Φόρα παρτίδα έβγαλε ο σύμβουλος του Τραμπ και νέος επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικού Εμπορίου των ΗΠΑ, Πίτερ Ναβάρο, το πιο καλά κρυμμένο μυστικό της διεθνούς εμπορικής επιτυχίας της Γερμανίας: το φθηνό ευρώ! Η Γερμανία χρησιμοποιεί ένα σε γενικές γραμμές υποτιμημένο ευρώ για να εκμεταλλεύεται τις ΗΠΑ και τους εταίρους της στην Ευρώπη, ήταν η απάντηση που έδωσε ο Π. Ναβάρο σε γραπτή ερώτηση της βρετανικής εφημερίδας Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, οδηγώντας σε νέα επίπεδα τη διαμάχη με τη Γερμανία, που έκανε την επίσημη πρώτη της όταν ο νέος αμερικάνος πρόεδρος απείλησε τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία με επιπλέον φόρους ύψους 35% για τα αυτοκίνητα που παράγει σε χώρες χαμηλού εργατικού κόστους και εισάγει στις ΗΠΑ. Ο σύμβουλος του Τραμπ χαρακτήρισε επίσης το ευρώ ως συγκαλυμμένο γερμανικό μάρκο, η χαμηλή αξία του οποίου της έδωσε το συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των κυριότερων εμπορικών της εταίρων.

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Πρόκειται για επισημάνσεις που αποτελούν το προοίμιο ενός εμπορικού πολέμου, αδιανόητων διαστάσεων και βάθους σε σχέση με τα όσα έχουμε μέχρι τώρα ζήσει, ενώ προοιωνίζονται μια όξυνση των ανταγωνισμών μεταξύ των δύο οικονομικών υπερδυνάμεων που όλοι θα ευχόμαστε να σταματήσει στο πεδίο της οικονομίας. Εν ολίγοις, η διεθνής εμπορική πολιτική του Τραμπ είναι πηγή βαθιάς ανησυχίας! Πολύ περισσότερο όταν ξέρουμε πως η επίκληση στα συμφέροντα των Αμερικανών εργαζομένων η οποία συνοδεύει τις απειλές  του Τραμπ έρχεται να συγκαλύψει, να ωραιοποιήσει και να διαμορφώσει κοινωνικές συμμαχίες για την πολιτική του. Οι άμεσα κερδισμένοι κι αυτοί που υπαγορεύουν τα πολεμικά εμβατήρια του Τραμπ για χάρη του δολαρίου δεν είναι άλλοι από δισεκατομμυριούχους των ΗΠΑ, όπως ο Γουόρεν Μπάφετ, ο οποίος αποκάλυψε ότι από την εκλογική νίκη του Τραμπ και μετά έχει ενισχύσει το χαρτοφυλάκιο μετοχών της εταιρείας του, Berkshire Hethaway, κατά 12 δισ. δολ.! Η ψήφος εμπιστοσύνης των βαθύπλουτων στη ρεπουμπλικανική ηγεσία ήταν η ανταμοιβή του για τις διαβεβαιώσεις που τους παρείχε για χαμηλότερους συντελεστές φορολόγησης των επιχειρήσεων, φορολογικά κίνητρα και μέτρα περαιτέρω απορρύθμισης της αγοράς. Εξαπατά την κοινωνία εν ολίγοις ο Τραμπ, όταν επικαλείται τα συμφέροντα των άνεργων στις τσακισμένες από την κρίση μεσοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ.

Παρόλα αυτά κανείς δεν μπορεί να διαφωνήσει με το επιτελείο του Τραμπ για όσα καταλογίζει στη Γερμανία! Από την πρώτη μέρα ίδρυσης του «κοινού» νομίσματος το Τέταρτο Ράιχ το εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο για να αλώσει τα εμπορικά ισοζύγια όχι μόνο μικρών χωρών εντός της ευρωζώνης όπως η Ελλάδα που έχασαν το εργαλείο της υποτίμησης, αλλά ακόμη και των ΗΠΑ, χάρη στα χαμηλότερα επίπεδα που οδηγεί τη συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ η παρουσία χωρών όπως η Ελλάδα! Ως αποτέλεσμα, το ίδιο το ΔΝΤ σε έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα το 2016 (IMF, country report 16/202) έκρινε πως η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία της Γερμανίας είναι υποτιμημένη κατά 15-20%!

Από την εποχή Ομπάμα στο στόχαστρο η Γερμανία

Έχει ωστόσο μεγάλη σημασία ότι η Γερμανία δεν μπήκε στο στόχαστρο των ΗΠΑ για πρώτη φορά επί Τραμπ, όταν έφτασε να χαρακτηρίσει την ΕΕ γερμανικό όχημα τερματίζοντας απότομα μια πολιτική αγαστούς συνεργασίας, ή όταν ο σύμβουλος του για θέματα εμπορίου τη χαρακτήρισε εμπόδιο για μια συνολική εμπορική συμφωνία με την ΕΕ. Για πρώτη φορά η Γερμανία, τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, τέθηκε υπό επιτήρηση επί προεδρίας Ομπάμα, τον Απρίλιο του 2016. Συγκεκριμένα, πέντε χώρες, η Κίνα, η Ταϊβάν, η Νότια Κορέα, η Ιαπωνία και η Γερμανία (αποτελώντας την μοναδική ευρωπαϊκή χώρα) κρίθηκε ότι παραβιάζουν δύο από τρία κριτήρια που αξιολογήθηκαν ως κόκκινη γραμμή στο διεθνές εμπόριο, πέραν της οποίας αρχίζουν οι αθέμιτες πρακτικές: Πρώτο, διατήρηση ενός σοβαρού εμπορικού πλεονάσματος με τις ΗΠΑ, δεύτερο, διατήρηση ενός ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών άνω του 3% του ΑΕΠ της χώρας και τρίτο, αλλεπάλληλες παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος για να αποτραπεί η ανατίμηση της διεθνούς ισοτιμίας. Η Γερμανία (μαζί με την Κίνα και την Ιαπωνία) κρίθηκε ένοχη για την παραβίαση των δύο πρώτων κριτηρίων. Ωστόσο, η αυξημένη επιτήρηση αν κάτι σήμαινε επί Ομπάμα ήταν διαβουλεύσεις. Η απειλή των κυρώσεων, που τώρα είναι προ των πυλών, είχε παραπεμφθεί στο απώτερο μέλλον και τότε στην αιχμή του αμερικανικού δόρατος ήταν οι πιέσεις στη Γερμανία για αύξηση των δαπανών στο εσωτερικό, για παράδειγμα με την μορφή του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων ή της συντήρησης των απαξιωμένων υποδομών (αυτοκινητόδρομοι, γέφυρες, κλπ.), που θα μπορούσαν να αυξήσουν και τις εισαγωγές από άλλες χώρες, μειώνοντας το ιλιγγιώδες εμπορικό της πλεόνασμα.

Η άμεση απειλή σοβαρότατων οικονομικών κυρώσεων επανέρχεται εκ μέρους των ΗΠΑ, (προκειμένου οι ίδιες οι ΗΠΑ κι όχι δια μέσου εμπορικών αντιπροσώπων να αποκτήσουν τον έλεγχο των αλυσίδων αξίας) στο βαθμό που τα γερμανικά εμπορικά πλεονάσματα ακολουθούν μια σταθερά ανοδική πορεία. Κι εφ όσον μάλιστα οι ήπιες μέθοδοι πειθούς απέτυχαν, με ευθύνη του αμετακίνητου Βερολίνου. Απαιτείται δε μια πιο ενδελεχή ματιά για να φανεί καλύτερα το μέγεθος της απειλής που συνιστούν για τις αμερικανικές επιχειρήσεις. Το 2015 το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (όπου συμπεριλαμβάνεται και το εμπορικό ισοζύγιο) της Γερμανίας έφτασε τα 256,1 δισ. ευρώ καταφέρνοντας να διπλασιαστεί μέσα σε 5 χρόνια κι οδηγώντας το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών να τη θέσει σε καθεστώς επιτήρησης. Ένα χρόνο πριν, το 2014, το εμπορικό ισοζύγιο της Γερμανίας είχε πετύχει ένα επιπλέον ρεκόρ φθάνοντας τα 217 δισ. ευρώ. Ατμομηχανή των γερμανικών εξαγωγών που αντιπροσωπεύουν το 39% της παραγωγής εμπορευμάτων και αγαθών (1,33 τρισ. ευρώ σε ένα ΑΕΠ συνολικής αξίας 2,9 τρισ. ευρώ) είναι η αυτοκινητοβιομηχανία κι επίσης η παραγωγή βιομηχανικού και εργοστασιακού εξοπλισμού, ενώ σε επίπεδο ΑΕΠ το εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας ανέρχεται σε 7,5%! Συγκρίνοντας δε τις γερμανικές με τις κινέζικες επιδόσεις καταλαβαίνουμε γιατί η Γερμανία αποτελεί μεγαλύτερη απειλή από την Κίνα για τις ΗΠΑ κι έπρεπε να περιμέναμε την κλιμάκωση των απειλών εναντίον της εκ μέρους της νέας αμερικανικής ηγεσίας. Ειδικότερα, το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας το ίδιο έτος, το 2014, ανήλθε περίπου σε 347 δισ. ευρώ ή 3,7% του ΑΕΠ της. Με άλλα λόγια, εξετάζοντας τα ποσοστά επί του ΑΕΠ, η Γερμανία στηρίζεται δύο φορές σε σχέση με την Κίνα στα καθαρά οφέλη που αντλεί από τις εμπορικές δοσοληψίες της με το εξωτερικό. Άρα, η επιβεβαίωση της αμερικανικής ηγεμονίας στην παγκόσμια αγορά περνάει μέσα από το κόντεμα πρώτα της Γερμανίας και στη συνέχεια της Κίνας. Εξ ου κη επίδειξη πυγμής…

Στο επόμενο διάστημα μένει να δούμε τα βήματα της αμερικανικής ηγεσίας, δεδομένου ότι η επιβολή εμπορικών δασμών θα οδηγήσει σε προσφυγές στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, ακόμη και σε εκδικητικά αντίμετρα. Σίγουρη ωστόσο θεωρείται η εγκατάλειψη της παραδοσιακής πολιτικής του «ισχυρού δολαρίου», την οποία προανήγγειλε ο νέος υπουργός Οικονομικών του Τραμπ, Στίβεν Μνούτσιν, έτσι ώστε το ευρώ να απολέσει τα κέρδη που αποκόμισε αφότου ξεκίνησε η μαζική αγορά ομολόγων, με το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, χάνοντας μέρος της αξίας του έναντι του δολαρίου. Καιρός το δολάριο να ξαναπάρει τ’ όπλο του…

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Επίκαιρα στις 2 Φεβρουαρίου 2017