Ερντογάν σε παράκρουση

Ημερομηνία δημοσίευσης 31 Μαρτίου 2019

Σκιά του παλιού γεμάτου αυτοπεποίθηση εαυτού του ο Ερντογάν, αλωνίζει εδώ και εβδομάδες την Τουρκία μαινόμενος μιλώντας σε 2 ακόμη και 3 διαφορετικές συγκεντρώσεις την ημέρα!

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Το διακύβευμα είναι τεράστιο, ειδικά για έναν πολιτικό που χωρίς υπερβολή άλλαξε την πορεία της χώρας του ξεκινώντας το 1994 από το δημαρχείο της Κωνσταντινούπολης: Είναι οι δήμαρχοι που θα εκλεγούν στις σημερινές αυτοδιοικητικές εκλογές στην Τουρκία κι αν όχι στις 51 περιφέρειες που κατεβάζει συνδυασμούς η Λαϊκή Συμμαχία την οποία συγκρότησε το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν συμμαχώντας με το συντηρητικό ΜΗΡ, τουλάχιστον στις τρεις μεγάλες πόλεις της Τουρκίας που ανέκαθεν έδιναν τον πολιτικό σφυγμό στη γειτονική χώρα. Και τα νέα για τον Ερντογάν δεν είναι καθόλου καλά.

Το δυσάρεστο για τον σουλτάνο είναι ότι απέναντί του δεν έχει τους συνήθεις «τρομοκράτες», όπως συνηθίζει να χαρακτηρίζει όλους τους πολιτικούς του αντιπάλους. Το ρεσιτάλ βίας και διώξεων που βαίνει αμείωτο από τον Ιούλιο 2016, όταν απέτυχε το αμερικανοκίνητο πραξικόπημα στην Τουρκία (αφήνοντας πίσω του 251 νεκρούς και 2.200 τραυματίες), εξάλειψε τις εστίες των Γκιουλενιστών. Είναι ενδεικτικό ότι από τις 18 Ιουλίου 2018, όταν τερματίστηκε η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που ίσχυε την διετία η οποία μεσολάβησε από το αποτυχημένο πραξικόπημα, μέχρι σήμερα κι ενώ θα περιμέναμε ότι το κύμα διώξεων θα είχε κοπάσει, 1.164 στρατιωτικοί έχουν απομακρυνθεί από τα αξιώματά τους κατηγορούμενοι για σχέσεις με την FETO, την οργάνωση του Γκιουλέν, σύμφωνα πάντα με το επίσημο τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων, Αναντολού, που επικαλείται ανώνυμες πηγές… Με τους πολιτικούς του αντιπάλους λοιπόν ο Ερντογάν ξεμπέρδεψε εύκολα.

Όχι όμως με την κατάσταση της οικονομίας, που αργά και βασανιστικά τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια του. Εκ πρώτης όψεως τα δύσκολα είναι πίσω του. Έχουν μένει στο 2018 όταν η τουρκική λίρα έχασε το 40% της συναλλαγματικής της ισοτιμίας. Πλέον όμως αναμετράται καθημερινά με  τις επιπτώσεις αυτής της πολιτικής που δεν περιορίζονται στις αγορές χρήματος και κεφαλαίων εκεί που η Τουρκία έφτασε να να δανείζεται για μία ημέρα (overnight) την εβδομάδα που μας πέρασε ακόμη και με 1.000% επιτόκιο. Έλλειψη εμπιστοσύνης; Προάγγελος νέας συναλλαγματικής κρίσης;  Ή, απλώς, πολιτικά ορμώμενη πίεση με ορόσημο τις εκλογές; Θα φανείς από αύριο… Όποιο κι αν είναι όμως το αποτέλεσμα ελάχιστα ενδιαφέρει τους Τούρκους που έχουν να επιλέξουν ανάμεσα στην ακρίβεια (που είναι αποτέλεσμα της αύξησης των τιμών σε όλα τα εισαγόμενα είδη) και τη διανομή λαχανικών και ζαρζαβατικών που προώθησε η κυβέρνηση για να προστατεύσει τα λαϊκά εισοδήματα από τις ανατιμήσεις και τον πληθωρισμό που τρέχει με 20%. Η απότομη φτωχοποίηση λοιπόν είναι ο μεγαλύτερος εχθρός του Ερντογάν, που απειλεί σήμερα να διακόψει τις πολιτικές νίκες που καταγράφει το κόμμα του ανελλιπώς από το 2002.

Το ενδιαφέρον όλων για το σημερινό αποτέλεσμα επικεντρώνεται στην Άγκυρα των 5 εκ. κατοίκων που επί 25 χρόνια βρίσκεται στα χέρια του ΑΚΡ, σηματοδοτώντας τη συντριπτική πολιτική ηγεμονία του ήπιου ισλαμισμού που εξέφρασε ο Ερντογάν, ακόμη και στην κοσμική Άγκυρα. Με βάση τις δημοσκοπήσεις και κυρίως το πολιτικό κλίμα, όπως αποτυπώνεται στις εφημερίδες της γειτονικής χώρας και το ντελίριο στο οποίο βρίσκεται ο Ερντογάν, τις περισσότερες πιθανότητες εκλογής συγκεντρώνει ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης, Μανσούρ Γιαβάς! Σήμερα το βράδυ θα ξέρουμε. Ακόμη όμως κι αν κερδίσει τις εκλογές ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης, τίποτε δεν εγγυάται ότι θα είναι ο επόμενος δήμαρχος της Άγκυρας. Ο ίδιος ο Ερντογάν, κι όχι μέσω διαρροών ή τρίτων, από τον Οκτώβριο του 2018 είχε δηλώσει ότι αν στις σημερινές εκλογές κερδίσουν υποψήφιοι που συνδέονται με την …τρομοκρατία «θα κάνουμε αμέσως ότι είναι αναγκαίο και θα συνεχίσουμε το δρόμο μας διορίζοντας έμπιστους»!

Για τον Ερντογάν δεν θα είναι η πρώτη φορά. Σε τουλάχιστον 100 μεγάλα δημαρχεία, συμπεριλαμβανομένου του κουρδικού Ντιγιάρμπακιρ, έχει διορίσει από το 2015 δικούς του ανθρώπους επικαλούμενος αυτό που όλοι μπορούν να προβλέψουν: ότι οι δήμαρχοι συνδέονταν με την …τρομοκρατία.

Πλέον όμως υπάρχει μια ουσιώδης διαφορά γιατί ως τώρα θύματα των διώξεων του καθεστώτος Ερντογάν ήταν οι οπαδοί του πρώην συμμάχου του Γκιουλέν και σε σταθερή βάση τα στελέχη των Κούρδων και της Αριστεράς του κόμματος ΗDP, που το 2018 συγκέντρωσε 6 εκ. ψήφους. Ακόμη και σήμερα χιλιάδες στελέχη, 10 βουλευτές, δήμαρχοι, ακόμη και ο ηγέτης του κόμματος Σελαχατίν Ντεμιρτάς εξακολουθούν να βρίσκονται στη φυλακή κατηγορούμενοι για σχέσεις με το ΡΚΚ. Από απόψε όμως υπάρχει σαφής κίνδυνος επέκτασης των διώξεων σε πολιτικά κόμματα της «μέινστριμ» αντιπολίτευσης. Κι έτσι οι δημοτικές εκλογές του 2018, που χαρακτηρίστηκαν από πρωτοφανή πόλωση όλη την προεκλογική περίοδο, να περάσουν στην ιστορία ως ένα ορόσημο στην πορεία αυταρχικοποίησης του καθεστώτος Ερντογάν.

Πηγή: Νέα Σελίδα

Τουρκία: ανοιχτά τα μέτωπα με στρατηγούς και Κούρδους (Επίκαιρα, 9-15/9/10)

Νέες συλλήψεις στρατιωτικών πραγματοποιήθηκαν το προηγούμενο Σαββατοκύριακο στην Τουρκία, επιβεβαιώνοντας τη συνέχεια της αντιπαράθεσης του νεο-ισλαμικού κατεστημένου με τους στρατηγούς. Οι συλλήψεις πραγματοποιήθηκαν με την κατηγορία ότι οι οκτώ στρατιωτικοί σχεδίαζαν συνωμοσία εναντίον του αναπληρωτή πρωθυπουργού Μπουλέντ Αρίντς. Ο στρατός από τη μεριά του, τους κάλυψε πλήρως υποστηρίζοντας ότι βρίσκονταν σε διατεταγμένη υπηρεσία διερευνώντας περιστατικά διαρροής επίσημων εγγράφων… Εξ ίσου έντονα πυορροεί και το δεύτερο μέτωπο της Άγκυρας, το κουρδικό. Εν όψει του δημοψηφίσματος που θα διεξαχθεί την Κυριακή 12 Σεπτέμβρη, οπότε συμπληρώνονται 30 χρόνια από την ανάληψη της εξουσίας από τη  αιματοβαμμένη χούντα του Οζάλ, ο τούρκος πρωθυπουργός, επένδυσε σημαντικά στην επίσκεψή του στο Ντιγιάρμπακιρ, που βρίσκεται στο κέντρο του τουρκικού Κουρδιστάν. Η ομιλία του ξεχείλιζε από συμβολισμούς καθώς το μεγαλύτερο μέρος της αναλώθηκε στην περιγραφή των δικών του αρνητικών εμπειριών από τα χρόνια των διώξεων και της φυλακής. Το υπονοούμενο ήταν σαφές: Κούρδοι και νεο-ισλαμιστές έχουν από κοινού υποφέρει από το κεμαλικό κατεστημένο στο παρελθόν, οπότε τώρα, το δημοψήφισμα που περιορίζει τις εξουσίες του στρατού αναθεωρώντας βασικές διατάξεις του συντάγματος που καθιέρωσε η χούντα, αποτελεί σπάνια ευκαιρία για τους Κούρδους αν θέλουν να επανενταχθούν στην πολιτική ζωή και να τιμωρήσουν τους λεγόμενους πασάδες.

Η αλήθεια είναι πως η κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν αναθεώρησε την εγκληματική πολιτική των προηγούμενων κοσμικών κυβερνήσεων επί του Κουρδικού, όταν απαγορευόταν η χρήση της λέξης Κούρδος, ακόμη και τα παράγωγά της, υπό την απειλή βαρύτατων ποινών. Επιχείρησε δε να ακολουθήσει μια πολιτική ενσωμάτωσης των Κούρδων που θα τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια των ανταρτών και όσων υποστηρίζουν την απόσχιση του τουρκικού Κουρδιστάν από την Τουρκία. Δεν είναι τυχαία τα υψηλά ποσοστά που συγκέντρωσε το κόμμα του Ερντογάν στις κουρδικές περιοχές στις τελευταίες εκλογές του 2007. Συγκεκριμένα εξέλεξε 6 βουλευτές, όταν το Ρεπουμπλικανικό κεμαλικό Κόμμα δεν εξέλεξε κανέναν και το κουρδικό φιλικό προς το ΡΚΚ κόμμα εξέλεξε 4 βουλευτές. Οι Ρεπουμπλικάνοι από την μεριά τους, όπως φάνηκε κι από την επίσκεψη στο Ντιγιάρμπακιρ του νέου ηγέτη τους Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου (ο οποίος διαδέχθηκε τον Ντενίς Μπαϊκάλ) μια μέρα μετά τη επίσκεψη του Ερντογάν, επιχειρούν να συμμαχήσουν με τους Κούρδους προβάλλοντας το στόχο μείωσης του ορίου του 10% για να μπει κάποιο κόμμα στην Βουλή στο 5%. Ένα όριο που προβάλλει εξ ίσου απειλητικά και για τους Κούρδους και για τους κεμαλιστές.

Παρόλα αυτά, για τους ίδιους τους Κούρδους, οι πολιτικές ενσωμάτωσης αποτελούν παραχωρήσεις ήσσονος σημασίας. Δεν είναι καθόλου τυχαία η απόφαση του κουρδικού Κόμματος Ειρήνης και Δημοκρατίας (BPD) να μποϋκοτάρει το δημοψήφισμα. Μια απόφαση την οποία αναμένεται να ακολουθήσουν οι μισοί Κούρδοι της Ανατολίας, που ζητούν την θέσπιση ενός νέου συντάγματος, ριζικά διαφορετικού από αυτό που επέβαλαν οι στρατιωτικοί.

Οι πύρινες σχέσεις των Κούρδων με το κυβερνών Κόμμα Ανάπτυξης και Δημοκρατίας φάνηκαν πεντακάθαρα και από την κατηγορία που εκκρεμεί εις βάρος του δημάρχου του Ντιγιάρμπακιρ, η οποία ενδέχεται να του στοιχίσει ακόμη και δέκα χρόνια φυλάκιση. Συγκεκριμένα κατηγορείται από έναν ανήλικο Κούρδο, που ως γνωστό αποτελεί υπόδειγμα… αμερόληπτης και αξιόπιστης μαρτυρίας, ότι τον χρημάτισε για να συμμετάσχει στις ένοπλες ομάδες του ΡΚΚ… Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για ωμό εκβιασμό με απώτερο στόχο να εξασφαλισθεί η πειθάρχηση του δημάρχου και η συμμόρφωση του με την κυβέρνηση.

Το πραγματικό τεστ αλήθειας ωστόσο για τις σχέσεις των Κούρδων με την Άγκυρα πρόκειται να διεξαχθεί την επομένη του δημοψηφίσματος κι ως επίδικο θα έχει την τύχη της ανακωχής που ανακοίνωσε το ΡΚΚ τον Αύγουστο, εν όψει του Ραμαζανιού και της προεκλογικής εκστρατείας. Το ερώτημα είναι κατά πόσο θα ανανεωθεί η ανακωχή που λήγει μια εβδομάδα μετά το δημοψήφισμα ή η λήξη της θα σημάνει νέες συγκρούσεις Κούρδων και στρατού, που ως αδιαμφισβήτητο νικητή έχουν τον στρατό, σε ό,τι αφορά την διελκυστίνδα μεταξύ στρατιωτικών και ισλαμιστών. Η επίγνωση αυτού του γεγονότος, της αναβάθμισης του κύρους των στρατιωτικών όσο συνεχίζονται οι μάχες, δεν αποκλείεται να είχε τη δική της επίδραση στην απόφαση του ΡΚΚ να διακόψει προσωρινά τις μάχες με τον τουρκικό στρατό.

Για τους πασάδες τυχόν αναζωπύρωση του μετώπου θα αποτελούσε θείο δώρο καθώς θα τους έβγαζε από την θέση άμυνας στην οποία έχουν περιέλθει όλη αυτή τη χρονιά μετά τις αποκαλύψεις για το πραξικόπημα που σχεδίαζαν και την ευρύτερη αναταραχή (περιλαμβανομένης και κρίσης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις) που θα διευκόλυνε την ανατροπή των ισλαμιστών από την κυβέρνηση, υπό την επίκληση των έκτακτων περιστάσεων. Το σχέδιο καταστρώθηκε το 2003, ένα χρόνο μετά την πρώτη εκλογική νίκη του Κόμματος Ανάπτυξης και Δημοκρατίας κι αν ευοδωνόταν θα οδηγούσε στο πέμπτο πραξικόπημα του στρατού από το 1960. Μέχρι τώρα δε τα αλλεπάλληλα κύματα συλλήψεων έχουν οδηγήσει στο εδώλιο του κατηγορουμένου σχεδόν 200 άτομα, εκ των οποίων πολλοί είναι εν ενεργεία και απόστρατοι αξιωματικοί, διανοούμενοι, ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι, κ.α. Οι εικόνες δε που μετέδωσαν τα τηλεοπτικά μέσα με τα τεράστια οπλοστάσια που ήταν κρυμμένα σε σπίτια και αποθήκες υπονόμευσε το κύρος του στρατού που από δύναμη εγγύησης της σταθερότητας εμφανίστηκε σαν δύναμη αποσταθεροποίησης και υπονόμευσης της ομαλότητας. Η σύγκρουση του Ερντογάν με τους στρατηγούς έφθασε σε νέα επίπεδα το καλοκαίρι, στις αρχές Αυγούστου συγκεκριμένα, όταν στο πλαίσιο των τακτικών κρίσεων, ο αποχωρών αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, Ιλκέρ Μπασμπούγ, επιχείρησε να αναβαθμίσει 12 ανώτατους αξιωματικούς που ήταν αναμεμειγμένοι στο σχέδιο Βαριοπούλα! Απύθμενο θράσος, δηλωτικό από μια σκοπιά της αυτοπεποίθησης των στρατηγών και της τεράστιας ισχύος που διαθέτουν, παρότι οι μετριοπαθείς ισλαμιστές του Ερντογάν βρίσκονται στην εξουσία οκτώ ολόκληρα χρόνια και σ’ αυτή την περίοδο δεν μπορεί παρά να έχουν προωθήσει τους δικούς τους ανθρώπους στην στρατιωτική ιεραρχία.

Περιττό να αναφερθεί πως τα δύο αυτά μπρα ντε φερ που είναι σε εξέλιξη, με τους Κούρδους και τους στρατηγούς, δεν εμποδίζουν την Άγκυρα να ασκεί μια επιθετική εξωτερική πολιτική. Φάνηκε όχι μόνο από τις προκλήσεις με τις οποίες συνόδευσε την φιλική κατά τ’ άλλα επίσκεψή του στη Ρόδο ο υπουργός Εξωτερικών, Αχμέντ Νταβούτογλου, αλλά κι από τις επίσημες διαμαρτυρίες του σερβοβόσνιου προέδρου με αφορμή την πρόσφατη επίσκεψη του προέδρου Γκιουλ στο Σεράγεβο ότι επεμβαίνει στα εσωτερικά πολιτικά ζητήματα της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, που έχει μετατραπεί σε ευρωπαϊκό προγεφύρωμα της Άγκυρας.

Παρόλα αυτά τα μέτωπα με τους Κούρδους και τους στρατηγούς είναι που θα κρίνουν την επόμενη μέρα της κυβέρνησης Ερντογάν.

Στο έλεος της αντι-πυραυλικής ασπίδας (Επίκαιρα, 25/2-3/3/2010)

Θα μπορούσε να εκληφθεί κι ως ανέκδοτο: Σε τι τελικά συνίσταται η πολυαναμενόμενη «αλλαγή» του Μπαράκ Ομπάμα ως προς την πολιτική που ακολουθούσε ο προκάτοχός του; Στην αντικατάσταση της Πολωνίας και της Τσεχίας, στο πλαίσιο του ίδιου – εμπρηστικού για την ειρήνη – σχεδίου για την δημιουργία αντιπυραυλικής ασπίδας, από την Ρουμανία και την Βουλγαρία…

Απογοήτευση και ανησυχία προκάλεσε η δημοσιοποίηση των αμερικανικών σχεδίων για αντιπυραυλική ασπίδα λίγους μόλις μήνες την επίσημη απόρριψη των σχεδίων της κυβέρνησης Μπους από τη νέα κυβέρνηση του Ομπάμα. Ο λόγος είναι ότι αν τελικά ευοδωθεί το σχέδιο θα οδηγήσει σε μία εκ βάθρων ανατροπή της στρατηγικής ισορροπίας στην περιοχή των Βαλκανίων και ευρύτερα στην ευρωπαϊκή ήπειρο, εις βάρος της σταθερότητας.

Η πρώτη επίσημη παραδοχή του σχεδίου ήρθε στις αρχές Φεβρουαρίου από το Βουκουρέστι δια στόματος του προέδρου Τραϊάν Μπασέσκου, ο οποίος δήλωσε ότι το συμβούλιο εθνικής άμυνας της Ρουμανίας ενέκρινε κι επισήμως την εγκατάσταση στην Μαύρη Θάλασσα εκτοξευτήρων πυραύλων που θα αποτελέσουν μέρος της αντιπυραυλικής ασπίδας. Με βάση δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου η πρόταση είχε υποβληθεί με κάθε επισημότητα κατά την επίσκεψη του αμερικανού αντιπροέδρου, Τζο Μπάιντεν, στην Ρουμανία τον Οκτώβρη – οπότε λύθηκε κι η απορία για τα στραβά μάτια της «διεθνούς κοινότητας» στην εμφανή καλπονοθεία του Μπασέσκου στις προεδρικές εκλογές του Δεκεμβρίου, όταν ο σοσιαλδημοκράτης υποψήφιος έχασε τη νίκη μέσα από τα χέρια του, προς διάψευση όλων των έξιτ πολς και των προβλέψεων. Από τη Σόφια η σχετική ανακοίνωση έγινε πιο καθυστερημένα, με τον βούλγαρο πρωθυπουργό να καλύπτεται πίσω από τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα του μέσω της συμμετοχής της στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο και την ΕΕ. «Αν είσαι μέλος του ΝΑΤΟ πρέπει να εργάζεσαι για τη συλλογική ασφάλεια», ήταν οι δηλώσεις του Μπόικο Μπορίσοβ, την Παρασκευή 12 Φεβρουαρίου. Η φιλοξενία στοιχείων της αντιπυραυλικής ασπίδας από την Βουλγαρία επιβεβαιώνει την ευρύτερη φιλοαμερικανική στροφή της Σόφιας, μετά τις εκλογές του περασμένου Ιουλίου. Κορυφαία πράξη αυτής της στροφής αποτελούν οι αποστάσεις που κρατά η Σόφια το τελευταίο διάστημα από το ρωσικό σχέδιο κατασκευής των αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου και πετρελαίου Σάουθ Στριμ και Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη.

Παρότι τόσο οι δύο χώρες που θα φιλοξενήσουν την αμερικανική αντιπυραυλική ασπίδα, όσο κι οι ίδιες οι ΗΠΑ επιχείρησαν να υποβαθμίσουν την απειλή που γεννάται για την Ρωσία, η αντίδραση της Μόσχας ήταν ακαριαία και σκληρή. Ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, από την πρωτεύουσα της Νικαράγουα όπου βρισκόταν, ζήτησε αμέσως εξηγήσεις από την Σόφια, εκφράζοντας έτσι την δυσφορία της ρωσικής διπλωματίας, που δεν πείσθηκε καθόλου από τις δικαιολογίες της Ουάσιγκτον πως η αντιπυραυλική ασπίδα στρέφεται κατά του Ιράν. Η Μόσχα αντίθετα θεώρησε πως η επαναφορά του σχεδίου του Μπους, που αντί για εγκατάσταση συστοιχίας εκτοξευτήρων στην Πολωνία και ραντάρ στην Τσεχία τώρα προβλέπει την εγκατάσταση εκτοξευτήρων στην Πολωνία και την Βουλγαρία, απειλεί την αποτελεσματικότητα του πυρηνικού της οπλοστασίου και σηματοδοτεί την επιθετική διείσδυση της Ουάσιγκτον στην παραδοσιακή σφαίρα επιρροής της Ρωσίας.

Κατά συνέπεια, ανεξαρτήτως των καθησυχαστικών δηλώσεων αμερικανικών παραγόντων όπως του πρέσβη των ΗΠΑ στη Σόφια που υπενθύμισε τη δήλωση του Ομπάμα πως οι ΗΠΑ θέλουν «μια ισχυρή, ειρηνική και ευημερούσα Ρωσία», οι συνέπειες από την αμερικανική πρωτοβουλία αναμένεται να είναι πολύ σοβαρές. Θα γίνουν δε εμφανείς σε τρία επίπεδα. Αρχικά, παύουν να θεωρούνται σίγουρα τα αποτελέσματα των αμερικανο-ρωσικών διαπραγματεύσεων σχετικά με την ανανέωση της συμφωνίας για την μείωση των πυρηνικών που έληξε τον Δεκέμβριο του 2009. Μια διαδικασία δηλαδή που αποτέλεσε την κορωνίδα της διαδικασίας «επανεκκίνησης» των ρωσο-αμερικανικών σχέσεων την οποία εγκαινίασε ο Ομπάμα με την επίσκεψή του στην Μόσχα βρίσκεται στο εξής σε «κατάσταση αναμονής» ή «απενεργοποίησης». Κατά δεύτερο οι ΗΠΑ δεν αποκλείεται να εισπράξουν το αντίτιμο της πολιτικής τους εκεί που πονούν περισσότερο, στο Αφγανιστάν, καθώς η ομαλή τροφοδοσία των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων κατοχής εδώ κι ένα χρόνο εξαρτάται εν πολλοίς από την δυνατότητα χρησιμοποίησης των ρωσικών αεροδρομίων. Πλέον, γιατί να συνεχίσει να στηρίζει τους Αμερικάνους στο Αφγανιστάν η Ρωσία; Επίσης, γιατί να συνεχίσει να στηρίζει την αμερικανική πολιτική οικονομικού στραγγαλισμού του καθεστώτος του Αχμαντινετζάντ και να μην προβάλλει βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπως πιθανά θα πράξει και το Πεκίνο, στο νέο πακέτο κυρώσεων που θα προτείνει η Ουάσιγκτον εναντίον του Ιράν;

Ευρύτερα, η πρωτοβουλία του Μπαράκ Ομπάμα για την αντιπυραυλική ασπίδα, που θα χρηματοδοτηθεί με 8,4 δισ. δολ. από τον αμερικανικό κρατικό προϋπολογισμό για το επόμενο οικονομικό έτος, κλιμακώνει την αντιπαράθεση με τη Ρωσία κι αυξάνει την αστάθεια σε όλη την περιοχή κι όχι μόνο τα Βαλκάνια, περιλαμβανομένης της Μέσης Ανατολής. Είναι χαρακτηριστικό πως ακριβώς με την ίδια δικαιολογία, την ιρανική απειλή – όταν η μοναδική επίσημη απειλή στην περιοχή προέρχεται από το Ισραήλ και στρέφεται κατά του Ιράν, η Ουάσιγκτον επέβαλε την αναβάθμιση των πυραύλων Πάτριοτ στο Κουβέιτ, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, εξασφαλίζοντας νέες δουλειές στο στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα. Ο εκσυγχρονισμός των Πάτριοτ επίσης διευκολύνει τα τυχοδιωκτικά σχέδια του Ισραήλ, για επίτευξη ενός προληπτικού πλήγματος στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, όταν ξέρει πως η θωράκισή του αυτόματα καθίσταται πιο αποτελεσματική, με έξοδα μάλιστα που θα καταβάλλουν οι πετρομοναρχίες του Κόλπου!

Σε διαμετρικά αντίθετη κατεύθυνση από τα παραπάνω (διακατεχόμενα από παθολογική υποτέλεια απέναντι στις ΗΠΑ) καθεστώτα κινήθηκε η Άγκυρα που αρνήθηκε να διευκολύνει τους Αμερικανούς, δηλώνοντας την απροθυμία της να φιλοξενήσει τα ραντάρ της αντιπυραυλικής ασπίδας! Η άρνησή της έρχεται ως φυσικό επακόλουθο των αυτοτελών διπλωματικών της πρωτοβουλιών και βλέψεων στην περιοχή, εξέχουσα θέση στις οποίες καταλαμβάνουν οι αναβαθμισμένες διμερείς διπλωματικές σχέσεις με το Ιράν. Σε αυτό το πλαίσιο επισκέφθηκε την Τεχεράνη πριν δύο εβδομάδες ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου, ενώ ο εκπρόσωπος της Τουρκίας στα Ηνωμένα Έθνη απείχε κατά τη διάρκεια κρίσιμων ψηφοφοριών που αφορούσαν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Δεν προχωρούν επομένως ανεμπόδιστα τα αμερικανικά σχέδια κι ούτε όλα τα καθεστώτα της περιοχής στοιχίζονται πίσω από την Ουάσιγκτον.

Ταπείνωση Αρμενίας από Τουρκία – ΗΠΑ (Μετροπόλιταν, 18/10/2009)

Μια γεύση – πολύ πικρή ομολογουμένως – για το τι θα συμβεί με την Κύπρο τους επόμενους μήνες, όσο θα πλησιάζει η αξιολόγηση της Τουρκίας από την ΕΕ, προσέφερε η εξευτελιστική συμφωνία που υπέγραψε η Αρμενία με την Τουρκία το προηγούμενο Σάββατο. Μια συμφωνία που, αν εγκριθεί κι από τα δύο κοινοβούλια όπως απαιτείται, σηματοδοτεί τον αμετάκλητο ενταφιασμό του αιτήματος αναγνώρισης της γενοκτονίας των Αρμενίων του 1915 και τον θρίαμβο της τουρκικής διπλωματίας. 

Ιδανικός αυτόχειρας θα μπορεί να χαρακτηρίζεται στο μέλλον η κυβέρνηση της Αρμενίας, μετά την υπογραφή που έβαλε ο υπουργός Εξωτερικών της μικρής αυτής χώρας με τον τούρκο ομόλογό του σε δύο πρωτόκολλα, που σηματοδοτούν την επανασύναψη διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών και το άνοιγμα των συνόρων τους. Οι σχέσεις των δύο χωρών διακόπηκαν απότομα το 1993 όταν η Αρμενία υποστήριξε ποικιλοτρόπως τον ένοπλο αγώνα των Αρμενίων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ που επεδίωκαν να αποσχιστούν από το Αζερμπαϊτζάν. Τότε η Τουρκία που λειτουργούσε ως ομπρέλα προστασίας του Αζερμπαϊτζάν (με αποτέλεσμα να λέγεται συχνά πως αποτελούν «ένα έθνος σε δύο κράτη») ανακάλεσε τον πρέσβη της κι έκλεισε τα σύνορά της με την Αρμενία.

Τα δύο πρωτόκολλα ωστόσο που υπέγραψαν στη Ζυρίχη, μετά από μυστικές και σκληρές διαπραγματεύσεις που διήρκεσαν δέκα μήνες, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου με τον αρμένιο ομόλογό του, Έντουαρντ Ναλμπαντιάν, σηματοδοτούν κάτι πολύ περισσότερο από την επίλυση μιας διπλωματικής διαφοράς. Μάρτυρας είναι οι οργισμένες διαδηλώσεις Αρμενίων στην ίδια την πρωτεύουσα της χώρας, το Ερεβάν, το βράδυ που υπογράφηκαν τα δύο πρωτόκολλα κι οι εξ ίσου επιθετικές ανακοινώσεις των πανίσχυρων αρμενικών οργανώσεων της διασποράς, όπως για παράδειγμα της Αρμενικής Εθνικής Επιτροπής Αμερικής. Κοινός τόπος και των δύο ήταν η καταγγελία της συμφωνίας κι η έκκληση προς την κυβέρνηση να αποσύρει την υπογραφή της και προς το κοινοβούλιο να μην την εγκρίνει στην επικείμενη ψηφοφορία που έχει ζωτική σημασία για να τεθεί σε ισχύ.

Ο λόγος για τον οποίο έριξαν στην πυρά τα δύο πρωτόκολλα οι Αρμένιοι όλου του κόσμου είναι πως καθιστά κενό γράμμα όποιες αποφάσεις έχουν ληφθεί από μεμονωμένα κράτη που αναγνωρίζουν ως γενοκτονία τη σφαγή 1,5 εκ. Αρμενίων ενώ τερματίζει – άδοξα μάλιστα – την τιτάνια προσπάθεια που κατέβαλε η αρμενική διπλωματία για να ακολουθήσουν κι άλλες χώρες. Στο εξής ποια χώρα θα δεχτεί να αναγνωρίσει τη Γενοκτονία, όπως έχουν κάνει μέχρι στιγμής 20 χώρες στον κόσμο (μεταξύ των οποίων η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ελβετία, η Ιταλία, η Ρωσία κι ο Καναδάς) ερχόμενη σε σύγκρουση με την Τουρκία όταν στα πρωτόκολλα που υπογράφηκαν το προηγούμενο Σάββατο δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά στη λέξη γενοκτονία; Όταν πολύ περισσότερο το αίτημα του αρμένιου υπουργού Εξωτερικών να αναφερθεί στις δηλώσεις του μετά τις υπογραφές στη Γενοκτονία – προς ικανοποίηση της διασποράς που είχε κάνει έγκαιρα γνωστή την κάθετη διαφωνία της – απορρίφθηκε με αποτέλεσμα να υποχωρήσει, πραγματοποιώντας έτσι μια ντε φάκτο αναθεώρηση των όσων των αρμενικό κράτος θεωρεί κόκκινη γραμμή; Εξ ίσου αρνητικό είναι και το γεγονός ότι η Αρμενία με βάση όσα συμφώνησε στο «Πρωτόκολλο σύναψης διπλωματικών σχέσεων» και το «Πρωτόκολλο ανάπτυξης διμερών σχέσεων» αποδέχεται να αποφασίσει μια κοινή αρμενο-τουρκική επιτροπή κατά πόσο η Γενοκτονία των Αρμενίων (την οποία έχουν αναγνωρίσει ως τέτοια πέρα από κράτη, το Ευρωκοινοβούλιο και μια Επιτροπή του ΟΗΕ) ήταν πράγματι Γενοκτονία!

Η παραπάνω εξέλιξη – που είχε προαναγγελθεί από τα μέσα Αυγούστου από τον τούρκο πρωθυπουργό – αν αποτελεί συντριπτικό πλήγμα για την Αρμενία και το σεβασμό που χαίρει λόγω των δεινών που έχει υποστεί ο πληθυσμός της, συνιστά θρίαμβο για την τουρκική διπλωματία και σημαντική επιτυχία για τη δυτική.

Η Τουρκία (παρά τις περιθωριακές διαμαρτυρίες του ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, Ντενίζ Μπαϊκάλ, και του ηγέτη του Εθνικιστικού Κινήματος, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, που υιοθέτησαν τις κατηγορίες του αζέρου προέδρου, Αλίεβ, για προδοσία) έχει κάθε λόγο να πανηγυρίζει γιατί πέτυχε μια σειρά στόχους. Πρώτον, διέκοψε την βλαβερή για το κύρος της Άγκυρας διαδικασία έγκρισης από εθνικά κοινοβούλια ψηφισμάτων υπέρ της Γενοκτονίας των Αρμενίων, καθώς καμιά χώρα πλέον δεν θα επωμίζεται ένα βάρος που φάνηκαν απρόθυμοι να σηκώσουν ακόμη κι οι ίδιοι οι Αρμένιοι. Δεύτερο, που είναι και το σημαντικότερο, βελτιώνει σημαντικά το κύρος της στους διεθνείς οργανισμούς. Πολύ περισσότερο εμφανίζεται να κλείνει με συναινετικό τρόπο και κυρίως με μια διαδικασία που φαίνεται συμβατή προς το διεθνές δίκαιο περιφερειακές διαφορές κι εστίες έντασης. Προφανώς, το γεγονός ότι η επίλυση αυτών των εκκρεμοτήτων γίνεται εις βάρος του διεθνούς δικαίου, που θωρεί Γενοκτονία τη σφαγή του 1915 κι όχι απλώς ένα πολεμικό επεισόδιο, είναι αδιάφορο! Έτσι, όμως η Τουρκία, προετοιμάζει το έδαφος για την αξιολόγησή της τον Δεκέμβρη από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κλείνει ένα – ένα τα μέτωπά της ώστε να φανεί πως έχει εκπληρώσει όσες περισσότερες δεσμεύσεις είχε αναλάβει. Και για τις υπόλοιπες, όπως την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας για παράδειγμα, αν δεν έχουν ακολουθήσει την πεπατημένη της Αρμενίας με ένα νέο διχοτομικό σχέδιο τύπου Ανάν, να προφασιστεί ότι απλώς δεν πρόλαβε… Οι συνθήκες πυρετού που ζει η τουρκική διπλωματία φάνηκαν κι από την επίσημη επίσκεψη του τούρκου προέδρου, Αμπντουλάχ Γκιουλ, στο Παρίσι, που ως μοναδικό σκοπό είχε να αποτρέψει την υπό διαμόρφωση γαλλο-γερμανική πρόταση που θα υποβληθεί τον Δεκέμβρη προς την Τουρκία για ειδική σχέση με την ΕΕ.

Τεράστια ωστόσο και στρατηγικής σημασίας είναι τα οφέλη που έδρεψε και η Δύση από τα πρωτόκολλα συνεργασίας μεταξύ Αρμενίας και Τουρκίας. Μέχρι σήμερα η μοναδική δυνατότητα που είχε η μικρή και φιλικά διακείμενη προς τη Ρωσία Αρμενία των 3 εκ. κατοίκων για να αντεπεξέλθει στην περικύκλωσή της από το Αζερμπαϊτζάν με το οποίο διατηρεί εχθρικές σχέσεις, την Τουρκία με την οποία δεν διατηρούσε καθόλου σχέσεις κι από τη Γεωργία με την οποία διατηρούσε αμφίβολες σχέσεις ήταν να προσδεθεί στο Ιράν, τη μοναδική χώρα με την οποία συνόρευε χωρίς να αντιμετωπίζει προβλήματα. Ως εκ τούτου οι οικονομικές τους σχέσεις ήταν ανθηρές. Το ίδιο και με τη Ρωσία με αποτέλεσμα να έχει συγκροτηθεί στην πράξη και χωρίς επισημότητες ή ιδιαίτερο βάθος ένας άτυπος άξονας Μόσχας – Ερεβάν – Τεχεράνης. Από δω και πέρα όμως οι ισορροπίες αλλάζουν. Τα ανοιχτά σύνορα με την Τουρκία χωρίς καμιά αμφιβολία θα μετατραπούν σε βασιλική λεωφόρο για να βελτιώσει η Αρμενία τις σχέσεις με τη Δύση η οποία θα ωφεληθεί τα μέγιστα: υποστήριξη στο Αφγανιστάν, διέλευση ενεργειακών πόρων και πολλά ακόμη. Η επιρροή της Μόσχας αδυνατίζει σε βαθμό εξαφανίσεως επομένως στο Νότιο Καύκασο, ενώ η Άγκυρα και η Δύση επεκτείνουν τις σφαίρες επιρροής τους.

Γι αυτό το λόγο ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, δεν έκρυψε τη χαρά του για τη συμφωνία και συνεχάρη δημόσια τη Χίλαρι Κλίντον η οποία ήταν διαρκώς παρούσα στη Ζυρίχη πιέζοντας ασφυκτικά την Αρμενία να υπογράψει τα Πρωτόκολλα. Ρεπορτάζ μάλιστα του διεθνούς Τύπου την περιέγραφαν να μιλάει ταυτόχρονα σε δύο κινητά τηλέφωνα προκειμένου να καμφθούν και τα τελευταία εμπόδια που απειλούσαν την υπογραφή της συμφωνίας το Σάββατο απόγευμα. Για τον Ομπάμα άλλωστε κρινόταν κι ένα προσωπικό στοίχημα καθώς προεκλογικά είχε δεσμευθεί, με εμφατικό μάλιστα τρόπο, να αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Αρμενίων όταν θα εκλεγεί πρόεδρος, με αποτέλεσμα μετά την επίσκεψή του στις ΗΠΑ (όπου φυσικά δεν είχε το θάρρος να πει τη λέξη Γενοκτονία) να δεχθεί σοβαρές κριτικές για την υπαναχώρησή του. Η υπογραφή των πρωτοκόλλων επομένως ήταν το αντάλλαγμα που του παραχώρησε η Τουρκία για να κάνει… γαργάρα την υπόσχεσή του…

Νίκη της Χαμάς στη Γάζα (Διπλωματία, 1/2009)

ΧΩΡΙΣ ΟΦΕΛΗ ΥΠΟΧΩΡΗΣΕ ΤΟ ΙΣΡΑΗΛ

ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΑΤΑΚΡΑΥΓΗ ΓΙΑ ΤΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΟΥ

Τεράστιο είναι το κόστος σε ανθρώπινες ζωές που πλήρωσαν, για μια ακόμη φορά, οι Παλαιστίνιοι από τον πόλεμο των 22 ημερών στη Γάζα ενώ εξαιρετικά αμφίβολα από την άλλη είναι τα υποτιθέμενα κέρδη των Ισραηλινών. Είναι πραγματικά άξιο απορίας κατά πόσο στην πολεμική ιστορία έχει καταγραφεί άλλη φορά ένα τόσο ανισοβαρές αποτέλεσμα μετά από μια μάχη, όπως αυτό που σημειώθηκε μετά τον πόλεμο των τριών εβδομάδων στη Γάζα. Από τη μια μεριά οι Παλαιστίνιοι έχασαν περισσότερους από 1.300 ανθρώπους εκ των οποίων οι 894 ήταν άμαχοι κι απ’ αυτούς οι 400 παιδιά. Επίσης 4.100 σπίτια καταστράφηκαν ολοσχερώς και 17.000 έπαθαν σημαντικές ζημιές ενώ δεκάδες κτίρια που στέγαζαν υπουργεία και διοικητικές υπηρεσίες ισοπεδώθηκαν. Από την άλλη πλευρά οι Ισραηλινοί έχασαν 13 ανθρώπους κι αυτό όχι τυχαία καθώς το τρίτο μέρος της επιχείρησης που προέβλεπε την είσοδο πεζών τμημάτων στις πυκνοκατοικημένες πόλεις της Γάζας ουδέποτε πραγματοποιήθηκε για να μην υπάρξουν σημαντικές απώλειες. Αυτοί οι 13 Ισραηλινοί ήταν οι μοναδικές απώλειες του εβραϊκού κράτους αν μείνουμε στα μετρήσιμα. Διαφορετικά, η εισβολή στη Γάζα συνιστά ένα πρωτοφανές για την ιστορία του Ισραήλ ηθικό πλήγμα. Η εισβολή στη Γάζα ήταν για την ακρίβεια η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι με τα εγκλήματα πολέμου που έχει διαπράξει το εβραϊκό κράτος από το 1948, όταν η εγκατάσταση των Ισραηλιτών στην Παλαιστίνη σήμανε την δική τους καταστροφή (Νάκμπα, στα παλαιστινιακά) και τη μετατροπή τους σε πρόσφυγες. Ο βομβαρδισμός σχολείων που οδήγησε στο θάνατο περισσότερα από 40 παιδιά και της αποθήκης τροφίμων του ΟΗΕ, η δολοφονία οδηγών φορτηγών του ΟΗΕ που μετέφεραν ανθρωπιστική βοήθεια, η συνεχής χρήση βομβών λευκού φωσφόρου και άλλα πολλά ώθησαν ανεξάρτητους οργανισμούς και δικαστικούς λειτουργούς να αρχίσουν τη συγκέντρωση στοιχείων για να δικαστούν οι ηθικοί και φυσικοί υπαίτιοι της σφαγής στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ως εγκληματίες πολέμου. Το Ισραήλ από την άλλη, ξέροντας πόσο πιθανό είναι πλέον να δει ανώτερα στρατιωτικά και πολιτικά του στελέχη να σύρονται στις ατιμωτικές διαδικασίες του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου απαγόρευσε, όπως ανέφερε ανταπόκριση του Associated Press από την Ιερουσαλήμ στις 25 Ιανουαρίου, την δημοσίευση φωτογραφιών και ονομάτων αξιωματικών που ηγήθηκαν της επίθεσης στη Γάζα! Γι αυτό εξαφανίστηκαν τα κοντινά πλάνα. Η πρόνοια που επιδεικνύουν δικαιολογείται κι από το γεγονός ότι κι άλλες φορές στο παρελθόν ισραηλινοί αξιωματούχοι κινδύνευσαν να συλληφθούν και να παραπεμφθούν για εγκλήματα πολέμου. Το 2001 ήταν ο τότε πρωθυπουργός, Αριέλ Σαρόν, που κατηγορήθηκε από το Βέλγιο για τη σφαγή στα παλαιστινιακά στρατόπεδα Σάμπρα και Σατίλα του Λιβάνου το 1982. Το 2005 ήταν ένας άλλος στρατηγός ε.α. που απέφυγε τη σύλληψη από τη βρετανική αστυνομία επιλέγοντας να μην βγει από το Χίθροου και να φύγει για το Τελ Αβίβ με την επόμενη πτήση. Ενώ τώρα το ένταλμα που εκδόθηκε από την ισπανική δικαιοσύνη στις 29 Ιανουαρίου εναντίον επτά αξιωματικών του ισραηλινού στρατού με αφορμή αεροπορικό βομβαρδισμό που διέταξαν στις 22 Ιουλίου 2002 για να σκοτώσουν στέλεχος της Χαμάς στέλνοντας στο θάνατο μαζί του και 14 ακόμη Παλαιστίνιους θεωρείται ότι ανοίγει την αυλαία για ένα μπαράζ ενταλμάτων σύλληψης εναντίον Ισραηλινών. Το Ισραήλ λοιπόν είδε το ηθικό του ανάστημα να ισοπεδώνεται. Τι κέρδισε σε αντάλλαγμα πέρα από την νοσηρή και πρόσκαιρη ικανοποίηση της δολοφονίας εκατοντάδων Παλαιστινίων; Η Χαμάς κι οι άλλες ένοπλες παλαιστινιακές οργανώσεις δεν έπαψαν ακόμη και την τελευταία μέρα πριν την ανακωχή να εκτοξεύουν ρουκέτες, που είναι το μοναδικό μέσο αντίστασης στην κατοχή που διαθέτουν. Η ικανότητα λοιπόν των αντιστασιακών οργανώσεων να πλήττουν το ισραηλινό έδαφος, που παρουσιάστηκε ως στόχος της επίθεσης, δεν μειώθηκε καθόλου. Ούτε η Χαμάς δέχθηκε σημαντικά πλήγματα, οπότε θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι επιτεύχθηκε ο στόχος του Ισραήλ να εξαλείψει τη Χαμάς, καθώς δεν έχασε τόσα πολλά κορυφαία στελέχη, ούτε από την άλλη εξαρτιόταν τόσο καθοριστικά από τα κτίρια και τα γραφεία όπου στεγάζονταν οι κυβερνητικές υπηρεσίες για να συνεχίσει να έχει τον έλεγχο της Λωρίδας. Κέρδισε ωστόσο το Ισραήλ μια συμφωνία με την αμερικανίδα υπουργό Εξωτερικών Κοντολίζα Ράις, την οποία υπέγραψε λίγες ώρες πριν εγκαταλείψει τον Λευκό Οίκο ο Μπους, για την καταστροφή των τούνελ που βρίσκονται κάτω από τα σύνορα με την Αίγυπτο με το αιτιολογικό ότι από κει η Χαμάς επιδίδεται σε λαθρεμπόριο όπλων, η οποία ωστόσο μένει να υλοποιηθεί… Και περισσότερο να βρεθεί αυτός που θα την υλοποιήσει, που θα αναλάβει δηλαδή το πολιτικό κατ’ αρχήν κόστος να σφραγίσει και την τελευταία χαραμάδα αέρα από την οποία αναπνέει ο αποκλεισμένος παλαιστινιακός λαός μετά το απάνθρωπο εμπάργκο που του επιβλήθηκε πριν τρία χρόνια. Στον απολογισμό του πολέμου να περιληφθεί και το τεράστιο κύρος που απέκτησε η ισλαμική μαχητική οργάνωση Χαμάς στο βαθμό που σήκωσε ολόκληρο σχεδόν το βάρος της σύγκρουσης με το Ισραήλ, χωρίς να χαρακτηριστεί υπαίτια του πολέμου ούτε από τους Παλαιστίνιους ούτε από τους λαούς και τους ηγέτες των αραβικών χωρών. Μοναδική εξαίρεση ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, που της απέδωσε την ευθύνη για την επίθεση των Ισραηλινών κι ο οποίος συγκαταλέγεται στους μεγάλους χαμένους της επίθεσης στη Γάζα, καθώς η εξουσία του αμφισβητείται ακόμη και στη Δυτική Όχθη, που θεωρούταν προπύργιό του. Συντριπτικά ωστόσο ήταν και τα διπλωματικά πλήγματα που δέχτηκε το Ισραήλ με αφορμή τις κτηνωδίες που διέπραξε στη Γάζα από δύο κυρίως κατευθύνσεις, την Άγκυρα και το Ριάντ. Η Τουρκία ήταν κατά τις τελευταίες δεκαετίες ένα από τα πιο φιλικά προς το Ισραήλ κράτη της ευρύτερης περιοχής. Οι δεσμοί τους διατηρήθηκαν στενοί ακόμη και μετά την άνοδο του ισλαμικού κόμματος του Ταγίπ Ερντογάν στη εξουσία, όταν δηλαδή έπαψε να τους ενώνει το γεγονός πως αποτελούσαν τις μοναδικές κοσμικές νησίδες σε μια εχθρική μουσουλμανική λαοθάλασσα. Μάρτυρας οι μυστικές διαμεσολαβητικές προσπάθειες που ανέλαβε η Τουρκία μεταξύ Συρίας και Ισραήλ και παλιότερες προσπάθειες της μεταξύ Ισραήλ και Πακιστάν, όπως περιέγραφε ο ίδιος ο τούρκος πρωθυπουργός στο αμερικανικό περιοδικό Newsweek της 9ης Φεβρουαρίου, μετά την οργισμένη του φραστική επίθεση προς το ισραηλινό πρόεδρο, Σιμόν Πέρες, στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός. Η αλληλεγγύη του τούρκου πρωθυπουργού προς το λαό της Γάζας, σε συνδυασμό με τη σταθερή του θέση ότι η Δύση πρέπει να αναγνωρίσει τη Χαμάς και να συνομιλήσει επισήμως μαζί της για την λύση του Παλαιστινιακού, προκάλεσε κύματα ενθουσιασμού μεταξύ των Παλαιστινίων και αισθήματα ευγνωμοσύνης από τη μεριά όλων των Αράβων προς την Άγκυρα. Γεγονός που, ειρήσθω εν παρόδω, μπορούμε να εικάσουμε ότι θα διευκολύνει σε πρωτοφανή για τα μέχρι σήμερα δεδομένα βαθμό την υιοθέτηση των τουρκικών θέσεων από τα αραβικά κράτη για τα επίμαχα και ανοικτά ελληνοτουρκικά θέματα, περιλαμβανομένου του Κυπριακού. Πολύ περισσότερο αν ταυτόχρονα η στάση της Ελλάδας κριθεί με βάση τις αθρόες διευκολύνσεις που προσφέρει η Αθήνα στην ισραηλινή αεροπορία για να διενεργεί αεροναυτικές ασκήσεις ή στην ισραηλινή κυβέρνηση για να μεταφέρει οπλισμό μέσω του λιμανιού του Αστακού. Μετά λοιπόν το άδοξο τέλος των ισραηλινο-συριακών διαπραγματεύσεων με αφορμή την επίθεση στη Γάζα, η Άγκυρα βλέπει να καταρρέουν σχεδόν οριστικά οι σχέσεις εμπιστοσύνης που είχε οικοδομήσει με το Τελ Αβίβ και αρκετές φορές στο πρόσφατο παρελθόν είχαν διέλθει κρίση, όπως για παράδειγμα το 2004 όταν ο Ερντογάν αποκάλεσε το Ισραήλ κράτος τρομοκράτη με αφορμή τη δολοφονία του τετραπληγικού σεΐχη Αχμέντ Γιασίν, ιδρυτή της Χαμάς, με αφορμή επίσης την επίσκεψη του ηγέτη της Χαμάς, Χαλίντ Μεσάαλ, στην Τουρκία, κ.α. Το Ισραήλ επίσης βλέπει να τρίζουν ακόμη κι αυτές οι λίγες συμμαχίες που έχει οικοδομήσει στον αραβικό κόσμο. Το καμπανάκι του κινδύνου σήμανε απειλητικά από ένα κυριολεκτικά βαρυσήμαντο άρθρο του Σαουδάραβα Τουρκί αλ Φαϊσάλ που δημοσιεύτηκε στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς στις 23 Ιανουαρίου. Δεν πρόκειται για ένα τυχαίο πρόσωπο. Διευθυντής κατά το παρελθόν των μυστικών υπηρεσιών της πατρίδας του, και πρεσβευτής στην Αγγλία και τις ΗΠΑ «εκφράζεται πάντα με προσοχή και συγκράτηση», επεσήμαινε τρεις μέρες αργότερα σε εντιτόριάλ της η βρετανική εφημερίδα και τόνιζε επίσης ότι «αυτός και ο αδερφός του υπουργός Εξωτερικών πρίγκιπας Σαούντ αλ Φαϊζάλ εκφράζουν την φιλοαμερικανική τάση του βασιλείου στον κόσμο για περισσότερες από τρεις δεκαετίες». Όλα αυτά επισημαίνονταν για να δοθεί η δέουσα προσοχή στο άρθρό του. Τι έλεγε; Πρώτον, οι Αμερικάνοι έχουν τεράστια ευθύνη! Δεύτερον, Αμερικάνοι και Ισραηλινοί να μην τους θεωρούν δεδομένους και τρίτον η πρότασή τους προς το Ισραήλ (επιστροφή στα εδάφη του ’67 έναντι αυτόματης αναγνώρισης τους από όλο τον αραβικό κόσμο) δεν θα είναι για πολύ καιρό ακόμη στο τραπέζι! Αξίζει να μεταφέρουμε ορισμένα αποσπάσματα. «Ο βασιλιάς Αμπντάλα μίλησε για ολόκληρο τον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο όταν είπε στην αραβική σύνοδο του Κουβέιτ πως αν και η αραβική πρόταση ειρήνης παραμένει στο τραπέζι δεν θα είναι εκεί για πολύ. Ο περισσότερος κόσμος μοιράζεται αυτά τα συναισθήματα και οποιαδήποτε αραβική κυβέρνηση διαπραγματευόταν με τους Ισραηλινούς σήμερα δικαίως θα καταδικαζόταν από τους πολίτες της. Δύο από τις τέσσερις αραβικές χώρες που έχουν επίσημες σχέσεις με το Ισραήλ – το Κατάρ και η Μαυριτανία – ανέστειλαν όλες τις σχέσεις και η Ιορδανία έχει ανακαλέσει τον πρεσβευτή της. Η Αμερική δεν είναι αθώα απέναντι σε αυτή τη συμφορά. Όχι μόνο η κυβέρνηση του Μπους έχει αφήσει μια νοσηρή κληρονομιά στην περιοχή – από το θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων Ιρακινών μέχρι την ταπείνωση και τα βασανιστήρια στο Αμπού Γκραΐμπ – αλλά έχει επίσης συμβάλλει με την υπεροπτική της στάση για το μακελειό στη Γάζα στη σφαγή των αθώων. Αν οι ΗΠΑ θέλουν να συνεχίσουν να διαδραματίζουν έναν ηγετικό ρόλο στη Μέση Ανατολή και να διατηρήσουν τις στρατηγικές τους συμμαχίες άθικτες – ειδικά την “ειδική τους σχέση” με τη Σαουδική Αραβία θα πρέπει να αναθεωρήσουν αποφασιστικά τις πολιτικές τους ως προς το Ισραήλ και την Παλαιστίνη»!!! Το παραπάνω απόσπασμα αποκαλύπτει ότι ο πόλεμος στη Γάζα σηματοδοτεί και μια αλλαγή στροφής των αραβικών καθεστώτων, υπό το βάρος φυσικά δύο εξελίξεων: Της πίεσης που δέχονται από το εσωτερικό τους και της συνειδητοποίησης ακόμη κι από τις ελίτ ότι η επιθετικότητα του Ισραήλ δεν γνωρίζει όρια, ούτε χαλιναγωγείται. Θα το πάρουν υπ’ όψη τους Αμερικάνοι και Ευρωπαίοι; Μέχρι στιγμής οι πρωτοβουλίες του Μπαράκ Ομπάμα να δώσει την πρώτη του συνέντευξη στο αραβικό δίκτυο Αλ Αραμπίγια, να είναι ο Μαχμούντ Αμπάς ο πρώτος ηγέτης με τον οποίο θα συνομιλήσει και να διορίσει ειδικό απεσταλμένο του στην Μέση Ανατολή τον Τζορτζ Μίτσελ (που κατά την Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν της 31ης Ιανουαρίου «ήταν ο πρώτος ξένος αξιωματούχος το 2000 που έθεσε σε εξίσωση την ισραηλινή ασφάλεια και την οικοδόμηση εποικισμών καλώντας το Ισραήλ να παγώσει την ανέγερση όλων των εποικισμών ως αντάλλαγμα στις παλαιστινιακές προσπάθειες τερματισμού της βίας») μπορεί να μην αντισταθμίζουν την σιωπή του κατά τις μέρες που βομβαρδιζόταν η Γάζα σηματοδοτούν ωστόσο μια στροφή ως προς την πολιτική του Μπους. Κατά πόσο αυτή η στροφή θα είναι η αναγκαία για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή, θα καταλήξει δηλαδή στη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους, θα φανεί σύντομα. Σίγουρα πάντως θα εξαρτηθεί από δύο παράγοντες: Από το αν επιτέλους θα υπερβούν την αγκύλωση με τη Χαμάς και δεχτούν να συνομιλήσουν μαζί της, και επίσης από το κατά πόσο θα ασκήσουν μια πολιτική πυγμής απέναντι στο Ισραήλ επιβάλλοντάς του, ακόμη και με την απειλή κυρώσεων, να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο κι ορισμένες κρίσιμες αποφάσεις του ΟΗΕ όπως τις υπ. αρ. 242 και 338. Οι Ευρωπαίοι από την άλλη εμφανίζονται βασιλικότεροι του βασιλέως εξαντλώντας όλη την αυστηρότητά τους στην καταστροφή των τούνελ που συνδέουν τη Γάζα με την Αίγυπτο και στην τιμωρία της Χαμάς για τις ρουκέτες που εκτοξεύει. Σε ότι αφορά δε την άμεση αιτία για αυτά τα δύο γεγονότα, δηλαδή το εμπάργκο που ισοδυναμεί με συλλογική τιμωρία, ή την απώτερη αιτία που είναι η ισραηλινή κατοχή, τηρούν σιγή ιχθύος κινδυνεύοντας να πάθουν το εξής ανεπανάληπτο: σε μια απότομη στροφή της αμερικανικής πολιτικής να εμφανιστούν απέναντι στους Παλαιστίνιους πιο εχθρικοί ακόμη κι από τους Αμερικάνους…