Bitcoin: Όταν τα γκρίζα κουστούμια υποκλίνονται στα φούτερ (Επίκαιρα, 13-19/11/2015)

Bitcoin

Με το Bitcoin, τουλάχιστον για τη βιομηχανία του χρήματος, παρατηρείται ό,τι συμβαίνει συχνά σε όσους αρέσει να απολαμβάνουν τα εστιατόρια και τα καφέ. Το φαγητό που θα σερβίρουν ή η ποιότητα του καφέ που θα προσφέρουν έχει δευτερεύουσα σημασία μπροστά στο ίδιο το μέρος. Το περιβάλλον είναι που λειτουργεί σαν μαγνήτης έλκοντας την πελατεία, κι ας είναι μερικές φορές το αποτέλεσμα αναντίστοιχο των προσδοκιών που δημιούργησε. Αυτό συμβαίνει και με το ψηφιακό νόμισμα, το Bitcoin.

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Στις αρχές Νοέμβρη δεν ήταν η πρώτη φορά που σημειώθηκε μια τόσο απότομη και ύποπτη άνοδος της αξίας του. Είχε παρατηρηθεί ξανά και στα τέλη του 2013, όταν από τα 120 δολάρια σκαρφάλωσε στα 1.500 δολάρια. Συνέβη και στις αρχές Νοεμβρίου, όταν μέσα σε τρεις μέρες η συναλλαγματική του ισοτιμία έναντι του δολαρίου αυξήθηκε κατά 40%, φτάνοντας ακόμη και τα 500 δολάρια. Παρότι υπάρχει κατακλυσμός εκθέσεων που υπογραμμίζουν τη δυναμική του, προβλέποντας για παράδειγμα ότι στο βάθος μιας 15ετίας μπορεί να γίνει το 6^ο σε σημασία παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και πιο σύντομα ότι μπορεί να χρησιμοποιείται για συναλλαγές όπως το ελβετικό φράγκο ή το αυστραλιανό δολάριο, οι λόγοι της ανόδου του ήταν πιο απλοί: Μια κινέζικη εταιρεία πυραμίδα, ονόματι ΜΜΜ, άρχισε να διοχετεύει τη ρευστότητά της στο ψηφιακό νόμισμα, κι έτσι η τιμή του εκτινάχτηκε. Αιτία καθόλου κολακευτική για ένα νόμισμα που θέλει να συμβολίσει την ελευθερία και διαφάνεια της νέας ψηφιακής εποχής. Πολύ περισσότερο αν λάβουμε υπ’ όψη τις κατηγορίες που έχουν επανειλημμένες φορές διατυπωθεί πως το bitcoin αποτελεί βασιλική οδό για ξέπλυμα χρήματος από κάθε λογής παράνομες δραστηριότητες: εμπόριο όπλων, ναρκωτικών, πορνεία, κοκ. Φήμες που απέκτησαν υπόσταση με την κατάρρευση του ηλεκτρονικού ανταλλακτηρίου Mt Gox, προκαλώντας απώλειες ύψους 480 εκ. δολαρίων σε πελάτες του, όπως και με την απόφαση των αμερικάνικων αρχών να βάλουν λουκέτο στον on line ιστότοπο Silk Road, όπου οι συναλλαγές γίνονταν με bitcoin.

Δεν πείθει το bitcoin

Εν συντομία, οι αδικαιολόγητα έντονες μεταβολές της αξίας του (το 2014 έχασε ενδεικτικά τα τρία τέταρτα της αξίας του, ενώ η κατώτατη τιμή του από το 2009 που ξεκίνησε την πορεία του μέχρι σήμερα έφτασε τα 0,31 δολάρια το 2011) και οι επίμονες στο χρόνο φήμες για την πολύτιμη βοήθεια που προσφέρει στο οργανωμένο έγκλημα, ανεξαρτήτως φυσικά των προθέσεων των σχεδιαστών του, έχουν θολώσει τη λάμψη του, διαψεύδοντας όσους προσδοκούσαν πως θα γίνει το νόμισμα του κυβερνοχώρου. Κι εδώ επενδύθηκαν πολλά …λεφτά. Ο μαρξιστής οικονομολόγος Ντέιβιντ Χάρβεϋ υποστηρίζει ότι στο bitcoin ο καπιταλισμός διέκρινε την ανεμπόδιστη ανάπτυξη. Δηλαδή, τη δυνατότητα να αφήσει για πάντα πίσω του κάθε περιορισμό που θέτει στη νομισματική κυκλοφορία η παραγωγή αξιών και οι αντινομίες που τη διέπουν και το ψηφιακό νόμισμα να γίνει όχι απλώς ο καθρέφτης μιας (φαντασιακής προφανώς) αέναα επεκτεινόμενης οικονομίας, αλλά και η κινητήρια δύναμή της. Όνειρα που προφανώς διαψεύστηκαν, πικραίνοντας όσους στην απουσία ρυθμιστικής αρχής που θα επιβάλλει του όρους της νομισματικής κυκλοφορίας διέκριναν ένα φιλελεύθερο ιδεώδες ηλικίας περίπου ενός αιώνα. Κάηκε στη γη, κάηκε και στους κόμβους του διαδικτύου, παρότι στην Αργεντινή, για παράδειγμα, το bitcoin αποδείχθηκε ιδανική παρακαμπτήριος των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων που έχει επιβάλει η κυβέρνηση. Αυτό που ίσχυσε ωστόσο περιστασιακά σε μια χώρα, δεν μπόρεσε να ισχύσει γενικά…

Παρόλα αυτά το bitcoin έλκει σαν μαγνήτης τα βλέμματα και το νου στελεχών πρώτης γραμμής των δύο πιο πρωτοπόρων σύγχρονων «βιομηχανιών»: της βιομηχανίας του χρήματος και της διαδικτυακής τεχνολογίας. Και για την ακρίβεια όχι το ίδιο το bitcoin, όσο η πληροφοριακή πλατφόρμα (blockchain) επί της οποίας διεκπεραιώνονται οι συναλλαγές του. Είναι το περιβάλλον μέσα στο οποίο ανθεί το  bitcoin. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που συγκαταλέγεται στα λογισμικά της λεγόμενης κατανεμημένης οικονομίας, με κύριο γνώρισμα την απ’ ευθείας σύνδεση των χρηστών χωρίς τη διαμεσολάβηση ενδιάμεσων. «Από την IBM μέχρι την PwC προσπαθούν να επεξεργαστούν πώς θα εφαρμόσουν αυτή την τεχνολογία», έγραφαν οι Financial Times την 1^η Νοεμβρίου, παρουσιάζοντας άφθονα παραδείγματα από τον χρηματοπιστωτικό τομέα που αφιερώνει στελέχη πρώτης γραμμής να εργάζονται επάνω σε αυτή την πλατφόρμα προσπαθώντας να ελέγξουν πιθανά κενά ασφαλείας και τη συμβατότητα με τις δικές του ανάγκες. «Για τις μεγάλες τράπεζες, που αγκομαχούν να εκσυγχρονίσουν τα συχνά απαρχαιωμένα πληροφοριακά συστήματά τους, λόγω της πίεσης από τις ρυθμιστικές αρχές, των ψηφιακών προκλήσεων και του κυβερνο-εγκλήματος το blockchain αντιπροσωπεύει μια ευκαιρία να ξανασκεφτούν ό,τι κάνουν», συνεχίζει η βρετανική εφημερίδα.

Επαναστατικό λογισμικό

Έρευνα της ισπανικής τράπεζας Santander έχει δείξει πως τυχόν υιοθέτηση αυτής της πλατφόρμας που θα απογείωνε την ταχύτητα των συναλλαγών και την ευκολία σύνδεσης διαφορετικών εργασιών, όπως τις εξελίξεις στα χρηματιστήρια με τις τραπεζικές εργασίες, θα οδηγούσε στην εξοικονόμηση 15-20 δις. δολαρίων ετησίως, σε βάρος προφανώς της ανθρώπινης εργασίας. Δεν λείπουν δηλώσεις στελεχών του χρηματοπιστωτικού τομέα που παρομοιάζουν την ανοιχτή πλατφόρμα συναλλαγών του bitcoin με e-mail για χρήματα, δηλώνοντας ότι βρισκόμαστε ενώπιον κοσμογονικών αλλαγών στον τρόπο που δουλεύει η τραπεζική, προειδοποιώντας μάλιστα όσους υποτιμήσουν αυτή τη δυναμική πως θα έχουν την τύχη εκείνων των εταιρειών νέας τεχνολογίας που στη δεκαετία του ’90 υποτίμησαν το διαδίκτυο… Προς επίρρωση περιπτώσεις κρατών όπως η Ονδούρα που χρησιμοποιούν την εν λόγω τεχνολογία για διεκπεραίωση εργασιών αλλά και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων όπως η Citigroup που έχει δημιουργήσει ένα Citicoin οποίο υποβάλλεται στις πιο σκληρές δοκιμασίες στα εργαστήρια της τράπεζας και η Goldman Sachs που δημιούργησε ειδικό πειραματικό κεφάλαιο, αξίας 50 εκ. δολ. με σκοπό να χρησιμοποιεί το bitcoin για να διαχειρίζεται τις πληρωμές των πελατών. Στον αντίποδα, δεν λείπουν και επίσημα απαγορευτικά στην ελεύθερα προσπελάσιμη πλατφόρμα του bitcoin, όπως αυτό που εξέδωσε τον Ιούνιο η πανίσχυρη αμερικανική επιτροπή κεφαλαιαγοράς (SEC) επιβάλλοντας πρόστιμο ύψους 20.000 δολαρίων σε εταιρεία διαχείρισης παραγώγων επειδή για την τακτοποίηση των συναλλαγών, χρησιμοποιούσε το blockchain.

Όλοι ωστόσο συμφωνούν πως είναι θέμα χρόνου η αναγνώριση και οικειοποίηση από τις μεγάλες εταιρείες τόσο του bitcoin όσο και του λογισμικού διεκπεραίωσης των συναλλαγών του. Κι αν όχι αυτών καθαυτών, μιας βελτιωμένης έκδοσής τους, του bitcoin 2.0 πχ που θα είναι αποκαθαρμένο από τις παιδικές του αρρώστιες. Θα είναι η στιγμή που τα γκρίζα κουστούμια μετά την υπόκλιση στα …φούτερ, τα υποχρεώνουν να δουλέψουν για λογαριασμό τους… Ως προς το παρών όμως ας απολαύσουμε τη βαθιά υπόκλιση στα φούτερ, δηλαδή την ικανότητα του ανθρώπου να καινοτομεί και να εκτινάσσει την παραγωγικότητα και επινοητικότητά του μακριά από τα δεσμά της μισθωτής εργασίας.