Στο έλεος της αντι-πυραυλικής ασπίδας (Επίκαιρα, 25/2-3/3/2010)

Θα μπορούσε να εκληφθεί κι ως ανέκδοτο: Σε τι τελικά συνίσταται η πολυαναμενόμενη «αλλαγή» του Μπαράκ Ομπάμα ως προς την πολιτική που ακολουθούσε ο προκάτοχός του; Στην αντικατάσταση της Πολωνίας και της Τσεχίας, στο πλαίσιο του ίδιου – εμπρηστικού για την ειρήνη – σχεδίου για την δημιουργία αντιπυραυλικής ασπίδας, από την Ρουμανία και την Βουλγαρία…

Απογοήτευση και ανησυχία προκάλεσε η δημοσιοποίηση των αμερικανικών σχεδίων για αντιπυραυλική ασπίδα λίγους μόλις μήνες την επίσημη απόρριψη των σχεδίων της κυβέρνησης Μπους από τη νέα κυβέρνηση του Ομπάμα. Ο λόγος είναι ότι αν τελικά ευοδωθεί το σχέδιο θα οδηγήσει σε μία εκ βάθρων ανατροπή της στρατηγικής ισορροπίας στην περιοχή των Βαλκανίων και ευρύτερα στην ευρωπαϊκή ήπειρο, εις βάρος της σταθερότητας.

Η πρώτη επίσημη παραδοχή του σχεδίου ήρθε στις αρχές Φεβρουαρίου από το Βουκουρέστι δια στόματος του προέδρου Τραϊάν Μπασέσκου, ο οποίος δήλωσε ότι το συμβούλιο εθνικής άμυνας της Ρουμανίας ενέκρινε κι επισήμως την εγκατάσταση στην Μαύρη Θάλασσα εκτοξευτήρων πυραύλων που θα αποτελέσουν μέρος της αντιπυραυλικής ασπίδας. Με βάση δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου η πρόταση είχε υποβληθεί με κάθε επισημότητα κατά την επίσκεψη του αμερικανού αντιπροέδρου, Τζο Μπάιντεν, στην Ρουμανία τον Οκτώβρη – οπότε λύθηκε κι η απορία για τα στραβά μάτια της «διεθνούς κοινότητας» στην εμφανή καλπονοθεία του Μπασέσκου στις προεδρικές εκλογές του Δεκεμβρίου, όταν ο σοσιαλδημοκράτης υποψήφιος έχασε τη νίκη μέσα από τα χέρια του, προς διάψευση όλων των έξιτ πολς και των προβλέψεων. Από τη Σόφια η σχετική ανακοίνωση έγινε πιο καθυστερημένα, με τον βούλγαρο πρωθυπουργό να καλύπτεται πίσω από τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα του μέσω της συμμετοχής της στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο και την ΕΕ. «Αν είσαι μέλος του ΝΑΤΟ πρέπει να εργάζεσαι για τη συλλογική ασφάλεια», ήταν οι δηλώσεις του Μπόικο Μπορίσοβ, την Παρασκευή 12 Φεβρουαρίου. Η φιλοξενία στοιχείων της αντιπυραυλικής ασπίδας από την Βουλγαρία επιβεβαιώνει την ευρύτερη φιλοαμερικανική στροφή της Σόφιας, μετά τις εκλογές του περασμένου Ιουλίου. Κορυφαία πράξη αυτής της στροφής αποτελούν οι αποστάσεις που κρατά η Σόφια το τελευταίο διάστημα από το ρωσικό σχέδιο κατασκευής των αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου και πετρελαίου Σάουθ Στριμ και Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη.

Παρότι τόσο οι δύο χώρες που θα φιλοξενήσουν την αμερικανική αντιπυραυλική ασπίδα, όσο κι οι ίδιες οι ΗΠΑ επιχείρησαν να υποβαθμίσουν την απειλή που γεννάται για την Ρωσία, η αντίδραση της Μόσχας ήταν ακαριαία και σκληρή. Ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, από την πρωτεύουσα της Νικαράγουα όπου βρισκόταν, ζήτησε αμέσως εξηγήσεις από την Σόφια, εκφράζοντας έτσι την δυσφορία της ρωσικής διπλωματίας, που δεν πείσθηκε καθόλου από τις δικαιολογίες της Ουάσιγκτον πως η αντιπυραυλική ασπίδα στρέφεται κατά του Ιράν. Η Μόσχα αντίθετα θεώρησε πως η επαναφορά του σχεδίου του Μπους, που αντί για εγκατάσταση συστοιχίας εκτοξευτήρων στην Πολωνία και ραντάρ στην Τσεχία τώρα προβλέπει την εγκατάσταση εκτοξευτήρων στην Πολωνία και την Βουλγαρία, απειλεί την αποτελεσματικότητα του πυρηνικού της οπλοστασίου και σηματοδοτεί την επιθετική διείσδυση της Ουάσιγκτον στην παραδοσιακή σφαίρα επιρροής της Ρωσίας.

Κατά συνέπεια, ανεξαρτήτως των καθησυχαστικών δηλώσεων αμερικανικών παραγόντων όπως του πρέσβη των ΗΠΑ στη Σόφια που υπενθύμισε τη δήλωση του Ομπάμα πως οι ΗΠΑ θέλουν «μια ισχυρή, ειρηνική και ευημερούσα Ρωσία», οι συνέπειες από την αμερικανική πρωτοβουλία αναμένεται να είναι πολύ σοβαρές. Θα γίνουν δε εμφανείς σε τρία επίπεδα. Αρχικά, παύουν να θεωρούνται σίγουρα τα αποτελέσματα των αμερικανο-ρωσικών διαπραγματεύσεων σχετικά με την ανανέωση της συμφωνίας για την μείωση των πυρηνικών που έληξε τον Δεκέμβριο του 2009. Μια διαδικασία δηλαδή που αποτέλεσε την κορωνίδα της διαδικασίας «επανεκκίνησης» των ρωσο-αμερικανικών σχέσεων την οποία εγκαινίασε ο Ομπάμα με την επίσκεψή του στην Μόσχα βρίσκεται στο εξής σε «κατάσταση αναμονής» ή «απενεργοποίησης». Κατά δεύτερο οι ΗΠΑ δεν αποκλείεται να εισπράξουν το αντίτιμο της πολιτικής τους εκεί που πονούν περισσότερο, στο Αφγανιστάν, καθώς η ομαλή τροφοδοσία των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων κατοχής εδώ κι ένα χρόνο εξαρτάται εν πολλοίς από την δυνατότητα χρησιμοποίησης των ρωσικών αεροδρομίων. Πλέον, γιατί να συνεχίσει να στηρίζει τους Αμερικάνους στο Αφγανιστάν η Ρωσία; Επίσης, γιατί να συνεχίσει να στηρίζει την αμερικανική πολιτική οικονομικού στραγγαλισμού του καθεστώτος του Αχμαντινετζάντ και να μην προβάλλει βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπως πιθανά θα πράξει και το Πεκίνο, στο νέο πακέτο κυρώσεων που θα προτείνει η Ουάσιγκτον εναντίον του Ιράν;

Ευρύτερα, η πρωτοβουλία του Μπαράκ Ομπάμα για την αντιπυραυλική ασπίδα, που θα χρηματοδοτηθεί με 8,4 δισ. δολ. από τον αμερικανικό κρατικό προϋπολογισμό για το επόμενο οικονομικό έτος, κλιμακώνει την αντιπαράθεση με τη Ρωσία κι αυξάνει την αστάθεια σε όλη την περιοχή κι όχι μόνο τα Βαλκάνια, περιλαμβανομένης της Μέσης Ανατολής. Είναι χαρακτηριστικό πως ακριβώς με την ίδια δικαιολογία, την ιρανική απειλή – όταν η μοναδική επίσημη απειλή στην περιοχή προέρχεται από το Ισραήλ και στρέφεται κατά του Ιράν, η Ουάσιγκτον επέβαλε την αναβάθμιση των πυραύλων Πάτριοτ στο Κουβέιτ, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, εξασφαλίζοντας νέες δουλειές στο στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα. Ο εκσυγχρονισμός των Πάτριοτ επίσης διευκολύνει τα τυχοδιωκτικά σχέδια του Ισραήλ, για επίτευξη ενός προληπτικού πλήγματος στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, όταν ξέρει πως η θωράκισή του αυτόματα καθίσταται πιο αποτελεσματική, με έξοδα μάλιστα που θα καταβάλλουν οι πετρομοναρχίες του Κόλπου!

Σε διαμετρικά αντίθετη κατεύθυνση από τα παραπάνω (διακατεχόμενα από παθολογική υποτέλεια απέναντι στις ΗΠΑ) καθεστώτα κινήθηκε η Άγκυρα που αρνήθηκε να διευκολύνει τους Αμερικανούς, δηλώνοντας την απροθυμία της να φιλοξενήσει τα ραντάρ της αντιπυραυλικής ασπίδας! Η άρνησή της έρχεται ως φυσικό επακόλουθο των αυτοτελών διπλωματικών της πρωτοβουλιών και βλέψεων στην περιοχή, εξέχουσα θέση στις οποίες καταλαμβάνουν οι αναβαθμισμένες διμερείς διπλωματικές σχέσεις με το Ιράν. Σε αυτό το πλαίσιο επισκέφθηκε την Τεχεράνη πριν δύο εβδομάδες ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου, ενώ ο εκπρόσωπος της Τουρκίας στα Ηνωμένα Έθνη απείχε κατά τη διάρκεια κρίσιμων ψηφοφοριών που αφορούσαν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Δεν προχωρούν επομένως ανεμπόδιστα τα αμερικανικά σχέδια κι ούτε όλα τα καθεστώτα της περιοχής στοιχίζονται πίσω από την Ουάσιγκτον.