Σοβαρότατο πλήγμα για το καθεστώς του Ιράν αποτέλεσαν οι πρόσφατες κάλπες για την εκλογή νέας Βουλής. Το μήνυμα των Ιρανών ψηφοφόρων δεν προήλθε από κει που συνήθως αναμένεται (την υπερψήφιση διαφωνούντων), αλλά από την συμμετοχή, που κυμάνθηκε σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ, μόλις 43%, όταν ακόμη και στις ευρωεκλογές που είναι ομολογουμένως οι πιο αδιάφορες και πολιτικά ασήμαντες εκλογές σε ολόκληρο τον πλανήτη το 2019 ψήφισε το 51% των ευρωπαίων ψηφοφόρων. Στις δε ΗΠΑ που κι εκεί η πολιτική αδιαφορία μπορεί να συγκριθεί μόνο με την αλαζονεία της υπερδύναμης, στις τελευταίες εκλογές η συμμετοχή έφτασε το 56%. Στο ίδιο το Ιράν, η συμμετοχή στις εκλογές του 2016 ανήλθε στο 62% και στην προηγούμενη αναμέτρηση του 2012 το 66%. Η συμμετοχή στις εκλογές της 21ης Φεβρουαρίου στα αστικά κέντρα ήταν ακόμη χαμηλότερη. Στην Τεχεράνη για παράδειγμα έφτασε το απογοητευτικό 25%.
Η αιτία της αποχής των Ιρανών μπορεί να αποδοθεί σε έναν συνδυασμό αιτιών, εσωτερικών κι εξωτερικών, ενώ δεν προσπερνάται εύκολα η επίδραση του κορονοϊού. Το Ιράν, μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, είναι η χώρα που έχει πληγεί σοβαρότερα μετά την Κίνα από την εξάπλωση του επικίνδυνου ιού, μετρώντας 8 νεκρούς, που είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος αριθμός, μετά τους 2.400 της Κίνας. Στην Ισλαμική Δημοκρατία τουλάχιστον 14 περιφέρειες έχουν κλείσει σχολεία, πανεπιστήμια και πολιτιστικά κέντρα, ενώ το Ιράκ, το Πακιστάν και η Τουρκία έκλεισαν τα σύνορά τους με το Ιράν. Το δε Αφγανιστάν απαγόρευσε κάθε αεροπορικό και οδικό ταξίδι από και προς το Ιράν. Σε αυτό το κλίμα, μόνο ανοιχτός κι ανέφελος δεν ήταν ο δρόμος προς τις κάλπες. Δεν μπορεί ωστόσο ο κορονοϊός να δικαιολογήσει μια τόσο μεγάλη αποχή!
Το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για την αδιαφορία που επέδειξαν οι Ιρανοί φέρει το αμερικανικό εμπάργκο. Ο στόχος των Αμερικανών, που ήταν να στραφούν οι Ιρανοί εναντίον του καθεστώτος για τα δεινά που υπομένουν εδώ και δύο χρόνια που είναι εμφανή τα αποτελέσματα του εμπάργκο, σε ένα βαθμό πέτυχε.
Αρκεί μια ματιά στις επιπτώσεις του στην πραγματική οικονομία που έχει καταρρεύσει. Ενώ το 2016 και το 2017, όταν η ιρανική οικονομία εισέπραττε τα οφέλη από την επιστροφή της στην «κανονικότητα» λόγω της συμφωνίας που υπογράφτηκε επί Ομπάμα, αναπτύχθηκε κατά 12,3% και 3,7% αντίστοιχα, το 2018 και 2019 συρρικνώθηκε με πρωτοφανείς ρυθμούς. Το ΑΕΠ αυτά τα δύο χρόνια μειώθηκε κατά 4,8% και 9,5%. Η ανεργία την ίδια διετία αυξήθηκε στο 14,5% και 16,8%. Σημαντικά έχει αυξηθεί και ο πληθωρισμός που από 9% το 2017 έφτασε το 30,5% το 2018 και το 35,7% το 2019. Η άνοδος των τιμών μάλιστα στα είδη διατροφής περιγράφεται από ανταποκριτές και γνώστες των εσωτερικών του Ιράν ως πολλαπλάσιος. Η αύξηση της τιμής του κρέατος για παράδειγμα τον τελευταίο χρόνο ανέρχεται σε 116%! Φαίνεται έτσι ότι οι πιο φτωχοί πλήττονται περισσότερο από το εμπάργκο, που αποδεδειγμένα πλέον ισοδυναμεί με τις χιτλερικές μεθόδους συλλογικής τιμωρίας που εφαρμόζονταν σε βάρος λαών και αμάχων. Τα ίδια κάνουν και σήμερα οι ΗΠΑ παραβιάζοντας τη διεθνή νομιμότητα και τις πιο βασικές αρχές του ανθρωπισμού.
Και το ίδιο το καθεστώς ωστόσο έκανε ό,τι περνάει από το χέρι του για να αποξενώσει την ιρανική κοινωνία τα δύο τελευταία χρόνια. Το καθεστώς έκοψε από τις λίστες των υποψηφίων εκατοντάδες μεταρρυθμιστές, μεταξύ των οποίων και 81 βουλευτές. Το κάλεσμά τους για αποχή των ψηφοφόρων από τις κάλπες ήταν όχι απλώς αναμενόμενο αλλά υπερίσχυσε της πρόσκλησης του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη Αγιατολάχ Χαμενεΐ που χαρακτήρισε την προσέλευση στις κάλπες ως θρησκευτικό καθήκον όλων των πολιτών. Ως αποτέλεσμα, η αναμέτρηση διεξήχθη μεταξύ συντηρητικών και …υπερσυντηρητικών. Οι σχέσεις του καθεστώτος με την κοινωνία δοκιμάστηκαν επίσης με αφορμή την βία που επέδειξε πέρυσι όταν χιλιάδες Ιρανοί κατέκλυσαν τους δρόμους διαμαρτυρόμενοι για την καταπίεση, ζητώντας περισσότερες ελευθερίες και κοινωνικά αιτήματα. Το καθεστώς αντί να εισακούσει τα αιτήματά τους και να χαλαρώσει το καθεστώς ελέγχου στο εσωτερικό έδειξε περισσότερη αδιαλλαξία. Η πρόσφατη μάλιστα δολοφονία του λαοπρόβλητου στρατηγού Σουλεϊμανί από τους Αμερικανούς στο Ιράκ ενίσχυσε ακόμη περισσότερο την σκληροπυρηνική πτέρυγα του καθεστώτος, απομακρύνοντας κάθε ενδεχόμενο εκδημοκρατισμού.
Σε αυτό το πλαίσιο ο πρόεδρος Χασάν Ρουχανί που ήταν περισσότερο ανοιχτός στις μεταρρυθμίσεις και η θητεία του λήγει το 2021, θα απομονωθεί πολιτικά, από μια Βουλή που θα μπορεί να αποφασίζει ό,τι μα ό.τι θέλει χωρίς όμως να διαθέτει λαϊκή νομιμοποίηση και ερείσματα. Μια Βουλή μάλιστα που ποτέ δε διέθετε σημαντικές αρμοδιότητες. Μόνο πολιτικοί αυτόχειρες μπορούν να νιώθουν ασφαλείς με ένα τέτοιο εκλογικό αποτέλεσμα, όταν μάλιστα όλοι ξέρουν πώς τα δύσκολα για το Ιράν είναι μπροστά του…
Λεωνίδας Βατικιώτης 