Ετικέτα: Αίγυπτος

Αποτυχίες και απειλές ο απολογισμός από το ταξίδι του Μπάιντεν στην Μέση Ανατολή

Με άδεια χέρια δεν έφυγε από την τετραήμερη επίσκεψή του στην Μέση Ανατολή (13-16/7) ο αμερικανός πρόεδρος.  

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Επί της ουσίας ωστόσο απέτυχε να αναστρέψει τη νέα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην Μέση Ανατολή και αμφισβητεί την επιρροή των ΗΠΑ. Ο Τζο Μπάιντεν κυρίως απέτυχε να πείσει για την δημοκρατική ατζέντα των ΗΠΑ. Απέτυχε να δείξει ότι η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ στηρίζεται στην δημοκρατία και προάγει την ελευθερία, αντιπαλεύοντας αυταρχικά καθεστώτα.

Όταν άλλωστε ο Μπάιντεν δηλώνει ο ίδιος πώς είναι Σιωνιστής, όπως έκανε στο πρόσφατο ταξίδι του, τότε υιοθετεί τα πιο ολοκληρωτικά, επεκτατικά και φασιστικά σχέδια εθνοκάθαρσης που έχουν συνοδεύσει τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ.

Η επίσκεψη του Μπάιντεν στην Μέση Ανατολή ήταν μια βαθιά υπόκλιση στα πιο ολιγαρχικά καθεστώτα. Ισοδυναμούσε με την παραγραφή και νομιμοποίηση φρικτών καθημερινών εγκλημάτων που πραγματοποιούν, προκειμένου να διατηρήσουν την εξουσία τους. Μια μικρή αναφορά στα επιτεύγματα της Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας και του Ισραήλ είναι αρκετή.

Ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι ήταν αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων και υπουργός Άμυνας, μέχρι που το 2013 ανέτρεψε τον εκλεγμένο ισλαμιστή Μοχάμεντ Μόρσι με στρατιωτικό πραξικόπημα. Έκτοτε έχει εκλεγεί  δύο φορές (2014 και 2018) με ποσοστό 97%.  Ωστόσο οι προεκλογικές περίοδοι σημαδεύτηκαν από αιματηρές διώξεις και απαγορεύσεις που ως στόχο είχαν τόσο τους Αδελφούς Μουσουλμάνους όσο και την Αριστερά. Σήμερα, όπως πολύ εύστοχα παρατήρησαν οι New York Times, το καθεστώς του Σίσι έχει μετατρέψει το καθεστώς των προφυλακίσεων σε κύρια μηχανή μαζικής καταπίεσης: «Οι δυνάμεις ασφαλείας συλλαμβάνουν ανθρώπους από τους δρόμους ή από τα σπίτια τους και τους εξαφανίζουν χωρίς να ειδοποιήσουν την οικογένεια ή δικηγόρους. Όταν οι συλληφθέντες εμφανίζονται φρουρούμενοι, οι εισαγγελείς τους κατηγορούν για τρομοκρατική δράση και τους φυλακίζουν για μήνες ή εν τέλει για χρόνια χωρίς ποτέ να μπορούν να αποδείξουν την αθωότητά τους στο δικαστήριο». Η λίστα με τους φυλακισμένους είναι ατελείωτη και περιλαμβάνει: Σκιτσογράφο που ανάρτησε meme στο facebook δείχνοντας τον Αλ Σίσι με αυτιά Μίκι Μάους, δύο γυναίκες που συνελήφθησαν επειδή παραπονέθηκαν για την τιμή των εισιτηρίων και χιλιάδες άλλους. Κυρίως, ωστόσο οι αυταρχικές επιδόσεις του δικτάτορα Αλ Σίσι περιλαμβάνουν χιλιάδες εξωδικαστικές εκτελέσεις αντιφρονούντων! Έρευνα διεθνούς οργάνωσης  απέδειξε ότι από τον Ιανουάριο του 2015 ως τον Δεκέμβριο του 2020 δολοφονήθηκαν 755 άτομα, που χαρακτηρίστηκαν τρομοκράτες ή πολεμιστές (militants).

Σε μαζικές εκτελέσεις αντιφρονούντων στηρίζει την εξουσία της και η βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας. Μόλις πρόσφατα, στις 15 Μαρτίου, το υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε την εκτέλεση 81 ατόμων, ανεβάζοντας στους 92 τους εκτελεσμένους το 2022. Οι 41 εξ αυτών προέρχονται από την Σιιτική μειονότητα, δείχνοντας, όπως έγραψε και η Διεθνής Αμνηστία σε ειδική ανακοίνωσή της, την πολιτική χρήση της θανατικής ποινής για να αντιμετωπίσει τους διαφωνούντες των ανατολικών επαρχιών της. Η εκτέλεση Σιιτών από την Σαουδική Αραβία, μέσα από δίκες – παρωδία, δεν είναι κάτι νέο. Το ίδιο συνέβη και το 2019, όταν σε μια μαζική εκτέλεση κατηγορούμενων για τρομοκρατία πολλοί προέρχονταν από την Σιιτική μειονότητα, το ίδιο συνέβη και το 2016 όταν εκτελέστηκε ένας διακεκριμένος Σιίτης κληρικός, κοκ. Πέραν των Σιιτών, η πετρομοναρχία των Σαούντ οδηγεί συχνότατα στην αγχόνη και διαδηλωτές!

Η πετρομοναρχία των Σαούντ είναι υπαίτια και για την μεγαλύτερη ανθρωπιστική καταστροφή που συντελείται εδώ και χρόνια στην Υεμένη. «Τυφλοί» βομβαρδισμοί σε σχολεία και αγορές, πολιορκία για την αποκοπή διαδρόμων μεταφοράς ειδών διατροφής κι άλλες μεσαιωνικές μέθοδοι έχουν καταδικάσει στην πείνα και τον θάνατο εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους!

Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί η φρικτή εκτέλεση του δημοσιογράφου της Washington Post, Τζαμάλ Κασόγκι, στην Τουρκία το 2018 από πράκτορες του Ριάντ. Η εκτέλεσή του μέσω του διαμελισμού του με αλυσοπρίονο(!), θα ήταν αρκετή ώστε η Σαουδική Αραβία να απομονωθεί διπλωματικά και να υποστεί πλήθος οικονομικών και πολιτικών κυρώσεων. Στην πράξη δεν είχε καμιά επίπτωση, παρότι η ίδια η CIA επιβεβαίωσε ότι την δολοφονία του Κασόγκι διέταξε ο ηγέτης της χώρας, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν (MBS), παρότι ο ίδιος ο Μπάιντεν είχε εξαγγείλει πριν κερδίσει τις εκλογές ότι θα μετατρέψει την Σαουδική Αραβία σε «κράτος παρία», κοκ.

Τέλος η υπόκλιση στον αυταρχισμό του Αμερικανού προέδρου κορυφώθηκε με την επίσκεψη στο σιωνιστικό καθεστώς και τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. Ο Τζο Μπάιντεν συνεχίζει την πολιτική του Τραμπ! Η πρεσβεία των ΗΠΑ θα παραμείνει στην Ιερουσαλήμ ναρκοθετώντας αλλεπάλληλες αποφάσεις του ΟΗΕ για δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα του 1967 με πρωτεύουσα την ανατολική Ιερουσαλήμ. Το προξενείο των ΗΠΑ για τους Παλαιστίνιους στην Ιερουσαλήμ που έκλεισε επί Τραμπ θα συνεχίσει να είναι κλειστό, όπως και τα γραφεία της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης στην Ουάσιγκτον που έκλεισαν το 2018. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν άσκησε καμία κριτική στην επέκταση των εβραϊκών εποικισμών στην ανατολική Ιερουσαλήμ, ούτε στην προσάρτηση από το εβραϊκό κράτος των συριακών υψωμάτων του Γκολάν, ούτε στην πολιορκία της Γάζας που είναι η μεγαλύτερη σε έκταση φυλακή του κόσμου. Παράλληλα ο Μπάιντεν αύξησε την οικονομική βοήθεια – ρεκόρ ύψους 3,8 δισ. δολ. που παρέχει ετησίως στο κράτος – τρομοκράτη του Ισραήλ κατά 1 δισ. ευρώ, με πρόσχημα την δημιουργία αντιπυραυλικής ασπίδας!

Όλα αυτά μάλιστα δύο μόλις μήνες μετά την εν ψυχρώ δολοφονία της δημοσιογράφου Σιρίν Αμπού Ακλέ του δικτύου Αλ Τζαζίρα, από ισραηλινούς στρατιώτες. Οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να επιβάλλουν κυρώσεις στο ρατσιστικό καθεστώς του Ισραήλ, αποδεικνύοντας έτσι πόσο υποκριτικό είναι το ενδιαφέρον τους για την ειρήνη, την δημοκρατία και την ελευθεροτυπία…

Την ίδια ώρα ο πρόεδρος Μπάιντεν εξήγγειλε την παραχώρηση …ψιχίων στην Παλαιστινιακή Αρχή μόνο και μόνο για να εξαγοράσει την υποταγή και συνθηκολόγησή της: Ένα πολυετές πλαίσιο χρηματοδότησης 6 παλαιστινιακών νοσοκομείων με 100 εκ δολ. μέσω της USAID, 201 εκ. δολ. για παλαιστίνιους πρόσφυγες από τη Δυτική Όχθη, τη Γάζα, τη Συρία, τον Λίβανο και την Ιορδανία μέσω της UNRWA, 15 εκ. δολ. για γεύματα σε άπορους κι άλλα τέτοια μέτρα, που προϋποθέτουν τη συνεργασία της Αρχής με τους κατακτητές, και ισοδυναμούν με εξευτελισμό! Είναι μέτρα ελάχιστης οικονομικής σημασίας, που διαιωνίζουν το καθεστώς εξαθλίωσης των Παλαιστινίων.

Δικαίως το Ισραήλ χαρακτήρισε μέσω του πρωθυπουργού του Γιαΐρ Λάπιντ επιτυχία την επίσκεψη του Μπάιντεν στην περιοχή. Επιτυχία για τον σιωνισμό ήταν επίσης το άνοιγμα του εναέριου χώρου της Σαουδικής Αραβίας στις ισραηλινές πτήσεις. Το τέλος της απαγόρευσης θα δώσει νέα ώθηση στο εμπόριο και τις οικονομικές συναλλαγές του Ισραήλ με την περιοχή και την Ασία. Απέχει ωστόσο σημαντικά από τον απώτερο στόχο του Ισραήλ και των ΗΠΑ, δηλαδή την πλήρη εξομάλυνση των διπλωματικών σχέσεων Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ όπως έπραξαν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και το Μαρόκο, υπογράφοντας το 2020 τις «συμφωνίες του Αβραάμ», με το Ισραήλ.

Η Σαουδική Αραβία υπό την ηγεσία του ΜΒS έχει πραγματοποιήσει συγκεκριμένα και υλικά βήματα στην κατεύθυνση κανονικοποίησης των σχέσεων με το σιωνιστικό καθεστώς, όπως για παράδειγμα η συνεργασία των μυστικών υπηρεσιών των δύο χωρών. Ωστόσο η φιλοδοξία των Σαούντ να ηγηθούν του αραβικού και του μουσουλμανικού κόσμου έρχεται σε σύγκρουση με την προδοσία του στόχου δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους. Το Ριάντ ισορροπεί  σε αυτή την διελκυστίνδα με τη μέθοδο της διολισθήσεως: Πλησιάζει όλο και πιο κοντά το Ισραήλ με μικρά κάθε φορά βήματα, υλοποιώντας εκ των προτέρων όλα εκείνα τα πρακτικά μέτρα που θα έλυνε η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων. Έτσι ώστε να μένει μόνο το άνοιγμα των πρεσβειών…

Με ουσιαστική αποτυχία στέφθηκε και ο στόχος του Μπάιντεν να αυξήσει η Σαουδική Αραβία την προσφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου ώστε οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας να πάψουν να επιφέρουν επιπλέον έσοδα στην Μόσχα πλήττοντας μόνο όσους τις εφαρμόζουν. Ο MBS υποσχέθηκε μια οριακή αύξηση της παραγωγής από τα 12 εκ. βαρέλια ημερησίως στα 13, όπως ήταν ο μακροπρόθεσμος στόχος αύξησης της παραγωγής της σαουδικής πετρομοναρχίας μέχρι το 2027. Και πάλι ο Σαουδάραβας πρίγκηπας δεν δεσμεύθηκε με αυστηρά χρονοδιαγράμματα απέναντι στον Μπάιντεν. Είναι ενδεικτικό ότι στο κοινό ανακοινωθέν, όπως εκδόθηκε από την σαουδαραβική πλευρά, δεν υπάρχει καμία αναφορά στην αύξηση της προσφοράς πετρελαίου. Εκείνη δε την ημέρα, την Παρασκευή 15/7 οι τιμές του πετρελαίου στις αμερικανικές αγορές έκλεισαν υψηλότερα: Στα 101 δολ. το βαρέλι το Μπρεντ, με 2% αύξηση, και στα 97,6 δολ. ο δείκτης West Texas Intermediate στη Νέα Υόρκη. Δεν γίνεται να περιγραφεί πιο παραστατικά η διάψευση των προσδοκιών…

Ο Μπάιντεν απέτυχε ωστόσο διπλά στο συγκεκριμένο θέμα γιατί το συγκαλυμμένο όχι του Σαουδάραβα ηγέτη στο αμερικανικό αίτημα αύξησης της παραγωγής πετρελαίου είναι η κατάληξη της εξαγγελίας του αμερικανικού ηγέτη να μειώσει τη χρήση ορυκτών καυσίμων! Ο υποψήφιος  των Δημοκρατικών κέρδισε τις εκλογές του Νοεμβρίου του 2020, υποσχόμενος ταχύτερα βήματα στην πράσινη μετάβαση της οικονομίας, επιτάχυνση της υιοθέτησης Αναλώσιμων Πηγών Ενέργειας και σταδιακή μείωση της χρήσης πετρελαίου και φυσικού αερίου. Φτάνουμε έτσι σε μια στροφή 180 μοιρών, που όσο κι αν δικαιολογείται με ψυχροπολεμικές επικλήσεις στην ανάγκη τιμωρίας της Ρωσίας με πρόσχημα τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο πραγματικός λόγος είναι τα αυτοκρατορικά – ιμπεριαλιστικά σχέδια των ΗΠΑ. Στο βωμό της Pax Americana επομένως επιταχύνεται η κλιματική αλλαγή κι αυξάνεται η θερμοκρασία του πλανήτη! Τις εξαγγελίες του Μπάιντεν ως προς το παρόν έσωσε ο MBS, για τους δικούς του φυσικά λόγους που σχετίζονται με την συνεργασία του με τη Ρωσία.

Η Pax Americana προωθήθηκε από τον Αμερικανό πρόεδρο και με έναν ακόμη, τρίτο, τρόπο πέραν της υποστήριξης του Ισραήλ και του αιτήματος αύξησης της παραγωγής πετρελαίου: Μέσω της δημιουργίας εμποδίων στην οικονομική εξάπλωση της Κίνας. Ήδη, οι ΗΠΑ έχουν με ποικίλους τρόπους ανασχέσει την κινέζικη επιρροή στην περιοχή. Για παράδειγμα η προσπάθεια κατασκευής από την Κίνα ενός μεγάλου λιμανιού στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διακόπηκε κατόπιν προειδοποιήσεων και απειλών των ΗΠΑ ότι θα μετατραπεί σε μόνιμη στρατιωτική βάση. Δικαίωμα το οποίο διατηρούν μόνο οι ΗΠΑ που, όπως είναι σε όλους γνωστό, από τις βάσεις τους εξάγουν …αγάπη μόνο.

Φραγμοί στην Κίνα

Το επίδικο τώρα ήταν να ανακόψουν την εγκατάσταση στην περιοχή δικτύου 5G και 6G της κινέζικης Huawei. Η ακύρωση των κινέζικων σχεδίων επιχειρήθηκε με μαστίγιο και καρότο. Το μαστίγιο ήταν η απειλή διακοπής της πρόσβασης στην πληροφόρηση των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών εάν θα περνάει μέσα από κινέζικους δίαυλους και ο σταδιακός περιορισμός των κοινών στρατιωτικών επιχειρήσεων. Πρόκειται για μια απειλή που αποκαλύπτει την μόνιμη τακτική του αμερικανικού εκβιασμού: Αφού πρώτα οι ΗΠΑ επέβαλαν την στρατιωτική εξάρτηση των πετρομοναρχιών από την αμερικανική πολεμική βιομηχανία και το Πεντάγωνο, που παρείχαν το hardware και το software αντίστοιχα, τώρα τις αντιμετωπίζουν σαν τοξικοεξαρτημένους: ζητούν νέα υποχωρήσεις και επιπλέον πρόσδεση με την απειλή της διακοπής μιας βοήθειας που κάθε άλλο παρά αναγκαία ήταν…

Το καρότο ήταν το αμερικανικό δίκτυο Open RAN (Open Radio Access Network) που στηρίζεται σε υπηρεσίες cloud και λογισμικού. Η Σαουδική Αραβία υπέγραψε Μνημόνιο Συνεργασίας με τις ΗΠΑ για την πιλοτική ανάπτυξη του εν λόγω δικτύου που δεν έχει δοκιμαστεί σε μεγάλη κλίμακα, παρότι στο έδαφός της η κινέζικη Huawei έχει ήδη αναπτύξει το υπερσύγχρονο και δοκιμασμένο δίκτυο της.

Ωστόσο δεν στόχευαν μόνο την Κίνα οι αμερικανικές απειλές, όπως διατυπώθηκαν με την ανεπίδεκτη αμφισημιών δήλωση του Μπάιντεν «Η Αμερική δεν πάει πουθενά» όπως συμπληρώθηκε με την εξ ίσου κατηγορηματική δήλωση ότι οι ΗΠΑ δεν σκοπεύουν να αφήσουν κανένα κενό εξουσίας στη περιοχή που να το εκμεταλλευτούν οι ανταγωνιστές της. Οι απειλές στόχευαν επίσης τη Ρωσία και το Ιράν· δύο χώρες με τις οποίες ο ανταγωνισμός των ΗΠΑ έχει ξεπεράσει προ πολλού το οικονομικό πεδίο. Η ειρωνεία μάλιστα είναι και στις δύο αυτές χώρες που βρίσκονται στο στόχαστρο των ΗΠΑ στο όνομα των αμερικανικών δημοκρατικών αξιών πραγματοποιούνται εκλογές κανονικά και με το νόμο! Στο Ιράν μάλιστα ο ίδιος ο αμερικανικός Τύπος αφιερώνει πλήθος αναλύσεων κάθε φορά για να προβλέψει αν είναι μεταρρυθμιστής ή «σκληροπυρηνικός» κάθε ηγέτης που εκλέγεται… Οι ηγεσίες των αραβικών κρατών αντίθετα που έχουν επιλέξει για συμμάχους οι ΗΠΑ είναι ελέω θεού μοναρχίες! Ή δεν πραγματοποιούν ποτέ εκλογές (Σαουδική Αραβία) ή τις πραγματοποιούν σε ένα καθεστώς διώξεων και απαγορεύσεων (Αίγυπτος) ή το δικαίωμα του εκλέγειν είναι εθνικά καθορισμένο (Ισραήλ).

Ο Μπάιντεν δεν άφησε ευκαιρία να πάει χαμένη που να μην τονίσει ότι το Ιράν είναι εχθρός των αραβικών κρατών, οξύνοντας τις αντιθέσεις στην περιοχή που δικαιολογούν την (εμπρηστική στην πράξη) παρέμβαση των ΗΠΑ. Η αποτελεσματικότητα των αμερικανικών πιέσεων ωστόσο για πρώτη φορά αμφισβητείται στην πράξη. Σειρά διπλωματικών κινήσεων στην ίδια την περιοχή της Μέσης Ανατολής (πχ η εύθραυστη εκεχειρία στην Υεμένη) και εκτός (ανεπιβεβαίωτες φήμες για ένταξη στις BRICS των σουνιτικών καθεστώτων Τουρκίας και Σαουδικής Αραβίας, μετά την επίσημη υποβολή αίτησης ένταξης Ιράν και Αργεντινής) δημιουργούν για πρώτη φορά βάσιμες ελπίδες ύφεσης των συγκρούσεων στο εσωτερικό της Μέσης Ανατολής.

Η μεγαλύτερη ελπίδα ωστόσο έρχεται από την Παλαιστίνη. Δεν είναι μόνο τα πανό που αναρτήθηκαν στα κατεχόμενα κατά μήκος της διαδρομής που πραγματοποίησε ο Μπάιντεν, χαρακτηρίζοντας ως απαρτχάιντ το καθεστώς εθνοκάθαρσης και φυλετικών διαχωρισμών που έχει επιβάλει το Ισραήλ σε βάρος των Παλαιστινίων.

Είναι και η στάση των Παλαιστινίων. Πρόσφατη αξιόπιστη δημοσκόπηση έδειξε ότι η ζυγαριά πλέον γέρνει καθαρά υπέρ μιας νέας εξέγερσης, απορρίπτοντας την ταπείνωση που θεσμοθέτησε η συμφωνία του Όσλο. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από ένα παλαιστινιακό κέντρο ερευνών και του γερμανικού ιδρύματος Κόνραντ Αντενάουερ. Βάσει λοιπόν των ευρημάτων της «τα αποτελέσματα το δεύτερο τρίμηνο του 2022 δείχνουν μια σημαντική μεταβολή στην εγχώρια ισορροπία εξουσίας υπέρ της Χαμάς και της ηγεσίας της μόνο τρεις μήνες αφότου η Φατάχ κατάφερε να επανακτήσει μέρος της δημοφιλίας της που είχε απωλέσει μετά την ακύρωση των βουλευτικών και προεδρικών εκλογών τον Απρίλιο του 2021, τον πόλεμο του Μαΐου του 2021 μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ και τον θάνατο στα χέρια των Παλαιστινιακών δυνάμεων ασφαλείας του αντιπολιτευόμενου Νιζάρ Μπανάτ».

Οι Παλαιστίνιοι με τη Χαμάς

«Σήμερα» συνεχίζει το δελτίο Τύπου που εξέδωσε το παλαιστινιακό και το γερμανικό ίδρυμα που επιχορηγείται από τη δεξιά Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) «η Χαμάς και η Φατάχ απολαμβάνουν σχεδόν το ίδιο επίπεδο δημόσιας υποστήριξης, με το κενό να μειώνεται στο 1% υπέρ της Χαμάς, αφού ήταν 6 ποσοστιαίες μονάδες υπέρ της Φατάχ τον Μάρτιο του 2022. Είναι αξιοσημείωτο ότι η πτώση στην δημοτικότητα της Φατάχ παρατηρήθηκε και στην Δυτική Όχθη και στην Λωρίδα της Γάζας, παρότι η πτώση ήταν μεγαλύτερη στη Γάζα. Η μειούμενη δημοτικότητα της Φατάχ είναι εμφανής με δύο ακόμη τρόπους: Πρώτο, το κενό στη δημοτικότητα μεταξύ του επικεφαλής της Φατάχ, προέδρου Αμπάς, και του επικεφαλής της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγιε, έχει φτάσει τις 22 μονάδες υπέρ του Χανίγιε, όταν πριν τρεις μήνες ήταν μόλις 16 μονάδες. Επιπλέον, το αίτημα για παραίτηση του Αμπάς από την προεδρία της Παλαιστινιακής Αρχής υπερβαίνει τα τρία τέταρτα, ενώ όσοι είναι ακόμη υπέρ του Αμπάς έχουν μειωθεί σε λιγότερο από το ένα πέμπτο! Μια ακόμη ένδειξη για την συρρίκνωση της Φατάχ είναι το αυξανόμενο κενό μεταξύ εκείνων που πιστεύουν ότι η Χαμάς αξίζει να ηγείται και να αντιπροσωπεύει τον παλαιστινιακό λαό κι εκείνων που πιστεύουν ότι “η Φατάχ υπό τον Αμπάς” αξίζει περισσότερο από τη Χαμάς. Σήμερα το κενό βρίσκεται στις 10 ποσοστιαίες μονάδες υπέρ της Χαμάς, σε σύγκριση με μόλις 2 ποσοστιαίες μονάδες υπέρ της Χαμάς πριν τρεις μήνες».

Αυτά τα ποσοστά δείχνουν ότι πίσω από τις αβρότητες μεταξύ των ηγεσιών η κατάσταση στην Μέση Ανατολή είναι εκρηκτική. Επίσης, κανείς δεν μπορεί να αποφασίσει για την τύχη της Μέσης Ανατολής χωρίς να λάβει υπ’ όψη του τους καθημερινούς Παλαιστίνιους!

Ο πολύ βολικός θάνατος του Μόρσι

Μετά το θάνατο του ηγέτη των Αδελφών Μουσουλμάνων Μοχάμεντ Μόρσι στη φυλακή τη Δευτέρα 17 Ιουνίου και το «δημοψήφισμα» του Απριλίου ο Αλ Σίσι κάλλιστα μπορεί να ευελπιστεί ότι θα καταφέρει να πλησιάσει τα 30 χρόνια που έμεινε ο δικτάτορας Μουμπάρακ στην ηγεσία της Αιγύπτου.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Ο Μοχάμεντ Μόρσι, ο πρώτος εκλεγμένος πρόεδρος της Αιγύπτου, ήταν από τους πλέον λαοπρόβλητους ηγέτες που είχαν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι. Καταγόμενος από αγροτική οικογένεια, σπούδασε στις ΗΠΑ και πριν επιστρέψει στην Αίγυπτο, εργάστηκε στη NASA. Εκλέχτηκε πρόεδρος της Αιγύπτου μετά την αραβική άνοιξη του 2011, μένοντας στην εξουσία περίπου ένα χρόνο. Αυτή την περίοδο έσφιξε τις σχέσεις της Αιγύπτου, που είναι η πολυπληθέστερη χώρα της Μέσης Ανατολής, με τη Τουρκία καταθέτοντας απτά δείγματα γραφής ότι η διακυβέρνηση των Αδελφών Μουσουλμάνων μπορεί περισσότερο να ομοιάζει με το πολιτικό Ισλάμ του Ερντογάν κατά τα πρώτα χρόνια διακυβέρνησης, παρά με τα θεοκρατικά καθεστώτα, ενώ ξεκίνησε να αποστασιοποιείται από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Παράλληλα συνέχισε την καταστολή του καθεστώτος Μουμπάρακ εναντίον των υπολειμμάτων της πολλά υποσχόμενης αραβικής άνοιξης και των πρωτεργατών των κινητοποιήσεων της πλατείας Ταχρίρ. Το πείραμα των Αδελφών Μουσουλμάνων ως κυβερνώσα δύναμη έληξε με πραξικόπημα στις 3 Ιουλίου 2013, όταν τα ηνία πέρασαν στα χέρια του στρατού και των επιγόνων του Μουμπάρακ. Έκτοτε εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες Αδελφοί Μουσουλμάνοι έχουν οδηγηθεί στο θάνατο, με δικαστικές αποφάσεις ή χωρίς.

Οι κατηγορίες που αντιμετώπιζε ο ίδιος ο Μόρσι ήταν ενδεικτικές του κλίματος καταστολής και απηνών διώξεων που εξαπέλυσε το καθεστώς για να αντιμετωπίσει τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, αντιγράφοντας πρακτικές που ξεκίνησε ο Νάσερ, συνέχισε ο Σαντάτ και απογείωσε ο Μουμπάρακ, χωρίς να καταφέρουν να μειώσουν την επιρροή τους. Ο Μόρσι, που ίδρυσε το Κόμμα Ελευθερίας και Δικαιοσύνης ως πολιτικό βραχίονα των Αδελφών Μουσουλμάνων και το μέτωπο της Δημοκρατικής Συμμαχίας, κατηγορούταν ως πράκτορας του Κατάρ, της Χαμάς και της Χεζμπολάχ, ενώ είχε ήδη καταδικαστεί σε 20ετή φυλάκιση για δολοφονίες διαδηλωτών το 2012.

Η επιβαρυμένη κατάσταση της υγείας του 67χρονου Μόρσι, καθώς έπασχε από προβλήματα στην καρδιά, το συκώτι και τα νεφρά, δεν άφησε και πολλές αμφιβολίες για το πόσο φυσικά ήταν τα αίτια του θανάτου του. Κι αν ο Ερντογάν που τον αποκάλεσε μάρτυρα μπορεί να κατηγορηθεί ότι επιχειρεί να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά το θάνατο του Μόρσι εξ αιτίας της πολιτικής τους συγγένειας, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για πλήθος διεθνών αξιόπιστων οργανισμών που έμμεσα πλην σαφώς κατηγόρησαν την κυβέρνηση του Αλ Σίσι για το θάνατο του Μόρσι. Από το Human Rights Watch μέχρι τον εκπρόσωπο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών απέδωσαν στην κυβέρνηση την ευθύνη για την ελλιπή ιατρική φροντίδα του πρώην προέδρου και ζήτησαν να διεξαχθεί ενδελεχή και αντικειμενική έρευνα για τα αίτια του θανάτου, φέρνοντας μας στο νου τον τρόπο με τον οποίο οδήγησαν στο θάνατο τον πρώην πρόεδρο τη Γιουγκοσλαβίας, Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, οι διώκτες του.

Με το θάνατο του Μόρσι, που αποτελεί πλήγμα για τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, ανοίγει ο δρόμος για να παραμείνει ο Αλ Σίσι στην εξουσία μέχρι ακόμη και το 2030. Καταλυτικό ρόλο σε αυτή τη διαδρομή διαδραμάτισε το δημοψήφισμα που διεξήχθη τον Απρίλιο, μέσω σοβαρότατων επιφυλάξεων για το αδιάβλητο των διαδικασιών που ακολουθήθηκαν. Με συμμετοχή 44%, το 88% φάνηκε να εγκρίνει μια σειρά συνταγματικών μεταρρυθμίσεων που καθιστούν τις δημοκρατικές εγγυήσεις κενό γράμμα. Για παράδειγμα, παρατείνεται κατά δύο χρόνια η τρέχουσα θητεία του Αλ Σίσι, καταργούνται όποια εμπόδια υπήρχαν για να διεκδικήσει την επανεκλογή του για τρίτη και τέταρτη θητεία, ενώ αυξάνεται η επιρροή της εκτελεστικής εξουσίας στη νομοθετική και τη δικαστική. Οι συνταγματικές αλλαγές του πρόσφατου δημοψηφίσματος, που αντίκεινται στο άρθρο 226 το οποίο θέτει όρια στη δυνατότητα συνταγματικών τροποποιήσεων για την προεδρική επανεκλογή, χαρακτηρίστηκαν το τελευταίο καρφί στο φέρετρο των αγώνων που ξεκίνησαν στις 25 Ιανουαρίου 2011 ζητώντας δημοκρατία και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. Μπαίνει δε υπό την πλήρη ανοχή των ευρωπαϊκών κρατών και των ΗΠΑ…

Χρονιά των εξεγέρσεων το 2013 (Unfollow, Αύγουστος 2013)

paris-france-egypt-demonstratioΣε όλο τον κόσμο, εκατομμύρια άνθρωποι βγαίνουν στον δρόμο, έρχονται σε σύγκρουση με τις κυβερνήσεις τους  και διεκδικούν τα δικαιώματα τους. Αιτία που το 20134 αναγορεύεται σε χρονιά των επαναστάσεων ακόμη κι από τον βρετανικό Economist  είναι η οικονομική κρίση που οδηγεί  την ανεργία και την φτώχεια στα ύψη.

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Το πρωτοσέλιδο του βρετανικού Economist στις 29 Ιουνίου 2013 εξέπλησσε θετικά, συνοδεύοντας την συνηθισμένη του δημοσιογραφική πρωτοτυπία και με μια πολιτική. Ήταν μια ωδή στις επαναστάσεις. Τέσσερις ταμπέλες εξηγούσαν το συμβολισμό σε ισάριθμες χαρακτηριστικές ανθρώπινες φιγούρες που κοσμούσαν το εξώφυλλο του: Το 1848 ήταν η Ευρώπη, το 1968 η Αμερική και η Ευρώπη, το 1989 η Σοβιετική Αυτοκρατορία και το 2013 ήταν …παντού.

Πράγματι, η τελευταία εβδομάδα του Ιουνίου, με τις παρατεταμένες και βίαιες διαδηλώσεις στη Βραζιλία, ήρθε να επιβεβαιώσει ότι κάτι σάπιο υπάρχει …παντού. Όχι μόνο στην ευρωζώνη και την Ευρώπη, την Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, αλλά και στην Λατινική Αμερική, την Ασία, κοκ. Ένας ελπιδοφόρος εξεγερτικός άνεμος φυσάει σε κάθε ήπειρο βυθίζοντας στην ανυποληψία και την αμφισβήτηση τις κυβερνήσεις της Αριστεράς και της Δεξιάς και μαζί με αυτές ακόμη και πολλά υποσχόμενα εναλλακτικά μοντέλα διακυβέρνησης, όπως για παράδειγμα τα λεγόμενα «μεταφιλελεύθερα» καθεστώτα της Λατινικής Αμερικής, που μέσα στην ανομοιογένειά τους θεωρούνται ως η διάδοχη κατάσταση και επόμενη μέρα του νεοφιλελευθερισμού στην αμερικανική υποήπειρο.

Ποιά είναι όμως η καύσιμη ύλη αυτών των εξεγέρσεων που η απαρχή τους τοποθετείται στο 2011 με το κίνημα Occupy στις ΗΠΑ, την Άνοιξη στον αραβικό κόσμο και τις πλατείες στην Ευρώπη και ποιο είναι το κοινό τους χαρακτηριστικό πέρα από την μάσκα του Γκάι Φωκς με το αινιγματικό χαμόγελο που την τελευταία οκταετία, μετά την κυκλοφορία του V for Vendetta, τείνει να συναγωνιστεί σε επιρροή ειδικά στη νεολαία την μορφή του Τσε Γκεβάρα;

Στην ευρωζώνη, από την Ελλάδα με αφορμή το μίνι Μνημόνιο μέχρι την Πορτογαλία της νέας κυβερνητικής κρίσης, αιτία της κοινωνικής διαμαρτυρίας είναι τα αιματηρά προγράμματα λιτότητας κι ειδικότερα οι περικοπές των κοινωνικών δαπανών κι οι απολύσεις. Η δικαιολογία πλέον της τιθάσευσης του δημόσιου χρέους δεν πείθει κανέναν, καθώς οι συνταγές αποδεικνύονται παντού μνημεία αποτυχίας (με το χρέος στην Ελλάδα να αυξάνει πχ τόσο ως ποσό όσο κι ως ποσοστό του ΑΕΠ) χωρίς να ιδρώνει κανενός το αυτί εντός κι εκτός χώρας, αποδεικνύοντας ότι τελικά άλλος ήταν ο λόγος για τις «θεραπείες σοκ» και τους αλλεπάλληλους «ξαφνικούς θανάτους»: η κατεδάφιση του κράτους πρόνοιας κι η κάθετη μείωση μισθών και ημερομισθίων. Όσο επομένως αυτοί οι στόχοι υλοποιούνται οι συνταγές είναι πέρα για πέρα επιτυχημένες.

Στη Βουλγαρία αιτία των διαδηλώσεων και των πρόωρων εκλογών ήταν η ιδιωτικοποίηση της ενέργειας που οδήγησε ένα σεβαστό μέρος του πληθυσμού να πρέπει να πληρώνει για ηλεκτρικό ρεύμα περισσότερα από τον μισθό του, εξέλιξη όχι και τόσο απίθανη αν λάβουμε υπ’ όψη ότι ο κατώτατος μισθός κινείται μόλις στα 123 ευρώ, εκεί δηλαδή ακριβώς που τον θέλουν και για την Ελλάδα ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και Τρόικα! Επίπεδα ιδανικά για να πλημμύριζε από επενδυτές η γειτονική μας χώρα, αν πάρουμε στα σοβαρά τα επιχειρήματα που διατυπώνονται κι εδώ, παρόλα αυτά τις επενδύσεις ακόμη τις περιμένουν. Η Βουλγαρία ωστόσο δείχνει και κάτι πέραν του κόστους των ιδιωτικοποιήσεων: Ότι ακόμη κι αν το δημόσιο χρέος φτάσει στο 18,5% και το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 0,8%, ακόμη και τότε δεν θα λείψουν οι λόγοι για να μας ζητούν επιπλέον λιτότητα και νέες θυσίες.

Στην Τουρκία αφορμή αρχικά ήταν τα σχέδια οικιστικής ανάπλασης που προωθούσε ο Ερντογάν για το πάρκο Γκεζί στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης. Γρήγορα ωστόσο στους δρόμους βγήκαν δεκάδες χιλιάδες Τούρκοι οργισμένοι από την επίδειξη βίας της αστυνομίας, που καθημερινά έριχνε λάδι στη φωτιά φέρνοντας στην επιφάνεια το οξύτατο πρόβλημα δημοκρατίας που αντιμετωπίζει η τουρκική κοινωνία κι οι πρόσφατες πρωτοβουλίες του Ερντογάν είτε αφορούσαν τις εκτρώσεις είτε την υποχρέωση κάθε γυναίκας να γεννάει τρία παιδιά απλώς το όξυναν, επαναφέροντας μνήμες απ’ όσα επικρατούσαν την εποχή που στην εξουσία βρίσκονταν οι στρατηγοί.

Στην Αίγυπτο μπορεί το πραξικόπημα του στρατού (αμετανόητων οπαδών του Μουμπάρακ) που οργανώθηκε στις 4 Ιουλίου με ευθύνη των Αμερικανών και προς όφελος του Ισραήλ να εκμεταλλεύθηκε την οργή των χιλιάδων διαδηλωτών που κατέκλυσαν το Κάιρο, η κινητήρια δύναμη ωστόσο που τους έβγαλε στο δρόμο ξαναδίνοντας ζωή στην πλατεία Ταχρίρ ήταν τα ανολοκλήρωτα προτάγματα της Αραβικής Άνοιξης. Η κυβέρνηση των Αδελφών Μουσουλμάνων μετά την τριπλή του εκλογική νίκη το 2012, όπως συνοδεύτηκε από την πρώτη στιγμή από έναν άτυπο διεθνή οικονομικό αποκλεισμό με ευθύνη του ΔΝΤ, λειτούργησε το ίδιο εχθρικά απέναντι στους απεργούς δασκάλους και κλωστοϋφαντουργούς της βιομηχανικής πόλης Μαχάλα όπως είχε λειτουργήσει κι η δικτατορία του Μουμπάρακ.

Στη Σουηδία η κατεδάφιση του παροιμιώδους κράτους πρόνοιας που συντελείται μεθοδικά εδώ και μια δεκαετία, με την σύμφωνη γνώμη Δεξιάς και σοσιαλδημοκρατίας, ήταν θέμα χρόνου πότε θα εισάγει και στην μεγαλύτερη σε έκταση σκανδιναβική χώρα τα ήθη των γαλλικών προαστίων με τις φωτιές σε ΙΧ και αστυνομικά τμήματα. Το γεγονός ότι πρωταγωνιστής αναδείχθηκαν μετανάστες πρώτης και δεύτερης γενιάς δεν σημαίνει ότι η παραδοσιακή σουηδική κοινωνία δεν έχει τίποτε να φοβάται. Άλλωστε πάντα έτσι συμβαίνει: το μαλακό υπογάστριο μιας κοινωνίας, όπως οι μετανάστες, είναι που νιώθει τις πρώτες αναταράξεις. Και στην Ελλάδα το ίδιο συνέβη, με μοναδική διαφορά ότι στην χώρα του Μπέργκμαν ο ίδιος ο υπουργός Δικαιοσύνης απέδωσε την κοινωνική έκρηξη στον αποκλεισμό.

Στη Βραζιλία από την άλλη, που διαγράφει την διαμετρικά αντίθετη πορεία ως προς την Σουηδία με την πρόεδρό της Ντίλμα Ρουσέφ να επαίρεται ότι την προηγούμενη οκταετία εξήλθαν από τη φτώχεια 40 εκ. Βραζιλιάνοι, στο στόχαστρο των διαδηλωτών βρέθηκαν οι περικοπές των κοινωνικών δαπανών που συνδυάζονται με ένα απίστευτο όργιο σπατάλης επ’ αφορμή τους αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2014 και τους Ολυμπιακούς του 2016. Μόνο για στάδια ποδοσφαίρου ο λογαριασμός έχει ξεπεράσει μέχρι τώρα τα 3 δισ. στο πλαίσιο του γνωστού μοντέλου επιμερισμού κόστους και δαπανών που θέλει τις υποδομές να καλύπτονται από το δημόσιο και τα κέρδη να καταλήγουν στους ιδιώτες. Η παράλληλη επιβράδυνση της οικονομίας (με τους ρυθμούς μεγέθυνσης του ΑΕΠ να μειώνονται από 7,5% το 2010 σε 0,9% το 2012) αποτέλεσε την σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.

Η αλυσίδα θα μπορούσε να φτάσει πολύ μακριά περιλαμβάνοντας τόσο κι άλλες κοντινές μας χώρες όπως την Μ. Βρετανία (με τις διαδηλώσεις κατά των αυξήσεων στα δίδακτρα) και την Γερμανία (με τις πορείες ενάντια στις τράπεζες και την ΕΚΤ στην Φρανκφούρτη) όσο και πιο μακρινές όπως η Ινδονησία (με τις οργισμένες διαδηλώσεις ενάντια στις αυξήσεις στην τιμή των εισιτηρίων). Κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών των περιστατικών είναι, εν ολίγοις, η οικονομική κρίση. Η αιτία δηλαδή πίσω από την γενικευμένη και πρωτοφανής στον συγχρονισμό της (παρότι ασχεδίαστη) εξέγερση των κοινωνιών είναι η προσπάθεια του κεφαλαίου να υφαρπάξει παροχές και να συμπιέσει μισθούς και δικαιώματα, οδηγώντας το ρολόι της ιστορίας στον Μεσαίωνα.

Το 2013 επομένως, παρότι ακόμη δεν έχει προκαλέσει εκείνες τις ανατροπές που είναι δυνατόν να πετύχει σήμερα η κοινωνία προς όφελος της μεγάλης πλειοψηφίας και σε βάρος του 1%, θέτει επί τάπητος για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες το αίτημα της ριζικής κοινωνικής αλλαγής. Πλέον το αναγνωρίζουν ακόμη κι όσοι το απεύχονται…

Με οδύνες γεννιέται η νέα Μέση Ανατολή (Επίκαιρα, 10-16/2/2011)

Σε αγώνα δρόμου έχουν επιδοθεί οι πολιτικές ελίτ του αραβικού κόσμου και της Δύσης για να προδιαγράψουν από τώρα, όσο ακόμη είναι καιρός, το σχήμα της νέας Μέσης Ανατολής που γεννιέται στην Πλατεία Ταχρίρ της αιγυπτιακής πρωτεύουσας. Η τελευταία φορά που έκανε την εμφάνισή του ο όρος της «νέας Μέσης Ανατολής» ήταν τον Ιούλιο του 2006, στο αποκορύφωμα της εισβολής του Ισραήλ στον μαρτυρικό Λίβανο. Ειπώθηκε δε από την προκάτοχο της Χίλαρι Κλίντον, την Κοντολίζα Ράις, στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ όταν τα υπόλοιπα μέλη του ζητούσαν από τις ΗΠΑ να βάλουν ένα φρένο στην βαρβαρότητα του Ισραήλ. Η ξεχειλίζουσα ειρωνείας απάντηση τότε της αμερικανίδας υπουργού Εξωτερικών ήταν πως αυτό που συνέβαινε στο νότιο Λίβανο ήταν οι οδύνες γέννησης της νέας Μέσης Ανατολής. Γιατί να τις διακόψουν; Σήμερα ωστόσο άπαντες κάνουν ότι περνάει από το χέρι τους ώστε το τζίνι που βγήκε από το λυχνάρι της Πλατείας Απελευθέρωσης (Ταχρίρ) να ξαναμπεί στη θέση του και να χειραγωγηθούν οι πολιτικές εξελίξεις πριν λάβουν ανεξέλεγκτο χαρακτήρα, τόσο εντός όσο και εκτός της Αιγύπτου.

Ορισμένες εξελίξεις είναι πράγματι εντυπωσιακές, σηματοδοτώντας μια μεγάλη στροφή στον πολιτικό χάρτη της Μέσης Ανατολής. Εκφράζουν δε με τον πιο ανάγλυφο τρόπο τον φόβο που νιώθουν οι πολιτικές ελίτ μπροστά στον κίνδυνο επέκτασης της Αιγυπτιακής επανάστασης.

Είναι πρώτο, η βιασύνη όλων των δικτατόρων να προβούν σε φιλολαϊκές οικονομικές παραχωρήσεις και δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Από τον βασιλιά Αμπντάλα της Ιορδανίας και τον πρόεδρο της Συρίας Μπασίρ αλ Άσαντ που κληρονόμησε τη χώρα από τον πατέρα του μέχρι τον εμίρη του Κατάρ και τον πρόεδρο της Υεμένης, όλοι οι άραβες ηγέτες, ανακοίνωσαν αυξήσεις στους μισθούς και μέτρα πιο γνήσιας πολιτικής αντιπροσώπευσης όλων των θρησκευτικών και πολιτικών δυνάμεων στο σύστημα εξουσίας.

Εξαίρεση δεν αποτέλεσε ούτε η Παλαιστινιακή Αρχή που – χωρίς καμιά δημοκρατική νομιμοποίηση – έχει επιβάλλει μια ιδιότυπη δικτατορία στη Δυτική Όχθη, με τις πλάτες φυσικά των Ισραηλινών που ανταμείβουν την ενδοτικότητά της με την εκχώρηση μεριδίων από το μονοπώλιο της βίας που διατηρούν. Είναι άλλωστε τόσο δεσπόζουσα και καταχρηστική η θέση του που περισσεύουν πολλά ψίχουλα βίας για να παραχωρηθούν. Αρκεί να στρέφονται κατά των ίδιων των Παλαιστινίων… Οι αλλαγές που συντελούνται στο Παλαιστινιακό είναι τόσο σοβαρές που ουδέποτε άλλοτε είχαν παρατηρηθεί την τελευταία δεκαετία. Κι αυτή είναι η δεύτερη σοβαρή επίπτωση της αιγυπτιακής επανάστασης. Κοινή τους συνισταμένη είναι η στήριξη της Παλαιστινιακής Αρχής, έτσι ώστε η αφύπνιση των Αράβων να μην οδηγήσει τον Αμπάς και τους συνεργάτες του στην ίδια θέση που βρίσκεται ο Μπεν Αλί της Τυνησίας και πολύ σύντομα ο Μουμπάρακ, με αποτέλεσμα η Χαμάς και άλλες ριζοσπαστικές παλαιστινιακές οργανώσεις, όπως το Λαϊκό Μέτωπο, να καλύψουν το κενό τους. Μόλις την προηγούμενη Παρασκευή ο Σαλάμ Φαγιάντ, διορισμένος πρωθυπουργός της Παλαιστινιακής Αρχής επισκέφθηκε το Παρίσι, όπου συνομίλησε με τον γάλλο πρόεδρο και πρωθυπουργό, Νικολά Σαρκοζύ και Φρανσουά Φιγιόν. Η επίσκεψη αυτή και η πρωτίστως η πρόσκληση σηματοδοτούν αναβάθμιση της Αρχής, δεδομένου ότι μέχρι τώρα (όταν η σιωπή των Αράβων ήταν δεδομένη όπως και η εθελοτυφλία των Δυτικών στα εγκλήματα των αγαπημένων τους δικτατόρων) ποτέ άλλοτε δεν είχε προσκληθεί ξανά παλαιστίνιος ηγέτης στη γαλλική πρωτεύουσα για επίσημες συνομιλίες. Ο Σαλάμ Φαγιάντ, στο ίδιο κλίμα κι αυτός με τους άλλους άραβες ηγέτες, ανακοίνωσε από το Παρίσι την πρόθεση της Αρχής να ορίσει ημερομηνία διεξαγωγής δημοτικών εκλογών.

Εξ ίσου σημαντικές όμως είναι ακόμη δύο εξελίξεις στο μέτωπο του Παλαιστινιακού. Η πρώτη αφορά την ανακοίνωση του γάλλου πρωθυπουργού να φιλοξενήσει η Γαλλία τον Ιούνη διεθνή διάσκεψη για την Μέση Ανατολή, με σκοπό να αποφασιστούν συγκεκριμένα «πολιτικά βήματα» για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Η Γαλλία έτσι παίρνει τη σκυτάλη από τις ΗΠΑ που λάμβαναν παραδοσιακά αντίστοιχες πρωτοβουλίες, δημιουργώντας ελπίδες για την επίλυση του Παλαιστινιακού. Η δεύτερη, εξ ίσου απρόσμενη, εξέλιξη προήλθε από τον σιωνιστή ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος την ίδια ώρα που πίεζε τις δυτικές κυβερνήσεις να στηρίξουν τον αιγύπτιο δικτάτορα Χόζνι Μουμπάρακ (αφήνοντάς μας με την απορία πώς μπορεί να υπέπεσε σε ένα τέτοιο ολίσθημα «η μοναδική δημοκρατία της Μέσης Ανατολής»…) την ίδια ώρα ανακοίνωσε μια σειρά από οικονομικά μέτρα βελτίωσης της ζωής των Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη. Όσο κι αν ειπώθηκε πως ήταν πρωτοβουλίες που συζητιόνταν εδώ και μήνες, είναι εμφανές ότι ανακοινώθηκαν κατεπειγόντως για να λειτουργήσουν ως ανάχωμα και το ντόμινο να μην φτάσει στα κατεχόμενα Παλαιστινιακά εδάφη.

Το μεγαλύτερο πολιτικό παζάρι όμως, με διακύβευμα την επιβολή μιας «βελούδινης μετάβασης» ανάλογης αυτή που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα, τη Χιλή και την Τουρκία πιο πρόσφατα – όπου οι ΗΠΑ συνέχισαν να διατηρούν τις προσβάσεις τους – πραγματοποιείται στο εσωτερικό της ίδιας της Αιγύπτου. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές και ο χρόνος τρέχει με ιλιγγιώδεις και πρωτοφανείς ρυθμούς – πολύ περισσότερο αν συγκρίνουμε με ό,τι συνέβαινε τα προηγούμενα τριάντα χρόνια – το καθεστώς προωθεί ένα σχέδιο μετάβασης που θα συμφωνηθεί από τη διαβούλευση 50 προσωπικοτήτων, μεταξύ των οποίων και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι. Η πρώτη συνεδρίαση έγινε την προηγούμενη Παρασκευή, υπό την προεδρία ενός ανθρώπου του Μουμπάρακ, του αντιπροέδρου Ομάρ Σουλεϊμάν. Με βάση δηλώσεις του, εξετάσθηκε η διαμόρφωση ενός οδικού χάρτη για τις μεταρρυθμίσεις που θα περιλαμβάνει την κατάργηση των Τυπο-κτόνων νόμων, την αποφυλάκιση των αγωνιστών και την κατάργηση σταδιακά όλων των νόμων που ορίζουν το καθεστώς έκτακτης ανάγκης. Πάνω απ’ όλα όμως οι προτάσεις του καθεστώτος Μουμπάρακ αφορούσαν την παραμονή του ίδιου του δικτάτορα στην εξουσία για αρκετούς μήνες ακόμη. Και στη συνέχεια την απόσυρση του ίδιου και της οικογένειάς του από τα πολιτικά πράγματα.

Η αντιπολίτευση από την άλλη μεριά απέρριψε την ατζέντα. Ο Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι, επικεφαλής της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας του ΟΗΕ και κάτοχος του Νόμπελ Ειρήνης, αντιπρότεινε την άμεση αποχώρηση του δικτάτορα και την ταχύτατη διενέργεια εκλογών που θα οργανωθούν από ένα συμβούλιο το οποίο θα αποτελείται από 2 έως 5 άτομα, όπου ο Μουμπάρακ θα έχει 1 μόνο αντιπρόσωπο. Την ίδια στάση υιοθέτησαν επίσης οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι και η Αριστερά. Ενδεικτικό στοιχείο για την συνεργασία που έχει αναπτυχθεί μεταξύ τους – για όσο καιρό τουλάχιστον τους ενώνει ο στόχος ανατροπής του δικτάτορα – είναι η κοινή πορεία, έμπλεη συμβολισμών και υπό τις επευφημίες των χιλιάδων συγκεντρωμένων, που πραγματοποίησαν στην πλατεία Ταχρίρ εκπρόσωποι της ηγεσίας του κινήματος του Ελ Μπαραντέι, των κομμουνιστών και των Αδελφών Μουσουλμάνων, όπως μεταφέρθηκε από τις στήλες των New York Times του σαββατοκύριακου. Εν είδει παρενθέσεως και ως απάντηση στις κατηγορίες της ισραηλινής ηγεσίας ότι στην Πλατεία Απελευθέρωσης εκκολάπτεται η εμφάνιση ενός σκοταδιστικού καθεστώτος ανάλογο αυτού που ξεπήδησε από την επανάσταση του Ιράν το 1979, να αναφερθεί ότι η Αλ Κάιντα επανειλημμένες φορές έχει κατηγορήσει τους Αδελφούς Μουσουλμάνους για προδοσία του Ισλάμ, κρίνοντας τους πιθανά ως πολύ «σοφτ».

Η τακτική του καθεστώτος Μουμπάρακ, εξέχον μέλος κι αυτός μαζί με τον έκπτωτο δικτάτορα της Τυνησίας Μπεν Αλί της Σοσιαλιστικής Διεθνούς που ηγείται ο ηγέτης του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπανδρέου, δεν εξαντλήθηκε ωστόσο στις διαπραγματεύσεις και σε σημαντικές πολιτικές παραχωρήσεις όπως η ντε φάκτο αναγνώριση των Αδελφών Μουσουλμάνων. Περιλαμβάνει επίσης τις αιματηρές επιθέσεις και συνεχείς απειλές κατά των συγκεντρωμένων μέσω ανθρώπων του καθεστώτος και του υποκόσμου που ελέγχει η κυβέρνηση και επίσης τις πρωτοφανείς σε βιαιότητα οργανωμένες επιθέσεις εναντίον πολλών διεθνών ανταποκριτών. Μεταξύ αυτών και του εξαίρετου συνάδελφου και συγγραφέα Πέτρου Παπακωνσταντίνου, ειδικού σε θέματα Μέσης Ανατολής. Απώτερος στόχος των επιθέσεων η απομάκρυνσή τους από την Αίγυπτο ώστε να πάψει η διεθνής κατακραυγή κατά του καθεστώτος.

Σαφής ωστόσο παρά τη ρευστότητα είναι και η στάση των ΗΠΑ. Παρότι επί δεκαετίες ο Μουμπάρακ αποτέλεσε στρατηγικό σύμμαχο για την Ουάσινγκτον, η επανάσταση της 26ης Ιανουαρίου και οι 300 άνθρωποι που – επισήμως – έχουν χάσει μέχρι στιγμής τη ζωή τους ανάγκασαν τον Λευκό Οίκο να αποσύρει το χρίσμα του και να ζητήσει την άμεση απομάκρυνσή του από την εξουσία. Η πίεση που άσκησαν οι Αμερικάνοι στον εκλεκτό τους, φθάνοντας στο σημείο να τον απειλήσουν ακόμη και με διακοπή της γενναίας χρηματοδότησης των 1,3 δις. δολ. ετησίως, δεν ήταν αποτέλεσμα των «δημοκρατικών τους ευαισθησιών». Αντίθετα γνωρίζουν ότι όσο οι καταστάσεις κινδυνεύουν να οδηγηθούν στα άκρα, από μια ενδεχόμενη σφαγή στην Πλατεία Απελευθέρωσης για παράδειγμα, τόσο πιο μακρινά θα φαντάζουν τα σχέδια ομαλής και ελεγχόμενης μετάβασης σε ένα καθεστώς που θα συνεχίσει να είναι υποτελές στις ΗΠΑ, να συνεργάζεται με το εβραϊκό κράτος και να συμμετέχει στον αποκλεισμό των Παλαιστινίων της Γάζας. Παρόλα αυτά δεν έχουν αποκλείσει την ιδέα να συμβιβαστούν με την παραμονή του Μουμπάρακ στην εξουσία και το χρονοδιάγραμμα που προτείνει ο δικτάτορας. Φάνηκε από τη συνέντευξη Τύπου που έδωσε ο Μπαράκ Ομπάμα στο δίκτυο Fox όπου δήλωσε πως «μόνο ο Μουμπάρακ γνωρίζει τι πρέπει να πράξει». Φάνηκε επίσης και από τις δηλώσεις της Χίλαρι Κλίντον που έγιναν από το Μόναχο όπου παραβρέθηκε σε συνέδριο για την ασφάλεια, όπου έδειξε να κατανοεί ότι οι διαδικασίες της μετάβασης χρειάζονται… χρόνο.

Το μόνο που ξέχασε να πει η αμερικανίδα υπουργός, παρότι οι δηλώσεις της έγιναν πολύ κοντά από κει που γράφτηκε ο Γατόπαρδος, ήταν το ζητούμενο για την πίστωση χρόνου: να αλλάξουν ακόμη και όλα για να μείνουν τελικά ίδια. Μόνο που αυτή τη φορά η νέα Μέση Ανατολή δεν σχεδιάζεται στα υπόγεια του αμερικανικού Πενταγώνου, αλλά με το φως του ήλιου και τη θέληση εκατομμυρίων απλών ανθρώπων στην Πλατεία Απελευθέρωσης.

Πείνα φέρνει η έκρηξη των τιμών στα τρόφιμα (Ουτοπία, Μάιος 2008)

Παρελθόν κινδυνεύουν να γίνουν ακόμη κι αυτά τα μικρά βήματα μείωσης της παγκόσμιας φτώχειας που επιτεύχθηκαν τα προηγούμενα χρόνια λόγω της έκρηξη της τιμής στα βασικότερα είδη διατροφής. Οι υπέρογκες ανατιμήσεις στο σιτάρι, το καλαμπόκι και το ρύζι έχουν φέρει στα πρόθυρα της λιμοκτονίας 100 εκ. άτομα στις πιο φτωχές χώρες του Τρίτου Κόσμου ενώ στον Πρώτο, και δη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αναστέλλονται – προσωρινά τουλάχιστον – οι σκέψεις για περικοπή των επιδοτήσεων στη γεωργία, καθώς είναι ηλίου φαεινότερες οι τεράστιες ευθύνες της φιλελευθεροποίησης γι αυτή τη δραματική κατάσταση.

 Ως τη χειρότερη κρίση αυτού του είδους για περισσότερα από 30 χρόνια χαρακτήρισε ο Τζέφρεϋ Σακς, διακεκριμένος οικονομολόγος και σύμβουλος του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, την άνοδο στις τιμές των τροφίμων του τελευταίου διαστήματος. Συνολικά, ο δείκτης της τιμής μιας ευρείας κατηγορίας τροφίμων τον τελευταίο χρόνο έχει αυξηθεί κατά 40%, με τις τιμές των πιο βασικών ειδών να καταγράφουν πολύ μεγαλύτερες αυξήσεις. Από το 2006, για παράδειγμα, η τιμή του ρυζιού έχει αυξηθεί κατά 217%, του σιταριού κατά 136%, του καλαμποκιού κατά 125% και της σόγιας κατά 107%.

Για να γίνει κατανοητή η αναστάτωση που έχουν προκαλέσει αυτές οι ανατιμήσεις πρέπει να τονιστεί ότι επιβαρύνουν πολύ διαφορετικά τα κάθε λογής εισοδήματα. Όσο υψηλότερο είναι ένα εισόδημα τόσο μικρότερη είναι η αναλογία των χρημάτων που δαπανά για τρόφιμα, ενώ αντίθετα ένα χαμηλό εισόδημα έχει την τάση να ξοδεύει το μεγαλύτερο μέρος του στα είδη διατροφής. Έτσι για παράδειγμα στις ΗΠΑ, ακόμη και το φτωχότερο 20% του πληθυσμού δεν δαπανά παρά το 16% των χρημάτων που κερδίζει για τρόφιμα, ενώ αντίθετα η μέση οικογένεια της Νιγηρίας ξοδεύει το 73% του εισοδήματός της για φαγητό. Η κατάσταση φθάνει στα άκρα σε χώρες όπως η Αϊτή όπου τα τρία τέταρτα του πληθυσμού κερδίζουν λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα και ήδη το ένα στα πέντε παιδιά είναι χρόνια υποσιτισμένο. Κατά συνέπεια μια οριακή ανατίμηση που μπορεί να μη γίνει καν αντιληπτή από ένα υψηλό εισόδημα για έναν πένητα μπορεί να σημάνει ότι θα κοιμάται με άδειο στομάχι ακόμη και επί ημέρες.

Εξεγέρσεις απελπισμένων

 

Καθόλου τυχαίο λοιπόν δεν είναι το γεγονός ότι στην Αϊτή οι συγκρούσεις των πεινασμένων με την αστυνομία έλαβαν τη μορφή εξέγερσης και οδήγησαν τελικά στην απομάκρυνση του πρωθυπουργού. Τα γεγονότα στην Αϊτή δεν ήταν και τα μοναδικά. Σε περισσότερες από 30 χώρες του κόσμου, από τη Μπουρκίνα Φάσου μέχρι την Ινδονησία οι διαμαρτυρίες πήραν τη μορφή συγκρούσεων και σε πολλές από αυτές, όπως στη Σενεγάλη ο στρατός κλήθηκε να επιβάλλει την τάξη ή να δώσει πιο πρακτικές λύσεις όπως έγινε για παράδειγμα στην Αίγυπτο όπου οι ένοπλες δυνάμεις ανέλαβαν καθήκοντα …φούρναρη για να παρέχουν φθηνό, επιδοτούμενο ψωμί στους πεινασμένους.

Ακόμη ωστόσο κι αυτές οι λύσεις, αμυντικού και πρόσκαιρου χαρακτήρα, δεν αντιμετωπίζουν τις γενικότερες ανισορροπίες που γεννά η εκτίναξη των τιμών στα τρόφιμα και τα προβλήματα που δημιουργεί για παράδειγμα στα δημόσια οικονομικά – ζήτημα υποδεέστερης σημασίας σε σχέση με την πείνα, καθόλου όμως αμελητέο. Έτσι, η Αίγυπτος για παράδειγμα έχει φθάσει να δαπανά περισσότερα χρήματα από τον κρατικό προϋπολογισμό της για να επιδοτεί το ψωμί και τη βενζίνη ώστε να είναι προσιτά στον λαό, παρά για υγεία και εκπαίδευση μαζί!

Το ερώτημα που προκύπτει όλο και πιο έντονα περιστρέφεται γύρω από τις αιτίες αυτής της έκρηξης τιμών. Δύο καθοριστικές και μία ήσσονος σημασία αιτία βρίσκεται πίσω από το πρωτόγνωρο κύμα ανατιμήσεων.

Η μικρότερης σημασίας αιτία αφορά τις κλιματικές αλλαγές. Η παρατεταμένη, σχεδόν υπερδεκαετής, ξηρασία για παράδειγμα στην Αυστραλία και οι πλημμύρες σε πολλές χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας έχουν τη δική τους συμβολή περιορίζοντας την άνοδο της παραγωγής που θα μπορούσε υπό κανονικές κλιματολογικές συνθήκες να είχε επιτευχθεί. Ωστόσο, δεδομένου ότι το πρόβλημα δεν έγκειται στην έλλειψη τροφίμων (κατά 2% αναμένεται να αυξηθεί η παγκόσμια παραγωγή ρυζιού φέτος, ανέφεραν οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς στις 3 Απρίλη) αλλά στην απλησίαστη τιμή τους η καταστροφή σοδειών από τις κλιματικές αλλαγές δεν αποτελεί σοβαρή αιτία, ως προς το παρόν, της ανόδου της τιμής τους. Αυτό ισχύει γενικά.

Ο παραλογισμός των βιοκαυσίμων

 

Ειδικότερα, ωστόσο, σε ότι αφορά συγκεκριμένα είδη τροφίμων, όπως είναι το καλαμπόκι, η μείωση της παραγωγής τους είναι ορατή και προέρχεται από την καλλιέργεια σπόρων που αξιοποιούνται στην παραγωγή βιοκαυσίμων. Κατ’ αρχήν είναι ανάγκη να πούμε ότι όσο περνάει ο καιρός τόσο περισσότερο αμφισβητείται ακόμη και αυτή η συνεισφορά των βιοκαυσίμων στην αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του περιοδικού Τάιμ στις 14 Απρίλη ανέφερε ότι ένα γαλόνι αιθανόλης που παράγεται από καλαμπόκι, όπως συμβαίνει στις ΗΠΑ για παράδειγμα, απαιτεί για την παραγωγή του περισσότερη ενέργεια απ’ όση μπορεί να προσφέρει με την καύση του. Τα βιοκαύσιμα δε που παράγονται σε άλλα σημεία του πλανήτη, όπως στη Βραζιλία ενδεικτικά, με απώτερο στόχο να χρησιμοποιηθούν αντί των συμβατικών καυσίμων με στόχο να μειωθεί η θερμοκρασία της γης, είναι εξ ίσου αμφίβολο το τι καταφέρνουν, δεδομένου ότι η καλλιέργειά τους συντελείται σε αποψιλωμένα δάση του Αμαζόνιου. Η παραγωγή βιοκαυσίμων έτσι (που επινοήθηκε για να αντιμετωπίσει τις εκπομπές καυσαερίων από τα αυτοκίνητα που συντελούν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου) επιτείνει την καταστροφή των δασών και η καταστροφή τους – μέσω πυρκαγιών – το φαινόμενο του θερμοκηπίου!!!

Τα εμπόδια ωστόσο που δημιουργούν τα βιοκαύσιμα στην παροχή φθηνής τροφής στον παγκόσμιο πληθυσμό είναι πολύ πιο άμεσα. Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι αυτή τη στιγμή το 20% του καλλιεργούμενου καλαμποκιού καταλήγει στην παραγωγή αιθανόλης, ενώ οι καλλιέργειες που θα στραφούν στα βιοκαύσιμα την επόμενη δεκαετία εκτιμάται ότι θα πενταπλασιαστούν. Ίδιος πυρετός, σε βαθμό ώστε πολλοί να μιλούν για νέα φούσκα, παρατηρείται σε όλο τον κόσμο. Η αξία των επενδύσεων σε βιοκαύσιμα από 5 δισ. δολάρια το 1995 έφθασαν το 2005 τα 38 και το 2010 υπολογίζεται να έχουν φθάσει τα 100 δισ. δολάρια. Όσο για το «κόστος ευκαιρίας» τους, αρκεί να αναφέρουμε ότι η ποσότητα καλαμποκιού που απαιτείται για να γεμίσει το ρεζερβουάρ ενός σπορ αυτοκινήτου, αυτού που συνήθως χαρακτηρίζουμε 4 επί 4, μπορεί εναλλακτικά να θρέψει ένα άτομο για έναν ολόκληρο χρόνο.

Στο ερώτημα δηλαδή το ρεζερβουάρ ή τον άνθρωπο η απάντηση που δίνουν οι ΗΠΑ σήμερα, ωθώντας μάλιστα όλο τον υπόλοιπο κόσμο να βαδίσει στα καταστροφικά χνάρια τους, είναι το ρεζερβουάρ. Κι έτσι εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με το φάσμα της πείνας…

Χαλινάρι στα χρηματιστήρια

 

Η δεύτερη αιτία που έχει οδηγήσει σε εκτόξευση τις τιμές των τροφίμων είναι η εκτεταμένη και άγρια κερδοσκοπία που γίνεται κυρίως στο χρηματιστήριο εμπορευμάτων του Σικάγου. Οι τιμές των τροφίμων, αλλά και άλλων εμπορευμάτων όπως τα μέταλλα και το πετρέλαιο, οδηγήθηκαν στα ύψη από τη στιγμή που στο χρηματιστήριο του Σικάγου βρήκε απάγκιο η τεράστια ρευστότητα που ξέβρασε η πιστωτική κρίση και η κατάρρευση της αγοράς ακινήτων. Τοποθετούμενα αυτά τα κεφάλαια και άλλα στη συνέχεια που προσελκύστηκαν από την άνοδο των τιμών, ύψους 300 δισ. δολαρίων κατ’ εκτίμηση των Νιου Γιορκ Τάιμς της Τρίτης 22 Απρίλη, στην αγορά των μελλοντικών συμβολαίων που αφορούν τη συμφωνία εκτέλεσης μιας εμπορικής πράξης στο μέλλον σε μια προκαθορισμένη τιμή κατάφεραν να δημιουργήσουν μια φούσκα άνευ προηγουμένου. Η διαφορά όμως με όλες τις άλλες φούσκες, όπως των νέων τεχνολογιών, είναι ότι αυτή οδηγεί στη δυστυχία εκατομμύρια ανθρώπους που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα.

Διαπιστώνοντας τον αρνητικό ρόλο που διαδραματίζει η αγορά μελλοντικών συμβολαίων στο επίπεδο των τιμών των εμπορευμάτων, η οποία προκαλεί στρεβλώσεις στην αγορά κι όχι εξισορρόπησή της όπως λένε τα εγχειρίδια, μια σειρά χώρες του Τρίτου Κόσμου διέκοψαν τη λειτουργία της! Στην Ινδία συγκεκριμένα τον Ιανουάριο του 2007 η κυβέρνηση απαγόρευσε την διαπραγμάτευση μελλοντικών συμβολαίων σε τρία προϊόντα: το ρύζι, το σιτάρι και το καλαμπόκι. Βλέποντας όμως στη συνέχεια πως οι τιμές συνέχισαν να αυξάνονται, ο υπουργός Οικονομίας της Ινδίας διέκοψε εντελώς τη λειτουργία της αγοράς μελλοντικών συμβολαίων, τονίζοντας πως η μοναδική συνεισφορά της, ολοένα και περισσότερο, αφορούσε την κερδοσκοπία. Το ίδιο συνέβη και στην Αιθιοπία στα μέσα Απριλίου. Στο χρηματιστήριο εμπορευμάτων της Αντίς Αμπέμπα, το νεότερο χρηματιστήριο εμπορευμάτων της Αφρικής αποφασίστηκε να μην επιτρέπονται οι μελλοντικές πράξεις στα επίμαχα τρόφιμα σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η κερδοσκοπία και να αποφευχθεί η ανοδική πορεία των τιμών.

Τα μέτρα δε αυτά λήφθηκαν σε χώρες του Τρίτου Κόσμου, επειδή οι πιέσεις των πεινασμένων είναι αφόρητες και τα συμφέροντα των κερδοσκόπων δεν πρυτανεύουν όπως συμβαίνει για παράδειγμα στις ΗΠΑ και τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες, ή την ίδια την ΕΕ που δια στόματος του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Ζαν Κλοντ Τρισέ, έσπευσε να δηλώσει ότι η κρίση των τροφίμων είναι πρόβλημα προσφοράς και ζήτησης. Κινήσεις (απελπισίας) όπως αυτές της Ινδίας και της Αιθιοπίας αναμφισβήτητα είναι σταγόνες στον ωκεανό μπροστά στα μυθικά ποσά που έχουν επενδυθεί στα χρηματιστήρια της Δύσης τα οποία δίνουν το σφυγμό της αγοράς. Παρόλα αυτά αποκαλύπτουν την βασικότερη αιτία πίσω από την πείνα που είναι η κερδοσκοπία και η μετατροπή ακόμη και των στοιχειωδέστερων ανθρώπινων αναγκών, όπως είναι η διατροφή, σε αντικείμενο χρηματιστηριακής διαπραγμάτευσης.

Αμφισβητείται η φιλελευθεροποίηση της ΚΑΠ

 

Η κρίση των τροφίμων οδήγησε επιπλέον σε επανεξέταση την ορθότητα των διαρκών αναθεωρήσεων που έχει υποστεί η Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης την τελευταία δεκαετία στην κατεύθυνση μείωσης των επιδοτήσεων.

Η πραγματικότητα είναι ότι οι αναθεωρήσεις της ΚΑΠ και η συντελούμενη μείωση των επιδοτήσεων της ευρωπαϊκής γεωργίας έχει προκαλέσει μια κάθετη μείωση του παραγόμενου προϊόντος τόσο στη γεωργία όσο και στην κτηνοτροφία σε κάθε μέλος της ΕΕ, ακόμη και στην Ελλάδα. Στον πίνακα που παραθέτουμε φαίνεται με ακρίβεια αυτή η συρρίκνωση, που αποτελεί την άλλη όψη των πρωτοφανών σε βάθος και ποιότητα αναδιαρθρώσεων που συντελούνται στην γεωργία κι η οποία μπορεί να συνεχίζεται υπό τον όρο ότι φιλελευθεροποιείται το διεθνές εμπόριο και αίρονται οι φραγμοί που το περιορίζουν.

Παραγωγή κυριότερων αγροτικών

προϊόντων στην Ελλάδα (χιλιάδες τόνοι)

ΠΡΟΪΟΝ 2000 2006
Σιτάρι σκληρό 1.450 1.129
Σιτάρι μαλακό 408 251
Αραβόσιτος 1.850 1.710
Καπνός 125 25
Βαμβάκι 1.235 850
Τομάτες βιομηχανικές 1.149 800
Ζαχαρότευτλα 3.146 1.600
Ελαιόλαδο 430 370
Λεμόνια 139 37
Πορτοκάλια 903 880
Μήλα 309 263
Ροδάκινα 1.020 700
Κρέας, σύνολο 492 464
Γάλα, σύνολο 1.896 1.866

Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας (παρατίθεται σε Έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας για το έτος 2006, Αθήνα 2007).

Τι συμβαίνει όμως όταν μια σειρά χώρες που αποτελούσαν επί χρόνια την αποθήκη τροφίμων της υφηλίου (στο πλαίσιο προφανώς ενός βαθιά άνισου καταμερισμού) βρίσκονται αντιμέτωπες με την οργή των πολιτών τους και παγώνουν προσωρινά τις εξαγωγές ή τις μειώνουν αποφασιστικά, όπως έκαναν για παράδειγμα η Αργεντινή, η Ινδία, η Ινδονησία, το Βιετνάμ, η Κίνα, η Καμπότζη και η Αίγυπτος, δίνοντας προτεραιότητα στην κάλυψη της εγχώριας ζήτησης; Τότε αμφισβητούνται εκ βάθρων ορισμένα από τα θέσφατα του νεοφιλελευθερισμού, όπως είναι η κατάργηση των επιδοτήσεων και η φιλελευθεροποίηση του εμπορίου!

Τα όσα δήλωσε στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς στις 28 Απριλίου ο (δεξιός) υπουργός Γεωργίας της Γαλλίας, Μισέλ Μπαρνιέ, είναι αποκαλυπτικά! «Αυτό που τώρα αντικρίζουμε στον κόσμο είναι τα αποτελέσματα μιας υπερβολικής φιλελευθεροποίησης της αγοράς. Δεν μπορούμε να αφήσουμε την διατροφή των ανθρώπων στο έλεος της αγοράς. Χρειαζόμαστε μια δημόσια πολιτική, μέσα παρέμβασης και σταθεροποίησης» ήταν τα λόγια του, που αποκτούν ξεχωριστή σημασία λόγω του ότι η Γαλλία αναλαμβάνει την κυκλική προεδρία της ΕΕ το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους. Συνέχισε δε προτείνοντας στις πληττόμενες χώρες να αντιγράψουν την ΚΑΠ! «Νομίζω ότι η ΚΑΠ αποτελεί ένα καλό μοντέλο. Είναι μια πολιτική που μας επιτρέπει να παράγουμε για να τρεφόμαστε. Συνενώνουμε τους πόρους μας για να υποστηρίξουμε την παραγωγή. Η Δυτική Αφρική, η Ανατολή Αφρική, η Λατινική Αμερική και η νότια ακτή της Μεσογείου, όλα αυτά τα μέρη χρειάζονται περιφερειακή κοινή αγροτική πολιτική»! Οι αιτιάσεις του υιοθετήθηκαν σχεδόν στο ακέραιο από τον γερμανό ομόλογό του – κάτι που έχει τη δική του σημασία δεδομένου ότι η Γερμανία αποτελεί το βασικότερο χρηματοδότη της ΚΑΠ η οποία στοιχίζει 56 δισ. ετησίως! Παρόλα αυτά ανέλαβε το κόστος.

Παρότι η συντηρητική αναδιάρθρωση στην ευρωπαϊκή γεωργία δεν πρόκειται να κοπάσει (ως αποτέλεσμα της αυτοτελούς επέκτασης των δυνάμεων του κεφαλαίου και των υπόγειων ταξικών συγκρούσεων που διεξάγονται) είναι εμφανές ότι δηλώσεις όπως οι παραπάνω τονίζουν για μια ακόμη φορά το τεράστιο κοινωνικό τίμημα της ουσιαστικής υπαγωγής στο κεφάλαιο κάθε τομέα ανθρώπινης δραστηριότητας.

Αρέσει σε %d bloggers: