη θάλασσα, αλλά από τη στεριά. Δεν εντοπίζονται δηλαδή στους πειρατές, αλλά στους μετριοπαθείς Ισλαμιστές που ανέλαβαν ξανά την εξουσία μετά την παταγώδη αποτυχία των αμερικανικών σχεδίων!

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Οι δηλώσεις του ολλανδού αξιωματούχου προκάλεσαν έκπληξη επειδή τους τελευταίους μήνες τα κρούσματα πειρατείας έχουν μειωθεί κατακόρυφα. Ενώ για παράδειγμα το Νοέμβριο του χρόνου που πέρασε είχαν σημειωθεί 7 περιστατικά, τον Ιανουάριο παρατηρήθηκαν μόλις 3 και τον Φεβρουάριο κανένα! Ο ίδιος βέβαια δικαιολόγησε την απόφαση των υπουργών του ΝΑΤΟ στη βάση του επικείμενου τέλους της περιόδου των μουσώνων οπότε, κατά το σκεπτικό τους, είναι πιθανό η βελτίωση του καιρού να δώσει τη δυνατότητα στα μικρά πειρατικά πλοιάρια να ξαναβγούν στα ανοιχτά βάζοντας σε κίνδυνο τη ναυσιπλοΐα…

Έτσι όμως ο κόλπος του Άντεν και ο Ινδικός ωκεανός που βρέχουν τη Σομαλία από τα βόρεια και τα νοτιοανατολικά αντίστοιχα κινδυνεύουν να μετατραπούν στις θάλασσες με τη μεγαλύτερη παρουσία πολεμικών σκαφών, καθώς ήδη περιπολούν δεκάδες πολεμικά σκάφη των ισχυρότερων κρατών του κόσμου. Να θυμίσουμε την αποστολή από το ΝΑΤΟ 4 πολεμικών πλοίων το Νοέμβριο, τα οποία τον Δεκέμβριο αντικαταστάθηκαν από πλοία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν εντολή να παραμείνουν μέχρι και το τέλος του τρέχοντος έτους. Παράλληλα με αυτά βρίσκονται και πλοία από τη Ρωσία, την Κίνα και την Ινδία. Αφορμή για την δημιουργία αυτού του πλανητικού στόλου στάθηκε η έξαρση που γνώρισε το φαινόμενο της πειρατείας το φθινόπωρο του 2008 και πιο συγκεκριμένα δύο κρούσματα που οδήγησαν τις χώρες που έχουν οικονομικά συμφέροντα να δηλώσουν ότι η ανοχή τους εξαντλήθηκε. Το πρώτο σημειώθηκε τον Σεπτέμβριο με την πειρατεία του ουκρανικού πλοίου Φέινα. Με αφορμή την κατάληψή του αποκαλύφθηκε ότι στα επτασφράγιστα αμπάρια του δεν είχε κάποιο τυχαίο εμπόρευμα αλλά άρματα μάχης ρωσικής κατασκευής και βαρύ οπλισμό που παρά τους ισχυρισμούς του Κιέβου ότι τα είχε πουλήσει μόνιμα στην Κένυα όλοι αντιλήφθηκαν ότι ο τελικός τους αποδέκτης ήταν η κυβέρνηση του Νότιου Σουδάν, στην οποία όμως – επισήμως – έχει επιβληθεί διεθνές εμπάργκο όπλων! Οι πειρατές έτσι άθελά τους έβγαλαν στη φόρα τα άπλυτα του επίσημου, κρατικού λαθρεμπορίου όπλων. Παράλληλα προκάλεσαν και ρίγη πανικού σε όλες τις πρωτεύουσες των ανεπτυγμένων χωρών και δη την Ουάσινγκτον μπροστά στην σκέψη ότι οι πειρατές θα οικειοποιούνταν το εμπόρευμα του πλοίου που είχε πέσει θύμα πειρατείας και μ’ αυτόν τον βαρύ οπλισμό θα έβαλλαν για παράδειγμα κατά των αιθιοπικών δυνάμεων κατοχής που εισέβαλαν στη Σομαλία για να ανατρέψουν την μετριοπαθή, ισλαμική κυβέρνηση! Τότε αποφασίστηκε για πρώτη φορά ότι κάτι πρέπει να γίνει με τους πειρατές της Σομαλίας. Η εφαρμογή της απόφασης ωστόσο επιταχύνθηκε στα μέσα Νοεμβρίου όταν έπεσε στα χέρια των πειρατών το γιγαντιαίων διαστάσεων δεξαμενόπλοιο Σίριους (μήκους 330 μέτρων όσο είναι για παράδειγμα και το αμερικανικό αεροπλανοφόρο Νίμιτς) που ανήκει στην σαουδαραβική εταιρεία Αράμκο. Το γεγονός μάλιστα ότι το σαουδαραβικό τάνκερ (που μετέφερε αργό πετρέλαιο αξίας 100 εκ. δολ. ισοδύναμο με το ένα τέταρτο των καθημερινών εξαγωγών του βασιλείου) χτυπήθηκε αρκετά μακριά από τα παράλια υπογράμμισε τα συνεχώς βελτιούμενα μέσα που είχαν στη διάθεση τους οι πειρατές, δεδομένου ότι από τις 42 επιτυχημένες πειρατείες που έγιναν όλο τον προηγούμενο χρόνο συγκέντρωσαν περισσότερα από 30 εκ. δολ. Υπογράμμισε επίσης τον κίνδυνο που αντιπροσώπευαν πλέον για τις θαλάσσιες μεταφορές και την ομαλή τροφοδοσία της Δύσης οι ρακένδυτοι Σομαλοί παίρνοντας υπ’ όψη ότι κάθε στιγμή στον Κόλπο του Άντεν πλέουν περί τα 300 πλοία (ενώ κάθε χρόνο περνούν περισσότερα από 20.000 εμπορικά) μεταφέροντας το 7% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου. Η  εναλλακτική δε οδός μέσω του ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας είναι πολύ πιο δαπανηρή. Οι πλοιοκτήτριες εταιρείες υπολογίζουν για παράδειγμα ότι οι επιπλέον μέρες που θα απαιτούνταν θα επιβάρυναν τους ναύλους από 100.000 έως 500.000 δολάρια επιπλέον.

Παρόλα αυτά, χωρίς δηλαδή να υποτιμούμε τον εγκληματικό ακόμη και τρομοκρατικό χαρακτήρα της δράσης τους, η τοποθέτηση των πειρατών στο ρόλο του «κακού» που εμφανίζει ως αναπόφευκτη και καθαγιάζει την ΝΑΤΟϊκή αποστολή και τη στρατιωτικοποίηση των θαλασσών που βρέχουν το Κέρας της Αφρικής όχι απλά δεν βοηθάει στην ερμηνεία της πραγματικότητας αλλά επίσης συσκοτίζει τα κίνητρα των πειρατών και όσα διακυβεύονται σήμερα στην αφρικανική αυτή χώρα που έχει τεράστια γεωπολιτική σημασία. Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή στο παρελθόν οι Financial Times στις 3 Μαρτίου μας υπενθύμισαν πως «η σύγχρονη πειρατεία στη Σομαλία είναι γενικά αποδεκτό ότι ξεπήδησε στις αρχές της δεκαετίας όταν μία φυλή επιχείρησε να αποτρέψει το ξεφόρτωμα αποβλήτων και την αλιεία. Στη συνέχεια η επίθεση στα πλοία αναβαθμίστηκε στην κατάληψή τους και την απαίτηση λύτρων». Με περισσότερες λεπτομέρειες το οικολογικό έγκλημα που διέπραξαν στη θάλασσα της Σομαλίας πλούσιες και ανεπτυγμένες χώρες το περιέγραφε με κάθε λεπτομέρεια ο εκπρόσωπος Τύπου του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ (UNEP) στο διαδικτυακό τόπο του Al Jazeera στις 11 Οκτώβρη: «Η Σομαλία χρησιμοποιούνταν ως τόπος ενταφιασμού επικίνδυνων αποβλήτων από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 και στη συνέχεια όσο διαρκούσε ο εμφύλιος πόλεμος. Οι ευρωπαϊκές εταιρείες το έβρισκαν πολύ οικονομικό να ξεφορτώνονται τα απόβλητά τους καταβάλλοντας ένα ελάχιστο αντίτιμο 2,5 δολ. τον τόνο όταν το κόστος απόθεσης αποβλήτων στην Ευρώπη ανέρχεται περίπου σε 1.000 δολάρια τον τόνο. Και τ’ απόβλητα είναι πολλών διαφορετικών ειδών. Υπάρχουν απόβλητα ραδιενεργού ουρανίου. Υπάρχει μόλυβδος και βαριά μέταλλα όπως κάδμιο και υδράργυρος. Υπάρχουν επίσης βιομηχανικά απόβλητα κι ακόμη νοσοκομειακά, χημικά κ.α.»! Ο εκπρόσωπος Τύπου των Ηνωμένων Εθνών στη συνέχεια στηλίτευε τις ευθύνες συγκεκριμένων κυβερνήσεων, όπως της Ιταλίας και της Ελβετίας, οι οποίες παραβίαζαν κατάφωρα διεθνείς συνθήκες που έχουν υπογράψει. Δέος επίσης δημιουργούσε η περιγραφή των ασθενειών που προκάλεσε στους ανυποψίαστους Σομαλούς η μόλυνση των θαλασσών τους. Στο φόντο των παραπάνω δεν δημιουργούν απορία οι καταγγελίες του εκπροσώπου Τύπου(!) των πειρατών που συνόδευσαν το αίτημά του για λύτρα ύψους 8 εκατ. δολ. ώστε να αφεθεί ελεύθερο το ουκρανικό πλοίο «αντιδρώντας στα τοξικά απόβλητα που ρίχνονται συνεχώς στις ακτές της χώρας μας για είκοσι σχεδόν χρόνια». «Η ακτογραμμή της Σομαλίας έχει καταστραφεί και εμείς πιστεύουμε ότι αυτά τα χρήματα δεν είναι τίποτε μπροστά στην ερήμωση που υπέστησαν οι θάλασσες μας», τόνισε επίσης.

Ακόμη όμως κι αυτό το αναντίρρητα σημαδιακό γεγονός, η μετατροπή δηλαδή της θάλασσας της Σομαλίας σε βιομηχανικό σκουπιδότοπο και η καταστροφή της αλιείας, δεν ήταν η πρωταρχική αιτία για τη βύθιση της Σομαλίας στην ανομία. Η αυλαία για το σημερινό χάος ανοίγει πρώτη φορά το 1992 με μια επέμβαση η οποία εξελίσσεται σε φιάσκο για τις ΗΠΑ όπως με υπέρμετρη ηρωοποίηση των εισβολέων αποδίδεται στην καθηλωτική χολιγουντιανή περιπέτεια Black Hawk Down. Έκτοτε η Σομαλία βυθίζεται στον εμφύλιο πόλεμο. Η εξουσία περνάει στους εγκληματίες φύλαρχους, ο καθένας εκ των οποίων ελέγχει μια περιοχή ή ακόμη κι ένα τετράγωνο της πρωτεύουσας Μογκαντίσου. Η κατάσταση φαίνεται να αλλάζει πρώτη φορά το 2006 όταν παίρνει την εξουσία η Ένωση Ισλαμικών Δικαστηρίων (ICU) η οποία παρότι κατηγορήθηκε από την Ουάσινγκτον για διασυνδέσεις με την Αλ Κάιντα δεν έχει καμία σχέση μαζί της ούτε και με τον ισλαμικό φονταμενταλισμό, όπως και τώρα αποκαλύπτεται. Τον Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου η σταθερότητα που επικράτησε ανατρέπεται εκ νέου με αφορμή την επέμβαση της γειτονικής Αιθιοπίας, που διατηρεί στενούς δεσμούς με τις ΗΠΑ. Ενάντια στην Αιθιοπία ξεσηκώνεται όλη η Σομαλία με αποτέλεσμα να ξεκινήσει ένας αιματηρός πόλεμος, που άφησε πίσω του περισσότερους από 16.000 νεκρούς, εκατομμύρια εκπατρισμένους και το ένα τρίτο του πληθυσμού να εξαρτάται από τη διεθνή βοήθεια. Η αντίσταση ωστόσο που συναντάει η Αιθιοπία την αναγκάζει να αποχωρήσει τον Ιανουάριο του 2009. Στη Σομαλία μένουν 3.200 στρατιώτες από την Ουγκάντα και το Μπουρουντί που επιχειρούν στο πλαίσιο μιας αμφιλεγόμενης ειρηνευτικής αποστολής της Αφρικανικής Ένωσης.

Η αποχώρηση όμως του αιθιοπικού στρατού αφήνει ανοιχτό το δρόμο για πολιτικές διεργασίες που για πρώτη φορά δημιουργούν ελπίδες τερματισμού του εμφυλίου. Έτσι, παραιτείται ο μέχρι τότε πρόεδρος (…του χάους) Αμπντουλάχ Γιουσούφ Αχμέντ και μέσω πανηγυρισμών αναλαμβάνει την προεδρία ένας νεαρός κληρικός, ο Σερίφ Σεΐχ Αχμέντ, ηγέτης των Ισλαμικών Δικαστηρίων που εκδιώχθηκαν κακήν κακώς από τον αιθιοπικό στρατό προ τριετίας. Πρωθυπουργό δε ορίζει τον Ομάρ Αμπντιρασίντ Σαρμάκε, ο οποίος έχει σπουδάσει στον Καναδά κι έχει εργαστεί για τον ΟΗΕ. Μέρος της δημοτικότητάς του δε οφείλει στον πατέρα του που ήταν ο τελευταίος εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας. Η νέα κυβέρνηση είναι η 15^η που αναλαμβάνει τα τελευταία 18 χρόνια.

Ακόμη κι έτσι όμως τα όπλα δε σιγούν. Η ένοπλη ισλαμική φονταμενταλιστική οργάνωση Αλ Σαμπάμπ, που ελέγχει σημαντικά τμήματα της χώρας και λιμάνια, απορρίπτει την εκεχειρία που υπογράφουν όλες οι ένοπλες οργανώσεις με το νέο πρόεδρο και στρέφει πλέον εναντίον του όλα της τα πυρά – πραγματικά και φραστικά. Δηλώνοντας ότι δεν της αρκεί η αποχώρηση των Αιθιόπων εισβολέων κι ότι θα συνεχίσει να πολεμάει μέχρι να φύγουν κι οι τελευταίοι άνδρες της Αφρικανικής Ένωσης, η οργάνωση Αλ Σαμπάμπ που βρίσκεται στη λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων του Λευκού Οίκου, κατηγορεί το νέο πρόεδρο ότι είναι μία από τα ίδια με τον προηγούμενο. Δε διστάζει δε να προκαλέσει λουτρό αίματος στην πρωτεύουσα Μογκαντίσου σκοτώνοντας μόνο μέσα σε μία ημέρα, στα τέλη Φεβρουαρίου, 50 σχεδόν άτομα. Σε αυτό λοιπόν το εξαιρετικά ασταθές πλαίσιο η απόφαση του ΝΑΤΟ να στείλει κι άλλα πλοία στην περιοχή δημιουργεί ανησυχίες καθώς η μέχρι σήμερα παρέμβαση των ΗΠΑ αποδείχθηκε αποσταθεροποιητική.

Οι ανησυχίες εντείνονται ακόμη περισσότερο αν λάβουμε υπ’ όψη μας ότι Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας στη νέα κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα αναλαμβάνει ο ναύαρχος Τζέιμς Τζόουνς, από τους πιο σταθερούς υπέρμαχους της ανάγκης επέκτασης του ΝΑΤΟ στην Αφρική. Ο Τζέιμς Τζόουνς επίσης θεωρείται κατά κοινή ομολογία αρχιτέκτονας της αμερικανικής στρατιωτικής διοίκησης Αφρικής (AFRICOM) που ιδρύθηκε την 1^η Οκτώβρη του προηγούμενου χρόνου αποτελώντας την πρώτη καινούργια στρατιωτική διοίκηση που δημιουργεί ο στρατός των ΗΠΑ τα τελευταία εκατό χρόνια. Η έδρα δε της αμερικανικής στρατιωτικής διοίκησης στην Αφρική βρίσκεται στη Σομαλιλάνδη, στο βόρειο τμήμα της Σομαλίας που αποτελεί όαση σταθερότητας σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα. Στο έδαφος της ηρεμίας που απολαμβάνει και όσων τετελεσμένων έχει επιβάλλει (από νόμισμα και σημαία μέχρι δικά της διαβατήρια) δεν παύει να διεκδικεί ολοένα και πιο επαυξημένη αυτονομία από την υπόλοιπη Σομαλία σε σημείο ο πρόεδρός της να γίνεται δεκτός στην Ουάσινγκτον (το 2008) με τιμές αρχηγού κράτους κι ο βρετανός πρωθυπουργός να τον καλωσορίζει (το 2005) χαρακτηρίζοντας την Σομαλιλάνδη «μοναδικό παράδειγμα δημοκρατικού κράτους στην Αφρική». Τα σχέδια ανεξαρτητοποίησης έτσι αναθερμαίνονται παρότι οι μνήμες από τη συντριβή που υπέστησαν οι δυνάμεις της Σομαλιλάνδης στον εμφύλιο του 1991 που είχε ως επίδικο την ανεξαρτησία της κι ο οποίος άνοιξε το δρόμο για την πρώτη αμερικανική επέμβαση είναι ακόμη νωπές. Ας ελπίσουμε οι μνήμες της αιματοχυσίας να συνεχίσουν να λειτουργούν αποτρεπτικά για νέα σχέδια επεμβάσεων ή εμφυλίων…

Μαύρη τρύπα εμφυλίων και μετανάστευσης η Αφρική (Μετροπόλιταν, 18/5/2009)

Σε εστία αποσταθεροποίησης μετατρέπεται η μαύρη ήπειρο όσο βυθίζεται στην οικονομική κρίση που προκαλεί η πτώση της τιμής των βασικών εμπορευμάτων, η μείωση των ροών κεφαλαίων, της διεθνούς βοήθειας και των μεταναστευτικών εμβασμάτων

  

Μια κρίση μέσα στην κρίση με εντελώς ιδιάζοντα χαρακτηριστικά και πολύ πιο απειλητικές διαστάσεις είναι σε εξέλιξη στην μαύρη ήπειρο εδώ και περίπου ένα χρόνο. Αρχικά, υπήρχε η προσδοκία, που γρήγορα αποδείχθηκε ευσεβής πόθος, ότι η Αφρική θα έμενε αλώβητη από την πανδημία της αμερικανικής κτηματικής αγοράς, λόγω του γεγονότος ότι ουδέποτε οι τράπεζές της είχαν εκτεθεί στα τοξικά ομόλογα που οδήγησαν στη χρεοκοπία ακόμη και υπεραιωνόβιους τραπεζικούς κολοσσούς. Παρόλα αυτά η κρίση παρέσυρε την Αφρική με πολύ πιο ορμητικό τρόπο και πολύ πιο δραματικές συνέπειες. Αν στην Αμερική η κρίση έγινε ορατή με κατασχέσεις σπιτιών και μαζικές απολύσεις και στην Ευρώπη, με άνοδο της ανεργίας και μείωση των μισθών, στην μόνιμα υποσιτισμένη Αφρική έγινε αισθητή με την πείνα και το θάνατο. Η διαφορά βρισκόταν στο σημείο εκκίνησης…

Καθόλου αναπάντεχο έτσι δεν ήταν το καμπανάκι κινδύνου που έκρουσε ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης στις αρχές Μαΐου όταν σε έκθεση του υπογράμμιζε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο τις απειλές που είναι ήδη σε εξέλιξη – δεν πρόκειται δηλαδή για εικασίες που αφορούν το μακρινό μέλλον. «Υπάρχουν ενδείξεις αυξημένης πολιτικής έντασης», αναφέρεται στην έκθεση του διεθνούς οργανισμού η οποία επίσης υπογράφεται από την Αφρικανική Αναπτυξιακή Τράπεζα και την Οικονομική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Αφρική. «Η κατάσταση παραμένει έντονη σε ορισμένες χώρες και νέες εντάσεις θα μπορούσαν να ξεσπάσουν τους επόμενους μήνες λόγω της επιδείνωσης των οικονομικών συνθηκών εξ αιτίας της παγκόσμιας κρίσης… Παρότι αρκετές κυβερνήσεις διαχειρίστηκαν την κατάσταση το 2008 υιοθετώντας υποστηρικτικά μέτρα και συγκρατώντας την κοινωνική δυσαρέσκεια η κατάσταση το 2009 είναι πιθανό να αποδειχθεί πιο προκλητική».

Σήμα κινδύνου για 26 φτωχές χώρες από τις οποίες οι μισές ανήκουν στην υποσαχάρια Αφρική είχε εκπέμψει και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στις αρχές Μαρτίου, θυμίζοντας όμως τις εκκλήσεις πατροκτόνου προς το δικαστήριο να τον λυπηθεί επειδή είναι ορφανός…

Προς επιβεβαίωση των παραπάνω ανησυχιών αρκεί μια φευγαλέα ματιά σε ορισμένα στρατιωτικο-πολιτικά γεγονότα του τελευταίου διαστήματος, που μόνο του το καθένα απ’ αυτά πιθανά να μην έχει τόσο μεγάλη σημασία. Στη Σομαλία οι θάλασσες στο έλεος των πειρατών και η στεριά στο έλεος ενός βίαιου εμφυλίου που μαίνεται για 18 χρόνια. Στη Νότια Αφρική ρατσιστικά πογκρόμ εναντίον μεταναστών από γειτονικές χώρες. Στη Μαυριτανία, τη Μαδαγασκάρη, τη Γουινέα και τη Γουινέα Μπισάο στρατιωτικά πραξικοπήματα. Στο Τσαντ αντεπίθεση των ανταρτών που αλληλοτροφοδοτείται με αντικυβερνητικές εκδηλώσεις κοινωνικής διαμαρτυρίας και εισβολή του στρατού στο γειτονικό Σουδάν. Διαδηλώσεις και στο Καμερούν με στόχο τις υψηλές τιμές των τροφίμων και τον αυταρχισμό του προέδρου. Η Γουινέα Μπισάο και η Σενεγάλη, όαση πολιτικής σταθερότητας μέχρι πρόσφατα, μετατρέπονται σε χώρες διακίνησης ναρκωτικών, ενδιάμεσος σταθμός των δρόμων της κοκαΐνης από τη Λατινική Αμερική στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα οι κοινωνικές και πολιτικές τους δομές να αποσαρθρώνονται από το μαύρο χρήμα και το οργανωμένο έγκλημα, λειτουργώντας διαβρωτικά και για τις γειτονικές χώρες.

Η καταβύθιση της Αφρικής στην κρίση, που δημιουργεί πρωτόγνωρους κινδύνους και για την Ευρώπη, είναι αποτέλεσμα πέντε διαφορετικών αιτιών.

Η σημαντικότερη αιτία έγκειται στην κάθετη πτώση των τιμών των πρώτων υλών. Δεδομένης της ασυνήθιστα υψηλής εξάρτησης των περισσότερων αφρικανικών χωρών από τέτοιου είδους εξαγωγές, η πτώση της τιμής των βασικών εμπορευμάτων μέσα σε ένα χρόνο μεταξύ 40% και 50% (όπως βεβαιώνεται στους πίνακες που δημοσιεύει ο βρετανικός Εκόνομιστ στις τελευταίες του σελίδες) έθεσε τις περισσότερες αφρικανικές χώρες στην τροχιά της κρίσης. Χαρακτηριστικά, το 80% των εξαγωγών της Μποτσουάνα αφορά διαμάντια.

Η δεύτερη πύλη από την οποία εισήλθε η κρίση στην Αφρική είναι η διεθνής βοήθεια. Προσδιορισμένη ανέκαθεν ως ποσοστό επί του ΑΕΠ των ανεπτυγμένων χωρών (για τα κράτη μέλη της ΕΕ ενδεικτικά είναι 0,56% του ΑΕΠ τους), η κάθετη μείωση του παραγόμενου προϊόντος από την μια άκρη της γης ως την άλλη σημαίνει μια ανάλογη μείωση στα ποσά που λαμβάνουν οι αναπτυσσόμενες χώρες. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Βλέποντας οι κυβερνήσεις των ανεπτυγμένων χωρών τα ελλείμματά τους να αυξάνονται ανεξέλεγκτα μειώνουν αυθαίρετα τη διεθνή τους βοήθεια, αθετώντας τις δεσμεύσεις τους. Το έχουν ήδη πράξει η Γαλλία, η Ιρλανδία και η Ιταλία. Το μέγεθος των συνεπειών γίνεται εμφανές αν δούμε την «εξάρτηση» που έχουν αποκτήσει μια σειρά χώρες απ’ αυτά τα χρήματα. Στη Μοζαμβίκη για παράδειγμα το 2008 το 42% του ΑΕΠ της προήλθε από τη διεθνή βοήθεια. Και σε μια σειρά άλλες χώρες (Μπουρουντί, Πράσινο Ακρωτήρι, Μαλαουί, Γουινέα Μπισάο, Ρουάντα, Λεσόθο, κ.α.) η διεθνής βοήθεια υπερβαίνει το 10% του ΑΕΠ τους. (Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης ας σκεφτούμε τι σοκ θα υποστεί η ελληνική οικονομία αν διακοπούν οι απολήψεις από την ΕΕ που ανέρχονται «μόλις» στο 2,6% του ΑΕΠ…)

Η τρίτη αιτία πίσω από την κρίση που μαστίζει την Αφρική είναι η έλλειψη ρευστού που παρατηρείται διεθνώς. Η απόφαση όλων των ανεπτυγμένων δυτικών κρατών να ανακοινώσουν έκτακτες χρηματοδοτήσεις στην οικονομία για να αποτραπεί η ύφεση επέφερε μια πρωτοφανή για τις τελευταίες λίγες δεκαετίες έλλειψη ρευστού στις διεθνείς αγορές. Κι αν για την Ελλάδα αυτή η έλλειψη σήμανε άνοδο του spread, δηλαδή τοκογλυφικά επιτόκια, για την Γκάνα σήμανε ακύρωση διεθνούς διαγωνισμού για την πώληση ομολόγων αξίας 300 εκ. δολ. επειδή απλώς αδυνατούσε να επωμιστεί τους όρους που έθεταν οι διεθνείς πιστωτές. Κι άλλες χώρες, όπως η Τανζανία, η Κένυα, η Ουγκάντα κι η Νιγηρία μετέθεσαν για το απώτερο μέλλον την έκδοση δικών τους ομολόγων. Πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας προειδοποιούσε ότι στις αναπτυσσόμενες χώρες το 2009 θα φθάσει μόνο το 17% των καθαρών ιδιωτικών ροών κεφαλαίου που εισέρευσαν το 2007. Η μείωση αυτή θα κάνει ακόμη πιο άδικη την παγκόσμια κατανομή των επενδύσεων στο πλαίσιο του οποίου στην Αφρική και δη την υποσαχάρια αναλογούσαν ανέκαθεν ξεροκόμματα: Με το 12% το παγκόσμιου πληθυσμού μόλις το 3% των άμεσων ξένων επενδύσεων. Ο συνδυασμός των δύο παραπάνω συντείνει σε δραματικές περικοπές των δημόσιων κοινωνικών δαπανών και σε ακύρωση επενδυτικών σχεδίων και ανεργία.

Μια επιπλέον, τέταρτη, οδό μέσω της οποίας γίνεται αντιληπτή η κρίση στην Αφρική αφορά στην δραματική συρρίκνωση των εμβασμάτων που στέλνουν οι μετανάστες στις οικογένειές τους – τόσο του ύψους τους όσο και του αριθμού τους. Το 2007 οι Αφρικανοί που ζουν στο εξωτερικό έστειλαν στα σπίτια τους 19 δισ. δολ., ποσό διπλάσιο σε σχέση με τρία χρόνια πριν. Αποτελώντας όμως το μαλακό υπογάστριο των εργαζομένων στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, οι μετανάστες ήταν οι πρώτοι που βίωσαν την κρίση. Και μαζί μ’ αυτούς ολόκληρες χώρες όπως το Λεσόθο για παράδειγμα καθώς το 28% του ΑΕΠ του προέρχεται από εμβάσματα.

Τέλος, ένας καθοριστικός λόγος για τον οποίο σήμερα η Αφρική είναι στο χειρότερο σημείο των τελευταίων δεκαετιών, αφορά την σημαντική άνοδο των τιμών των ειδών διατροφής. Τα δημητριακά, το ρύζι, το καλαμπόκι και η σόγια για παράδειγμα, παρά την πτώση της τιμής τους από πέρυσι εξακολουθούν να στοιχίζουν σχεδόν 30% ακριβότερα απ’ ότι το 2005.

Ως αποτέλεσμα όλων των παραπάνω, με βάση στοιχεία του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας, ενώ την τριετία 2003-’05 μειώθηκε στο 16% του παγκόσμιου πληθυσμού το ποσοστό όσων υποσιτίζονται, από 20% το 1990–’92, πλέον ανέρχεται τουλάχιστον στο 18%. Επίσης απειλούνται με πλήρη ανατροπή κι οι στόχοι της Χιλιετίας που είχαν καθορισθεί από τον ΟΗΕ για την εξάλειψη της φτώχειας καθώς υπολογίζεται ότι 90 εκ. άνθρωποι ακόμη θα οδηγηθούν στην πείνα παγκοσμίως, φθάνοντας τον αριθμό τους στο 1 δισ. από τους οποίους οι περισσότεροι ζουν στην Αφρική.

Αν όλα τα παραπάνω προβλήματα στο εσωτερικό της μαύρης ηπείρου οδηγούν σε εμφύλιους και διακρατικούς πολέμους για την οικειοποίηση των ολοένα και λιγότερο προσοδοφόρων πλουτοπαραγωγικών πηγών, σφαγές πληθυσμών για να διευκολυνθεί η επέκταση και ανατροπές νόμιμων κυβερνήσεων, δεν είναι μικρότερης σημασίας οι επιπτώσεις και στο εξωτερικό. Το κάθε άλλο. Το δείχνει η έξαρση της πειρατείας στη Σομαλία και τα καραβάνια των απελπισμένων που διασχίζουν την αφρικανική έρημο, για να περάσουν την Μεσόγειο ακόμη και με αυτοσχέδια πλωτά μέσα ελπίζοντας σε μια καλύτερη τύχη στην Ευρώπη…