Κατηγορία: Αποστολές

Οι ήρωες του Ιράν, του Λεωνίδα Βατικιώτη

Δικαίως η καινούργια ταινία του ιρανού σκηνοθέτη Ασγκάρ Φαραντί, με τίτλο Ένας ήρωας, απέσπασε το Μεγάλο Βραβείο του Φεστιβάλ Καννών. Στο κέντρο του σεναρίου βρίσκεται ο Ραχίμ· ένας μικροεπαγγελματίας που κολυμπάει στα χρέη, καταδικάζεται σε φυλακή και παλεύει να ανταπεξέλθει στις οικονομικές και κοινωνικές υποχρεώσεις του και να ισορροπήσει στις ηθικές και συναισθηματικές δεσμεύσεις του. Ο Ραχίμ είναι ένας τυπικός Ιρανός που δεν θέλει να εξαπατήσει τους οικείους του, αλλά πασχίζει να επιβιώσει δίνοντας μαθήματα αξιοπρέπειας.

Ο Ραχίμ είναι το Ιράν! Το Ιράν των τελευταίων χρόνων που πασχίζει να επιβιώσει και να ξεπεράσει τα τεράστια, καθηλωτικά εμπόδια των οικονομικών κυρώσεων που παράνομα έχουν επιβάλλει οι ΗΠΑ και οι υποτελείς τους χώρες: ΕΕ και αγγλοφωνία (Αγγλία, Καναδάς και Αυστραλία). Τις πολυεπίπεδες συνέπειες των οικονομικών κυρώσεων έφερε στο φως έκθεση ειδικής απεσταλμένης του ΟΗΕ, της καθηγήτριας Διεθνούς Δικαίου Αλίνα Ντουχάν, που έχει ένα αξιοθαύμαστο επιστημονικό βιογραφικό.

Η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ που έμεινε στην Ισλαμική Δημοκρατία 12 ημέρες και πραγματοποίησε περισσότερες από 50 επαφές για να γράψει την έκθεσή της διατύπωσε το συμπέρασμα ότι οι κυρώσεις «έχουν ένα σοβαρό αρνητικό αποτέλεσμα στην οικονομία της χώρας, που οδηγεί σε σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ανθρωπιστικών προκλήσεων οι οποίες οξύνθηκαν από την πανδημία του Covid-19». Η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ συστήνει την άρση των κυρώσεων, επικαλούμενη τις επιπτώσεις τους ακόμη και στο δικαίωμα στην ζωή!

Στην έκθεσή της η καθηγήτρια διεθνούς δικαίου δεν αναφέρεται μόνο στις κυρώσεις που έχουν επίσημα επιβληθεί και ανακοινωθεί. Αναφέρεται επίσης και στις δευτερογενείς κυρώσεις κι εκείνες που επιβάλλονται λόγω του υπερβάλλοντος …ζήλου που δείχνουν διάφορες κυβερνήσεις και εταιρείες ανά τον κόσμο. Στην τελευταία περίπτωση εντάσσεται προφανώς η Ελλάδα με την κατ’ εντολή των Αμερικανών επιχείρηση κατάσχεσης του ιρανικού πετρελαίου στο δεξαμενόπλοιο Λάνα που έπλεε ανοιχτά της Εύβοιας τον Απρίλιο του 2022. Η ελληνική επιχείρηση ξεκίνησε ως ένα ρεσιτάλ ακραία επικίνδυνων για το είδος του φορτίου αυτοσχεδιασμών και παροιμιώδους έλλειψης προετοιμασίας και εξελίχθηκε σε διπλωματικό φιάσκο που κατέστησε διεθνώς εκτεθειμένη και υπόλογη την ελληνική διπλωματία για ασυγχώρητη άγνοια και ζήλο …άμπαλου νεοφώτιστου, περιορισμένου καταλογισμού…

Οι μονομερείς κυρώσεις σε βάρος του Ιράν από τις ΗΠΑ και τους ακόλουθούς τους, που πλήττουν ιδιαίτερα τον ενεργειακό τομέα, συνδέονται στενά με έντονα αρνητικές μακροοικονομικές επιπτώσεις στη χώρα, παρατηρεί η εισηγήτρια του ΟΗΕ, δεδομένης της υψηλής συμμετοχής των ενεργειακών εσόδων στο σύνολο των δημόσιων εσόδων. Το Ιράν είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος παραγωγός αργού πετρελαίου και ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου.

Από το 2010 ως το 2015 που υπογράφτηκε η συμφωνία για τα πυρηνικά του μεταξύ Κίνας, Γαλλίας, Ρωσίας, Αγγλίας, ΗΠΑ και Γερμανίας το Ιράν εξήγαγε ημερησίως 1,4 εκ. βαρέλια αργού πετρελαίου. Με την υπογραφή της συμφωνίας και την άρση των κυρώσεων, από τον Μάιο του 2016 ως τον Μάιο του 2018, οι εξαγωγές έφτασαν τα 2,5 εκ. βαρέλια. Με την αποχώρηση των Αμερικανών από την συμφωνία, επί Τραμπ, και την επανεισαγωγή των κυρώσεων από τις ΗΠΑ οι ιρανικές εξαγωγές μειώθηκαν τον Ιούλιο του 2020, ενδεικτικά, σε 500.000 βαρέλια ημερησίως. Μεταξύ 2019 και 2021 οι ετήσιες απώλειες από την πτώση των εξαγωγών πετρελαίου εκτιμώνται σε 56 δισ. δολ. ετησίως. Τα ετήσια έσοδα σε ξένο συνάλλαγμα πριν τις κυρώσεις από το 2005 ως το 2011 ανέρχονταν σε 66 δισ. δολ. Την περίοδο 2019 – 2021, μετά δηλαδή τις αμερικανικές κυρώσεις, έπεσαν στα 25 δισ. δολ.

Οι αμερικανικές κυρώσεις λοιπόν είναι η αιτία των οικονομικών δεινών στο Ιράν, όλα τα υπόλοιπα έπονται. Ας δούμε τι…

Στην οικονομία, το ΑΕΠ ετησίως αυξανόταν κατά 4,6% σε μέσο όρο από το 2000 ως το 2010, αλλά από το 2011 ως το 2015 μειωνόταν λόγω των μονομερών κυρώσεων κατά 1,7%. Το 2016 και το 2017 όταν εγκαταλείπονταν σταδιακά οι κυρώσεις το ΑΕΠ αυξανόταν κατά 13,6% (επίπεδο ρεκόρ) και 3,7% αντίστοιχα. Το 2018 και 2019 όταν οι ΗΠΑ επανάφεραν τις κυρώσεις η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 6% και 6,8%. Σημαντική πτώση σημείωσαν και οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις. Από το 2017 ως το 2018 οι επενδυτικές συμφωνίες μειώθηκαν από 72 σε 20, ενώ η αξία τους από 4,4 δισ. δολ. σε μόλις 154 εκ. δολ. Η πορεία του πληθωρισμού και της συναλλαγματικής ισοτιμίας του εθνικού τους νομίσματος υπήρξε ανάλογη. Ο δείκτης τιμών από 23,8% μεταξύ 2011 και 2015, έπεσε σε 7,2% και 8% το 2016 και 2017 για να αυξηθεί το 2019 στο 39,9%, ενώ οι τιμές των τροφίμων διπλασιάστηκαν. Δε χρειάζονται ιδιαίτερες γνώσεις οικονομικών για να γίνει αντιληπτό ότι η κυβέρνηση του Ιράν αύξησε την ποσότητα του χρήματος πολύ πέραν των εσόδων της, για να καλύψει τις ανάγκες της κοινωνικής πολιτικής και φυσικά της άμυνάς της.

Έτσι, όσοι κι όσες επισκέπτονται την υπέροχη αυτή χώρα οφείλουν να εξοικειωθούν με τη χρήση δύο νομισμάτων που κυκλοφορούν παράλληλα: του ριάλ που έχει μια ισοτιμία εξευτελιστική (περίπου 300.000 ριάλ ανά ευρώ κατά την επίσκεψή μας) και του τουμάν από το οποίο έλειπαν τα 4 μηδενικά του ριάλ, έχοντας έτσι μια πιο λογική και κυρίως λειτουργική ισοτιμία.

Ως αποτέλεσμα των αυξήσεων στις τιμές τα νοικοκυριά ειδικά στις αστικές περιοχές έχουν υποστεί μια σοβαρή επιδείνωση του επιπέδου ζωής τους. Το συνολικό κόστος αυξήθηκε κατά 64% από το 2017 ως το 2019 οδηγώντας σε διατροφικές αλλαγές και μικρότερη κατανάλωση τροφίμων. Η διατροφική ανασφάλεια ειδικά σε ορισμένες περιοχές πλήττει το 60%, σύμφωνα με την ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ.

Σοβαρότατες ελλείψεις έχουν προκαλέσει οι κυρώσεις και στις υποδομές. Η ανάγκη του Ιράν για επενδύσεις σε υποδομές, που δεν αφορούν μόνο την ενεργειακή βιομηχανία ή την επεξεργασία του νερού, ξεπερνάει τις ανάγκες των περισσότερων χωρών του κόσμου επειδή είναι ιδιαίτερα ευάλωτο σε φυσικές καταστροφές. Το 2021 το Ιράν αντιμετώπισε 39 σοβαρούς σεισμούς. Μόνο τα τελευταία 30 χρόνια έχουν πεθάνει περισσότεροι από 80.000 άνθρωποι από σεισμούς, πλημμύρες, ξηρασίες και ακραία υψηλές θερμοκρασίες. Παρόλα αυτά ελικόπτερα έρευνας και διάσωσης ακόμη και ελικόπτερα – ασθενοφόρα είναι σχεδόν αδύνατο να εξαχθούν στη χώρα με το αμερικανικό σκεπτικό ότι η Τεχεράνη θα μπορούσε να τα χρησιμοποιήσει για να επιταχύνει το πυρηνικό της πρόγραμμα. Οι ΗΠΑ χαρακτηρίζουν ως «διπλής χρήσης», δηλαδή κατάλληλο τόσο για ειρηνικούς όσο και για πολεμικούς σκοπούς, κρίσιμο υλικό υψηλής τεχνολογίας, ακόμη και λογισμικό που είναι απαραίτητο για την πολιτική αεροπορία, ώστε να αποτρέψουν την εξαγωγή του.

Το Ιράν παρόλα αυτά καταφέρνει και προσπερνάει πολλές από τις επιπτώσεις των κυρώσεων εξ αιτίας της σοβαρής εγχώριας παραγωγής. Ο γεωργικός τομέας, που αντιπροσωπεύει το 10% του ΑΕΠ, με το 75% της αγροτικής παραγωγής να πραγματοποιείται από μικρές φάρμες, εξασφαλίζει αυτάρκεια στο 85% της κατανάλωσης. Εξ ίσου θαυμαστές είναι οι επιδόσεις της ιρανικής φαρμακοβιομηχανίας. Το Ιράν παράγει το 95% των φαρμάκων και βασικών εμβολίων, περιορίζοντας τις επιπτώσεις των μονομερών κυρώσεων «με αξιόλογα συστήματα διασφάλισης ποιότητας», όπως τονίζει η Αλίνα Ντουχάν.

Η αλήθεια είναι ότι η στέρεη βιομηχανική βάση και η διαφοροποιημένη αγροτική παραγωγή (που δεν απέτρεψε την Τεχεράνη από μια στρατηγική συμφωνία με το Καράκας για την καλλιέργεια 1 εκ. στρεμμάτων στην λατινοαμερικανική χώρα) είναι ορατή δια γυμνού οφθαλμού στο Ιράν. Η ιρανική αυτοκινητοβιομηχανία, αποτελούμενη από δύο ιρανικές βιομηχανίες (Iran Khodro και Saipa) και μια συμφωνία συμπαραγωγής με την Peugeot καλύπτει πάνω από το 80% της εγχώριας ζήτησης, ενώ παράγει το 10% του ΑΕΠ κι απασχολεί το 4% του εργατικού δυναμικού (700.000 εργαζόμενοι). Τα χαμηλού κυβισμού μηχανάκια, με τιμή πώλησης  περί τα 1.300 ευρώ, είναι όλα ιρανικής κατασκευής, όπως επίσης τα ελαστικά αυτοκινήτων και μηχανών, οι τηλεοράσεις και δεκάδες άλλα ηλεκτρικά και μηχανολογικά είδη· ακόμη κι οι ανυψωτήρες για τον καθαρισμό των τζαμιών στα υψηλά κτίρια και τα τζαμιά!

Το Ιράν διαθέτει επίσης ανεπτυγμένη ναυπηγική βιομηχανία. Πρόσφατα μάλιστα παρέδωσε το τρίτο στη σειρά δεξαμενόπλοιο στην Βενεζουέλα, για λογαριασμό της κρατικής εταιρείας πετρελαίου PDVSA.

Καλλιεργημένες είναι και όσες εκτάσεις εκτός αστικών κέντρων, δεν είναι έρημοι. Φυστικόδεντρα, κηπευτικά, κ.α. με την βοήθεια των νερών που εξασφαλίζουν οι μεγάλοι ορεινοί όγκοι προσφέρουν όχι μόνο εργασία σε εκατομμύρια Ιρανούς αλλά και την διατροφική αυτάρκεια σε μια χώρα 82 εκ. ανθρώπων.

Η ανεπτυγμένη εθνική βιομηχανία του Ιράν εξηγεί κατά μεγάλο μέρος και το μίσος των ΗΠΑ εναντίον του. Η εμμονή των Αμερικανών να καταστρέψουν δηλαδή το Ιράν δεν εξηγείται μόνο λόγω της ταπείνωσης που δέχθηκαν με την ομηρία των 52 διπλωματών τους επί 444 ημέρες στην πρεσβεία τους στη Τεχεράνη. Ούτε μόνο επειδή το Ιράν υποστηρίζει ηθικά και υλικά όλες τις δυνάμεις που αντιστέκονται στον ιμπεριαλισμό και το σιωνισμό από την Υεμένη και το Λίβανο μέχρι την Γάζα, με αποτέλεσμα ακόμη κι εκείνες οι αστικές τάξεις της Μέσης Ανατολής που θέλουν να συνεργαστούν με το Ισραήλ να μην μπορούν.

Το Ιράν με μια έκταση ίσης με εκείνη της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Αγγλίας, της Ουαλίας και της Σκοτίας μαζί, μπορεί κάλλιστα να συγκριθεί με την Γιουγκοσλαβία, πριν την διάλυσή της από ΗΠΑ, Γερμανία και ΕΕ: Διαθέτει την έκταση, τον πληθυσμό και τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους ώστε να μην υπαχθεί στον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό υπό τους όρους των ΗΠΑ.

Παρότι μάλιστα διαθέτει Coca – Cola, που προφανώς έπρεπε να απαγορευτεί για λόγους σωστής διατροφής και αισθητικής και να επιτραπεί η κατανάλωση κρασιού (για τους ίδιους λόγους)· αλλά μάλλον οι ίδιοι ξέρουν καλύτερα, το Ιράν αντιστέκεται στον αμερικανικό οικονομικό και πολιτικό οδοστρωτήρα. Γι’ αυτό οι Αμερικανοί (Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικανοί) θέλουν να γονατίσουν το Ιράν χρησιμοποιώντας κυρίως, κι όχι μόνο, τις οικονομικές κυρώσεις. Η αύξηση της φτώχειας κατά 11% και η πτώση του βιοτικού επιπέδου κατά 12% από το 2018 ως το 2020 είναι το τίμημα που πληρώνει ο λαός του Ιράν κι όχι φυσικά η ελίτ στα βόρεια της Τεχεράνης επειδή συνεχίζει να αντιστέκεται στην αμερικανοκρατία. Αυτοί είναι οι ήρωες του Ιράν, η εργατική τάξη, οι αγρότες και τα εκατομμύρια μικρέμπορων κι επαγγελματιών, που καθημερινά κι αγόγγυστα μοιράζονται την μοίρα του κινηματογραφικού ήρωα του Φαραντί, αντίθετα φυσικά από την αστική τάξη της χώρας!

Αποτέλεσμα των κυρώσεων είναι τα τεράστια εμπόδια που πρέπει να ξεπεράσει το Ιράν για να εξασφαλίσει το 5% των φαρμάκων και το 15% των τροφίμων που δεν παράγει. Στα φάρμακα περιλαμβάνονται θεραπείες για σπάνιες ασθένειες όπως καρκίνοι, αιμοφιλία, αυτισμός, διαβήτες, κ.α. Ενδεικτικά το 2021 ενώ χρειάστηκε 10 εκ. δόσεις φαρμάκων για ασθενείς θαλασσαιμίας, εξασφάλισε μόλις 1,5 εκ. Ως αποτέλεσμα η θνησιμότητα στο Ιράν μεταξύ των ασθενών θαλασσαιμίας είναι τετραπλάσια της παγκόσμιας!  

Με τις εξαγωγές φαρμάκων και ιατρικών ειδών παρατηρείται μάλιστα το εξής …ενδιαφέρον: Ενώ τέτοιου τύπου φάρμακα θεωρητικά εξαιρούνται των κυρώσεων, στην πράξη υπάγονται πλήρως, επειδή οι μεταφορικές εταιρείες αρνούνται να στείλουν τα κιβώτια στο Ιράν, ασφαλιστικές εταιρείες αρνούνται να τα ασφαλίσουν, κ.α. Επικαλούνται τις αμερικανικές κυρώσεις που απαγορεύουν τις μεταφορές, τις ασφάλειες, κοκ. Ως αποτέλεσμα στην πράξη οι εξαιρέσεις δεν έχουν κανένα νόημα… Και η τιμή στις αναπηρικές καρέκλες από το 2016 ως το 2022 δεκαπλασιάστηκε!

Καταστροφικές αποδεικνύονται οι κυρώσεις για το Ιράν και στο πεδίο της διεθνούς συνεργασίας. Αρκούν δύο ενδεικτικά παραδείγματα: Από τον Ιανουάριο ως τον Ιούνιο του 2021 ανεστάλη το δικαίωμα ψήφου της Ισλαμικής Δημοκρατίας στον ΟΗΕ επειδή η Τεχεράνη δεν μπορούσε να καταβάλει με τον ενδεδειγμένο τρόπο τα 18 εκ. ευρώ της συνδρομής της στον διεθνή οργανισμό. Το εμπόδιο ξεπεράστηκε κατόπιν συμφωνίας με τη Ν. Κορέα να καταβληθεί το ποσό από τα δεσμευμένα κεφάλαια της Τεχεράνης στις νοτιοκορεατικές τράπεζες. Ανυπέρβλητα είναι επίσης τα εμπόδια που ορθώνονται στην ακαδημαϊκή κι επιστημονική κοινότητα του Ιράν. Η απαγόρευση μεταφοράς κεφαλαίων σημαίνει ότι δεν μπορούν να αγοράσουν συνδρομές σε περιοδικά, βιβλιοθήκες και βάσεις δεδομένων, ούτε μπορούν να πληρώσουν το κόστος συμμετοχής σε επιστημονικά συνέδρια.

Άπαντες βέβαια κατανοούν πώς πολλές από τις παραπάνω απαγορεύσεις προσπερνιούνται από εφαρμογές εύρεσης και κατεβάσματος δωρεάν βιβλίων και άρθρων που ανθούν στο διαδίκτυο. Το σημαντικότερο είναι ότι οι κυρώσεις δημιουργούν τείχη, με ευθύνη της Δύσης, και βάζουν φραγμούς στην κίνηση των ιδεών και τις επιστημονικές και πολιτιστικές ανταλλαγές.  Επίσης, επιταχύνουν το μοίρασμα του κόσμου σε δύο σφαίρες: τον αμερικανικό και τον λεγόμενο πολυ-πολικό.

Η εισηγήτρια του ΟΗΕ ολοκληρώνει την έκθεσή της επισημαίνοντας ότι οι κυρώσεις δεν συμβαδίζουν ή παραβιάζουν πολλούς και σημαντικούς διεθνείς νόμους και άλλες είναι απλώς παράνομες! Χαρακτηρίζει μάλιστα τις κυρώσεις ως «οικονομικό πόλεμο». Τέλος, καλεί τα κράτη που έχουν υποβάλει κυρώσεις στο Ιράν (ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία, ΕΕ, Αγγλία) να τις άρουν και να αποδεσμεύσουν τα περιουσιακά στοιχεία της κεντρικής τράπεζας του Ιράν για να μπορέσει να εφαρμόσει κοινωνικο-οικονομικές πολιτικές προς όφελος των Ιρανών.

Το Ιράν όμως, μαζί με την γεωγραφική έκταση και την οικονομία, διαθέτει κι έναν αξιοθαύμαστο πολιτισμό. Πιθανά αυτό δεν μπορούν να του συγχωρέσουν οι Αμερικάνοι οι οποίοι έχουν όχι μόνο τον αρχαιότερο …πολιτισμό στην υφήλιο, αλλά κι όπως είναι ευρέως γνωστό διαθέτουν το επίτευγμα της πολύπλευρης και βαθιάς καλλιέργειας κάθε πολίτη της μεγάλης τους χώρας…

Στο Ιράν τον πολιτισμό τον συναντάς παντού. Όχι μόνο στην Περσέπολη και στον εμβληματικό μέσα στην απλότητά του τάφο του Κύρου. Τον συναντάς επίσης στα μνημεία των ποιητών τους, όπως στον τάφο του Χαφέζ στην πόλη Σιράζ. Τον τάφο του, που είναι γεμάτος δέντρα και νερά, επισκέπτονται εκατοντάδες Ιρανοί καθημερινά οικογενειακά, με παρέες ή μόνοι. Μικρά παιδιά και υπερήλικες αγγίζουν τα μάρμαρα του τάφου και κάθονται απέναντι από τοίχους όπου επάνω σε πρασινογάλαζα πλακάκια είναι γραμμένα ποιήματα του αποστηθίζοντας τα!

Στο ερώτημα δηλαδή αν η σχέση των Ιρανών με την ποίηση είναι πράγματι αυτή που περιγράφει ο Κιαροστάμι στην τελευταία σκηνή της ταινίας Ο άνεμος θα μας πάρει, η απάντηση, προς απογοήτευση όσων επιβάλουν κυρώσεις, είναι καταφατική.

Υστερόγραφο: Επί της ουσίας των κυρώσεων για τα πυρηνικά του Ιράν, παρότι είναι αφορμή: Υπάρχουν στην γη δύο κράτη που δεν έχουν δικαίωμα ούτε καν εκφοράς άποψης για τα πυρηνικά. Το ένα είναι οι ΗΠΑ. Το 1945 έριξαν δυο ατομικές βόμβες στην Ιαπωνία προκαλώντας τον θάνατο πάνω από 200.000 ανθρώπων παρότι η Ιαπωνία είχε ήδη συνθηκολογήσει μόνο και μόνο για να φοβίσουν την Σοβιετική ένωση. Το 2003 επικαλέστηκαν τα περίφημα όπλα μαζικής καταστροφής του Ιράκ για να εισβάλουν κι αποδείχθηκε ότι έλεγαν ψέματα, κοκ. Το άλλο κράτος που στερείται του δικαιώματος άποψης στις συζητήσεις για πυρηνικά είναι η εβραϊκή δημοκρατία του Ισραήλ. Τουλάχιστον, μέχρι να παραδεχθεί κι επίσημα ότι κατέχει πυρηνικά όπλα, γεγονός που δεν παραδέχεται παρότι το γνωρίζουν όλοι, αποτελώντας το μοναδικό κράτος κάτοχο πυρηνικών που δεν υπάγεται στις δεσμεύσεις της Συνθήκης για την Μη Διάδοση τους.

Να θέλουν αυτά τα δύο κράτη να τιμωρήσουν το Ιράν για τα υποτιθέμενα πυρηνικά του; Τα ύστερα του κόσμου!

Το δικαίωμα στο άσυλο η θρυαλλίδα που έκαψε τη Μόρια

Πηγή: περιοδικό Δημοσιογραφία, 22 Σεπτεμβρίου 2020

ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗ ΜΟΡΙΑ για το περιοδικό Δημοσιογραφία: Λεωνίδας Βατικιώτης

Φθάνοντας στην πόλη της Μυτιλήνης αν κάτι παρεμβάλλεται και χαλάει την ειδυλλιακή εικόνα του λιμανιού είναι τα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού και του Λιμενικού Σώματος. Μια εβδομάδα μετά την πυρκαγιά που κατέστρεψε το Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης της Μόριας στις 9 Σεπτεμβρίου, τίποτε άλλο δεν πρόδιδε την ένταση που επικρατούσε μόλις λίγα χιλιόμετρα βόρεια και δυτικά της πρωτεύουσας του νησιού. Τα μπλόκα που εντελώς …αυθόρμητα και υπό την ανοχή της Αστυνομίας σχημάτισαν πολίτες της Μυτιλήνης και η ίδια η Αστυνομία στη συνέχεια, απέκλεισαν κάθε ενδεχόμενο φυγής από τη Μόρια των περισσότερων από 12.000 προσφύγων και μεταναστών που ζούσαν στον καταυλισμό.

Ο αποκλεισμός ωστόσο της Μόριας δεν ξεκίνησε μετά την πυρκαγιά στις 9 Σεπτεμβρίου. Ξεκίνησε στις 4 Σεπτεμβρίου όταν εντοπίστηκε το πρώτο κρούσμα Κορονοϊού. Επικεφαλής μάλιστα αναγνωρισμένων ανθρωπιστικών οργανώσεων με πολύχρονη παρουσία στη Μόρια δήλωναν πολύ πριν ξεσπάσει η φωτιά, ότι ο κορονοϊός χρησιμοποιείται ως δικαιολογία προκειμένου να ακυρωθούν τα δικαιώματα των ανθρώπων που διέμεναν στη δομή της Μόριας, η οποία εξ αρχής ιδρύθηκε και κατασκευάστηκε ως ανοιχτή δομή.

Η επίσκεψη στη Μόρια επιβεβαίωσε ότι τόσο η πρώτη φωτιά για την οποία η ΕΛΑΣ πραγματοποίησε 6 συλλήψεις Αφγανών που κατηγορούνται για εμπρησμό όσο και οι άλλες φωτιές που ακολούθησαν και κατά γενική ομολογία τοποθετήθηκαν από ντόπιους ώστε να αποκλειστεί κάθε ενδεχόμενο επαναλειτουργίας της, δεν άφησαν σχεδόν τίποτε όρθιο!

Μετά την καταστροφή της Μόριας επί μια ολόκληρη εβδομάδα, σχεδόν χιλιάδες άνθρωποι μεταφέροντας τα λιγοστά υπάρχοντά τους, μετακινούνταν από τους ελαιώνες της Μόριας και τα γειτονικά οικόπεδα όπου διέμεναν στο Καρά Τεπέ: Ένα ακρωτήρι στα ανατολικά της Μυτιλήνης, κοντά στο χωριό Παναγιούδα, που χρησιμοποιούταν ως πεδίο βολής του στρατού και μέσα σε λίγες ημέρες κατακλύστηκε από κάθε είδους μηχανήματα εκσκαφής και νταλίκες που μετέφεραν οικοδομικά υλικά για να διαμορφωθεί ο χώρος κατάλληλα και να μπορέσει να φιλοξενήσει τους πρόσφυγες της Μόριας.

Η εγκατάσταση στο Καρά Τεπέ κάθε άλλο παρά οικειοθελής ήταν. Για να καταφέρει η αστυνομία να κάνει τους πρόσφυγες να περάσουν τις πύλες του, στην αρχή τους άφησε αβοήθητους στους γύρω δρόμους χωρίς στοιχειώδεις εγκαταστάσεις παροχής νερού και υγιεινής.

Στη συνέχεια, η αστυνομία για να αναγκάσει και τους πλέον δύσπιστους να μπουν στο Καρά Τεπέ απαγόρευσε στις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις να τους παρέχουν συσκευασμένα γεύματα. Στο τέλος, τα ΜΑΤ που είχαν έλθει από την Αθήνα δεν δίστασαν να κάνουν χρήση ακόμη και δακρυγόνων για να τους αναγκάσουν να μπουν μέσα στο στρατόπεδο, απ’ όπου απαγορεύεται κάθε έξοδος! Οι αρχές, επικαλούμενες μέτρα αποτροπής της μετάδοσης του κορονοϊού, απαγόρευσαν στους εισερχόμενους την έξοδο. Το Καρά Τεπέ έτσι, με πρόσχημα τον κορονοϊό, ξεκίνησε να λειτουργεί ως κλειστή δομή, αντίθετα με ό,τι δηλώνουν οι Ευρωπαίοι. Κοινώς φυλακή…

Ωστόσο, ο συνωστισμός που επικρατούσε κατά την είσοδο των προσφύγων στο Καρά Τεπέ ήταν τόσο έντονος που κανέναν δεν έπεισαν οι δηλώσεις των αρμοδίων ότι λόγοι υγείας επέβαλαν, το Καρά Τεπέ να λειτουργεί ως κλειστή δομή. Αν λάβαιναν σοβαρά τους λόγους υγείας δεν θα επέτρεπαν τον συνωστισμό που επικρατούσε επί τουλάχιστον τρεις ημέρες στην είσοδο του…

Η συνέχεια της λειτουργίας του, μιας και μόνο προσωρινή δεν θα είναι η εγκατάσταση, δεν επιφυλάσσει καμία έκπληξη: Αργά ή γρήγορα θα εξελιχθεί σε μια νέα και πιθανά χειρότερη Μόρια, με ακόμη πιο δραματικούς όρους διαβίωσης σε σχέση με το προϋπάρχων Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης. Σκηνές χωρίς πατώματα και τουαλέτες πλημμυρισμένες από ακαθαρσίες από τις πρώτες κιόλας μέρες εγγυώνται πώς όταν φύγουν και τα τελευταία ΜΜΕ, η κατάσταση θα γίνει ακόμη πιο δραματική και η χρήση βίας κατά των προσφύγων καθημερινό φαινόμενο…

Για πολλούς το Καρά Τεπέ δεν επελέγη τυχαία, ούτε μόνο εξαιτίας της γειτνίασής του με τη Μόρια. Το γεγονός ότι είναι ακρωτήρι διευκολύνει την κατασκευή προβλήτας που θα επιτρέψει όχι μόνο την πραγματοποίηση απελάσεων αλλά και την ώθηση όλων των σκαφών που έρχονται με νέους μετανάστες στο Καρά Τεπέ, έτσι ώστε να μην διαχέονται στο νησί της Μυτιλήνης. Επιπλέον, το έντονο κρύο που επικρατεί εκεί, ακόμη και με έναν αέρα 4-5 μποφόρ θα τους κάνει, πριν μπει ακόμη ο Δεκέμβριος, να υποφέρουν. Προφανώς μια ακόμη τιμωρητική πρακτική.

Η «Κοινή δήλωση» ΕΕ – Τουρκίας αιτία των δεινών

Το μεγαλύτερο πρόβλημα ωστόσο και η αιτία όλων των άλλων προβλημάτων που εμφανίζονταν στη Μόρια και αργά ή γρήγορα στο Καρά Τεπέ σχετίζεται με τις διαδικασίες χορήγησης ασύλου, όπως ξεκίνησαν να εφαρμόζονται μετά την περίφημη κοινή δήλωση ΕΕ – Τουρκίας τον Μάρτιο του 2016. Με βάση όχι μόνο το ανακοινωθέν της συνάντησης αλλά και τις δηλώσεις που ακολούθησαν, η συνεργασία των δύο μερών αρχικά θα αδυνάτιζε τα κύματα της μετανάστευσης και στη συνέχεια θα λειτουργούσε αποτρεπτικά.

Τίποτε απ’ όλα αυτά δεν έγινε. Εν μέρει επειδή το αρχικό σχέδιο που προέβλεπε ότι όσοι κατέφταναν στην Ελλάδα θα έστελναν μηνύματα αποθάρρυνσης στους φίλους και συγγενείς τους προτρέποντας τους να μην επιχειρήσουν να εισέλθουν ουδέποτε πραγματοποιήθηκε. Ποιος θα έστελνε μήνυμα στους δικούς του ότι κατάφερε να διαφύγει από τόσους θανάσιμους κινδύνους και δαπάνησε τόσα χρήματα και τόσο κόπο για να καταλήξει να είναι φυλακισμένος στο ΚΥΤ της Μόριας; Δεν είναι άλλωστε και τόσο μακρινή η εμπειρία από Έλληνες μετανάστες που συστηματικά εξωράιζαν στα γράμματα που έστελναν τις συνθήκες ζωής τους στην ξενιτειά για να μη δυσαρεστήσουν γονείς, συγγενείς και φίλους τους…

Οι διαδικασίες που καθιέρωσε η «Κοινή δήλωση» ωστόσο, από κοινού με την παροιμιώδη ελληνική γραφειοκρατία που διαδραμάτισε ενεργητικό ρόλο στην υλοποίηση των ευρωπαϊκών επιλογών, ευθύνονται για το δράμα της Μόριας, το οποίο ήταν ένα καλά οργανωμένο και συνειδητό σχέδιο. Πώς αλλιώς μπορεί να απαντηθεί το εξής στοιχειώδες ερώτημα που τίθεται από κάθε καλοπροαίρετο: Γιατί οι αρμόδιες αρχές δεν επιτάχυναν τις διαδικασίες εξέτασης των αιτήσεων ασύλου και χορήγησης ή απόρριψης του έτσι ώστε η Μόρια να μην φτάσει να «φιλοξενεί» τον Σεπτέμβριο 13.000 άτομα, ενώ είχε αρχικά κατασκευαστεί για την υποδοχή 3.500; Για να το θέσουμε διαφορετικά: Γιατί τα αιτήματα δεν εξετάζονταν με τη δέουσα ταχύτητα έτσι ώστε η Μόρια να μην είναι τίποτε παραπάνω από ένας ενδιάμεσος σταθμός, όπως αρχικά προβλεπόταν, που θα φιλοξενεί τους αιτούντες άσυλο για λίγες εβδομάδες ή λίγους μήνες μόνον; Η απάντηση όσο κι αν ξαφνιάζει είναι πλήρως συμβατή με τη στάση που εξ αρχής τηρούσαν και συνεχίζουν να τηρούν τα κράτη μέλη της ΕΕ, δηλώνοντας απρόθυμα να μοιραστούν το βάρος το οποίο ανέλαβε η Ελλάδα στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης που προκάλεσε ο εμφύλιος της Συρίας: Η Μόρια, κατά παράβαση των όσων συμφωνήθηκαν, λειτούργησε ως κέντρο «παρκαρίσματος» προσφύγων και μεταναστών, ενώ η Ελλάδα πίσω από τις κουρτίνες ανέλαβε τον βρόμικο ρόλο του δεσμοφύλακα και πορτιέρη της ΕΕ. Καταστρατηγώντας το Διεθνές Δίκαιο, την ίδια ώρα που η κοινή δήλωση τηρούταν κατά γράμμα από τη σκοπιά Ελλάδας και ΕΕ, όχι όμως της Τουρκίας πριν καν μετατρέψει τους πρόσφυγες σε όπλο όπως έκανε το 2020, η Ελλάδα μετατράπηκε σε φυλακή και τα αιγαιοπελαγίτικα νησιά σε ευρωπαϊκό Έλις Άιλαντ.

Το σημείο της «Κοινής δήλωσης» που απογείωσε τη γραφειοκρατία κάνοντας ακόμη πιο σύνθετη την αίτηση ασύλου από έναν πρόσφυγα, ήταν η καθιέρωση ενός επιπλέον σταδίου πριν την υποβολή κι εξέταση της αίτησης. Σε αυτό το στάδιο έπρεπε να κριθεί αν η Ελλάδα ή η Τουρκία θα εξέταζαν το αίτημα ασύλου. Για την  υλοποίηση της κοινής δήλωσης, που κακώς χαρακτηρίζεται συμφωνία ή απόφαση μιας και είναι μη δεσμευτική,  ιδρύθηκε το Ευρωπαϊκό Γραφείο Υποστήριξης Ασύλου (European Asylum Support Office – EASO), με έδρα τη Μάλτα. Όσο περνούσε ο καιρός κι η δουλειά του Ευρωπαϊκού Γραφείου Υποστήριξης Ασύλου έπαυε να είναι αποκλειστικά και μόνο η έκδοση εκθέσεων για τις προσφυγικές ροές, οι συγκρούσεις με τις αντίστοιχες ελληνικές υπηρεσίες γίνονταν καθημερινές και ξεκινούσαν από τα πιο άμεσα ζητήματα μέχρι τα πιο …μακρινά, όπως για παράδειγμα αν η Καμπούλ θεωρείται ασφαλής, όπως επέμενε το Ευρωπαϊκό Γραφείο υλοποιώντας τη γραμμή των Βρυξελλών. Οι δε διαδικασίες από την  ημέρα που υπογράφτηκε η «Κοινή δήλωση» άλλαζαν συνεχώς, σε βάρος του καθήκοντος που είχαν να επιτελέσουν: την έκδοση αποφάσεων για τη χορήγηση ασύλου. Οι 35-40 επιφορτισμένοι με το καθήκον των συνεντεύξεων υπάλληλοι του EASO, από ένα σύνολο 60 περίπου υπαλλήλων, συχνά χρειάζονταν παραπάνω από μία ημέρα για να ολοκληρώσουν τη συνέντευξη με τον κάθε αιτούντα άσυλο, ενώ εργάζονταν 4 ημέρες την εβδομάδα και χρειάζονταν επιπλέον χρόνο για να γράψουν την απόφασή τους. Οι συνεντεύξεις που έπαιρνε παράλληλα το ελληνικό Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου κινούνταν μεν ταχύτερα, ήταν εξ ίσου όμως αδύνατο να διαχειριστούν αποτελεσματικά τον αριθμό των αιτούντων. Έτσι φτάσαμε μέχρι τον Μάρτιο, ο αριθμός των συγκεντρωμένων στην Μόρια να έχει ξεπεράσει τους 22.000 ανθρώπους, οι ανησυχίες για εξάπλωση της πανδημίας να έχουν κορυφωθεί και οι εντάσεις σε βαθμό μικρο-εξέγερσης μεταξύ των αιτούντων να έχουν εξελιχθεί σε κανονικότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, η φωτιά της 9ης Σεπτεμβρίου που κατέστρεψε τη δομή δεν ξάφνιασε κανέναν. Χώρια του γεγονότος ότι η πυρκαγιά τους βόλεψε όλους: Τους μετανάστες γιατί δεν άντεχαν να ζουν υπό τόσο άθλιες συνθήκες. Τους ντόπιους γιατί εξ αρχής δεν ήθελαν εκεί τη δομή, είτε ανοιχτή είτε κλειστή. Και τις αρχές, ευρωπαϊκές και ντόπιες, επειδή η διάχυση των προσφύγων στα γύρω κτήματα κι επί της ουσίας ο ανοικτός χαρακτήρας της δομής δεν τους επέτρεπε να ξεκινήσουν το πρόγραμμα επαναπροωθήσεων, μετά την απόρριψη των αιτημάτων ασύλου.

Η Μόρια θυσία στην «Ευρώπη – φρούριο»

Η αναβαθμισμένη ευθύνη που ανέλαβε η ελληνική πλευρά, κατ’ εντολή φυσικά των Βρυξελλών, στην κατεύθυνση μετατροπής της Μόριας σε προκεχωρημένο φυλάκιο της «Ευρώπης – φρούριο» φαίνεται από τη θέρμη με την οποία το ελληνικό υπουργείο Μετανάστευσης παρενέβη στον καθορισμό της σύνθεσης των δευτεροβάθμιων επιτροπών, έτσι ώστε να εξασφαλισθεί η εν πολλοίς αδικαιολόγητη απόρριψη των προσφυγών. Συγκεκριμένα, ήταν τον Ιούνιο του 2016 όταν ο τότε αναπληρωτής υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γ. Μουζάλας με την κατάθεση κατεπείγουσας τροπολογίας του υπουργείου στη Βουλή, όρισε ότι οι «ανεξάρτητες επιτροπές προσφυγών» θα αποτελούνταν στο εξής από δύο δικαστικούς κι ένα μέλος που υποδεικνύει η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, όταν μέχρι τότε συγκροτούνταν από έναν δημόσιο υπάλληλο ως πρόεδρο, ένα μέλος που υποδείκνυε η Ύπατη Αρμοστεία κι ένα μέλος που επέλεγε το υπουργείο από κατάλογο που του παρέδιδε η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ). Σε επιστολή που έστειλαν προς τον Τύπο 18 μέλη των σχετικών Επιτροπών εξέθεσαν το υπουργείο που παραβίασε το γράμμα του νόμου, ακόμη και το Διεθνές Δίκαιο όπως αποκάλυψε τότε η εφημερίδα Guardian, προκειμένου να υπηρετήσει τη νομικά διάτρητη «Κοινή δήλωση» ΕΕ –Τουρκίας και τις υπόγειες πιέσεις των Ευρωπαϊκών κρατών, δεδομένου ότι στις δικές τους πόλεις θα συνέρρεαν οι πρόσφυγες τα αιτήματα των οποίων απέρριπτε μαζικά κι αδικαιολόγητα το Ευρωπαϊκό Γραφείο Υποστήριξης Ασύλου.

Προς επίρρωση των παραπάνω, της εκτίμησης δηλαδή ότι μόνο με έξωθεν χειρισμούς ήταν δυνατό να απορριφθούν τα αιτήματα χορήγησης ασύλου, αρκεί να αναφερθεί η εθνική και ηλικιακή σύνθεση των εγκλωβισμένων της Μόριας στις 6 Σεπτεμβρίου, όπως μας ενημέρωσε εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας στο νησί κατά τη διάρκεια της παραμονής μας εκεί: 76% Αφγανιστάν, 7% Συρία, 7% Κονγκό, 3% Σομαλία και 2% Ιράκ. Με κριτήριο το φύλο και την ηλικία, 16% κορίτσια, 23% αγόρια, 23% γυναίκες και 38% άνδρες. Δεδομένου λοιπόν ότι όλοι προέρχονται από εμπόλεμες ζώνες και τόπους ξένους επεμβάσεων πώς θα τους απορριφθεί το αίτημα χωρίς τη μεσολάβηση πολιτικών λαθροχειριών;

Ανάλογες έκνομες διαδικασίες ακολουθούνται και σήμερα, με μοναδικό στόχο την απόρριψη των αιτημάτων ασύλου. Με βάση ανακοίνωση του Περιφερειακού Γραφείου Ασύλου Λέσβου, από τη Δευτέρα 21 Σεπτεμβρίου τέθηκε σε λειτουργία για πρώτη φορά στο Καρά Τεπέ το σύστημα των απομακρυσμένων συνεντεύξεων για αιτούντες καθεστώτος διεθνούς προστασίας. Όπως όμως κατήγγειλαν οκτώ νομικές οργανώσεις με κοινή τους ανακοίνωση Τύπου δεν έχει διασφαλιστεί η πρόσβαση στη δομή των νομικών συμπαραστατών και δικηγόρων! Η ανακοίνωση καταλήγει με τα εξής, πλήρως αποκαλυπτικά και καθόλου τιμητικά: «Καλούμε τις αρμόδιες αρχές να σεβαστούν τη νομιμότητα και να απόσχουν από ενέργειες που καταστρατηγούν τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο, καθώς δεν συνάδουν με το νομικό μας κεκτημένο και παραβιάζουν το εθνικό και ενωσιακό δίκαιο… Τέλος, φρονούμε ότι αυτές οι πρακτικές εκθέτουν τη χώρα μας σε μελλοντικές καταδίκες από ευρωπαϊκά και διεθνή δικαστήρια και όργανα»… Αξίζει να αναφερθεί ότι κίνδυνο προστίμων σε βάρος της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δημιουργεί και η ντε φάκτο μετατροπή των ανοιχτών δομών σε κλειστές…

Στη βάση όλων των παραπάνω, το Καρά Τεπέ θα εξελιχθεί σε ένα μνημείο της ανθρώπινης τραγωδίας, μιας και είναι πολύ πιθανό να επιταχυνθούν απότομα οι επαναπροωθήσεις προσφύγων, που στη Μόρια με τους πρόσφυγες χαμένους στους ελαιώνες δεν μπορούσαν να υλοποιηθούν, κατόπιν υιοθέτησης διαδικασιών εξπρές για την εξέταση του ασύλου σε πρώτο και δεύτερο βαθμό. Κι έτσι να απαντηθεί και το ερώτημα για το που θα χωρέσουν σε έναν τόσο περιορισμένο χώρο 13.000 άτομα…

Ενώ λοιπόν δεν ήταν ούτε επιβεβλημένο, ούτε αναπόφευκτο να μετατραπεί η Μόρια σε αποθήκη ανθρώπινων ψυχών – διαχρονική πολιτική επιλογή κατ’ εντολή της ΕΕ ήταν! – παραμένει το ερώτημα τι άλλο θα μπορούσε να είχε γίνει από το 2015 κιόλας που ξεκίνησαν να έρχονται στην Ελλάδα μαζικά οι πρόσφυγες.

«Η ΕΕ και η Ελλάδα είχαν να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο πολιτικές: οχύρωση απέναντι στις προσφυγικές ροές ή ενσωμάτωση τους», τονίζει ο νομικός Στρατής Σκουντιανέλλης. «Επέλεξαν την οχύρωση. Αυτή η πολιτική μετέτρεψε την Ελλάδα και δη τα νησιά σε γκρίζα ζώνη. Σε όμηρο επίσης της Τουρκίας. Το χειρότερο είναι πώς ακόμη και τώρα που έχει αποδειχτεί ότι η πολιτική της οχύρωσης απέτυχε δεν υπάρχει εναλλακτικό σχέδιο. Ούτε από την Ευρώπη, ούτε από την Ελλάδα».

Την ύπαρξη εναλλακτικών σχεδίων από το 2015 ακόμη επισημαίνει ο Θωμάς Μαυροφύδης, διδάσκων στο Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, με αντικείμενο τα κοινωνικοτεχνικά συστήματα.  «Ο τότε πρύτανης του Πανεπιστημίου Στ. Γκρίτζαλης είχε προτείνει τη διαμόρφωση εκπαιδευτικών, επαγγελματικών προγραμμάτων ειδικά προσαρμοσμένων στις δυνατότητες και τις ανάγκες των προσφύγων, έτσι ώστε για όσο καιρό έμεναν στην Ελλάδα, πριν φύγουν για την Ευρώπη, να αποκτούσαν μια ειδικότητα και να διευκολυνόταν η κοινωνική τους ένταξη στην Ελλάδα και πολύ περισσότερο τη Γερμανία ή την Ολλανδία όπου κυρίως θέλουν να κατευθυνθούν». Είναι προτάσεις που έπεσαν στα κενό…

Αέρας αλλαγής παρασέρνει το Μπουένος Άιρες

Τους «καρτονέρος», κακοντυμένους ρακοσυλλέκτες ιθαγενείς που μαζεύουν κούτες και χαρτιά από τους κάδους του Μπουένος Άιρες, τους συναντάς παντού: στη Λεωφόρο Κοριέντες, πέριξ του Οβελίσκου, κοντά κι ακόμη στη Κάσα Ροσάδα, το Προεδρικό Μέγαρο. Δεν είναι ανάγκη να πας στις επικίνδυνες γειτονιές της Μπόκα. Τους συναντάς επίσης μέρα – νύχτα, κυρίως όμως τη νύχτα, μόλις πέσει το φως του ήλιους όταν βγαίνουν στους δρόμους μαζικά για να ξεδιαλέξουν από τα απορρίμματα ό,τι μπορεί να πουληθεί σε καλύτερη τιμή. Είναι ένας τρόπος για δεκάδες χιλιάδες άνεργους και φτωχούς εργάτες να εξασφαλίσου τα προς το ζην.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ, Αποστολή στην Αργεντινή


Η πρώτη φορά που άκουσα τον όρο «καρτονέρος» ήταν το 2002 όταν επισκέφθηκα πρώτη φορά τη Αργεντινή. Η τότε με τη σημερινή συγκυρία έχουν πολλές, εκπληκτικές ομοιότητες. Σημαντικότερη όλων ότι όπως τότε έτσι και σήμερα η Αργεντινή βιώνει τον απόηχο της κατάρρευσης ενός νεοφιλελεύθερου «θαύματος». Τότε ήταν ο Κάρλος Μένεμ, τώρα ο Μαουρίτσιο Μάκρι. Και στις δύο συγκυρίες όμως κοινό στοιχείο ήταν οι διαρκείς απειλές που πλανώνται πάνω από την Αργεντινή: ο νεοφιλελευθερισμός, το ΔΝΤ και οι Αμερικάνοι. Οι ρακένδυτοι «καρτονέρος» που πλημμυρίζουν το κέντρο και οι εκατοντάδες άστεγοι του Μπουένος Άιρες είναι το άμεσο, ορατό αποτέλεσμα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και των όρων που επέβαλε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για να δανειοδοτήσει την Αργεντινή. Το μόνο που κατάφερε ωστόσο ήταν να επιταχύνει την ελεύθερη πτώση της οικονομίας και του αρεντίνικου πέσο. Έτσι, ο Μάκρι εγκαταλείπει το Προεδρικό Μέγαρο με έναν πληθωρισμό που τον μήνα Σεπτέμβριο έτρεχε με 38%, το εθνικό νόμισμα από τον Ιανουάριο του 2018 να έχει υποτιμηθεί κατά 70%, την οικονομία να βρίσκεται σε ύφεση επί 20 συνεχόμενους μήνες και το τρέχων έτος αναμένει να κλείσει με συρρίκνωση της τάξης του 3,1%, ενώ το ποσοστό φτώχειας πλήττει πάνω από το 53% του πληθυσμού.

Στα απόνερα ενός ογκώδους κινήματος διαμαρτυρίας και μαζικών διαδηλώσεων που συντάραξαν την Αργεντινή το 2017 και το 2018 (δικαιώνοντας τη φήμη της ως ευαίσθητου σεισμογράφου των πολιτικών εξελίξεων σε όλη την Λατινική Αμερική) εξελέγη πρόεδρος της Δημοκρατίας στις 27 Οκτωβρίου ο Αλμπέρτο Φερνάντες, έχοντας ως αντιπρόεδρο την Χριστίνα Φερνάντες, σύζυγο του Νέστορα Κίρχνερ που διαδέχθηκε τον Κάρλος Μένεμ. Το ζεύγος Νέστορ και Χριστίνα Κίρχνερ, που κυβέρνησε την Αργεντινή από το 2002 ως το 2015 (με την Χριστίνα να διαδέχεται τον Νέστορ μετά τον θάνατό του το 2007), γέννησε σε όλους τους Αργεντίνους συνειρμούς με το ζεύγος Περόν, με τη Χριστίνα στη θέση της Εβίτας, που ακόμη και σήμερα αποτελεί κάτι παραπάνω από είδωλο (λατρεύεται!) από εκατομμύρια Αργεντίνους!

Η νίκη του Αλμπέρτο Φερνάτες γιορτάστηκε σαν επάνοδος του περονισμού, των πιο ριζοσπαστικών, πατριωτικών καίτοι αντιφατικών πολιτικών παραδόσεων που άφησε παρακαταθήκη η ηγεσία του Χουάν Περόν. Η έκδοση στην Αργεντινή της Λε Μοντ Ντιπλοματίκ το Νοέμβριο είχε τίτλο στο εξώφυλλο «η επάνοδος της πολιτικής». Η επίσημη δε ανάληψη των καθηκόντων του την Τρίτη 10 Δεκεμβρίου αναμένεται να θέσει ένα τέρμα στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές φτωχοποίησης της προηγούμενης κυβέρνησης. Εν όψει αυτού του γεγονότος στην Αργεντινή έπνεε ένα αέρας αλλαγής!

Το μεγάλο ερώτημα που συνοδεύει τη θητεία του Φερνάντες σχετίζεται με την τύχη του δημόσιου χρέους της Αργεντινής. Πλευρά αυτού του προβλήματος είναι και το δάνειο του ΔΝΤ. Ο μισητός οργανισμός, όργανο της διεθνούς χρηματιστηριακής ολιγαρχίας, χρηματοδότησε την Αργεντινή με δύο δάνεια – μαμούθ ύψους 56,3 δισ. δολ. Ποτέ άλλοτε το ΔΝΤ στην ιστορία του δεν έχει δώσει τόσο μεγάλο δάνειο. Από αυτό το ποσό έχουν εκταμιευθεί 44,3 δισ. δολ. Κατά την πάγια τακτική του το ΔΝΤ με τις δόσεις του προς την Αργεντινή χρηματοδότησε την αποπληρωμή του δημόσιου εξωτερικού χρέους της χώρας. Σε αυτή την κατεύθυνση στράφηκε το 83% των ποσών που εκταμιεύτηκαν, και μόνο το 14% στράφηκε στην αποπληρωμή εσωτερικού δημόσιου χρέους. Το ΔΝΤ έτσι, όπως και στην Ελλάδα, λειτούργησε σαν ασφαλιστική εταιρεία του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος που αφού δάνειζε αφειδώς την Αργεντινή επί χρόνια, μόνο και μόνο ώστε η ντόπια οικονομική ελίτ να μετατρέπει τις καταθέσεις της σε σκληρό νόμισμα και να τις στέλνει σε φορολογικούς παράδεισους, την πιο δύσκολη στιγμή κλήθηκε να λειτουργήσει σαν σωσίβια λέμβος. Οι τελευταίες δε εκταμιεύσεις του ΔΝΤ στόχευαν αποκλειστικά και μόνο στην υποστήριξη της προεκλογικής εκστρατείας του νεοφιλελεύθερου προέδρου Μάκρι. Η σχετική υποστήριξη που προσέφεραν στο κλυδωνιζόμενο πέσο οι αθρόες χρηματοδοτήσεις του διεθνούς οργανισμού χρησιμοποιήθηκαν από τον Μάκρι ως επιχείρημα, όπως μας τόνισαν πολλοί, για τη δυνατότητα να αντιστραφεί η καθοδική πορεία της οικονομίας και να ξεκινήσει μια ανοδική πορεία λόγω της εμπιστοσύνης των αγορών που υποτίθεται ότι απολαμβάνει ο Μάκρι.

Οι Αργεντίνοι ωστόσο είχαν άλλη γνώμη από το ΔΝΤ και τις αγορές, που πρέπει να ομολογήσουμε ότι έχουν καταφέρει να εμφανίζουν ως προτέρημα την κερδοσκοπία τους σε βάρος των λαών. Ο νεοφιλελεύθερος Μάκρι κατάφερε να πάρει ένα δημόσιο χρέος από το επίπεδο του 38% το 2015, όταν ανέλαβε την εξουσία, και να το εκτινάξει σε επίπεδα άνω του 90% του ΑΕΠ. Ακριβώς ό,τι κάνουν σε όλο τον κόσμο οι νεοφιλελεύθεροι ηγέτες, από τον Ρ. Ρέιγκαν μέχρι τον Κ. Μητσοτάκη, πάντα εν μέσω ύμνων στη δημοσιονομική πειθαρχία… Καταφέρνουν μάλιστα την υπερχρέωση των λαών τους, που αργά ή γρήγορα μετατρέπεται σε κύματα ιδιωτικοποιήσεων και περικοπών, αντί να την εμφανίζουν σαν όνειδος και πηγή κακών να την επικαλούνται σαν θρίαμβο και την σείουν σαν τρόπαιο. Κι αυτές ακριβώς οι αγορές, που εθίζουν κυβερνήσεις και λαούς στην υπερχρέωση, όταν εμφανίζεται ένας ηγέτης όπως τώρα ο Φερνάντες που απειλεί να κόψει τα βασιλικά τους προνόμια να ενδύονται το ρόλο του αυστηρού κριτή και τιμητή… Οι δημιουργοί προβλημάτων σε ρόλο αδέκαστου αξιολογητή…

Αν η κοινωνική πολιτική αντιμετώπισης της φτώχειας που θα ακολουθήσει ο Φερνάντες είναι δεδομένη, στον έναν ή τον άλλο βαθμό, αυτό που παραμένει άγνωστο είναι τι θα κάνει με το ΔΝΤ. Ο διεθνής οργανισμός άλλαξε ήδη δύο εβδομάδες πριν την ανάληψη των καθηκόντων του Φερνάντες τον αντιπρόσωπό του στην Αργεντινή, παίρνοντας θέση για έναν εξαντλητικό και μακρύ γύρο διαπραγματεύσεων. Μένει να φανεί ποιο θα είναι το περιεχόμενο και το αποτέλεσμα της επαναδιαπραγμάτευσης.

Μέχρι στιγμής ο νέος πρόεδρος έχει δηλώσει ότι δεν πρόκειται να ζητήσει το εναπομείναν ποσό από το δάνειο του ΔΝΤ. «Αν έχεις πρόβλημα, επειδή έχεις χρέος, πιστεύεις ότι η λύση είναι να συνεχίσεις να δανείζεσαι;», ήταν τα λόγια του. Κατ’ επανάληψη επίσης έχει επικρίνει το ΔΝΤ επειδή με τα δάνεια του χρηματοδοτήθηκε και διευκολύνθηκε η φυγή κεφαλαίων από την Αργεντινή «μια παταγώδης αποτυχία όσων περιγράφονται στο Άρθρο 4 του Μνημονίου με το ΔΝΤ». Σκοπός δε του Φερνάντες είναι, με όσα ο ίδιος πάλι δήλωσε, «να αναζωογονήσει την οικονομία προκειμένου να πληρώσει και να επιλύσει με ουσιώδη τρόπο το πρόβλημα του χρέους».

Το ερώτημα που τίθεται άμεσα ή έμμεσα μπροστά στη νέα πολιτική ηγεσία της Αργεντινής είναι αν θα πληρώσει ή όχι το εξωτερικό της χρέος. Δεν αποτελεί μάλιστα ζήτημα θέλησης, αλλά δυνατότητας∙ στάθμισης επιλογών. Στο πρόσφατο παρελθόν κατ’ επανάληψη η Αργεντινή προχώρησε σε μονομερή αθέτηση πληρωμών έναντι των ξένων πιστωτών της. Η πιο πρόσφατη ήταν το 2015 από την Χιστίνα Κίρχνερ, με αποτέλεσμα εναντίον της Δημοκρατίας της Αργεντινής να κινηθούν δικαστικά τα πιο επιθετικά κερδοσκοπικά κεφάλαια του κόσμου, όπως του Πόλσον. Ενεργοποιήθηκαν επίσης σοβαρότατες οικονομικές κυρώσεις. Το βάρος των εξωτερικών δανειακών υποχρεώσεων της Αργεντινής (με ένα ΑΕΠ της τάξης των 518 δισ. δολ. για το 2018, πιο χαμηλά κι από το ΑΕΠ του 2011 που έφτασε τα 530 δισ. δολ.) είναι τόσο μεγάλο για τα επόμενα χρόνια, όπως φαίνεται και στον πίνακα που παραθέτουμε, που ακόμη και να ήθελε η νέα πολιτική ηγεσία είναι πολύ δύσκολο να πληρώσει τα χρέη που λήγουν και να αποφύγει έτσι μια νέα δημοσιονομική κρίση… Εξαιρετικά δύσκολο θεωρείται για την Αργεντινή ακόμη και να πετύχει μια ήπια αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους της, αλλάζοντας για παράδειγμα το χρόνο αποπληρωμής και το επιτόκιο…

Λήξεις δημόσιου χρέους Αργεντινής

2020                      57,679

2021                       28,349

2022                       43,726

2023                       38,386

Σύνολο:                168,230

Μουσείο εξωτερικού χρέους

Στην Αργεντινή πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι έχει την ωριμότητα να αντικρίζει με θάρρος το παρελθόν της. Πώς αλλιώς να ερμηνευτεί η απόφαση δημιουργίας Μουσείου για το Εξωτερικό Χρέος της χώρας, το οποίο μάλιστα στεγάζεται στο Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες. Το Μουσείο είναι μια ανοιχτή εγκυκλοπαίδεια, με πλήθος πληροφοριών. Στα ταμπλό που υπάρχουν στο μικρό του χώρο μπορεί ο επισκέπτης να διαβάσει τα σημαντικότερα γεγονότα που σημάδεψαν τη δημοσιονομική ιστορία της Αργεντινής: από τις καταστροφικές πολιτικές του ΔΝΤ μέχρι τη συμβολή του διανοητή Αλεχάνδρο Όλμος που επινόησε και καθιέρωσε σε διεθνές επίπεδο τον όρο του παράνομου και αθέμιτου χρέους.

Η ειλικρίνεια με την οποία η Αργεντινή αντιμετωπίζει το παρελθόν της γίνεται καλύτερα αντιληπτή αν τη συγκρίνουμε με την εθελοτυφλία και το πέπλο σιωπής που αντιμετωπίζει η Ελλάδα τις δημοσιονομικές της περιπέτειες. Κι ας έχουμε χρεοκοπήσει τόσες φορές όσες κι η Αργεντινή…

Πηγή : Νέα Σελίδα

Δυτική Όχθη: Στις Συμπληγάδες των checkpoints και των εποικισμών

Οδοιπορικό στην Παλαιστίνη

Συνεντεύξεις, μαρτυρίες και καθημερινά περιστατικά από τη Δυτική Όχθη, όπως τα κατέγραψε η αποστολή του Advanced Media Institute και του περιοδικού Δημοσιογραφία

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ

Η αντίδραση του Νασούφ στο τηλέφωνο που δέχτηκε από την ισραηλινή αστυνομία ήταν απρόβλεπτη για τους γύρω του, αλλά κάτι παραπάνω από εύστοχη. «Το ξέρω κι είναι νόμιμο» τους είπε όταν τον ρώτησαν αν γνωρίζει ότι ο γιός του, που είχε ήδη συλληφθεί, κάνει χρήση χασίς. Αφού η προσπάθειά τους να στρέψουν τον πατέρα κατά του παιδιού έπεσε στο κενό, τον ενημέρωσαν ότι θα παραμείνει για δύο μέρες στη φυλακή επειδή έκανε μπάνιο στο κομμάτι εκείνο της Νεκρής Θάλασσας που είναι για τους Εβραίους. Άθελά του ο μικρός, παρότι είχε αφήσει την πετσέτα του στο μικρό εκείνο κομμάτι παραλίας που επιτρέπεται να κολυμπούν οι Άραβες, απολαμβάνοντας το μπάνιο του στα μοναδικά νερά της Νεκρής Θάλασσας, κατά την κολύμβηση έκανε το «λάθος» της Ρόζας Παρκς που το 1955 έκατσε σε θέση λευκού σε ένα λεωφορείο της Αλαμπάμα.

Το αδίκημα του γιου του Νασούφ ήταν ότι έκανε μπάνιο σε νερά όπου επιτρέπεται το κολύμπι σε «Εβραίους μόνο». Ο διαχωρισμός ακόμη και της Νεκρής Θάλασσας σε ένα κομμάτι, προφανώς το μεγαλύτερο και ωραιότερο, που είναι για τους Εβραίους και σε ένα άλλο κομμάτι, προφανώς το μικρότερο και το χειρότερο, που είναι για τους Άραβες, αν και ενδεικτικό για τους φυλετικούς διαχωρισμούς δεν είναι ενδεχομένως το χειρότερο, ούτε το πιο προσβλητικό.

Ντε φάκτο απαρτχάιντ

Σε κάθε περίπτωση δικαιολογεί απολύτως αυτό που μας μεταφέρθηκε κατά τη διάρκεια της αποστολής του Advanced Media Institute και του περιοδικού Δημοσιογραφία στην Παλαιστίνη: ότι ακόμη κι ο Νοτιοαφρικάνος αιδεσιμότατος Ντέσμοντ Τούτου όταν επισκέφθηκε την Παλαιστίνη αναγνώρισε δημόσια ότι το καθεστώς του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική ήταν πιο ήπιο και λιγότερο καταπιεστικό από το καθεστώς απαρτχάιντ που έχει επιβάλει η ισραηλινή κατοχή στα ιστορικά Παλαιστινιακά εδάφη!

Το καθεστώς των διακρίσεων σε βάρος των Παλαιστινίων είναι ορατό και στον πιο ανυποψίαστο επισκέπτη, ακόμη και στον περαστικό. Οι εποικισμοί που φυτρώνουν σαν μανιτάρια γύρω από όλες τις παλαιστινιακές πόλεις της Δυτικής Όχθης και μέσα σε αυτές αποτελούνται από κτίρια σύγχρονου σχεδιασμού. Οι δρόμοι τους είναι πλακόστρωτοι ώστε να μετριάζεται η τρομερή ζέστη, η πολεοδομία είναι υποδειγματική ενώ το πράσινο και δη το γκαζόν μετατρέπει τους εποικισμούς σε μικρές οάσεις. Φρουρούνται δε νύχτα – μέρα από στρατιώτες, που σε πολλές περιπτώσεις βρίσκονται μόνιμα σε θέση βολής και με το όπλο στη σκανδάλη, ενώ σε πολλούς εποικισμούς όπως στη Χεβρώνα οι στρατιώτες είναι περισσότεροι από τους Εβραίους και, το σημαντικότερο, στην πράξη έχουν κάθε δικαίωμα να σκοτώνουν τους Παλαιστίνιους. Η μοναδική «υποχρέωση» των Ισραηλινών είναι αμέσως μετά τη δολοφονία να ρίχνουν δίπλα στη σωρό του Παλαιστίνιου ένα μαχαίρι. Έτσι, ο στρατός κατοχής δικαιολογεί κάθε δολοφονία υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε θέση άμυνας…

Οι έποικοι αποτελούν εδώ και χρόνια σημείο τριβής καθώς ο ΟΗΕ έχει αποδοκιμάσει με αλλεπάλληλα ψηφίσματα την εγκατάστασή τους (με πιο πρόσφατη την απόφαση 2336, της 23ης Δεκεμβρίου 2016, δες εδώ), ενώ εναντίον τους έχουν στραφεί ακόμη και τα προοδευτικά εβραϊκά λόμπι που δρουν στις ΗΠΑ. Για το Νετανιάχου ωστόσο αποτελούν την αιχμή του δόρατος μιας πολιτικής που έχει διπλό στόχο. Από την μια να ακυρώσει στην πράξη την προοπτική δημιουργίας ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, στα σύνορα του 1967, με πρωτεύουσα την ανατολική Ιερουσαλήμ. Από την άλλη να αποικιοποιήσει/προσαρτήσει τα παλαιστινιακά εδάφη στο Ισραήλ χωρίς όμως να εκχωρήσει πλήρη πολιτικά δικαιώματα στους Παλαιστινίους, περιλαμβανομένου του δικαιώματος στο εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Πρόκειται για ένα σχέδιο που με εξαίρεση ορισμένα μικρά διαλλείματα, όπως επί κυβέρνησης Γιτζάκ Ράμπιν, υπηρετείται με θρησκευτική προσήλωση από το καθεστώς του Ισραήλ από το 1948 μέχρι και σήμερα.

Η παραβίαση της απόφασης 2336 του Συμβουλίου Ασφαλείας από το Ισραήλ δεν είναι εξαίρεση. Το Ισραήλ πιθανά να αποτελεί το κράτος που διατηρεί το παγκόσμιο ρεκόρ παραβιάσεων αποφάσεων του ΟΗΕ. Μια περιεκτική καταγραφή τους υπάρχει εδώ. Την ίδια τύχη με τις αποφάσεις του ΟΗΕ έχουν κι οι αποφάσεις Διεθνών Δικαστηρίων. Ξεχωρίζει η απόφαση που καταδικάζει τη ανέγερση του τείχους και ζητά μάλιστα από το Ισραήλ να το κατεδαφίσει και να αναλάβει το κόστος των αποζημιώσεων. Αυτές τις μέρες μάλιστα συμπληρώνονται 15 χρόνια από τη συγκεκριμένη απόφαση της 9ης Ιουλίου 2004 (δες εδώ). Το τείχος έχει στρατηγική σημασία για το κράτος απαρτχάιντ μιας και διαιρεί ντε φάκτο τα κατεχόμενα, μετατρέπει σε Οδύσσεια και τις πιο απλές μετακινήσεις, ενώ διευκολύνει τον έλεγχο και τις ταπεινώσεις των Παλαιστινίων.

Ενθαρρυντικά προς το Ισραήλ λειτουργεί η απροθυμία πολλών κρατών να αναγνωρίσουν το παλαιστινιακό κράτος. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνεται κι η Ελλάδα, που αν και υπάρχει απόφαση της ελληνικής Βουλής από τον Δεκέμβριο του 2015 που καλεί την κυβέρνηση στην αναγνώριση, ουδέποτε έγινε το αποφασιστικό βήμα. Η Κύπρος αντίθετα παρότι διατηρεί ακόμη πιο στενές σχέσεις με το Ισραήλ έχει αναγνωρίσει το Παλαιστινιακό κράτος (εδώ αναλυτικά) μεταφράζοντας σε πράξεις τα αισθήματα αλληλεγγύης των Κυπρίων προς τον παλαιστινιακό λαό.

Καθημερινή καταπίεση

Το πρόσωπο της κατοχής είναι αμείλικτο και σκληρό, συνώνυμο της πιο ωμής καταπίεσης. Το διαπιστώσαμε ιδίοις όμμασι, αναχωρώντας από την Ιεριχώ για την Ιερουσαλήμ. Στα δεξιά του δρόμου, 25 χιλιόμετρα μετά την Ιεριχώ και 50 χιλιόμετρα πριν φτάσουμε στην Ιερουσαλήμ, κι αφού περάσουμε τη διασταύρωση με τον δρόμο Αμπού Τζορτζ[i], το μάτι τραβάει ένας ολοκαίνουργιος εξοπλισμός παιδικής χαράς που είναι σωριασμένος στο έδαφος.

Δίπλα από την τσουλήθρα βρίσκονται παραπήγματα από νάιλον, τσίγκους και άλλα φτιαγμένα από μεταχειρισμένα ελαστικά αυτοκινήτων, όπως το σχολείο. Στο βάθος δε, στην κορυφή του λόφου, διακρίνεται ένας από τους μεγαλύτερους εβραϊκούς εποικισμούς της περιοχής πνιγμένος στο πράσινο. Βρισκόμαστε στο χωριό Χάν Αλ Αχμάρ (Κόκκινο Χάνι, στα ελληνικά). Οι εβραίοι έποικοι, αξιοποιώντας την προνομιακή γεωγραφικά θέση στην οποία βρίσκονται τα σπίτια τους, ελέγχουν με κιάλια το χωριό κι αν διαπιστώσουν οποιαδήποτε νέα κατασκευή, έρχονται σε λίγη ώρα οι μπουλντόζες του ισραηλινού στρατού κατοχής και την ισοπεδώνουν. Ακόμη κι αν είναι τουαλέτες ή παιδική χαρά την οποία μάλιστα δώρισε πρεσβεία ευρωπαϊκής χώρας!

Το Χαν Αλ Αχμάρ έχει 152 κατοίκους κι όλοι είναι Βεδουίνοι – ένας ακόμη μη «περιούσιος λαός», που κατοικούσε ανέκαθεν στην Παλαιστίνη και υπομένει τις ίδιες διώξεις με τους Παλαιστίνιους. Το Ισραήλ έχει επιχειρήσει κατ’ επανάληψη να κατεδαφίσει το χωριό όχι μόνο επειδή θέλει να διαλύσει και να διώξει όλους τους Βεδουίνους. Στο χωριό τους θέλει να κατασκευάσει ένα δρόμο που να συνδέει την Ιεριχώ με την Ιερουσαλήμ και να είναι αποκλειστικά δικός τους. Το σχέδιο του Νετανιάχου  έχει παγώσει (χωρίς να έχει ακυρωθεί) λόγω της διεθνούς κατακραυγής και των ισχυρών αντιστάσεων.

Εκατοντάδες αγωνιστές έχουν περάσει δεκάδες μέρες και νύχτες σε αυτό το χωριό έτσι ώστε με την παρουσία τους να αποτρέψουν τις μπουλντόζες του Ισραηλινού κράτους.

Μεταξύ αυτών και υπουργός Ουαλίντ Ασάφ, πρόεδρος της Επιτροπής Αντίστασης στην Aποικιοποίηση και το Τείχος, τον οποίο συναντήσαμε στο γραφείο του στη Ραμάλα. Πρόκειται για μια Επιτροπή που η δράση της είναι …24/7, καθώς το έργο της είναι να σταματάει τις ισραηλινές μπουλντόζες και να μπαίνει μπροστά στις προτεταμένες ισραηλινές κάνες, κινητοποιεί πολίτες και αγωνιστές, κι ενημερώνει από δημοσιογράφους μέχρι πολιτικούς του εξωτερικού για τα ισραηλινά εγκλήματα.

Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης απείλησε το Ισραήλ ότι σε περίπτωση που προχωρήσει στην κατεδάφιση του χωριού των Βεδουίνων Παλαιστινίων Χαν Αλ Αχμάρ  θα το κατηγορήσει για εγκλήματα πολέμου, ενώ ισχυρές αντιδράσεις υπήρχαν και από την ΕΕ.

Το σχέδιο επίλυσης του Παλαιστινιακού που εισηγήθηκε η κυβέρνηση Τραμπ κι απορρίφθηκε εκ προοιμίου από την Παλαιστινιακή Αρχή, όπως μας δήλωσαν όλοι οι αξιωματούχοι με τους οποίους συναντηθήκαμε, δεν ασχολείται με τα ακανθώδη θέματα όπως είναι η γη, οι έποικοι και τα κυριαρχικά δικαιώματα. Στην πράξη, απλώς, κάνει πλάτες στα τετελεσμένα που δημιουργεί το Ισραήλ μέρα – νύχτα, με τη δύναμη των  όπλων.

Το ξεχασμένο Όσλο

«Στην διεθνή πολιτική όμως δεν ξεκινάμε από το μηδέν», όπως μας τόνισε στη συνάντηση που είχαμε ο Ναμπίλ Σάαθ, υπουργός Εξωτερικών για χρόνια και σύμβουλος του προέδρου της Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, για θέματα εξωτερικής πολιτικής. «Οι ΗΠΑ ποτέ δεν ενδιαφέρθηκαν για τα θέματα που άφησε ανοιχτά η συμφωνία του Όσλο όπως η πρωτεύουσα, τα σύνορα, η τύχη της Ιερουσαλήμ, οι πρόσφυγες και το θέμα της ασφάλειας». 

Η αμερικανική κυβέρνηση υποστηρίζει ωστόσο ότι ρίχνει όλο της το βάρος στην οικονομία και το σχέδιο της προέκρινε την επιχειρηματική άνθηση των κατεχομένων εδαφών, μέσω της οποίας θα εξασφαλισθεί η ευημερία των Παλαιστινίων. Δεν είναι ούτε καν ευσεβείς πόθοι. Είναι στάχτη στα μάτια των Παλαιστινίων και της διεθνούς κοινότητας.

Στην Ιεριχώ επισκεφθήκαμε μια παλαιστινιακή επιχείρηση που παράγει κι εξάγει χουρμάδες. «Τους καλύτερους χουρμάδες στον κόσμο», όπως μας εξήγησε ο Μοχάμεντ Νταχμούντ, που εργάζεται στην επιχείρηση. «Κι αυτό οφείλεται στις μεθόδους βιολογικής καλλιέργειας και στο νερό της περιοχής, λόγω της γειτνίασης με την Νεκρή Θάλασσα».

Κάπου εδώ όμως σταματούν τα …καλά νέα. «Συσκευάζουμε γύρω στα 1.500 κιλά χουρμάδες την ημέρα και απασχολούμε 10 άτομα», μας λέει ο συνομιλητής μας. «Δεν καταφέρνουμε όμως να εξάγουμε όσο θα μπορούσαμε λόγω του Ισραήλ. Εξ ανάγκης χρησιμοποιούμε ισραηλινές εταιρείες για να προωθήσουν τις εξαγωγές μας. Πέρυσι όμως επειδή και το ίδιο το Ισραήλ είχε μεγάλη δική του παραγωγή άφησε πίσω τις δικές μας εξαγωγές. Άλλες φορές, για ανεξήγητους λόγους, τα προϊόντα μας μένουν στα σύνορα και σαπίζουν, με αποτέλεσμα οι εξαγωγές σε τελική ανάλυση να μας προκαλούν οικονομική ζημιά», ήταν τα λόγια του.

Κατ’ επέκταση, η οικονομία προσδιορίζεται από την πολιτική κι όσο μείζονα θέματα όπως της δημιουργίας ανεξάρτητου κράτους στα σύνορα του 1967 μένουν άλυτα καμιά ευημερία δεν μπορεί να απαλύνει τον πόνο και τις ταπεινώσεις της κατοχής, που είναι μια καθημερινότητα για εκατομμύρια Παλαιστίνιους, που κάθε μέρα ζουν ένα Γολγοθά. Μεταξύ αυτών και «η πιο γενναία γυναίκα του κόσμου».

Το σπίτι της το έκτισε το 1964. Ακριβώς δίπλα από το δικό της, στις 4 Οκτωβρίου 1984, χτίστηκε ένας εβραϊκός εποικισμός. Οι έποικοι για την πλάκα τους πυροβολούν στο σπίτι της όποτε θέλουν. Τα σημάδια από τις σφαίρες είναι ορατά παντού. Όλοι οι κοινόχρηστοι χώροι είναι προστατευμένοι από σύρματα και κάγκελα επειδή οι έποικοι συνεχώς της εκσφενδονίζουν ό,τι βρουν: μπουκάλια, πέτρες, κοκ.

Όποτε βγαίνει ο εγγονός της να παίξει στον κήπο οι έποικοι τον προπηλακίζουν, ενώ κάτι κουνέλια και σκυλιά που είχε τα δηλητηρίασαν. Ο ισραηλινός στρατός της απαγορεύει για λόγους ασφαλείας να φυτέψει στον κήπο οτιδήποτε. Με διαταγή μάλιστα έκλεισαν και την κεντρική πόρτα του σπιτιού της, όπου τώρα οι έποικοι παρκάρουν  τα υπερσύγχρονα και θηριώδη αυτοκίνητά τους, κι έτσι «η πιο γενναία γυναίκα του κόσμου» είναι αναγκασμένη για να φτάσει στο σπίτι της να περνάει μέσα από χωράφια.

Την προφανή ερώτηση που εξ αρχής ήθελα να της θέσω («γιατί δεν φεύγει») δεν μπόρεσα. Γιατί από την πρώτη στιγμή που κάτσαμε στη βεράντα της μέχρι την τελευταία μας δήλωνε ξανά και ξανά την απόφασή της να υπερασπίσει το σπίτι και τη γη της. «Ο σύζυγός μου συνελήφθη όταν επιχείρησε να υπερασπίσει το γιό μου από μια επίθεση εποίκων. Στη φυλακή έπαθε εγκεφαλικό κι έμεινε 16 μέρες σε κώμα. Από το νοσοκομείο τον έφεραν να πεθάνει στο σπίτι και επί μέρες άντεχε. Στο τέλος, πριν αφήσει την τελευταία του πνοή, ψέλλισε στο γιατρό, που απορούσε για τις αντοχές του, ότι δεν ήθελε να αφήσει αυτό εδώ το σπίτι», ήταν τα λόγια της.

Κανένας νέος πρόσφυγας!

Τη ρώτησα στη συνέχεια για την δικαιοσύνη του Ισραήλ, που συχνά πυκνά χαρακτηρίζεται κι ως «η μοναδική δημοκρατία στη Μέση Ανατολή».

«Γιατί δεν προσφεύγετε στα δικαστήρια;».

Γελώντας μου απάντησε: «Τέσσερις καταδικαστικές αποφάσεις έχω στα χέρια μου, αλλά καμιά δεν έχει ποτέ εκτελεστεί!», απάντησε.

Χαρακτηριστική ήταν και η απάντηση που μας έδωσε ο παλαιστίνιος αναπληρωτής κυβερνήτης της Ιερουσαλήμ, Αμπντάλα Σιέμ, στη συνέντευξη που μας παραχώρησε σχετικά με την προσπάθεια των Ισραηλινών να τους διώξουν από τον τόπο τους (κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μας ο κυβερνήτης είχε συλληφθεί από τους Ισραηλινούς): «Δε θα κάνουμε άλλη φορά το λάθος να γίνουμε πρόσφυγες στη Συρία, το Λίβανο και άλλες χώρες»!

Στη διάρκεια του ταξιδιού μας συγκλονιστική ήταν και η μαρτυρία ενός πρόσφυγα του 1948, που ζει από τότε σε στρατόπεδο προσφύγων, της Νάμπλους. Το δράμα του, όπως το καταγράψαμε με την κάμερα του κινητού είναι το δράμα εκατομμυρίων άλλων προσφύγων.

Στην Ιερουσαλήμ, όπως μας εξήγησε ο Αμπντάλα Σιέμ, το Ισραήλ διεξάγει μια τεράστια προσπάθεια  με στόχο να αλλάξει η σύνθεση του πληθυσμού. Το πετυχαίνουν απαγορεύοντας στους Άραβες ακόμη και να συντηρήσουν τα σπίτια τους, κατεδαφίζοντας σπίτια Αράβων, κ.α. Ουραγό σε αυτή την προσπάθεια το Ισραήλ έχει το ελληνικό πατριαρχείο, παρότι οι πιστοί του είναι Παλαιστίνιοι ορθόδοξοι…

Το καθεστώς των διακρίσεων επεκτείνεται ακόμη και στο δικαίωμα στο νερό, όπως μας τόνισε ο υπουργός Υδάτινων Πόρων της Παλαιστινιακής Αρχής, Σαντά Ατίλι, στη συνέντευξη που μας παραχώρησε.  «Το πρόβλημα είναι δραματικό στη Γάζα. Όποιος πιει νερό για πρώτη φορά αρρωσταίνει. Το κάκιστης ποιότητας νερό έχει δημιουργήσει το πρόβλημα των νεογέννητων “μπλε μωρών”. Οι Παλαιστίνιοι δικαιούνται νερό για 3 ημέρες για να μπορούν οι έποικοι να έχουν όσο νερό θέλουν για να ποτίζουν το γρασίδι τους και να πλένουν τα αυτοκίνητά τους. Στους εποικισμούς δεν θα δείτε δεξαμενές στην ταράτσα επειδή έχουν πρόσβαση στο δίκτυο ύδρευσης, αντίθετα με τους Παλαιστίνιους. Πολλές χώρες της Ευρώπης μας προσφέρουν τον πιο εξελιγμένο μηχανολογικό εξοπλισμό και το Ισραήλ δεν μας επιτρέπει να τον παραλάβουμε!»

Στην Ιεριχώ, που έχει αφόρητη ζέστη, το πρόβλημα είναι ακόμη πιο οξύ καθώς το Ισραήλ δεν επιτρέπει καν στους Παλαιστίνιους να τοποθετούν δεξαμενές στην ταράτσα τους, ενώ οι ισραηλινοί αγρότες έχουν δικαίωμα να τοποθετούν ακόμη και air conditions. «Το Ισραήλ θέλει να μας διώξει από εδώ λόγω της στρατηγικής σημασίας που έχει η πόλη μας, καθώς είναι η ανατολική πύλη της Παλαιστίνης. Οι δολοφονίες ακόμη και παιδιών, όπως συνέβη πριν 20 μέρες, και οι κατεδαφίσεις σπιτιών είναι καθημερινό φαινόμενο», μας τόνισε ο κυβερνήτης της Ιεριχού και της Κοιλάδας του Ιορδάνη, Μαγίντ Αλ Φατιανί.

Το δράμα των Παλαιστινίων δεν σταματάει  στα σπίτια τους. Συνεχίζεται και κορυφώνεται σε κάθε τους μετακίνηση. Τα check points είναι εκατοντάδες, σπαρμένα παντού. Σε δρόμους, έξω από σπίτια, ακόμη και στις ταράτσες των σπιτιών, δημιουργώντας τεράστια προβλήματα ακόμη και στα παιδιά που θέλουν να φτάσουν στο σχολείο.

Τομέας  που αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα όχι μόνο για την κυβέρνηση, αλλά και για τους δήμους, όπως μας τόνισε η Λαϊλά Γκανάμμ κυβερνήτης της περιοχής της Ραμάλας – Αλ Μπαϊρέ.

Στα checkpoints νόμος είναι  ό,τι αποφασίσει ο στρατός κατοχής. Δε θα ξεχάσω τρία περιστατικά.

Το πρώτο ήταν στη Χεβρόνα όταν 18χρονος ισραηλινός στρατιώτης με το «έτσι θέλω» απαγορεύει σε Παλαιστίνιο να μπει στο σπίτι του. Όταν η αποστολή μας του διαμαρτυρήθηκε ότι δεν έχει αυτό το δικαίωμα, άρχισε να ουρλιάζει σαν μανιασμένος δείχνοντας την ντροπή που αισθάνονται για τα «καθήκοντα» που φέρνει σε πέρας εκτελώντας τις πιο άδικες, απάνθρωπες και κτηνώδεις εντολές. Ειρήσθω εν παρόδω, το δικαστήριο της Νυρεμβέργης που δίκασε και καταδίκασε τους Ναζί διώκτες των Εβραίων έλυσε άπαξ και δια παντός το ηθικό ζήτημα που γεννιέται από την υποχρέωση εκτέλεσης τέτοιου τύπου εντολών…

Η καθημερινή φρίκη των ελέγχων

Και το δεύτερο περιστατικό μου ξύπνησε ανάλογες μνήμες και κυρίως συναισθήματα. Δύο είναι οι επισκέψεις σε μουσεία που η συγκίνηση η οποία συνόδευσε την περιήγησή τους, μου έχει εντυπωθεί περισσότερο από τα εκθέματα. Το ένα είναι στο Εθνικό Μουσείο της Βηρυτού, παρακολουθώντας το ολιγόλεπτο βίντεο που δείχνει  τις πυρετώδεις προσπάθειες του προσωπικού του να χτίσει και να θάψει τα εκθέματα του μουσείου, για να τα σώσει από την εισβολή των Ισραηλινών το 1982.

Το άλλο μουσείο βρίσκεται στο Βερολίνο, λίγα μέτρα μακριά από την Πύλη του Βρανδεμβούργου. Είναι το μουσείο του Ολοκαυτώματος. Περπατώντας  περιμετρικά το μόνο που διακρίνει κάθε περαστικός είναι πέτρινοι όγκοι. «Τίποτε σημαντικό», μπορεί να πει, όπως το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για το Ολοκαύτωμα. Περπατώντας όμως στους στενούς διαδρόμους, λόγω της κλίσης τους, μέσα σε λίγα λεπτά σου προκαλείται αν όχι ναυτία, ένα αίσθημα ελαφράς ζάλης και αποπνιξίας. Πολύ περισσότερο αν μπεις βράδυ. Ξεχνάς από πού μπήκες, νιώθεις μόνος και αβοήθητος. Σε κυριεύει ένα αίσθημα απόγνωσης, σαν να περιδίνεσαι στο άγνωστο, χωρίς προσανατολισμό.

Το ίδιο συναίσθημα σε κυριεύει στο checkpoint DCO στη Ραμάλα. Το επισκεφθήκαμε στις 4 το πρωί για ένα και μόνο λόγο: Επειδή από τις 6 και μετά η διέλευσή του μπορεί να κρατήσει 3 και 4 ώρες οι Παλαιστίνιοι που πάνε να εργαστούν στην Ιερουσαλήμ επιλέγουν να το περάσουν πριν το χάραμα για να φτάσουν νωρίς στο χώρο εργασίας τους, όπου πάνε και περιμένουν 2 και 3 ώρες μέχρι να πιάσουν δουλειά. Το 8ωρο έτσι γίνεται τουλάχιστον 12ωρο. Μπαίνοντας στην κτιριακή εγκατάσταση είσαι υποχρεωμένος να περάσεις έναν λαβύρινθο με ατελείωτα ζιγκ ζαγκ, παρατηρούμενος συνεχώς από κάμερες που όσο καλή αίσθηση προσανατολισμού και να διαθέτεις μετά την τρίτη ή τη τέταρτη στροφή τα έχεις ξεχάσει …όλα! Απόγνωση κι ένα διαρκές αίσθημα επιτήρησης και ταπείνωσης ακόμη κι αν δεν φροντίσουν οι Ισραηλινοί στρατιώτες να σε εξευτελίσουν όπως κάνουν συνέχεια απέναντι στους Παλαιστίνιους. Τα ίδια ακριβώς συναισθήματα που αισθάνεται ο καθένας στο μουσείο του Ολοκαυτώματος Βερολίνου μόνο που στη Ραμάλα είναι καθημερινή κι αναπόδραστη πραγματικότητα.

Το τρίτο περιστατικό συνέβη κατά τη επιστροφή από τη Νάμπλους στη Ραμάλα. Η επίσκεψη στη Νάμπλους ως αφορμή είχε το μνημόνιο συνεργασίας που υπέγραψε η πρόεδρος του Advnaced Media Institute Σοφία Ιορδανίδου με τον πρύτανη του πανεπιστημίου της Νάμπλους και την προβολή του ντοκιμαντέρ Ίχνη στο τμήμα ΜΜΕ του πανεπιστημίου.

Στο δρόμο για τη Ραμάλα το checkpoint παρότι ήταν γνωστό πώς έκλεινε στις 10 το βράδυ είχε κλείσει από τις 9. Η ερώτηση του οδηγού προς τους ισραηλινούς στρατιώτες «γιατί το έκλεισαν νωρίτερα» προκάλεσε την οργή τους. Η επιθετικότητά τους καταλάγιασε μόνο όταν δείξαμε τα ξένα διαβατήρια… Προφανώς τυχαία… Παρόλ’ αυτά  η μπάρα δεν σηκώθηκε!

Η διαρκής κλιμάκωση της ισραηλινής επιθετικότητας έχει ωθήσει πολλούς καθημερινούς Παλαιστίνιους να θεωρούν ότι η εποχή των συμβιβασμών και της αναζήτησης λύσεων στο πλαίσιο του διαλόγου με το Ισραήλ έχει τελειώσει. Όσους ρωτήσαμε ποιος θα κερδίσει σε περίπτωση εκλογών (που έχουν να διεξαχθούν από το 2006 και τότε νικητής ήταν η Χαμάς) η απάντηση ήταν ομόφωνη: η Χαμάς! Η νίκη της τον Μάιο του 2017 στις εκλογές στο πανεπιστήμιο του Μπιρζέιτ στη Δυτική Όχθη (δες εδώ) μόνο τυχαία δεν ήταν.

Τα χειρότερα έπονται;

Πολλές φορές συνομιλητές μας, μας προϊδέασαν ότι η περίοδος που διανύουμε δεν είναι παρά η ηρεμία πριν την θύελλα. Άλλοι μίλησαν ακόμη και για «μήνα του μέλιτος» τονίζοντας ότι μια αιματηρή και γενικευμένη σύγκρουση δεν είναι παρά θέμα χρόνου.

Η Παλαιστινιακή Αρχή από την άλλη ως αποτέλεσμα πρώτο, της όξυνσης της ισραηλινής αδιαλλαξίας, δεύτερο, της επιδείνωσης των διεθνών συσχετισμών και τρίτο και σημαντικότερο, της ριζοσπαστικοποίησης των Παλαιστινίων υιοθετεί μια πιο αγωνιστική γραμμή πληρώνοντας βαρύτατο τίμημα. Όπως είναι για παράδειγμα η διακοπή των χρηματοδοτήσεων εκ μέρους των ΗΠΑ και η πειρατική παρακράτηση από το Ισραήλ των φορολογικών, δασμολογικών και άλλων εσόδων της (περισσότερα εδώ κι εδώ). Ζητούμενο αυτών των πρακτικών διεθνούς τρομοκρατίας είναι η διάλυση των δομών της, ώστε ο στόχος δημιουργίας ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους να πάει ακόμη πιο πίσω και να μην αφεθεί η Αρχή να μετατραπεί σε κράτος, ολοκληρώνοντας τη διαδικασία που έθεσε σε κίνηση η Συμφωνία του Όσλου.

«Ξέρουν μάλιστα ότι το μεγαλύτερο μέρος των χρηματοδοτήσεων στόχο έχει τη διαχείριση  της ανθρωπιστικής κρίσης, ενώ ένα 20% του προϋπολογισμού μας κατευθύνεται στα στρατόπεδα Παλαιστίνιων προσφύγων της Συρίας, του Λιβάνου κ.α.», τόνισε ο  Σαέμπ Ερεκάτ, κορυφαίος διαπραγματευτής  της Παλαιστινιακής Αρχής, που μας τόνισε ότι ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Ισραήλ, Ντέιβιντ Φρίντμαν, που μόλις πρόσφατα αναγνώρισε την προσάρτηση ορισμένων εποικισμών στη Δυτική Όχθη είναι έποικος! Παραβάτης δηλαδή της διεθνούς νομιμότητας…

Αυτή η πορεία όξυνσης της ισραηλινής επιθετικότητας εντάθηκε αφότου ανέλαβε ο Τραμπ. «Η μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ από την αμερικανική κυβέρνηση, όπως ανακοινώθηκε τον Δεκέμβριο του 2017, έδειξε από την πρώτη στιγμή τη στάση που θα κρατήσει απέναντι στην διαμάχη», μας τόνισε  ο Μαχμούντ Αλ Αλούλ, αντιπρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής στη συνέντευξη που μας παραχώρησε. Πρόσθεσε επίσης ότι η διακοπή της χρηματοδότησης δεν είναι παρά μια προσπάθεια τιμωρίας κι εκβιασμού του ίδιου λαού.

Απέναντι σε αυτή την καθημερινή τραγωδία που έχει ένα θύτη, το Ισραήλ, κι ένα θύμα, τους Παλαιστίνιους, κι όσο διαρκεί ξεφτιλίζει το κύρος των διεθνών οργανισμών, η στάση του Τύπου είναι πιο μεροληπτική υπέρ του Ισραήλ ακόμη κι απ’ όσα περιγράφει ο Νόαμ Τσόμσκι ότι συνέβαιναν το 2000:

«Η τελευταία φάση της ιντιφάντα στα κατεχόμενα ξεκίνησε στις 29 Σεπτεμβρίου του 2000. Την 1η Οκτωβρίου, δηλαδή δύο μέρες αργότερα, το Ισραήλ άρχισε να χρησιμοποιεί αμερικανικά ελικόπτερα –δεν υπάρχουν ισραηλινά ελικόπτερα- για επιθέσεις κατά αμάχων σε πολυκατοικίες κ.λπ. σκοτώνοντας και τραυματίζοντας δεκάδες ανθρώπους. Αυτό συνεχίστηκε επί δύο ημέρες.  Από την πλευρά τους οι Παλαιστίνιοι δεν απάντησαν με πυρά, τα παιδιά μόνο πετροβολούσαν. Στις 3 Οκτωβρίου, δηλαδή δύο μέρες μετά, ο Κλίντον έκλεισε τη μεγαλύτερη συμφωνία της δεκαετίας για αποστολή στρατιωτικών ελικοπτέρων στο Ισραήλ. Τα ΜΜΕ αρνήθηκαν να δημοσιεύσουν το γεγονός. Ως σήμερα δεν υπάρχει τέτοια δημοσίευση… Την ίδια απόφαση πήραν όλες οι εφημερίδες των Ηνωμένων Πολιτειών, κυριολεκτικά όλες»[ii].

Σε όλη την Ευρώπη ακόμη και φιλελεύθερα Μέσα κάνουν ρεσιτάλ μεροληψίας υπέρ του Ισραήλ (ενδεικτικά μόνο εδώ), προκαλώντας αντιδράσεις των πολιτών. Στο δυτικό Τύπο δε χωρούν ειδήσεις όπως οι δολοφονίες παλαιστίνιων δημοσιογράφων και τα αλλεπάλληλα εμπόδια που συναντούν οι Παλαιστίνιοι δημοσιογράφοι και τα Μέσα Ενημέρωσής  τους. Οι μαρτυρίες που ακούσαμε κατά την επίσκεψή μας στην Παλαιστινιακή δημόσια τηλεόραση (PBC), που διαθέτει 1.300 εργαζόμενους στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα και 30 ανταποκριτές, ήταν συγκλονιστικές: Το κτίριο τους το 2002 βομβαρδίστηκε από το Ισραήλ, ο εξοπλισμός τους έμεινε στα τελωνεία του Ισραήλ επί 3 χρόνια, δημοσιογράφοι και πολίτες φυλακίζονται  για post που υπερασπίζονται φυλακισμένους επειδή κρίνονται ως υποκίνηση σε τρομοκρατία (περισσότερα εδώ), κλπ.

Αποτέλεσμα αυτής της εδραιωμένης μεροληψίας υπέρ του Ισραήλ είναι η δημοσιογραφική δεοντολογία και το κύρος του Τύπου να θυσιάζονται στο βωμό κοντόθωρων οικονομικών και γεωπολιτικών συμφερόντων.

Η αποστολή του ΑΜΙ επιχείρησε να αποτελέσει μια εξαίρεση…

Πηγή: περιοδικό Δημοσιογραφία

[i] Το όνομά του ο δρόμος το οφείλει σε έναν Παλαιστίνιο αγωνιστή που κατά τη διάρκεια της βρετανικής κατοχής οδηγώντας ένα καμιόνι με βρετανούς στρατιώτες όταν έμαθε ότι τους πήγαινε να καταπνίξουν μια εξέγερση Παλαιστινίων έριξε το όχημα στο γκρεμό, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν όλοι οι επιβαίνοντες και η εξέγερση να μην πνιγεί στο αίμα…

[ii] Τσόμσκι Ν. (2003), Εξουσία και τρομοκρατία, Μέρος ΙΙΙ, «Η Παλαιστίνη και η μεροληψία των ΜΜΕ», Εκδ. Πατάκη, σελ. 126.

Μια μέρα στη Χεβρώνα: βία, ταπεινώσεις, φτωχοποίηση

ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Η απόσταση από τη Ραμάλα στη Χεβρώνα είναι περίπου 42 χιλιόμετρα. Πολύ λιγότερο από μισή ώρα, υποθέτεις, δεδομένης και της αγάπης των Παλαιστινίων στην ταχύτητα. Το ταξίδι όμως διαρκεί πολύ περισσότερο από μία ώρα. Τα «σαμαράκια» που έχουν «φυτευτεί» σε όλους του δρόμους της Παλαιστίνης κάθε 300-400 μέτρα, φέρνοντας το στομάχι στο στόμα όσο αργά κι αν οδηγεί κάποιος, και πολύ περισσότερο τα check points όπου οι Ισραηλινοί ελέγχουν ξανά και ξανά κάθε όχημα, κάνουν την κάθε μετακίνηση μια μικρή περιπέτεια. Και τη ζωή των Παλαιστινίων μια ατελείωτη ταλαιπωρία. Αν σε αυτό το καθημερινό χάσιμο χρόνου προστεθούν και οι εξευτελισμοί δε χρειάζονται περισσότεροι λόγοι για να μένει κάθε Παλαιστίνιος στο σπίτι του ή στη γειτονιά του αμετακίνητος, κι η φυλακή της Δυτικής Όχθης να μετατρέπεται σε κάτεργο.

Η Χεβρώνα την οποία επισκεφθήκαμε στο πλαίσιο της δημοσιογραφικής αποστολής που οργάνωσε το Advanced Media Institute τον Ιούνιο του 2019, είναι μια από τις βιομηχανικές πόλις της Παλαιστίνης. Υπάρχουν πολλές μικρές βιομηχανίες μεταλλουργίας, επεξεργασίας δέρματος και ρουχισμού. Από τη Χεβρώνα προμηθεύεται στρατιωτικές αρβύλες και ο στρατός κατοχής, δεδομένου του χαμηλού κόστους παραγωγής στα κατεχόμενα, μιας και τα μεροκάματα στην Παλαιστίνη είναι πολλές φορές χαμηλότερα από τα αντίστοιχα στο Ισραήλ. Είναι κι αυτό  ένα από τα ανομολόγητα οφέλη της κατοχής… Την ίδια ώρα όσοι Παλαιστίνιοι δεχθούν να εργαστούν στους παράνομους εβραϊκούς εποικισμούς, ως οικοδόμοι για παράδειγμα,  αμείβονται ακόμη και τέσσερις φορές πάνω από τα επίπεδα των μισθών στα κατεχόμενα. Επίσης, αποκτούν άδεια έξι μηνών να εισέρχονται ανεμπόδιστα σε εκείνες τις ζώνες που είναι απαγορευμένες για τους Παλαιστίνιους. Είναι κι αυτό ένα από τα πολλά μέσα που χρησιμοποιεί το Ισραήλ για να νομιμοποιήσει τους εποικισμούς στη συνείδηση και την καθημερινότητα των Παλαιστινίων, παρότι υπάρχουν δεκάδες ψηφίσματα του ΟΗΕ που καταγγέλλουν την ανοικοδόμησή τους, παρότι είναι μια πρακτική απαγορευμένη από τις πλέον θεμελιώδεις διεθνείς συνθήκες όπως αυτή της Γενεύης.

Φθάνοντας στη Χεβρώνα συναντήσαμε τον Μουφίντ Σαρταμπαντίτ. Αν τον συναντήσεις στο δρόμο πιθανά να τραβήξει το βλέμμα σου η σεμνότητα που διαπερνά τη συμπεριφορά του∙ τίποτε άλλο. Άνθρωπος καθημερινός και λιγομίλητος. Μαζί του διασχίσαμε το πρώτο checkpoint που έχει χωρίσει τη Χεβρώνα σε δύο τομείς. Χεβρώνα 1 και Χεβρώνα 2 (H1 και Η2). Έχοντας τελειώσει το Ραμαζάνι μόλις πριν λίγες ημέρες το checkpoint είναι ακόμη στολισμένο με λαμπάκια και φώτα από νέον∙ μια από τις πολλές προσπάθειες των Ισραηλινών να εξωραΐσουν την κατοχή και να την εντάξουν στην καθημερινότητα των Παλαιστινίων. Κάπου εδώ σταματάει η «ευαισθησία» τους. Γιατί οι απαγορεύσεις στην μετακίνηση, στο πλαίσιο των οποίων απαγορεύεται να περάσει το  checkpoint όποιος δεν είναι κάτοικος της περιοχής, είναι τόσο αυστηρές που πολλές οικογένειες γιόρτασαν το Ραμαζάνι με το παραδοσιακό τραπέζι να το χωρίζει ένα συρματόπλεγμα. Τοποθέτησαν τις καρέκλες ένθεν κι ένθεν του διαχωριστικού συρμάτινου φράκτη για να βρεθούν τουλάχιστον μαζί.

Μετά τα checkpoints στον τομέα H2 ο οποίος τελεί υπό ισραηλινό έλεγχο, κι όπου τα checkpoints έχουν τοποθετηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε κι η πιο μικρή διαδρομή των 5 λεπτών να γίνεται υπόθεση μισής ώρας, σε όλα τα παλιά παλαιστινιακά σπίτια τα παράθυρα έχουν τοποθετηθεί σιδεριές και σύρματα. Τα τοποθετούν οι Παλαιστίνιοι κάτοικοί τους για να αποφεύγουν τις πέτρες που τους πετούν καθημερινά οι έποικοι. Τα παιδιά των Παλαιστινίων δεν παίζουν στους δρόμους γιατί κατεβαίνουν οι έποικοι, τα βρίζουν και τα δέρνουν. Κι αν κανένα τολμήσει να σηκώσει χέρι σε εποίκους τότε επεμβαίνουν οι στρατιώτες τα δέρνουν κι αυτοί και τα συλλαμβάνουν. Ξυλοδαρμό δέχεται κι όποιος Παλαιστίνιος κρατάει κάμερα κι επιχειρεί να καταγράψει τις επιθέσεις των εποίκων. Μεταξύ των ανθρώπων που συναντήσαμε στη Χεβρώνα στο σπίτι του Μουφίντ ένας εξ αυτών είχε χάσει το μάτι του, όταν τραβώντας με την κάμερα ένας στρατιώτης τον χτύπησε με τον υποκόπανο του όπλου του.

Ένα από τα checkpoints που έχει εγκαταστήσει ο ισραηλινός στρατός στη Χεβρώνα

Στους τέσσερις εβραϊκούς εποικισμούς που έχουν κτιστεί ακριβώς δίπλα από τα παλαιστινιακά σπίτι κατοικούν 450 έποικοι οι οποίοι φυλάσσονται από 1.000 στρατιώτες! Περισσότεροι από 2 στρατιώτες ανά 1 έποικο! Ως αποτέλεσμα αυτής της καθημερινής βίας από τα 1.800 καταστήματα που είχε η Χεβρώνα τα 512 έχουν κλείσει. Στα άμεσα σχέδια δε της κυβέρνησης είναι να οικοδομήσει 60 ακόμη κατοικίες, σε ένα νέο εποικισμό. Το σχέδιο έχει μέχρι στιγμής παγώσει λόγω δικαστικών προσφυγών των Παλαιστινίων, που με αυτό τον τρόπο καταφέρνουν να καθυστερούν λίγους μήνες κάθε νέα ανέγερση. Μετά ωστόσο τις νέες, επαναληπτικές εκλογές που θα γίνουν στο Ισραήλ το Σεπτέμβριο όλοι είναι σίγουροι πώς το σχέδιο αποικιοποίησης θα ενταθεί καθώς ο Νετανιάχου για να εξασφαλίσει την ψήφο των υπερ-ορθόδοξων Εβραίων έχει υποσχεθεί να επιταχύνει την οικοδόμησή τους.

Ο Μουφίντ εδώ και χρόνια θα μπορούσε να ήταν πλούσιος, όπως μας είπε, αν δεχόταν να πουλήσει το σπίτι του στους εποίκους. Στην αρχή δεν καταλάβαμε. Το σπίτι είναι μόλις 75 τετραγωνικά μέτρα, μέσα ζουν 17 άτομα, και τελευταία φορά πρέπει να συντηρήθηκε πριν πολλές δεκαετίες. Πεσμένοι σουβάδες, σπασμένα πλακάκια, ρημαγμένες πόρτες, κρεμασμένα παράθυρα. Οι ισραηλινές αρχές δε δίνουν άδεια για επισκευή κι αν αντιληφθούν ότι γίνεται κι η πιο μικρή εργασία συντήρησης σε λίγες μέρες έρχονται οι μπουλντόζες και το γκρεμίζουν. Έτσι το Ισραήλ ξέρει πώς έχει το χρόνο με το μέρος του, μέχρι το κάθε τέτοιο σπίτι που είναι δίπλα από τους εποικισμούς να γίνει ακατοίκητο, να εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους του και η ιστορική Παλαιστίνη να συρρικνωθεί ακόμη λίγα μέτρα.

Με το μέρος του το Ισραήλ έχει κι έναν πακτωλό χρημάτων εξ Αμερικής απ’ όπου προέρχονται οι περισσότεροι έποικοι. Μάρτυρας τα 20 εκατομμύρια δολάρια, μαζί με βίζα και δουλειά στην Αμερική για όλη την οικογένεια που πρότειναν οι Ισραηλινοί στον Μουφίντ, υπό τον όρο να του παραδώσει το σπίτι. Ο Μουφίντ όμως αρνείται. Επειδή αντιστέκεται έχει δεχθεί αλλεπάλληλους ξυλοδαρμούς από τους εποίκους και τον ισραηλινό στρατό και φυλακίσεις. Ο Μουφίντ περπατάει δύσκολα. «Δεν ξέρω καν πόσα σπασμένα κόκκαλα έχω. Την τελευταία φορά με έδερναν πεσμένο στο δρόμο 25 ισραηλινοί στρατιώτες. Ήμουν σε κώμα όταν με συνέλαβαν και με πήγαν στο νοσοκομείο  αιμόφυρτο με σπασμένη ακόμη και τη σπονδυλική στήλη» μας λέει. Να σημειωθεί ότι στον κατοχικό τομέα απαγορεύεται ακόμη και να εισέλθουν παλαιστινιακά ασθενοφόρα, με αποτέλεσμα ακόμη κι οι πρώτες βοήθειες να εναπόκεινται στην καλή θέληση των δυνάμεων κατοχής. Η αναπηρία που απέκτησε ο Μουφίντ ήταν μόνιμη, πλέον αδυνατεί να δουλέψει και ζει με το επίδομα που του χορηγεί η Παλαιστινιακή Αρχή.

Με ξυλοδαρμό σε σημείο να μείνει ανάπηρος πλήρωσε ο Παλαιστίνιος Μουφίντ Σαρταμπαντίτ από την κατεχόμενη Χεβρώνα την άρνηση του να πουλήσει το σπίτι του στους εβραίους εποίκους

Η απόφαση του Ισραήλ και των ΗΠΑ να διακόψουν τις χρηματοδοτήσεις στην Παλαιστινιακή Αρχή, με το επιχείρημα ότι χρηματοδοτεί την τρομοκρατία, δηλαδή αγωνιστές όπως ο Μουφίντ που προβάλλουν αντίσταση στην κατοχή και στην προσπάθεια εξανδραποδισμού των Παλαιστινίων πριν απ’ όλους πλήττει ανθρώπους όπως ο Μουφίντ που μπορούν και συντηρούν τις οικογένειες τους με λίγα κατοστάρικα ευρώ τον μήνα, μόνο και μόνο επειδή θέλουν να παραμείνουν στον τόπο που τους γέννησε.

Μεγάλη υλική βοήθεια στους Παλαιστινίους που αντιστέκονται χορηγεί και η Φατάχ. «Μέριμνα μας είναι σε κάθε ένα από αυτά σπίτια που βρίσκονται στην ζώνη κατοχής ένα άτομο να απασχολείται στην κυβέρνηση για να έχει ένα σταθερό μισθό. Το 2016 στηρίζαμε 6.000 Παλαιστίνιους και σήμερα 8.000. Ταυτόχρονα τους πληρώνουμε το λογαριασμό του νερού και του ηλεκτρικού, ενώ προσπαθούμε να επισκευάζουμε σπίτια Παλαιστινίων για να μπορούν να ζουν με αξιοπρέπεια», μας δηλώνει ο Μοχάμεντ Αλ Τζαχάρ, που είναι επικεφαλής της ιστορικής οργάνωσης του Γιασέρ Αραφάτ. «Ταυτόχρονα δημιουργούμε επιτροπές αντίστασης στην κατοχή. Όχι μόνο εδώ στη Χεβρώνα που είμαστε στο στόμα του λύκου αλλά σε όλη τη Δυτική Όχθη», μας δηλώνει ο Μοχάμεντ Αλ Τζαμπάρ. «Πολύ τακτικά οργανώνουμε ειρηνικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας δίπλα από τα checkpoints με σύνθημα “γκρεμίστε τα γκέτο”. Στην τελευταία διαδήλωση συμμετείχαν πάνω από 3.000 Παλαιστίνιοι. Βασικά αποδοκιμάσαμε τη σύνοδο του Μπαχρέιν στην οποία θα συζητηθεί το σχέδιο επίλυσης του Παλαιστινιακού που ετοιμάζουν οι ΗΠΑ και σχεδιάστηκε κατ’ απαίτηση του Ισραήλ, καταστρατηγώντας τη συμφωνία του Όσλο κι άπειρα διεθνή ψηφίσματα που προβλέπουν τη δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα του 1967, με πρωτεύουσα την ανατολική Ιερουσαλήμ και δικαίωμα επιστροφής όλων των προσφύγων», ήταν τα λόγια του Μοχάμεντ Αλ Τζαμπάρ.

Πηγή: Περιοδικό Επίκαιρα

Αρέσει σε %d bloggers: