Κατηγορία: Διεθνή Οικονομία

Μακρά περίοδο ύφεσης και χρεοκοπιών φέρνει η αύξηση των επιτοκίων και ο ανένδοτος κατά του πληθωρισμού, του Λεωνίδα Βατικιώτη

Προς όφελος του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου η τιθάσευση του πληθωρισμού σε ΗΠΑ και Ευρώπη

Απαθής και ασυγκίνητη παρακολουθεί η οικονομική και πολιτική ηγεσία το ντόμινο καταρρεύσεων που πυροδότησε η άνοδος των επιτοκίων! Στο ερώτημα δε που αυθόρμητα προκύπτει αν οι κεντρικές τράπεζες θα σταματήσουν τις αυξήσεις των επιτοκίων δανεισμού, τώρα που έγιναν ορατές οι καταστρεπτικές, υφεσιακές επιπτώσεις τους η απάντηση είναι αρνητική. Η άνοδος των επιτοκίων θα συνεχιστεί!

Το πολύ – πολύ με ένα μικρότερο ρυθμό ή με χαμηλότερη ένταση όπως για παράδειγμα έκανε η αμερικανική κεντρική τράπεζα στις 2 Φεβρουαρίου και στις 22 Μαρτίου αυξάνοντας τα επιτόκια κάθε φορά μόνον κατά 0,25% για να φτάσουν στο 4,75%-5% που είναι το υψηλότερο σημείο τους από τον Οκτώβριο του 2007. Πριν δηλαδή ξεσπάσει η χρηματοπιστωτική κρίση στην αμερικανική αγορά ενυπόθηκων δανείων που στη συνέχεια γενικεύτηκε για να εξελιχθεί στην ευρωζώνη σε κρίση του ευρώ και στην Ελλάδα σε δημοσιονομική κρίση.

Είμαστε μόνο στην αρχή

Η αποφασιστικότητα των κεντρικών τραπεζών να συνεχίσουν την αύξηση των επιτοκίων δανεισμού, αδιαφορώντας για το οικονομικό και πολιτικό κόστος, υπογραμμίστηκε από μια σειρά γεγονότων. Από κοινού επιβεβαιώνουν ότι είμαστε μάρτυρες μιας κρίσης που θα κρατήσει χρόνια. Εντελώς ενδεικτικά:

  • Την δήλωση του γερμανού κεντρικού τραπεζίτη Χοακίμ Νάγκελ στις 24 Μαρτίου (αφού δηλαδή η μετοχή της Ντόιτσε Μπανκ είχε πέσει κατά 14%) ότι όχι μόνο πρέπει να συνεχιστούν οι αυξήσεις των επιτοκίων του ευρώ, αλλά πρέπει επίσης να παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα. Με άλλα λόγια, η άνοδος να διατηρηθεί κι όχι να ακολουθήσει μια ραγδαία πτώση.
  • Την κριτική του ισχυρού άνδρα της JPMorgan προς τον επικεφαλής της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας, Τζ. Πάουελ, κι ενώ μάλιστα σε 11 ημέρες είχαν καταρρεύσει 4 τράπεζες στις ΗΠΑ (Silicon Valley Bank, Signature Bank, Credit Suisse και First Republique), «με όλο τον σεβασμό, αλλά η κατάσταση με τον πληθωρισμό έχει ξεφύγει από τον έλεγχό του»…
  • Την προτροπή του ΟΟΣΑ προς τις κεντρικές τράπεζες, στις 17 Μαρτίου μια μέρα δηλαδή μετά την αύξηση των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κατά 0,5% στο 3,5%, να μην παρεκκλίνουν από την αύξηση των επιτοκίων που έχουν αποφασίσει, μέχρι να τιθασευθεί και ο δομικός πληθωρισμός.
  • Τέλος, τις προβλέψεις που διατυπώνονται και συντείνουν ότι η τρέχουσα αναστάτωση θα διαρκέσει τουλάχιστον 12 ως 18 μήνες. Ο ΟΟΣΑ για παράδειγμα εκτιμά ότι τα επιτόκια δεν θα μειωθούν πριν το 2024. Το ίδιο «ψήφισαν» κατά 53% και άνθρωποι της αγοράς στους οποίους απευθύνθηκε το πρακτορείο Bloomberg.

Ο λόγος για τον οποίο όλες οι κεντρικές τράπεζες επιστρέφουν σιγά – σιγά στα επιτόκια δανεισμού που υπήρχαν πριν την κρίση του 2008 είναι η τιθάσευση του πληθωρισμού ή η μονεταριστική ορθοδοξία, δεδομένου ότι στις ΗΠΑ, στην Ευρωζώνη και σε όλο σχεδόν τον δυτικό κόσμο τα επίπεδα του πληθωρισμού τα τελευταία δύο χρόνια είναι πρωτοφανή για τις τελευταίες δεκαετίες.

Οι αυξήσεις μάλιστα των επιτοκίων, που ξεκίνησαν το 2022, όπως και τα συνοδευτικά μέτρα περιορισμού της ρευστότητας μέσω της σταδιακής αναίρεσης των μέτρων νομισματικής χαλάρωσης, έχουν μέχρι τώρα επιδράσει θετικά στην αποκλιμάκωση του πληθωρισμού. Ο πληθωρισμός δηλαδή οριακά μεν, αλλά μειώθηκε. Ως αποτέλεσμα η αργή, αλλά ορατή πορεία επανόδου του πληθωρισμού στα προγενέστερα επίπεδα λειτουργεί κι ως πράσινο φως για τους διαμορφωτές της οικονομικής πολιτικής ώστε να συνεχίσουν την αύξηση των επιτοκίων, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις.

Μια πιο προσεκτική ματιά ωστόσο στις πηγές προέλευσης του πληθωρισμού δείχνει ότι κυρίως στη ευρωζώνη (στο αριστερό διάγραμμα) η άνοδος των τιμών προήλθε από την αύξηση στις τιμές της ενέργειας (κίτρινο χρώμα στα διαγράμματα), αρχής γενομένης από το 2021. Όταν συγκεκριμένα η ΕΕ εξήγγειλε ένα νέο πακέτο επιτάχυνσης της πράσινης μετάβασης, υπό τον γενικό τίτλο «προσαρμογή στο 55%» που περιλαμβάνει πλήθος νεοφιλελεύθερων και αντιλαϊκών μέτρων για την μείωση των εκπομπών επικίνδυνων αερίων του θερμοκηπίου κατά 55%. Στη συνέχεια οι κυρώσεις στη Ρωσία οδήγησαν σε περαιτέρω αύξηση των τιμών ενέργειας. Μιλώντας ωστόσο για την ευρωζώνη αυτό που ξεχωρίζει είναι ότι το πρόβλημα του πληθωρισμού ξεκινάει από την ενέργεια, ενώ (προς επίρρωση του προηγούμενου συμπεράσματος) ο δομικός πληθωρισμός αυξήθηκε δευτερογενώς ως αποτέλεσμα της αύξησης των τιμών στην ενέργεια, όταν οι επιπτώσεις τους άρχισαν να διαχέονται σε όλη την οικονομία παράγοντας νέα κύματα ανατιμήσεων.

Κατά συνέπεια, αν κυβερνήσεις και οργανισμοί πράγματι ήθελαν να μειώσουν τον πληθωρισμό σε ευρωζώνη, ΗΠΑ, Αγγλία κ.λπ. θα έπρεπε να αναιρέσουν τις αιτίες που τον δημιούργησαν, δηλαδή να τιθασεύσουν τις τιμές στην ενέργεια αλλάζοντας τα μέτρα πολιτικής για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής κι ανακαλώντας τις κυρώσεις στη Ρωσία.

Στο απυρόβλητο οι αιτίες του πληθωρισμού

Αντίθετα, η ακολουθούμενη οδός, αύξηση του κόστους του χρήματος μέσω της αύξησης των επιτοκίων που επιλέγουν Fed, ΕΚΤ και λοιποί μπορεί να κριθεί στο τέλος, πχ το 2024, αποτελεσματική, στο ενδιάμεσο όμως θα έχει προκαλέσει αλλεπάλληλες δραματικές αλλαγές στην οικονομία. Η αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης των στεγαστικών και άλλων δανείων από  εκατομμύρια νοικοκυριά σε όλη την Ευρώπη και στις ΗΠΑ είναι η πρώτη συνέπεια και ισοδυναμεί με φτωχοποίηση. Επίσης, ισοδυναμεί με μεταφορά πλούτου από εργαζόμενους, αυτοαπασχολούμενους και μικρομεσαίους προς τους τραπεζίτες που θα επωφεληθούν με την είσπραξη επιπλέον τόκων για κεφάλαια τα οποία έχουν εδώ και καιρό καταβάλει.

Υπάρχουν ωστόσο και ζημιές για τους τραπεζίτες κι είναι αυτές ακριβώς οι ζημιές που οδήγησαν στις τραπεζικές καταρρεύσεις και τις απώλειες των τραπεζικών μετοχών την προτελευταία εβδομάδα του Μαρτίου. Η άνοδος των επιτοκίων προκαλεί απώλειες στα ομόλογα σταθερού επιτοκίου όσο εκδίδονται νέα ομόλογα με υψηλότερες αποδόσεις, που παίρνουν υπόψη τους το νέο επίπεδο των επιτοκίων. Για να μπορέσουν οι τράπεζες να ανταποκριθούν στις τρέχουσες υποχρεώσεις του, πχ αναλήψεις που μάλιστα θα είναι σημαντικά αυξημένες στο εξής επειδή ειδικά οι επιχειρήσεις όλο και περισσότερο θα χρησιμοποιούν τα αποθεματικά τους για επενδύσεις αντί του σχεδόν δωρεάν τραπεζικού χρήματος του παρελθόντος, είναι αναγκασμένες να ρευστοποιούν ομόλογα σταθερού εισοδήματος με ζημιά. Σε αυτό το πλαίσιο πίσω από τις ειδήσεις για αυξημένες αναλήψεις, όπως πχ συνέβη στις ΗΠΑ όπου οι καταθέσεις πραγματοποίησαν την μεγαλύτερη πτώση εδώ κι ένα χρόνο, κατά 98,4 δισ. ευρώ φτάνοντας στα 17,5 τρισ. δολ., σημασία έχουν οι ζημιές που αναλαμβάνουν οι τράπεζες πουλώντας ομόλογα για να καλύψουν τις αυξημένες αναλήψεις. Αυτή ακριβώς είναι η εστία των κλυδωνισμών που ταράσσουν τις τράπεζες, εδώ και λίγες εβδομάδες.

Κατά συνέπεια, οι εφησυχαστικές υποτίθεται διαβεβαιώσεις του γερμανού καγκελάριου Όλαφ Σολτς για τα κέρδη της Ντόιτσε Μπανκ ή ακόμη και των Ελλήνων πολιτικών για την ισχυρή κεφαλαιακή βάση των ελληνικών τραπεζών είναι από παντελώς άσχετες έως εντελώς παραπλανητικές. Το πρόβλημα σήμερα δεν είναι ριψοκίνδυνες τραπεζικές τοποθετήσεις, που παραπλανούσαν ρυθμιστές αρχές και πελάτες στο πλαίσιο ενός απορυθμισμένου χρηματοπιστωτικού τοπίου γενικευμένης ασυδοσίας, όπως συνέβαινε με τα δομημένα ομόλογα την πρώτη δεκαετία του 21ο αιώνα. Το πρόβλημα τον Μάρτιο του 2023 έγκειται στις πιο «καθαρές» και συνηθισμένες επενδύσεις, σε βαθμό κοινοτοπίας, που κάνουν οι τράπεζες: τις επενδύσεις σε ομόλογα.

Αυτές οι επενδύσεις είναι που επέφεραν απώλειες της τάξης του 14% όχι μόνο στην Ντόιτσε Μπανκ (υπόδειγμα διεφθαρμένης τράπεζας που έχει εμπλακεί στα κορυφαία σκάνδαλα των ημερών μας· από πορνεία και παιδοφιλία της παγκόσμιας ελίτ μέχρι μαζικό ξέπλυμα βρόμικου χρήματος) αλλά και σε όλες σχεδόν τις τράπεζες: από την γερμανική Commerzbank και την γαλλική Societe General που οι μετοχές τους έχασαν την Παρασκευή 24/3 αντίστοιχα 5,4% και 3,7%, μέχρι όλες τις ελληνικές συστημικές. Η διαφορά με τις ελληνικές τράπεζες είναι ότι λόγω των διαφημίσεων που αφειδώς μοιράζουν σε ιστοσελίδες και εφημερίδες ελάχιστα γίνονται γνωστές οι απώλειες τους. Μόνο λοιπόν την Παρασκευή 24 Μαρτίου οι ελληνικές τράπεζες – ζόμπι (που δεν έχουν χρεοκοπήσει επειδή πρώτο, δεν πληρώνουν φόρους εδώ και 10 χρόνια και δεύτερο τις έχουμε ανακεφαλαιοποιήσει 4 φορές) έχασαν: Alpha: -6%, Eurobank: -6%, Εθνική: -6% και Τράπεζα Πειραιώς: -5%.  

Πολιτικοί και οικονομικοί αξιωματούχοι επικαλούνται και μια δεύτερη γραμμή άμυνας για να καθησυχάσουν τους πολίτες, που αποδεικνύεται εξίσου πορώδη με την επίκληση στην ισχυρή κεφαλαιακή βάση ή τη ρευστότητα των τραπεζών: Το κεφάλαιο έκτακτης ανάγκης που έχει δημιουργηθεί στο πλαίσιο της ΕΚΤ από εισφορές των ίδιων των ευρωπαϊκών τραπεζών για να λειτουργήσει σαν σωσίβιο στην περίπτωση νέων τραπεζικών χρεοκοπιών. Ξεχνούν ωστόσο να πουν ότι η αξία του ανέρχεται μόλις σε 66 δισ. ευρώ! Το ποσό είναι σταγόνα στον ωκεανό. Οι αργυρώνητοι Έλληνες τραπεζίτες, που έχουν στραγγίσει την ελληνική οικονομία το έχουν για …κολατσιό. Η άνοδος των επιτοκίων εγκυμονεί τον κίνδυνο να απαιτηθούν επομένως πολλές δεκάδες δισ. ευρώ σε όλη την ευρωζώνη για να σωθούν οι τράπεζες που θα εγγράφουν συνεχώς ζημιές από την ρευστοποίηση ομολόγων με ζημιά.

Ακόμη ωστόσο κι αυτό το κόστος ο καπιταλισμός προθυμοποιείται ανεπιφύλακτα και χωρίς δεύτερης σκέψη να το αναλάβει για να πετύχει κάτι πολύ πιο σημαντικό: Την διασφάλιση του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου ως σύνολο, συλλογικά. Σε αυτό το βωμό μπορεί να θυσιάσει όχι μόνο την Silicon Valley Bank αλλά ακόμη και την εμβληματική Credit Swiss που είναι η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Ελβετίας κι έχει μια ιστορία 167 ετών!

Μόνο τυχαία δεν ήταν η σύμπτωση της ανάδυσης του χρηματοπιστωτικού τομέα, την δεκαετία του ’80 ακόμη, με την μέχρι εσχάτων και νικηφόρα μάχη κατά του πληθωρισμού που έδωσε ο πρώιμος νεοφιλελευθερισμός, οδηγώντας στα ύψη τα επιτόκια και στα Τάρταρα τους μισθούς μαζί με κάθε έννοια σταθερότητας στην εργασία. Η διαφορά ωστόσο είναι ότι αν η μετεωρική άνοδος των επιτοκίων (ακόμη και στο επίπεδο του 20% το 1980) την περίοδο 1979 – 1982, που έμεινε γνωστή ως σοκ Βόλκερ από το όνομα του τότε επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ, προκάλεσε κρίση χρέους και αλλεπάλληλες κρατικές χρεοκοπίες σε όλον τον κόσμο, σήμερα το κόστος το πληρώνει κυρίως η Δύση, μόνη της, «τρώγοντας» αποκλειστικά και μόνο τα παιδιά της.

Η σταθερότητα των τιμών, ακόμη κι αν σημαίνει ύφεση, αποτελεί την εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για την επέλαση του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου που θα μπορεί να δίνει την μάχη για τις αποδόσεις στα εταιρικά και κρατικά ομόλογα σταθερού και μη εισοδήματος, τις μετοχές, τα νομίσματα, τα παράγωγα, κοκ, χωρίς να κατατρώγει τις αποδόσεις και τις προσδοκίες ο πληθωρισμός. Το πάγωμα των τιμών έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία για το ευρώ, όπως δείχνει κι η φαινομενικά δογματική προσήλωση της ΕΚΤ στον στόχο του 2%, κι αυτό αποδείχτηκε με την άνοδο της ισοτιμίας του ευρώ έναντι του δολαρίου από το Οκτώβριο μέχρι σήμερα, οπότε και κατάφερε να διαβεί το ψυχολογικό όριο της 1 προς 1 ισοτιμίας. Τα αυξημένα επιτόκια επομένως βοήθησαν το ευρώ να ανακτήσει το στάτους του ως επενδυτικό προϊόν. Κι όσο για τους δανειολήπτες που πρέπει να πληρώνουν 100 ευρώ κάθε μήνα επιπλέον ποιος τους λογαριάζει…

Η πολιτική απόφαση της ευρωπαϊκής ηγεσίας να επιδεινωθούν οι συνθήκες χρηματοδότησης της οικονομίας προκαλώντας πτώση του ΑΕΠ, εταιρικές χρεοκοπίες και ανεργία, προκειμένου να διαφυλαχθούν τα κέρδη του χρηματοπιστωτικού τομέα ως σύνολο δεν θα ήταν τόσο οδυνηρή για τους λαούς αν ταυτόχρονα δεν επανέφεραν σε λειτουργία τις «εργοστασιακές ρυθμίσεις» της λιτότητας. Η συμφωνία επιστροφής στο Σύμφωνο Σταθερότητας από 1/1/2024 με τα συμπαρομαρτούντα, όπως για παράδειγμα η δέσμευση μείωσης του δημόσιου χρέους που υπερβαίνει το 60% κατά 5% ετησίως, επιβάλλεται σε μια περίοδο ραγδαίας και πρωτοφανούς αύξησης του δημόσιου χρέους ως αποτέλεσμα των δαπανών που καταβλήθηκαν για την διαχείριση της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης. Το παγκόσμιο δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξήθηκε το 2020 στο 256% από 227% το 2019. Ούτε την χρονιά της πρώτης κρίσης του 21ου αιώνα, το 2008, δεν καταγράφηκε τέτοια αύξηση του δημόσιου χρέους παρότι ούτε και τότε δεν τσιγκουνεύτηκαν δημοσιονομικών δαπανών οι κυβερνήσεις για να διαχειριστούν την κρίση. Το 2021 και 2022, παρότι δεν υπάρχουν ακόμη επίσημα συγκεντρωτικά στοιχεία, η αύξηση ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Η δε, αύξηση του χρέους το 2020 αποκλειστικά και μόνο στις προηγμένες οικονομικά χώρες ήταν ακόμη μεγαλύτερη από την παγκόσμια αύξηση που αποτυπώνεται στο κάτωθι διάγραμμα κι έφτασε το 300% του ΑΕΠ!

Πηγή: Fiscal Monitor, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο

Η επιστροφή στην δημοσιονομική πειθαρχία, όπως συμφωνήθηκε στο πρόσφατο συμβούλιο υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης, με πρώτο θύμα τις κρατικές επιδοτήσεις στην ενέργεια, ισοδυναμεί με νέες μειώσεις δημοσίων δαπανών και επιπλέον φτώχεια για τους λαούς. Ή, με νέα Τέμπη και θυσία του δημόσιου συστήματος υγείας στο βωμό των κερδών…

Όργανο του χρηματιστηρίου φυσικού αερίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, του Λεωνίδα Βατικιώτη

«Ξεκάθαρα με τους κερδοσκόπους!», είναι η απάντηση που έδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο ερώτημα «με τους πολίτες;», που θα ωφεληθούν από ένα πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, «ή με τις αγορές», και δη το ολλανδικό χρηματιστήριο φυσικού αερίου που όπως κάθε αγορά θέλει να δρα ανεξέλεγκτα και στο όνομα της κερδοσκοπίας!

Η πρόταση που κατέθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κι ευτυχώς απορρίφθηκε από τους υπουργούς Ενέργειας της ΕΕ ήταν πρόκληση και κοροϊδία. Η Επιτροπή αν κάτι ήθελε να δείξει ήταν ότι πράγματι λαβαίνει υπόψη της την οργή για τις εξωφρενικές αυξήσεις στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου κι επιβάλει πλαφόν στην τιμή του. Η τιμή ωστόσο που επέβαλε ήταν τόσο υψηλή και οι όροι που θα συνόδευαν την παρέμβαση της Επιτροπής στην αγορά τόσο εξωπραγματικοί που δεν θα υλοποιούνταν ποτέ. Και νόμιζε έτσι η Επιτροπή ότι θα ήταν όλοι ικανοποιημένοι: Και οι πολίτες που θα έβλεπαν στα πρωτοσέλιδα την λέξη «πλαφόν» και οι αεριτζήδες που έχουν πλουτίσει από το χρηματιστήριο φυσικού αερίου.

Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την ενεργοποίηση του «κόφτη» αν η τιμή του φυσικού αερίου στο ολλανδικό χρηματιστήριο ενέργειας υπερέβαινε τα 275 ευρώ ανά μεγαβατώρα επί 15 συνεχιζόμενες ημέρες. Για να εξασφαλίσει μάλιστα η Επιτροπή ότι δεν υπάρχει ούτε μία πιθανότητα στο εκατομμύριο να ενεργοποιηθεί το «ταβάνι» πρόσθεσε έναν ακόμη όρο: Ότι η εφαρμογή του θα υλοποιούταν αν επίσης, ταυτόχρονα δηλαδή με τον προηγούμενο όρο, η διαφορά της τιμής spot (τρέχουσα τιμή) του φυσικού αερίου στο ολλανδικό χρηματιστήριο TFF έναντι της τιμής spot του υγροποιημένου φυσικού αερίου επί 10 συνεχόμενες ημέρες υπερέβαινε τα 58 ευρώ! Η Επιτροπή επίσης, ήθελε να της αναγνωριστεί το δικαίωμα να μπορεί να αναστείλει τον μηχανισμό, αν και όποτε ενεργοποιούταν! Όπως ήταν αναμενόμενο η εσθονή Επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον, που στο παρελθόν είχε εργαστεί ως ερευνήτρια στο ΝΑΤΟ, μετά την κατακραυγή απέσυρε την πρόταση…

Το θράσος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποδεικνύεται αν λάβουμε υπόψη μας ότι η τιμή του αερίου κυμαίνεται από 5 ως 35 ευρώ ανά μεγαβατώρα την τελευταία 10ετία, με την πιο φυσιολογική τιμή να κινείται στη ζώνη των μονοψήφιων αριθμών, κάτω δηλαδή από 10 ευρώ. Τις τελευταίες ημέρες πωλείται πάνω από 120 ευρώ (που ισοδυναμεί με μια αύξηση της τάξης του 1.200%), ενώ η τιμή ρεκόρ παρατηρήθηκε στο τέλος του Αυγούστου. Την ίδια ώρα το φυσικό αέριο στις ΗΠΑ εξακολουθεί να πουλιέται στις τιμές που ανέκαθεν πωλούταν, αποδεικνύοντας ότι η ενεργειακή κρίση είναι μια αμιγώς ευρωπαϊκή υπόθεση, όπως και οι επιπτώσεις στην οικονομία…

Οι διαμαρτυρίες στην ΕΕ για την ακριβή τιμή του φυσικού αερίου αγκαλιάζουν πλέον και τμήματα της ευρωπαϊκής ελίτ καθώς μέρα με την ημέρα γίνεται ολοένα και πιο εμφανής η αμερικανική κερδοσκοπία. Μάρτυρας οι τετραπλάσιες τιμές (!) με τις οποίες εισάγεται σταθερά στην Ευρώπη το αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο της Cheniere, που το 2022 έστειλε στην από δω μεριά του Ατλαντικού το 70% των εξαγωγών της. Απέναντι σε αυτή την μαυραγορίτικη πρακτική αντέδρασε ακόμη κι ο Γάλλος πρόεδρος που δήλωσε ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι παραγωγός φθηνού αερίου που το πουλάνε σε μας σε υψηλή τιμή. Δεν νομίζω ότι είναι φιλική πρακτική»…

Η πληρωμένη απάντηση ωστόσο απέναντι στον Μακρόν ήταν ότι τα συμβόλαια της Cheniere με την Ευρώπη τα έχουν υπογράψει ευρωπαϊκές πολυεθνικές όπως η γαλλική Totalenergies και η ισπανική Naturgy. Όπως το τανγκό έτσι και η κερδοσκοπία θέλουν δύο, που στην περίπτωση του φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι από την μια οι Αμερικάνοι εξαγωγείς κι από την άλλη οι Ευρωπαίοι εισαγωγείς…

Για να γίνει ακόμη πιο εμφανής η μεταφορά πλούτου που συντελείται από τους ευρωπαίους πολίτες προς την διεθνή κερδοσκοπία του συμπλέγματος ενεργειακών – χρηματιστηριακών εταιρειών, να αναφέρουμε ότι το ολλανδικό χρηματιστήριο, όπου πλέον πραγματοποιείται το 80% περίπου του εμπορίου φυσικού αερίου στην ΕΕ, δεν έχει φυσική υπόσταση, αλλά πρόκειται για έναν εικονικό χώρο συναλλαγών. Επίσης την διαχείρισή του έχει μια αμερικανική εταιρεία, η Intercontinental Exchange (ICE), η οποία από κοινού με την ένωση των διαπραγματευτών ενέργειας κίνησε ουρανό και γη για να μην προχωρήσει η «οροφή» στην τιμή του φυσικού αερίου, απειλώντας με χρεοκοπίες, τεράστιες αυξήσεις τιμών, διακοπή των διαπραγματεύσεων, αυξημένες προκαταβολές ακόμη και εκτροπή του αερίου σε άλλες αγορές και «στέγνωμα» της Ευρώπης. Με άλλα λόγια οι χρηματιστές έστειλαν τελεσίγραφο στους Ευρωπαίους λέγοντας πώς αν βάλουν πλαφόν, τότε θα σταματήσει ακόμη κι αυτή η υποδεέστερη της αναγκαίας, ποσότητα αερίου που φτάνει στην Ευρώπη. Το αίτημά τους εισακούστηκε και τα συμφέροντα τους έγιναν σεβαστά από την Γερμανία και την Ολλανδία που τα προώθησαν προς υλοποίηση…

Παρότι η Επιτροπή δεσμεύτηκε να φέρει μια βελτιωμένη πρόταση, μετά την απόρριψη της από τουλάχιστον 15 χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, είναι απολύτως σίγουρο ότι και η νέα πρόταση θα είναι εξ ίσου ανεφάρμοστη με την αρχική. Θα εξυπηρετεί δηλαδή και πάλι τους αεριτζήδες του χρηματιστηρίου και των ενεργειακών εταιρειών. Η ΕΕ, ακόμη κι αν ήθελε, πλέον βρίσκεται αντιμέτωπη με τους δαίμονες που απελευθέρωσε δημιουργώντας την φούσκα του χρηματιστηρίου φυσικού αερίου, μόνο και μόνο για να στήσει μια επιπλέον αγορά, ως μέσο περαιτέρω εμπορευματοποίησης της ενέργειας.

Υπέρ των ακριβών τιμών η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Υπάρχουν ωστόσο τρεις ακόμη λόγοι που συνηγορούν στην απραξία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απέναντι στο ράλι των τιμών φυσικού αερίου:

Ο πρώτος λόγος είναι ότι το ακριβό φυσικό αέριο συμβάλει στην υλοποίηση του στόχου της ΕΕ για μείωση της κατανάλωσης κατά 15%, ώστε να αποφευχθούν διακοπές στην παροχή τις ώρες αιχμής. Φαίνεται έτσι πεντακάθαρα το τίμημα της συνέχισης της τροφοδοσίας της ευρωπαϊκής αγοράς με φυσικό αέριο: τιμές του φυσικού αερίου στα ύψη που γενικεύουν την ενεργειακή φτώχεια. Και αυτό μάλιστα δεν είναι προσωρινό, όσο κι αν απέτρεψαν τα χειρότερα ως τώρα το ήπιο φθινόπωρο και το γέμισμα των δεξαμενών (99% η Γερμανία στις 22/11 και 95% η ΕΕ) για τον φετινό χειμώνα. Το γέμισμα των δεξαμενών για τον επόμενο χειμώνα θεωρείται σίγουρο ότι θα προκαλέσει ένα νέο ράλι τιμών στην ευρωπαϊκή αγορά αερίου την άνοιξη του 2023. Μένει να δούμε μέχρι ποιου σημείου…

Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο η ΕΕ και οι κυβερνήσεις επιλέγουν τις υψηλές τιμές σχετίζεται με την Πράσινη Μετάβαση. Τα υπερκέρδη των ενεργειακών εταιρειών σε ένα περιβάλλον έκτακτης ανάγκης επιτρέπουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ελπίζει ότι οι εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου θα χρηματοδοτήσουν τα έργα δυσθεώρητης αξίας που απαιτούνται για να ολοκληρωθεί το κλείσιμο των ανθρακικών ή λιγνιτικών μονάδων. Υπάρχουν εκτιμήσεις που υπολογίζουν το κόστος της μετάβασης μέχρι το 2050 στα 5,3 τρισ. δολ!

Ως προς το παρόν πάντως οι ενεργειακές εταιρείες λυμαίνονται εκ τους ασφαλούς κρατικά κι ευρωπαϊκά κονδύλια όπως του Ταμείου Ανάκαμψης και Δίκαιης Μετάβασης, ενώ η ιστορία έχει αποδείξει ότι αν η απουσία κερδών εγγυούταν απουσία επενδύσεων, ποτέ η ύπαρξη κερδών δεν σήμαινε και επενδύσεις…

Ο τρίτος λόγος για τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βολεύεται με τις σημερινές τιμές φυσικού αερίου είναι επειδή έτσι οι πολίτες εθίζονται στις ακριβές τιμές και ξεχνούν τις τιμές της κιλοβατώρας προ «απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας». Ξεχνούν επίσης και τις τιμές προ της Πράσινης Μετάβασης, γιατί το ράλι των τιμών στο φυσικό αέριο και την κιλοβατώρα δεν ξεκίνησε με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2021 όταν ανακοινώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το πακέτο «προσαρμογή στο 55%» που προβλέπει ακόμη πιο φιλόδοξους στόχους για την μείωση των αερίων του θερμοκηπίου: από 40% σε 35% ως το 2030, σε σύγκριση με το 1990. Την επομένη των ανακοινώσεων τα δικαιώματα στο χρηματιστήριο ρύπων πήραν φωτιά από ρυπογόνες μονάδες που έσπευσαν να αγοράσουν και μαζί η τιμή της κιλοβατώρας, ενώ επιταχύνθηκε η στροφή στο φυσικό αέριο που πήρε κι η δική του τιμή φωτιά καθώς η ΕΕ δεν είχε φροντίσει να γεμίσει τις δεξαμενές ώστε να αποφευχθεί το σοκ στην τιμή… Τέτοια προνοητικότητα!

Για όλους λοιπόν τους παραπάνω λόγους η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν πρόκειται να επιβάλει πλαφόν, θα συνεχίσει να λειτουργεί ως όργανο του χρηματιστηρίου και θα αφήσει την ενέργεια στην Ευρώπη να εξελίσσεται σε είδος πολυτελείας!

Συντρίβουν την ευρωπαϊκή βιομηχανία οι ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, του Λεωνίδα Βατικιώτη

Μεγάλος κερδισμένος για πολλοστή φορά είναι οι ΗΠΑ, που βλέπουν μία – μία τις βιομηχανίες να περνούν τον Ατλαντικό!

Ό,τι δεν πέτυχε η χρηματοπιστωτική βιομηχανία, ό,τι δεν κατάφερε η φυγή κεφαλαίων κι επενδύσεων εκτός Ευρώπης σε αναζήτηση φθηνού εργατικού κόστους, το καταφέρνει η ίδια η Ευρωπαϊκή  Ένωση: Ένα συντριπτικό πλήγμα στην βαριά βιομηχανία της ίδιας της γηραιάς ηπείρου!

Μάρτυρας είναι δεκάδες βαριές βιομηχανίες που είτε μεταφέρονται εκτός ΕΕ ή δίνουν εντολή στις θυγατρικές τους εκτός Ευρώπης να αυξήσουν την παραγωγή, την ίδια στιγμή που οι μηχανές στην ΕΕ παγώνουν ή μπαίνουν στο ρελαντί.

Η αιτία δεν είναι άλλη από την εκτίναξη του κόστους της ενέργειας, όπως προκλήθηκε από τις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης εναντίον της Ρωσίας. Κυρώσεις που μέχρι στιγμής δεν πλήττουν την ρωσική οικονομία ενώ έχουν γονατίσει τους λαούς και την ευρωπαϊκή βιομηχανία!

Μεγάλος κερδισμένος για πολλοστή φορά είναι οι ΗΠΑ, που βλέπουν μία – μία τις ευρωπαϊκές ή και αμερικανικές βιομηχανίες να περνούν τον Ατλαντικό!

Τα παραδείγματα των  ευρωπαϊκών βιομηχανιών που αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στο κόστος του φυσικού αερίου κι ευρύτερα της ενέργειας, είναι πάρα πολλά για να χαρακτηριστούν μεμονωμένα.

Σε Γαλλία και Γερμανία σβήνουν οι μηχανές

Στη Γαλλία, η δήλωση της πρωθυπουργού Ελίσαμπεθ Μπορν ότι «η δουλειά μας στοχεύει να βοηθήσουμε τις επιχειρήσεις να μείνουν ανοιχτές» ακούστηκε σαν πρόκληση εν μέσω ενός ορυμαγδού δραματικών ανακοινώσεων εκ μέρους εμβληματικών βιομηχανιών.

Η βιομηχανία παραγωγής γυαλιού Duralex διέκοψε την παραγωγή της για πέντε μήνες, βάσει δημοσιεύματος της γαλλικής Le Monde στις 22 Σεπτεμβρίου και οι 250 εργαζόμενοι της θα τεθούν σε καθεστώς μερικής απασχόλησης και θα αμείβονται με το 95% του μισθού τους. Η βιομηχανία θα πληρώσει το 2022 για ενέργεια 12-13 εκ. ευρώ, όταν το 2021 πλήρωσε μόνο 2,5 εκ. Ως αποτέλεσμα το ενεργειακό κόστος θα κατατρώει στο εξής το 40% των εσόδων της, ξεπερνώντας ακόμη και το εργατικό, για πρώτη φορά στην ιστορία της.

Στο ίδιο αδιέξοδο έχει βρεθεί και η υαλουργία Arc France, που είναι παγκόσμιος ηγέτης του κλάδου. Το φυσικό αέριο συνήθιζε να αντιπροσωπεύει το 10% της τιμής ενός ποτηριού που κατασκευάζει η βιομηχανία. Τώρα αντιπροσωπεύει το 40%! Ο λογαριασμός της το 2022 αναμένεται να φτάσει τα 75 εκ. και θα είναι περίπου 4 φορές μεγαλύτερος από το 2021. Για να αντιμετωπίσει το αυξημένο κόστος που προκάλεσαν οι κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Arc France θα κλείσει τους 4 από τους 9 φούρνους της, ενώ στους 1.600 από τους 4.900 εργαζομένους της επέβαλε μερική απασχόληση και θα αμείβονται με το 84% του μισθού τους.

Η ArcelorMittal, δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία στον κόσμο παραγωγής χάλυβα, μείωσε κάθετα την παραγωγή της στη Γαλλία, ενώ έκλεισε οριστικά το ένα από τα δύο εργοστάσια της στην Ευρώπη, στην  Βρέμη της Γερμανίας, στο τέλος Σεπτεμβρίου. Η απόφασή της μάλιστα, αιτιολογήθηκε μόνο κατά το ήμισυ στη βάση του αυξημένου ενεργειακού κόστους. Εξ ίσου σημαντικά επέδρασε στην απόφασή της το αυξημένο κόστος για δικαιώματα αγοράς ρύπων που έχει επιβάλει στην Ευρώπη το πανίσχυρο λόμπι της Πράσινης Μετάβασης.

Την Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου, ανακοινώθηκε επίσης το κλείσιμο του ενός εργοστασίου του ομίλου Bronze Alloys με έδρα την ανατολική Γαλλία, που απασχολούσε 32 εργαζόμενους.

Η πανδημία των λουκέτων λόγω των κυρώσεων στη Ρωσία δεν αφορά μόνο κλάδους έντασης ενέργειας όπως βιομηχανίες γυαλιού και χάλυβα. Η ένωση ΜΕΤΙ που εκπροσωπεί τις μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις στη Γαλλία, δήλωσε ότι πάνω από τις μισές μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις, οι περισσότερες εκ των οποίων βιομηχανικές, κινδυνεύουν να αναγκαστούν να μειώσουν την δραστηριότητά τους αν οι τιμές στην ενέργεια δεν επιστρέψουν σε κανονικά επίπεδα, ενώ το 7% όπως δήλωσε θα αναγκαστεί να διακόψει την παραγωγή.

Ήδη, στην διυπουργική επιτροπή βιομηχανικών αναδιαρθρώσεων, που ως έργο έχει την εύρεση λύσεων σε βιομηχανίες που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες, έχουν στοιβαχτεί περισσότεροι από 400 φάκελοι προερχόμενοι σχεδόν αποκλειστικά από βιομηχανίες έντασης ενέργειας, βάσει άλλου ρεπορτάζ της Le Monde στις 29 Οκτωβρίου.

Η έκρηξη των τιμών ενέργειας έχει προκαλέσει όχι μόνο αποβιομηχάνιση αλλά και δημοσιονομική αιμορραγία. Σε επίσκεψη που πραγματοποίησε ο γάλλος υπουργός Βιομηχανίας στο εργοστάσιο της Αλουμοβιομηχανίας της Δουνκέρκης, που καταναλώνει ενέργεια σε όρους ηλεκτρικού ίση με την πόλη της Μασσαλίας (!) κι είδε τον λογαριασμό της να αυξάνεται από 200 εκ. ευρώ σε 600 εκ., παρά την μείωση της παραγωγής της κατά 20%, της υποσχέθηκε οικονομική ενίσχυση από το κράτος 40-50 εκ. ευρώ. Ας μην ρωτήσουμε ποιος αργά ή γρήγορα θα κληθεί να πληρώσει τον λογαριασμό…

Στην Γερμανία, βάσει έρευνας που πραγματοποίησε η Ένωση Γερμανικών Επιμελητηρίων Βιομηχανίας κι Εμπορίου, 1 στις 6 βιομηχανικές επιχειρήσεις, από τις 3.500 που συμμετείχαν, δήλωσε αναγκασμένη να μειώσει την παραγωγή λόγω των υψηλών τιμών στην ενέργεια!

Η ανακοίνωση ωστόσο που πάγωσε όλη την Ευρώπη ήρθε από την Basf, η οποία είναι ο μεγαλύτερος όμιλος παραγωγής χημικών στον κόσμο, βάσει εσόδων. Η κορυφαία γερμανική χημική βιομηχανία ανακοίνωσε ότι συρρικνώνει οριστικά την δραστηριότητά της στην Ευρώπη, επειδή το υψηλό κόστος ενέργειας έχει κάνει την Ευρώπη μη ανταγωνιστική. Ενδεικτικά, ο λογαριασμός που πλήρωσε μόνο τους πρώτους 9 μήνες του έτους για τα εργοστάσια της στην Ευρώπη ήταν αυξημένος κατά 2,2 δισ. ευρώ!

Η Basf προχώρησε σε αυτές τις ανακοινώσεις μόλις έναν μήνα μετά το άνοιγμα μιας νέας μονάδας της στην Κίνα που στοίχισε 10 δισ. ευρώ! Δηλαδή, σχεδόν 5 φορές το επιπλέον κόστος των λογαριασμών ενέργειας που πλήρωσε στην Ευρώπη σε 9 μόλις μήνες. Ωστόσο, η αλλαγή πορείας της Basf, που την οδηγεί σε εξοικονομήσεις ύψους 1 δισ. ευρώ στα πεδία καινοτομίας και πληροφορικής, μόνο κεραυνός εν αιθρία δεν ήταν. Ο διευθύνων σύμβουλος του κολοσσιαίου ομίλου, Μάρτιν Μπρουντερμύλερ, είχε προειδοποιήσει έγκαιρα, βάσει ρεπορτάζ των Financial Times στις 26 Οκτωβρίου, ότι ένα εμπάργκο στη Ρωσία θα βύθιζε την Γερμανία στην μεγαλύτερη κρίση της από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Όπως κι έγινε…

Μετοχή Basf

Αξίζει να αναφερθεί ότι η τιμή της μετοχής της Basf, από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας μέχρι σήμερα, έχει χάσει το ένα τρίτο της αξίας της: από 69 σε 46 ευρώ. Για όσους αγαπάνε τη στατιστική, την ίδια περίοδο κατά το ίδιο περίπου ποσοστό αυξήθηκε η συναλλαγματική ισοτιμία του ρουβλιού έναντι του ευρώ: από 0,012 ευρώ σε 0,016 ευρώ! Εντελώς τυχαία φυσικά…

Συναλλαγματική ισοτιμία ρουβλιού έναντι ευρώ

Η συρρίκνωση της παραγωγής αλουμινίου κι άλλων μετάλλων δεν είναι αποκλειστικά και μόνο γαλλο-γερμανικό φαινόμενο.  

Στην Ιταλία, η ηγεσία της πανίσχυρης Confindustria έχει σημάνει συναγερμό γιατί διαπιστώνει ότι η μείωση των εξαγωγών ισοδυναμεί με μακροχρόνιες απώλειες μεριδίων αγοράς που χτίστηκαν στο πέρασμα πολλών χρόνων. Επιπλέον, τα κόστη διώχνουν την παραγωγή και από την Ιταλία. Στέλεχος βιομηχανίας χάλυβα περιέγραφε ως εξής στους Financial Times στις 19 Οκτωβρίου την κατάσταση με την παραγωγή χάλυβα που πουλιέται 800 ευρώ ο τόνος: «Η τιμή του αερίου από 40 ευρώ ο τόνος έχει αυξηθεί στα 400 ευρώ. Αν προσθέσουμε και το φόρο άνθρακα, τότε το συνολικό κόστος ενέργειας φτάνει τα 600 ευρώ. Είναι πιο απλό για εμάς να μεταφέρουμε την παραγωγή στην Ασία» δήλωνε στην βρετανική εφημερίδα.

Το πρόβλημα για την Ιταλία δεν αφορά μόνον την βαριά λεγόμενη, βιομηχανία. Αφορά επίσης και την ελαφριά, την βιομηχανία μόδας, που είναι ίσως η σπουδαιότερη εθνική βιομηχανία της γειτονικής χώρας. Βάσει ρεπορτάζ της Wall Street Journal στις 18 Οκτωβρίου, το ενεργειακό κόστος στις κλωστοϋφαντουργίες από 5% εκτινάχθηκε στο 25%, συνθλίβοντας τα περιθώρια κέρδους. Βιομήχανος κλωστοϋφαντουργίας από τη Βόρεια Ιταλία που μιλάει στην αμερικανική εφημερίδα διαμαρτύρεται ότι ο λογαριασμός ρεύματος τον Ιούλιο του ήρθε 660.000 ευρώ όταν τον Ιούλιο του προηγούμενου χρόνου είχε έρθει 90.000 ευρώ. «Ορισμένες μάρκες ήδη μετακινούν την παραγωγή τους σε άλλες χώρες, περιλαμβανομένης της Τουρκίας, όπου τα κόστη παραγωγής είναι χαμηλότερα, αντί να απορροφήσουν το επιπλέον κόστος σε χώρες όπως η Ιταλία, σύμφωνα με προμηθευτές. Η Ρωσία συνεχίζει να προμηθεύει την Τουρκία με πετρέλαιο και αέριο. Ο Ενρίκο Γκάτι, παραγωγός μαλλιού, που προμηθεύει Zara, H&M κι άλλες μάρκες, δηλώνει ότι οι παραγγελίες έχουν μειωθεί φέτος κατά 50% γι’ αυτόν και άλλες κλωστοϋφαντουργίες στην Τοσκάνη, που αποτελεί έναν σημαντικό κλωστοϋφαντουργικό κόμβο», ανέφερε στο ρεπορτάζ της η αμερικανική εφημερίδα, περιγράφοντας την υποβάθμιση που έχει δεχτεί όλη η ιταλική βιομηχανία!

Η ιταλική βιομηχανία πλήττεται παρότι η Ρώμη έχει δαπανήσει ως σήμερα τεράστια ποσά για να διασώσει την οικονομία από την ενεργειακή κρίση, παρότι το δημόσιο χρέος της φτάνει το 150% του ΑΕΠ. Ως σήμερα έχει δαπανήσει 59 δισ. ευρώ ή 3,3% του ΑΕΠ της, όταν Γερμανία και Γαλλία έχουν δαπανήσει 100 και 72 δισ. ευρώ αντίστοιχα ή 2,85 και 2,9% του ΑΕΠ τους.

Πλήγμα στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Η Ευρωπαϊκή Ένωση των μεταλλευτικών βιομηχανιών Eurométaux ανακοίνωσε ότι η παραγωγή αλουμινίου και ψευδαργύρου στην Ευρώπη μειώθηκε στο ήμισυ το πρώτο εξάμηνο του έτους. Το πρόβλημα επίσης είναι ότι αυτά ακριβώς τα υλικά τα χρειάζεται τώρα περισσότερο από ποτέ η Ευρώπη, επειδή χρησιμοποιούνται στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας που υποτίθεται θα υποκαταστήσουν τα ορυκτά καύσιμα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έτσι κατάφερε να περιέλθει σε πλήρες αδιέξοδο: Με το εμπάργκο στην Ρωσία, δεν αποκόπηκε μόνο από τα ενεργειακά αγαθά της Ρωσίας, αλλά ταυτόχρονα ή εξαφάνισε από την Ευρώπη ή έκανε πανάκριβες τις πρώτες ύλες που θα εξασφάλιζαν την ενεργειακή της αυτονομία…

Η λίστα των παραδειγμάτων από βιομηχανίες και κλάδους της ΕΕ που αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στο ενεργειακό κόστος είναι χωρίς τέλος κι επιβεβαιώνουν ότι οι κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Ρωσίας συνέτριψαν την ευρωπαϊκή βιομηχανία! Βιομηχανίες από κλάδους αλουμινίου, γυαλιού, λιπασμάτων, χαρτιού, αυτοκινήτων κ.α. μείωσαν την παραγωγή ή την έστειλαν εκτός Ευρώπης προκαλώντας στην Ευρώπη ανεργία, φτωχοποίηση και δημοσιονομικά ελλείμματα!

Το πλήγμα στην Ευρώπη δεν θα ήταν τόσο βαρύ αν οι Ηνωμένες Πολιτείες ταυτόχρονα δεν μετέρχονταν όλων των μέσων που διαθέτουν ώστε να γίνουν πιο ελκυστικές στο ευρωπαϊκό κεφάλαιο. Δύο ήταν τα εργαλεία που χρησιμοποίησε η Ουάσιγκτον για να μετατρέψει την ενεργειακή κρίση της Ευρώπης επίσης σε βιομηχανική.

Το πρώτο εργαλείο, που ανακοινώθηκε τον Οκτώβριο, ήταν κίνητρα προς την πράσινη βιομηχανία για να επενδύσει σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειες και τεχνολογίες χαμηλών ή μηδενικών ρύπων. Ως αποτέλεσμα, η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία Volkswagen προκειμένου να ωφεληθεί των φοροαπαλλαγών ανακοίνωσε επένδυση 800 εκ. στο Τένεσι των ΗΠΑ όπου θα παράγει μαζικά το ηλεκτρικό μοντέλο ID.4

Εξ αιτίας των κινήτρων που εξήγγειλαν οι ΗΠΑ, η αμερικανική Tesla ματαίωσε την επένδυση στην Γερμανία για την παραγωγή μπαταριών. Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε μια γιγαντιαία επένδυση από 5 ως 8 δισ. ευρώ, που τελικά παραπέμφθηκε για το απώτερο μέλλον…

Το φονικό όπλο ωστόσο των ΗΠΑ είναι η άφθονη και φθηνή ενέργεια που διαθέτουν, την οποία κρατούν για την οικονομία τους …μόνον. Οι Αμερικανοί αφού ώθησαν τους Ευρωπαίους να κηρύξουν ανένδοτο πόλεμο κατά της Ρωσίας, εξαγγέλλοντας ως τώρα οκτώ κύματα κυρώσεων (επειδή βλέπετε δεν αρκούσε το πρώτο πακέτο για να πειστούν πόσο άσφαιρα κι αυτοκαταστροφικά είναι τα μέτρα), αντί για την αλληλεγγύη που υπόσχονταν ενάντια στην «αυτοκρατορία του κακού» άφησαν τους Ευρωπαίους μόνους τους.

Τιμή φυσικού αερίου

Στο διάγραμμα φαίνεται πώς αν από την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και μετά η ενεργοβόρα παραγωγή στην Ευρώπη σε σύγκριση με τις ΗΠΑ ήταν απλώς καθαρή ζημιά, η παραγωγή στην Ευρώπη από το δεύτερο εξάμηνο του 2021 έγινε τιμωρία και από το 2022 μετατράπηκε σε μια ηρωική υπόθεση για εξ ορισμού χαμένους.

Η δε πτώση της τιμής του φυσικού αερίου τον τελευταίο μήνα, λόγω υψηλής για την εποχή θερμοκρασίας και της πλήρωσης των δεξαμενών, είναι κενό γράμμα για τρεις λόγους.

Αρχικά επειδή δεν πρόκειται να κρατήσει. Τα μελλοντικά συμβόλαια προβλέπουν ξανά άνοδο στην τιμή του φυσικού αερίου, ενώ όλες οι προβλέψεις συντείνουν ότι αυτές οι εξωφρενικές τιμές θα φτάσουν τουλάχιστον μέχρι το 2024.

Δεύτερο, επειδή ακόμη και στο σημερινό επίπεδο οι τιμές του αερίου είναι διπλάσιες από τις περυσινές.

Τρίτο, η πτώση της τιμής του φυσικού αερίου συχνά δεν σημαίνει τίποτε, επειδή όπως αποκάλυψε το Reuters στις ακτές της Ιβηρικής χερσονήσου  περιμένουν στη σειρά πλοία μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) που απέπλευσαν από τις ΗΠΑ, περιμένοντας την άνοδο των τιμών! «Αν έστω κι ένα πλοίο που βρίσκεται αρόδο ξεφορτώσει το φορτίο του, τότε η τιμή αμέσως θα καταρρεύσει επηρεάζοντας τα άλλα πλοία στη σειρά κι αυτό το ντόμινο είναι πολύ επώδυνο με όρους κόστους ευκαιρίας», δήλωσε μια πηγή στο διεθνές πρακτορείο ειδήσεων! Αποκαλύφθηκε έτσι ότι δεν είναι η έλλειψη φυσικού  αερίου που έχει προκαλέσει την ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη, οδηγώντας σε αποβιομηχάνιση, αλλά οι νόμοι του κέρδους, του αμερικανικού κέρδους.

Οι ίδιοι νόμοι οδήγησαν προ εβδομάδων το αμερικανικό φυσικό αέριο να πωλείται σε αρνητικές τιμές και συγκεκριμένα 2,25 δολ. ανά εκ. BTU, πλήρωναν δηλαδή οι παραγωγοί τους καταναλωτές χονδρικής να το αγοράσουν (!) την ίδια μέρα που στην Ευρώπη πουλιόταν 28 δολ.! «Βασικά έχεις υπερβολικά πολύ παραγωγή και δεν έχεις αρκετές λεωφόρους να το βγάλεις έξω», δήλωνε αναλυτής στη βρετανική εφημερίδα. Ξέρουμε ωστόσο ότι ακόμη κι όταν βρίσκονται οι ανοιχτές λεωφόροι προτιμούν να περιμένουν αρόδο, μέχρι να ανέβουν οι τιμές…

Το μαρτύριο της σταγόνας του υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη υποβλήθηκε κατόπιν καθαρής κυβερνητικής εντολής από την Ουάσιγκτον, με το πρόσχημα των ενδιάμεσων εκλογών. Αν ωστόσο αυτή ήταν η αιτία, δηλαδή πράγματι η Ουάσιγκτον θέλει να στηρίξει την Ευρώπη αλλά έθεσε σε προτεραιότητα τη νίκη των Δημοκρατικών στις ενδιάμεσες εκλογές και γι’ αυτό το λόγο πρόκρινε τα φθηνά καύσιμα για τους Αμερικανούς, τότε η σχετική εντολή «Πρώτα η Αμερική» παύει να ισχύει στις 9 Νοεμβρίου κι από εκείνη την ημέρα θα πλημμυρίσουμε με υγροποιημένο αέριο! Εδώ θα είμαστε και θα δούμε…

Αυτό που ωστόσο δεν επιδέχεται αμφισβήτησης είναι ότι το 2022 και ιδιαίτερα οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας εξελίχθηκε σε έτος σταθμός για την ευρωπαϊκή βιομηχανία, η οποία δέχτηκε εξ οικείων μάλιστα τα πιο φαρμακερά βέλη. Κλάδοι αιχμής – παγκόσμιοι ηγέτες, φεύγουν άρον – άρον από την Ευρώπη προς την Ασία και τις ΗΠΑ για να αποφύγουν την χρεοκοπία. Και πίσω τους αφήνουν ανεργία ή ελαστικές σχέσεις εργασίας ή και τα δύο στο πιο εξειδικευμένο μάλιστα τμήμα της εργατικής τάξης, φτωχοποίηση και δημοσιονομικά ελλείματα.

Ένας άθλος για την Ουάσιγκτον!

Νίκη της Μελόνι – θρίαμβος της Κονφιντούστρια και των ΗΠΑ! του Λεωνίδα Βατικιώτη

Σημείο τομής για όλη την Ευρώπη και όχι μόνο για την Ιταλία συνιστούν τα αποτελέσματα των πρόωρων εκλογών που διενεργήθηκαν στην γειτονική χώρα την Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου. Με μια επιφανειακή ματιά η άνοδος του κόμματος Αδελφοί της Ιταλίας του οποίου ηγείται η Τζόρτζια Μελόνι δεν είναι παρά μια αλλαγή σκυτάλης, που από τα χέρια του Τζιανφράνκο Φίνι και του Σίλβιο Μερλουσκόνι την δεκαετία του ’90 ακόμη, πέρασε στον Ματέο Σαλβίνι την δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα και τώρα στην 45χρονη Μελόνι που διατηρεί ωστόσο ένα ρεκόρ: Είναι η πρώτη πολιτικός η οποία επαίνεσε δημόσια τον Μουσολίνι, εξυμνώντας τα κατορθώματά του!

Παρότι κυβέρνηση δεν πρόκειται να σχηματιστεί πριν από τα μέσα Νοεμβρίου, η πολιτική της σύνθεση είναι γνωστή βάσει των εκλογικών αποτελεσμάτων: Με καταμετρημένο ένα ασφαλές για εξαγωγή συμπερασμάτων ποσοστό ψήφων οι Αδελφοί της Ιταλίας της Μελόνι, η Λίγκα του Σαλβίνι και η Φόρτσα Ιτάλια του Μπερλουσκόνι συγκεντρώνουν 26,18%, 8,86% και 8,09% αντίστοιχα ή 43,13% αθροιστικά. Η πρόσθεση έχει νόημα λόγω του πρόσφατου εξαιρετικά περίπλοκου εκλογικού νόμου που πριμοδοτεί ευρύτερες συμμαχίες. Το Δημοκρατικό Κόμμα χρεώθηκε την γραμμή ευρω-λιτότητας του Ντράγκι και οι «5 αστέρες» την ανοχή που επέδειξαν τόσο στην κυβέρνηση του δοτού Ντράγκι όσο και στην αντιμεταναστευτική γραμμή του Σαλβίνι που είχε το υπουργείο Εσωτερικών.

Οι επιδόσεις της Δεξιάς στις εκλογές του 2022 (43,13%) υπερτερούν σημαντικά ακόμη και αριθμητικά έναντι των επιδόσεων της το 2018, όταν συγκέντρωσε αθροιστικά 35,8% (Αδελφοί της Ιταλίας 4,4%, Φόρτσα Ιτάλια 14% και Λίγκα 17,4%). Το σημαντικότερο όμως είναι η ποιοτική μετάλλαξη που συνέβη. Η ιταλική Δεξιά του 2022 έχει κεφαλαιοποιήσει και προβάλλει δημόσια ό,τι πιο αντιδραστικό έχει παραχθεί: από την κληρονομιά του Μουσολίνι, μέχρι την πολιτική του Τραμπ! Δικαίωμα λόγου, συνδικαλισμός και δικαιώματα γυναικών και μεταναστών θα συνθλιβούν από τη νέα επέλαση της Δεξιάς στην Ιταλία, τη Σουηδία και την υπόλοιπη Ευρώπη.

Ο εκλογικός και πολιτικός θρίαμβος της φασιστικής Δεξιάς στην Ιταλία προετοιμάστηκε από μια σειρά πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων χρόνων, που άνοιξαν τον δρόμο για να περάσει θριαμβεύτρια αυτό το πολιτικό τέρας:

Τον δρόμο στην Μελόνι άνοιξαν οι Βρυξέλλες, κατά πολλούς τρόπους.

Όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση στήριζε το πραξικόπημα των φασιστών οπαδών του Μπαντέρα στην πλατεία Μεϊντάν του Κιέβου το 2014 ταυτόχρονα νομιμοποιούσε κάθε λογής ακροδεξιό κατακάθι στην δυτική και νότια Ευρώπη να τιμήσει κι αυτό τους πολιτικούς του μέντορες. Τα δισεκατομμύρια που έχει δώσει η ΕΕ στους Ναζί του Αζόφ και του Κιέβου μέχρι σήμερα δείχνουν ότι στο τέλος του δρόμου της εξομοίωσης των κομμουνιστών με τους Ναζί, πάντα κερδίζουν οι Ναζί. Αν ο Μπαντέρα είναι καλός γιατί να είναι κακός ο Ντούτσε;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έστρωσε τον δρόμο στην Μελόνι υιοθετώντας μια πολιτική ασύλου που οδήγησε τη νότια Ευρώπη να μετατραπεί σε τείχος και νεκροταφείο. Ελλάδα στο Αιγαίο, Ιταλία στην Λαμπεντούζα και Ισπανία στον θύλακα της Θέουτα στο Μαρόκο δεν υπερασπίζονται την ακεραιότητα των συνόρων τους. Τη Γερμανία υπερασπίζονται. Σχεδόν κανένας μετανάστης δεν θέλει να μείνει στις χώρες μας. Στην Βόρεια Ευρώπη θέλει να φτάσει κι εμείς αναλαμβάνουμε να βγάλουμε την βρόμικη δουλειά αντί να το κάνουν η Γερμανία, Ολλανδία και Αυστρία. Το πρόβλημα επομένως δεν είναι οι μετανάστες, αλλά η πολιτική ασύλου της ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση άνοιξε τον δρόμο στην Μελόνι λόγω των συνεχών παρεμβάσεων στην πολιτική ζωή της χώρας. Η Ιταλία εδώ και 20 χρόνια ψηφίζει τα πιο διαφορετικά κόμματα που κατά πλειοψηφία ωστόσο είναι κατά του ευρώ. Πρωθυπουργός ωστόσο εκλέγεται ο πιο ευρωλιγούρης της Ιταλίας. Κι όταν στερεύει η δεξαμενή των ευρωλιγούρηδων φέρνουν Ιταλούς απ’ έξω όπως έγινε με τον δοτό τραπεζίτη πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι, που ανατράπηκε τον Ιούλιο του 2022 κι όπως είχε γίνει στο παρελθόν με τον Μάριο Μόντι και τον Ρομάνο Πρόντι. Η κυβέρνηση του Ντράγκι μάλιστα ήταν η τρίτη μετά τις εκλογές του 2018, ενώ τα τελευταία 11 χρόνια σχηματίστηκαν 7 διαφορετικές κυβερνήσεις με ένα σκοπό: να υπηρετήσουν την ΕΕ.

Η ήττα του Μάριο Ντράγκι και των κομμάτων που στήριξαν την ατζέντα του ήταν και η απορριπτική απάντηση των Ιταλών στο εκβιαστικό του δίλημμα «ειρήνη ή air condition;» που σήμαινε κρύο, λιτότητα και πληθωρισμός στο διηνεκές για να συνεχιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία με όπλα και χρήματα του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στο διηνεκές. Οι Ιταλοί απέρριψαν τις κυβερνήσεις των διορισμένων από το Βερολίνο τεχνοκρατών γιατί ταυτίστηκαν με την λιτότητα και τις περικοπές κοινωνικών δαπανών.

Τέλος, ειδικά στην Ελλάδα μόνο από τα σύννεφα δεν πέφτουμε βλέποντας τους δοτούς τραπεζίτες πρωθυπουργούς όπως ήταν ο Παπαδήμος εδώ και ο Ντράγκι στην Ιταλία να γίνονται το κόκκινο χαλί από το οποίο περνάει ο φασισμός. Στην Ελλάδα ήταν η Χρυσή Αυγή και οι πολιτικοί «ογκόλιθοι» του ΛΑΟΣ (Άδωνις, Πλεύρης και Βορίδης). Στην γειτονική χώρα οι Αδελφοί της Ιταλίας με την Μελόνι.

Καθόλου τυχαία και στις δύο χώρες μειώθηκε η συμμετοχή στις εκλογές. Στην Ιταλία έφτασε από 73% το 2018 στο 64% την Κυριακή. Πώς αλλιώς να δηλώσουν οι ψηφοφόροι την αποστροφή που τους προκαλούν κυβιστήσεις, μετεγγραφές και ευκαιριακές συγκολλήσεις χάριν της εξουσίας;

Η Μελόνι, συνέχεια και τομή

Η Μελόνι, μπορεί να εμφανίζεται ως εκπρόσωπος της «ριζοσπαστικής Δεξιάς» αλλά είναι αναπόσπαστο τμήμα του ιταλικού πολιτικού συστήματος· συνέχεια και τομή του.

Η Μελόνι είναι συνέχεια του πολιτικού συστήματος επειδή τα πρώτα της βήματα στην πολιτική, με μέντορα τον Τζιανφράνκο Φίνι, έγιναν ως υπουργός Νεολαίας του Μπερλουσκόνι. Η αποθέωσή της βέβαια μαζί με το χρίσμα ήρθαν το 2022, σε μια συνάντηση που αν και διεξάγεται κεκλεισμένων των θυρών καταφέρνει πάντα να τραβάει τα φώτα της δημοσιότητας, λόγω του κύρους και της επιρροής όσων συγκεντρώνονται εκεί. Εξ ου και ο χαρακτηρισμός του ως «μίνι Νταβός». Είναι η συνάντηση του Φόρουμ Αμπροσέτι στη λίμνη Κόμο, την οποία κάθε χρόνο τιμούν πολιτικοί, επιχειρηματίες και διπλωμάτες. Έτσι συνέβη και φέτος μεταξύ 2 και 4 Σεπτεμβρίου, όπου τιμώμενο πρόσωπο ήταν η φασίστρια Μελόνι.

«Η κυρία Μελόνι μιλάει Αγγλικά και Γαλλικά πολύ καλά, ενώ ποτέ δεν έχει ενδώσει στην ρητορική κατά των ελίτ, αντίθετα με τον Μ. Σαλβίνι, ούτε δίνει την εντύπωση ότι ταλαντεύεται σε ζητήματα σχετικά με τον προϋπολογισμό. Όταν ρωτήθηκε στη βίλα του Τσερνόμπιο όπου διεξάγεται το Φόρουμ Αμπροσέτι σχετικά με την πρόταση της Λίγκας για μια δραστική μείωση φόρου (15% οριζόντιος φόρος που θα αντικαταστήσει την προοδευτική φορολογία) διαχωρίστηκε με σαφήνεια από τον ανταγωνιστή της λέγοντας “να είμαστε προσεκτικοί και να μην δίνουμε υποσχέσεις που δεν μπορούμε να κρατήσουμε. Πρέπει να προσέχουμε τα δημόσια οικονομικά μας” δίνοντας επίσης έμφαση στη σοβαρότητα των προτάσεων της και τον ισορροπημένο χαρακτήρα τους. Παραπέρα υπάρχουν και τα γεωπολιτικά ζητήματα στα οποία οι θέσεις των Αδερφών της Ιταλίας είναι ξεκάθαρες. Κληρονόμος μιας πολιτικής παράδοσης (το Ιταλικό Κοινωνικό Κίνημα που γεννήθηκε το 1946 στις στάχτες του Εθνικού Φασιστικού Κόμματος) που κατηγορηματικά επέλεξε το πλευρό των Ηνωμένων Πολιτειών στον Ψυχρό Πόλεμο, η κυρία Μελόνι είναι πεπεισμένη Ατλαντίστρια, που ποτέ δεν έδειξε μετριοπάθεια προς την Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν στο παρελθόν». Αυτά έγραφε η γαλλική Λε Μοντ στις 21 Σεπτεμβρίου, σε άρθρο με τίτλο  «Ο επιχειρηματικός τομέας της Ιταλίας στηρίζει την ακροδεξιά υποψήφια Τζόρτζια Μελόνι». Η Μελόνι  λοιπόν είναι γνήσιο τέκνο από την μια της Ένωσης Ιταλών Βιομηχάνων, της Κονφιντούστρια που ανέδειξε και τον Μουσολίνι, και από την άλλη των Αμερικανών.

Εξ ίσου κατηγορηματικοί ήταν και οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, για τον φιλοαμερικανισμό της Μελόνι. Στις 22 Σεπτεμβρίου την χαρακτήριζαν «πιστή Ατλαντίστρια» σε αντιδιαστολή με τον Σαλβίνι ο οποίος κατηγορείται ότι εξέφραζε τμήματα της ιταλικής ολιγαρχίας που μέχρι την επέμβαση στην Ουκρανία διατηρούσαν οικονομικές σχέσεις με την Ρωσία.

Υπό το φως των παραπάνω πληροφοριών αποκαλύπτεται και η βαθύτερη ανησυχία των ευρωπαϊκών κύκλων που ώθησαν την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να προβεί στην προκλητική και προσβλητική απειλή προς τους Ιταλούς την παραμονή των εκλογών ότι αν δεν ψηφίσουν …σωστά θα ενεργοποιηθούν μηχανισμοί και κυρώσεις που τέθηκαν ξανά σε κίνηση κατά της Ουγγαρίας και της Πολωνίας.

Το επίδικο για την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν είναι προφανώς το κράτος δικαίου. Αν η ΕΕ ενδιαφερόταν για την δημοκρατία και τις συλλογικές ελευθερίες οι πρώτοι που θα δέχονταν περικοπές κονδυλίων και πρόστιμα προς συμμόρφωση θα ήταν η Γαλλία του Μακρόν για τις δολοφονικές επιθέσεις κατά των διαδηλωτών των Κίτρινων Γιλέκων και η Ελλάδα του Μητσοτάκη για την ανελευθερία του Τύπου και το όργιο τηλεφωνικών παρακολουθήσεων μέσω της ΕΥΠ που κατέστη γραφείο επιχειρηματικών εξυπηρετήσεων γνωστών και φίλων.

Το πρόβλημα έγκειται στον άκρατο φιλοαμερικανισμό της Μελόνι. Η ατζέντα της ΕΕ το επόμενο διάστημα δεν επιτρέπει αποκλίσεις από την γερμανική γραμμή που με πίστη υπηρέτησαν όλες οι προηγούμενες (βραχύβιες) κυβερνήσεις της Ιταλίας: Κατάργηση του βέτο στις ψηφοφορίες για θέματα εξωτερικής πολιτικής, στενότερη αμυντική συνεργασία και αναθεώρηση δημοσιονομικών κανόνων. Ενδεικτικό στοιχείο της σύγκρουσης που θα ακολουθήσει μεταξύ Ρώμης και Βρυξελλών είναι η αμφισβήτηση εκ μέρους της φασίστριας Μελόνι των όρων υπό τους οποίους θα εκταμιευθούν τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ήδη η διαμόρφωση του Σχεδίου Ανάκαμψης έχει προκαλέσει πλήθος συγκρούσεων μεταξύ Ρώμης και Βρυξελλών. Η ΕΕ διαμηνύει από την άλλη ότι οι όροι δεν τίθενται πλέον προς διαπραγμάτευση… Take it or leave it, είναι η απάντησή της!

Bloomberg, 26/9/2022

Η αναμενόμενη σύγκρουση της ακροδεξιάς ιταλικής κυβέρνησης με τις Βρυξέλλες έχει ένα όριο: το δυσθεώρητο δημόσιο χρέος της Ιταλίας, που φτάνει τα 2,8 τρισ. ευρώ· μακράν το μεγαλύτερο στην Ευρώπη, σε απόλυτο ύψος. Η μόνη δύναμη που μπορεί να αποτρέψει μια πιθανή έξοδο από τις αγορές της Ιταλίας, σε περίπτωση περαιτέρω ανόδου του κόστους δανεισμού, είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Κανένας άλλος χρηματοπιστωτικός οργανισμός δεν μπορεί να κινητοποιήσει ακαριαία κεφάλαια και μηχανισμούς που να αποτρέψουν ή έστω να αναβάλουν την χρεοκοπία. Ταυτόχρονα όμως η ΕΚΤ είναι κι εκείνη που ωθεί τα επιτόκια δανεισμού της Ιταλίας στα ύψη (4,47% στις 26/9/2022) μετά την πρόσφατη άνοδο των επιτοκίων του ευρώ κατά το αδικαιολόγητα για χώρες όπως η Ιταλία και η Ελλάδα υψηλό 0,75%. Η ΕΚΤ λοιπόν για την Ιταλία είναι σωτήρας και νεκροθάφτης μαζί. Μένει να δούμε τι από τα δύο θα κυριαρχήσει…

Οι ήρωες του Ιράν, του Λεωνίδα Βατικιώτη

Δικαίως η καινούργια ταινία του ιρανού σκηνοθέτη Ασγκάρ Φαραντί, με τίτλο Ένας ήρωας, απέσπασε το Μεγάλο Βραβείο του Φεστιβάλ Καννών. Στο κέντρο του σεναρίου βρίσκεται ο Ραχίμ· ένας μικροεπαγγελματίας που κολυμπάει στα χρέη, καταδικάζεται σε φυλακή και παλεύει να ανταπεξέλθει στις οικονομικές και κοινωνικές υποχρεώσεις του και να ισορροπήσει στις ηθικές και συναισθηματικές δεσμεύσεις του. Ο Ραχίμ είναι ένας τυπικός Ιρανός που δεν θέλει να εξαπατήσει τους οικείους του, αλλά πασχίζει να επιβιώσει δίνοντας μαθήματα αξιοπρέπειας.

Ο Ραχίμ είναι το Ιράν! Το Ιράν των τελευταίων χρόνων που πασχίζει να επιβιώσει και να ξεπεράσει τα τεράστια, καθηλωτικά εμπόδια των οικονομικών κυρώσεων που παράνομα έχουν επιβάλλει οι ΗΠΑ και οι υποτελείς τους χώρες: ΕΕ και αγγλοφωνία (Αγγλία, Καναδάς και Αυστραλία). Τις πολυεπίπεδες συνέπειες των οικονομικών κυρώσεων έφερε στο φως έκθεση ειδικής απεσταλμένης του ΟΗΕ, της καθηγήτριας Διεθνούς Δικαίου Αλίνα Ντουχάν, που έχει ένα αξιοθαύμαστο επιστημονικό βιογραφικό.

Η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ που έμεινε στην Ισλαμική Δημοκρατία 12 ημέρες και πραγματοποίησε περισσότερες από 50 επαφές για να γράψει την έκθεσή της διατύπωσε το συμπέρασμα ότι οι κυρώσεις «έχουν ένα σοβαρό αρνητικό αποτέλεσμα στην οικονομία της χώρας, που οδηγεί σε σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ανθρωπιστικών προκλήσεων οι οποίες οξύνθηκαν από την πανδημία του Covid-19». Η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ συστήνει την άρση των κυρώσεων, επικαλούμενη τις επιπτώσεις τους ακόμη και στο δικαίωμα στην ζωή!

Στην έκθεσή της η καθηγήτρια διεθνούς δικαίου δεν αναφέρεται μόνο στις κυρώσεις που έχουν επίσημα επιβληθεί και ανακοινωθεί. Αναφέρεται επίσης και στις δευτερογενείς κυρώσεις κι εκείνες που επιβάλλονται λόγω του υπερβάλλοντος …ζήλου που δείχνουν διάφορες κυβερνήσεις και εταιρείες ανά τον κόσμο. Στην τελευταία περίπτωση εντάσσεται προφανώς η Ελλάδα με την κατ’ εντολή των Αμερικανών επιχείρηση κατάσχεσης του ιρανικού πετρελαίου στο δεξαμενόπλοιο Λάνα που έπλεε ανοιχτά της Εύβοιας τον Απρίλιο του 2022. Η ελληνική επιχείρηση ξεκίνησε ως ένα ρεσιτάλ ακραία επικίνδυνων για το είδος του φορτίου αυτοσχεδιασμών και παροιμιώδους έλλειψης προετοιμασίας και εξελίχθηκε σε διπλωματικό φιάσκο που κατέστησε διεθνώς εκτεθειμένη και υπόλογη την ελληνική διπλωματία για ασυγχώρητη άγνοια και ζήλο …άμπαλου νεοφώτιστου, περιορισμένου καταλογισμού…

Οι μονομερείς κυρώσεις σε βάρος του Ιράν από τις ΗΠΑ και τους ακόλουθούς τους, που πλήττουν ιδιαίτερα τον ενεργειακό τομέα, συνδέονται στενά με έντονα αρνητικές μακροοικονομικές επιπτώσεις στη χώρα, παρατηρεί η εισηγήτρια του ΟΗΕ, δεδομένης της υψηλής συμμετοχής των ενεργειακών εσόδων στο σύνολο των δημόσιων εσόδων. Το Ιράν είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος παραγωγός αργού πετρελαίου και ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου.

Από το 2010 ως το 2015 που υπογράφτηκε η συμφωνία για τα πυρηνικά του μεταξύ Κίνας, Γαλλίας, Ρωσίας, Αγγλίας, ΗΠΑ και Γερμανίας το Ιράν εξήγαγε ημερησίως 1,4 εκ. βαρέλια αργού πετρελαίου. Με την υπογραφή της συμφωνίας και την άρση των κυρώσεων, από τον Μάιο του 2016 ως τον Μάιο του 2018, οι εξαγωγές έφτασαν τα 2,5 εκ. βαρέλια. Με την αποχώρηση των Αμερικανών από την συμφωνία, επί Τραμπ, και την επανεισαγωγή των κυρώσεων από τις ΗΠΑ οι ιρανικές εξαγωγές μειώθηκαν τον Ιούλιο του 2020, ενδεικτικά, σε 500.000 βαρέλια ημερησίως. Μεταξύ 2019 και 2021 οι ετήσιες απώλειες από την πτώση των εξαγωγών πετρελαίου εκτιμώνται σε 56 δισ. δολ. ετησίως. Τα ετήσια έσοδα σε ξένο συνάλλαγμα πριν τις κυρώσεις από το 2005 ως το 2011 ανέρχονταν σε 66 δισ. δολ. Την περίοδο 2019 – 2021, μετά δηλαδή τις αμερικανικές κυρώσεις, έπεσαν στα 25 δισ. δολ.

Οι αμερικανικές κυρώσεις λοιπόν είναι η αιτία των οικονομικών δεινών στο Ιράν, όλα τα υπόλοιπα έπονται. Ας δούμε τι…

Στην οικονομία, το ΑΕΠ ετησίως αυξανόταν κατά 4,6% σε μέσο όρο από το 2000 ως το 2010, αλλά από το 2011 ως το 2015 μειωνόταν λόγω των μονομερών κυρώσεων κατά 1,7%. Το 2016 και το 2017 όταν εγκαταλείπονταν σταδιακά οι κυρώσεις το ΑΕΠ αυξανόταν κατά 13,6% (επίπεδο ρεκόρ) και 3,7% αντίστοιχα. Το 2018 και 2019 όταν οι ΗΠΑ επανάφεραν τις κυρώσεις η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 6% και 6,8%. Σημαντική πτώση σημείωσαν και οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις. Από το 2017 ως το 2018 οι επενδυτικές συμφωνίες μειώθηκαν από 72 σε 20, ενώ η αξία τους από 4,4 δισ. δολ. σε μόλις 154 εκ. δολ. Η πορεία του πληθωρισμού και της συναλλαγματικής ισοτιμίας του εθνικού τους νομίσματος υπήρξε ανάλογη. Ο δείκτης τιμών από 23,8% μεταξύ 2011 και 2015, έπεσε σε 7,2% και 8% το 2016 και 2017 για να αυξηθεί το 2019 στο 39,9%, ενώ οι τιμές των τροφίμων διπλασιάστηκαν. Δε χρειάζονται ιδιαίτερες γνώσεις οικονομικών για να γίνει αντιληπτό ότι η κυβέρνηση του Ιράν αύξησε την ποσότητα του χρήματος πολύ πέραν των εσόδων της, για να καλύψει τις ανάγκες της κοινωνικής πολιτικής και φυσικά της άμυνάς της.

Έτσι, όσοι κι όσες επισκέπτονται την υπέροχη αυτή χώρα οφείλουν να εξοικειωθούν με τη χρήση δύο νομισμάτων που κυκλοφορούν παράλληλα: του ριάλ που έχει μια ισοτιμία εξευτελιστική (περίπου 300.000 ριάλ ανά ευρώ κατά την επίσκεψή μας) και του τουμάν από το οποίο έλειπαν τα 4 μηδενικά του ριάλ, έχοντας έτσι μια πιο λογική και κυρίως λειτουργική ισοτιμία.

Ως αποτέλεσμα των αυξήσεων στις τιμές τα νοικοκυριά ειδικά στις αστικές περιοχές έχουν υποστεί μια σοβαρή επιδείνωση του επιπέδου ζωής τους. Το συνολικό κόστος αυξήθηκε κατά 64% από το 2017 ως το 2019 οδηγώντας σε διατροφικές αλλαγές και μικρότερη κατανάλωση τροφίμων. Η διατροφική ανασφάλεια ειδικά σε ορισμένες περιοχές πλήττει το 60%, σύμφωνα με την ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ.

Σοβαρότατες ελλείψεις έχουν προκαλέσει οι κυρώσεις και στις υποδομές. Η ανάγκη του Ιράν για επενδύσεις σε υποδομές, που δεν αφορούν μόνο την ενεργειακή βιομηχανία ή την επεξεργασία του νερού, ξεπερνάει τις ανάγκες των περισσότερων χωρών του κόσμου επειδή είναι ιδιαίτερα ευάλωτο σε φυσικές καταστροφές. Το 2021 το Ιράν αντιμετώπισε 39 σοβαρούς σεισμούς. Μόνο τα τελευταία 30 χρόνια έχουν πεθάνει περισσότεροι από 80.000 άνθρωποι από σεισμούς, πλημμύρες, ξηρασίες και ακραία υψηλές θερμοκρασίες. Παρόλα αυτά ελικόπτερα έρευνας και διάσωσης ακόμη και ελικόπτερα – ασθενοφόρα είναι σχεδόν αδύνατο να εξαχθούν στη χώρα με το αμερικανικό σκεπτικό ότι η Τεχεράνη θα μπορούσε να τα χρησιμοποιήσει για να επιταχύνει το πυρηνικό της πρόγραμμα. Οι ΗΠΑ χαρακτηρίζουν ως «διπλής χρήσης», δηλαδή κατάλληλο τόσο για ειρηνικούς όσο και για πολεμικούς σκοπούς, κρίσιμο υλικό υψηλής τεχνολογίας, ακόμη και λογισμικό που είναι απαραίτητο για την πολιτική αεροπορία, ώστε να αποτρέψουν την εξαγωγή του.

Το Ιράν παρόλα αυτά καταφέρνει και προσπερνάει πολλές από τις επιπτώσεις των κυρώσεων εξ αιτίας της σοβαρής εγχώριας παραγωγής. Ο γεωργικός τομέας, που αντιπροσωπεύει το 10% του ΑΕΠ, με το 75% της αγροτικής παραγωγής να πραγματοποιείται από μικρές φάρμες, εξασφαλίζει αυτάρκεια στο 85% της κατανάλωσης. Εξ ίσου θαυμαστές είναι οι επιδόσεις της ιρανικής φαρμακοβιομηχανίας. Το Ιράν παράγει το 95% των φαρμάκων και βασικών εμβολίων, περιορίζοντας τις επιπτώσεις των μονομερών κυρώσεων «με αξιόλογα συστήματα διασφάλισης ποιότητας», όπως τονίζει η Αλίνα Ντουχάν.

Η αλήθεια είναι ότι η στέρεη βιομηχανική βάση και η διαφοροποιημένη αγροτική παραγωγή (που δεν απέτρεψε την Τεχεράνη από μια στρατηγική συμφωνία με το Καράκας για την καλλιέργεια 1 εκ. στρεμμάτων στην λατινοαμερικανική χώρα) είναι ορατή δια γυμνού οφθαλμού στο Ιράν. Η ιρανική αυτοκινητοβιομηχανία, αποτελούμενη από δύο ιρανικές βιομηχανίες (Iran Khodro και Saipa) και μια συμφωνία συμπαραγωγής με την Peugeot καλύπτει πάνω από το 80% της εγχώριας ζήτησης, ενώ παράγει το 10% του ΑΕΠ κι απασχολεί το 4% του εργατικού δυναμικού (700.000 εργαζόμενοι). Τα χαμηλού κυβισμού μηχανάκια, με τιμή πώλησης  περί τα 1.300 ευρώ, είναι όλα ιρανικής κατασκευής, όπως επίσης τα ελαστικά αυτοκινήτων και μηχανών, οι τηλεοράσεις και δεκάδες άλλα ηλεκτρικά και μηχανολογικά είδη· ακόμη κι οι ανυψωτήρες για τον καθαρισμό των τζαμιών στα υψηλά κτίρια και τα τζαμιά!

Το Ιράν διαθέτει επίσης ανεπτυγμένη ναυπηγική βιομηχανία. Πρόσφατα μάλιστα παρέδωσε το τρίτο στη σειρά δεξαμενόπλοιο στην Βενεζουέλα, για λογαριασμό της κρατικής εταιρείας πετρελαίου PDVSA.

Καλλιεργημένες είναι και όσες εκτάσεις εκτός αστικών κέντρων, δεν είναι έρημοι. Φυστικόδεντρα, κηπευτικά, κ.α. με την βοήθεια των νερών που εξασφαλίζουν οι μεγάλοι ορεινοί όγκοι προσφέρουν όχι μόνο εργασία σε εκατομμύρια Ιρανούς αλλά και την διατροφική αυτάρκεια σε μια χώρα 82 εκ. ανθρώπων.

Η ανεπτυγμένη εθνική βιομηχανία του Ιράν εξηγεί κατά μεγάλο μέρος και το μίσος των ΗΠΑ εναντίον του. Η εμμονή των Αμερικανών να καταστρέψουν δηλαδή το Ιράν δεν εξηγείται μόνο λόγω της ταπείνωσης που δέχθηκαν με την ομηρία των 52 διπλωματών τους επί 444 ημέρες στην πρεσβεία τους στη Τεχεράνη. Ούτε μόνο επειδή το Ιράν υποστηρίζει ηθικά και υλικά όλες τις δυνάμεις που αντιστέκονται στον ιμπεριαλισμό και το σιωνισμό από την Υεμένη και το Λίβανο μέχρι την Γάζα, με αποτέλεσμα ακόμη κι εκείνες οι αστικές τάξεις της Μέσης Ανατολής που θέλουν να συνεργαστούν με το Ισραήλ να μην μπορούν.

Το Ιράν με μια έκταση ίσης με εκείνη της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Αγγλίας, της Ουαλίας και της Σκοτίας μαζί, μπορεί κάλλιστα να συγκριθεί με την Γιουγκοσλαβία, πριν την διάλυσή της από ΗΠΑ, Γερμανία και ΕΕ: Διαθέτει την έκταση, τον πληθυσμό και τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους ώστε να μην υπαχθεί στον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό υπό τους όρους των ΗΠΑ.

Παρότι μάλιστα διαθέτει Coca – Cola, που προφανώς έπρεπε να απαγορευτεί για λόγους σωστής διατροφής και αισθητικής και να επιτραπεί η κατανάλωση κρασιού (για τους ίδιους λόγους)· αλλά μάλλον οι ίδιοι ξέρουν καλύτερα, το Ιράν αντιστέκεται στον αμερικανικό οικονομικό και πολιτικό οδοστρωτήρα. Γι’ αυτό οι Αμερικανοί (Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικανοί) θέλουν να γονατίσουν το Ιράν χρησιμοποιώντας κυρίως, κι όχι μόνο, τις οικονομικές κυρώσεις. Η αύξηση της φτώχειας κατά 11% και η πτώση του βιοτικού επιπέδου κατά 12% από το 2018 ως το 2020 είναι το τίμημα που πληρώνει ο λαός του Ιράν κι όχι φυσικά η ελίτ στα βόρεια της Τεχεράνης επειδή συνεχίζει να αντιστέκεται στην αμερικανοκρατία. Αυτοί είναι οι ήρωες του Ιράν, η εργατική τάξη, οι αγρότες και τα εκατομμύρια μικρέμπορων κι επαγγελματιών, που καθημερινά κι αγόγγυστα μοιράζονται την μοίρα του κινηματογραφικού ήρωα του Φαραντί, αντίθετα φυσικά από την αστική τάξη της χώρας!

Αποτέλεσμα των κυρώσεων είναι τα τεράστια εμπόδια που πρέπει να ξεπεράσει το Ιράν για να εξασφαλίσει το 5% των φαρμάκων και το 15% των τροφίμων που δεν παράγει. Στα φάρμακα περιλαμβάνονται θεραπείες για σπάνιες ασθένειες όπως καρκίνοι, αιμοφιλία, αυτισμός, διαβήτες, κ.α. Ενδεικτικά το 2021 ενώ χρειάστηκε 10 εκ. δόσεις φαρμάκων για ασθενείς θαλασσαιμίας, εξασφάλισε μόλις 1,5 εκ. Ως αποτέλεσμα η θνησιμότητα στο Ιράν μεταξύ των ασθενών θαλασσαιμίας είναι τετραπλάσια της παγκόσμιας!  

Με τις εξαγωγές φαρμάκων και ιατρικών ειδών παρατηρείται μάλιστα το εξής …ενδιαφέρον: Ενώ τέτοιου τύπου φάρμακα θεωρητικά εξαιρούνται των κυρώσεων, στην πράξη υπάγονται πλήρως, επειδή οι μεταφορικές εταιρείες αρνούνται να στείλουν τα κιβώτια στο Ιράν, ασφαλιστικές εταιρείες αρνούνται να τα ασφαλίσουν, κ.α. Επικαλούνται τις αμερικανικές κυρώσεις που απαγορεύουν τις μεταφορές, τις ασφάλειες, κοκ. Ως αποτέλεσμα στην πράξη οι εξαιρέσεις δεν έχουν κανένα νόημα… Και η τιμή στις αναπηρικές καρέκλες από το 2016 ως το 2022 δεκαπλασιάστηκε!

Καταστροφικές αποδεικνύονται οι κυρώσεις για το Ιράν και στο πεδίο της διεθνούς συνεργασίας. Αρκούν δύο ενδεικτικά παραδείγματα: Από τον Ιανουάριο ως τον Ιούνιο του 2021 ανεστάλη το δικαίωμα ψήφου της Ισλαμικής Δημοκρατίας στον ΟΗΕ επειδή η Τεχεράνη δεν μπορούσε να καταβάλει με τον ενδεδειγμένο τρόπο τα 18 εκ. ευρώ της συνδρομής της στον διεθνή οργανισμό. Το εμπόδιο ξεπεράστηκε κατόπιν συμφωνίας με τη Ν. Κορέα να καταβληθεί το ποσό από τα δεσμευμένα κεφάλαια της Τεχεράνης στις νοτιοκορεατικές τράπεζες. Ανυπέρβλητα είναι επίσης τα εμπόδια που ορθώνονται στην ακαδημαϊκή κι επιστημονική κοινότητα του Ιράν. Η απαγόρευση μεταφοράς κεφαλαίων σημαίνει ότι δεν μπορούν να αγοράσουν συνδρομές σε περιοδικά, βιβλιοθήκες και βάσεις δεδομένων, ούτε μπορούν να πληρώσουν το κόστος συμμετοχής σε επιστημονικά συνέδρια.

Άπαντες βέβαια κατανοούν πώς πολλές από τις παραπάνω απαγορεύσεις προσπερνιούνται από εφαρμογές εύρεσης και κατεβάσματος δωρεάν βιβλίων και άρθρων που ανθούν στο διαδίκτυο. Το σημαντικότερο είναι ότι οι κυρώσεις δημιουργούν τείχη, με ευθύνη της Δύσης, και βάζουν φραγμούς στην κίνηση των ιδεών και τις επιστημονικές και πολιτιστικές ανταλλαγές.  Επίσης, επιταχύνουν το μοίρασμα του κόσμου σε δύο σφαίρες: τον αμερικανικό και τον λεγόμενο πολυ-πολικό.

Η εισηγήτρια του ΟΗΕ ολοκληρώνει την έκθεσή της επισημαίνοντας ότι οι κυρώσεις δεν συμβαδίζουν ή παραβιάζουν πολλούς και σημαντικούς διεθνείς νόμους και άλλες είναι απλώς παράνομες! Χαρακτηρίζει μάλιστα τις κυρώσεις ως «οικονομικό πόλεμο». Τέλος, καλεί τα κράτη που έχουν υποβάλει κυρώσεις στο Ιράν (ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία, ΕΕ, Αγγλία) να τις άρουν και να αποδεσμεύσουν τα περιουσιακά στοιχεία της κεντρικής τράπεζας του Ιράν για να μπορέσει να εφαρμόσει κοινωνικο-οικονομικές πολιτικές προς όφελος των Ιρανών.

Το Ιράν όμως, μαζί με την γεωγραφική έκταση και την οικονομία, διαθέτει κι έναν αξιοθαύμαστο πολιτισμό. Πιθανά αυτό δεν μπορούν να του συγχωρέσουν οι Αμερικάνοι οι οποίοι έχουν όχι μόνο τον αρχαιότερο …πολιτισμό στην υφήλιο, αλλά κι όπως είναι ευρέως γνωστό διαθέτουν το επίτευγμα της πολύπλευρης και βαθιάς καλλιέργειας κάθε πολίτη της μεγάλης τους χώρας…

Στο Ιράν τον πολιτισμό τον συναντάς παντού. Όχι μόνο στην Περσέπολη και στον εμβληματικό μέσα στην απλότητά του τάφο του Κύρου. Τον συναντάς επίσης στα μνημεία των ποιητών τους, όπως στον τάφο του Χαφέζ στην πόλη Σιράζ. Τον τάφο του, που είναι γεμάτος δέντρα και νερά, επισκέπτονται εκατοντάδες Ιρανοί καθημερινά οικογενειακά, με παρέες ή μόνοι. Μικρά παιδιά και υπερήλικες αγγίζουν τα μάρμαρα του τάφου και κάθονται απέναντι από τοίχους όπου επάνω σε πρασινογάλαζα πλακάκια είναι γραμμένα ποιήματα του αποστηθίζοντας τα!

Στο ερώτημα δηλαδή αν η σχέση των Ιρανών με την ποίηση είναι πράγματι αυτή που περιγράφει ο Κιαροστάμι στην τελευταία σκηνή της ταινίας Ο άνεμος θα μας πάρει, η απάντηση, προς απογοήτευση όσων επιβάλουν κυρώσεις, είναι καταφατική.

Υστερόγραφο: Επί της ουσίας των κυρώσεων για τα πυρηνικά του Ιράν, παρότι είναι αφορμή: Υπάρχουν στην γη δύο κράτη που δεν έχουν δικαίωμα ούτε καν εκφοράς άποψης για τα πυρηνικά. Το ένα είναι οι ΗΠΑ. Το 1945 έριξαν δυο ατομικές βόμβες στην Ιαπωνία προκαλώντας τον θάνατο πάνω από 200.000 ανθρώπων παρότι η Ιαπωνία είχε ήδη συνθηκολογήσει μόνο και μόνο για να φοβίσουν την Σοβιετική ένωση. Το 2003 επικαλέστηκαν τα περίφημα όπλα μαζικής καταστροφής του Ιράκ για να εισβάλουν κι αποδείχθηκε ότι έλεγαν ψέματα, κοκ. Το άλλο κράτος που στερείται του δικαιώματος άποψης στις συζητήσεις για πυρηνικά είναι η εβραϊκή δημοκρατία του Ισραήλ. Τουλάχιστον, μέχρι να παραδεχθεί κι επίσημα ότι κατέχει πυρηνικά όπλα, γεγονός που δεν παραδέχεται παρότι το γνωρίζουν όλοι, αποτελώντας το μοναδικό κράτος κάτοχο πυρηνικών που δεν υπάγεται στις δεσμεύσεις της Συνθήκης για την Μη Διάδοση τους.

Να θέλουν αυτά τα δύο κράτη να τιμωρήσουν το Ιράν για τα υποτιθέμενα πυρηνικά του; Τα ύστερα του κόσμου!

Αρέσει σε %d bloggers: