«Θα γίνουμε Αργεντινή»: Απειλή ή ευχή; (Επίκαιρα, 29 Σεπτέμβρη 2011)
Ως το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί στη ζωή μας εμφάνισε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Οικονομικών, Βαγγέλης Βενιζέλος, το ενδεχόμενο «να γίνουμε Αργεντινή» το οποίο παρουσίασε ως απειλή εξερχόμενος από το Προεδρικό Μέγαρο. Τον ισχυρισμό του επανέλαβε την επόμενη μέρα κι ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Χρ. Πρωτόπαπας. Στην πραγματικότητα αυτή τη στιγμή το να γίνουμε Αργεντινή μάλλον είναι ευχή, δεδομένου ότι τα χειρότερα από την δραματική πορεία που ακολούθησε η λατινοαμερικανική χώρα τα έχουμε υποστεί ή είναι θέμα χρόνου να τα υποστούμε, όταν δηλαδή θα αρχίσουν να εμπεδώνονται στην καθημερινότητά μας αντιλαϊκά μέτρα που έχουν ήδη ψηφιστεί. Η μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία δηλαδή στην Ελλάδα έχει μοιραστεί τα βάσανα του αργεντίνικου λαού. Το μόνο που δεν έχει γίνει είναι η πολιτική ελίτ της χώρας να υποστεί όσα υπέστησαν οι συνάδελφοί της από την γενέτειρα του Τσε. Αυτό όμως γιατί να αποτελεί για μας απειλή;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η πορεία της Αργεντινής μπορεί να χωριστεί σε τρεις περιόδους.
Η πρώτη περίοδος είναι αυτή που ο λαός της Αργεντινής ταπεινώθηκε και αναγκάστηκε να αποχαιρετήσει μια σειρά από κοινωνικές κατακτήσεις που είχε εξασφαλίσει από την περίοδο της διακυβέρνησης του Περόν και πιο πρόσφατα από την κυβέρνηση του Ραούλ Αλφονσίν, τη δεκαετία του ‘80. Όπως ακριβώς συνέβη και στην Ελλάδα, που η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου κατάργησε σε μια διετία εργατικά δικαιώματα και κατακτήσεις πολλών δεκαετιών: από το δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή σύνταξη, μισθό και νοσοκομειακή περίθαλψη μέχρι και τα κυριαρχικά, εθνικά δικαιώματα. Οι ομοιότητες δε του Κάρλος Μένεμ, του μοιραίου πολιτικού προσώπου που ανέλαβε την διάλυση της οικονομίας της Αργεντινής μέσω της υπαγωγής της στο ΔΝΤ, με τον Γιώργο Παπανδρέου είναι εντυπωσιακές. Χαρακτηριστικότερη όλων η πολιτική απάτη χάρη της οποίας εξελέγησαν. Αμφότεροι – Γ. Παπανδρέου και Κ. Μένεμ – εξαπάτησαν με προκλητικό τρόπο τον λαό τους εκμεταλλευόμενοι μια πολιτική παράδοση, ο μεν του ονόματός του ο δε του περονισμού, κέρδισαν τις εκλογές με το σύνθημα «λεφτά υπάρχουν» και μόλις ανέλαβαν την εξουσία εφάρμοσαν το πιο βάρβαρο νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα. Εντυπωσιάζει επίσης κι η υποτέλεια του πολιτικού προσωπικού, ένθεν κι ένθεν. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που στην Ελλάδα οι αποφάσεις για τα πιο σημαντικά θέματα, όπως για παράδειγμα η τύχη του δημόσιου χρέους, λαμβάνονται στο Βερολίνο με αποτέλεσμα την μέρα που ο Β. Βενιζέλος ανακοινώνει την σημασία που δίνει η Αθήνα στην υλοποίηση της συμφωνίας της 21ης Ιουλίου, ο γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να ανακοινώνει την αναθεώρησή της, έτσι και το Μπουένος Άιρες είχε απλώς αναλάβει την πιστή εφαρμογή των πολιτικών που αποφάσιζε η Ουάσινγκτον, πριν απ’ αυτούς γι’ αυτούς. Η μόνη διαφορά είναι ότι στη θέση της αμερικανικής πρωτεύουσας, που διέταζε ξεπουλήστε τα όλα τώρα έναντι πινακίου φακής, εμείς εδώ έχουμε την γερμανική πρωτεύουσα.
Η πρώτη φάση έχει και μια ακόμη εντυπωσιακή ομοιότητα. Η Αργεντινή όπως και η Ελλάδα, στα πρώτα βήματα της θεραπείας σοκ ήταν ιδανικοί ασθενείς, το τέλειο πειραματόζωο. Ακολουθούσαν πλήρως τις οδηγίες, χωρίς να προβάλουν την παραμικρή αντίσταση, για χάρη των ξένων πιστωτών. Σχεδόν 16 δις. ευρώ θα «ακουμπήσει» η Ελλάδα στους ξένους πιστωτές της μόνο για τόκους φέτος, κλείνοντας για χάρη της Ντόιτσε Μπανκ εκατοντάδες σχολεία και δεκάδες νοσοκομεία. Παρόλα αυτά η τυφλή υπακοή και η πλήρης συμμόρφωση στις οδηγίες των δανειστών δεν έσωσαν την Αργεντινή από την χρεοκοπία, όπως δεν σώζουν και την Ελλάδα. Μάρτυρας η ομοβροντία σεναρίων τις δύο τελευταίες εβδομάδες, με χώρα προέλευσης κατά βάση την Γερμανία, που ως κοινό τους χαρακτηριστικό έχουν μια γενναία μείωση του δημόσιου χρέους, σε ποσοστό ακόμη και 50% – αυτό είναι επί της ουσίας το περιεχόμενο της επικείμενης χρεοκοπίας.
Η Ελλάδα επομένως μέχρι εδώ, δυστυχώς, δεν έχει υποστεί τίποτε λιγότερο απ’ ότι υπέμεινε ο λαός της Αργεντινής. Τα όσα δε θα συμβούν τους επόμενους μήνες στην Ελλάδα, όταν για παράδειγμα από 1/1/2012 δεκάδες χιλιάδες άνεργοι του 2011, θα χάσουν και την κοινωνική τους ασφάλεια, προδιαγράφουν έναν δραματικό χειμώνα. Για όποιον μάλιστα είχε επισκεφθεί την Αργεντινή τις δραματικές εκείνες μέρες, όπως ο γράφων, εντυπωσιάζει η ομοιότητα πολλών γεγονότων, όπως για παράδειγμα τα δεκάδες σφραγισμένα καταστήματα με τις εγκαταλελειμμένες βιτρίνες ή τα παρακμιακά νοσοκομεία με γιατρούς και νοσοκόμες να επιχειρούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους απλήρωτοι και στερούμενοι των πιο στοιχειωδών μέσων. Αργεντινή επομένως έχουμε ήδη γίνει, όσο κι αν δεν το βλέπει αυτό ο Βαγγέλης Βενιζέλος και οι συν αυτώ, που ζουν στους χρυσελεφάντινους πύργους τους… Κι αφού φτάσαμε ως εδώ με την ευθύνη ΠΑΣΟΚ και Τρόικας, γιατί να μην προχωρήσουμε στη δεύτερη και τρίτη φάση που τα θύματα γίνονται θύτες;
Η δεύτερη φάση έχει την εξέγερση του ίδιου του λαού, όπως συνέβη στις 20 και 21 Δεκέμβρη του 2001, πριν δέκα χρόνια δηλαδή, όταν η κυβέρνηση της Αργεντινής έβαλε χέρι στους τραπεζικούς λογαριασμούς, κατάσχοντας το 50% των καταθέσεων. Ο στρατός που έβγαλε στους δρόμους, θυμίζοντας μέρες χούντας, δεν κατάφερε να βάλει τον λαό στα σπίτια του παρά τον βαρύ φόρο αίματος που πλήρωσαν οι Αργεντινοί, ούτε πολύ περισσότερο να αποτρέψει την φυγή άρον – άρον 3 προέδρων από τις ταράτσες του προεδρικού μεγάρου με ελικόπτερο, το αγαπημένο μέσο των εκλεκτών του ΔΝΤ. Επ’ αυτού αντιλαμβανόμαστε πλήρως τη στεναχώρια του έλληνα πρωθυπουργού, αν θα πρέπει να επιβιβαστεί στο ελικόπτερο με τους δύο αντιπροέδρους του, Βαγγέλη Βενιζέλο και Θόδωρο Πάγκαλο. Γιατί όμως αυτό το γεγονός να αποτελεί απειλή για τους συνταξιούχους ή τους 200.000 εργαζόμενους στο δημόσιο τους οποίους ο Δ. Ρέππας από το βήμα της Βουλής καμάρωνε ότι το ΠΑΣΟΚ έδιωξε από τις δουλειές του, αυτά τα δύο χρόνια; Η δεύτερη φάση του αργεντίνικου δράματος επομένως, που προβλέπει τον ξεσηκωμό του λαού και την ανατροπή της μισητής και πλήρως απονομιμοποιημένης κυβέρνησης Παπανδρέου, αποτελεί απειλή μόνο για το ΔΝΤ τους λεγόμενους κηπουρούς. Για τον λαό, είναι ευχή.
Η τρίτη φάση της αργεντίνικης περιπέτειας που φθάνει μέχρι σήμερα συνιστά όχι απλά ευχή, αλλά θεόσταλτο δώρο για τους εργαζόμενους, τους συνταξιούχους και τα μεσαία στρώματα στην Ελλάδα και όλη την Ευρώπη, που στενάζουν κάτω από την μπότα της εξοντωτικής λιτότητας. Ο τελευταίος σταθμός αυτής της φάσης είχε την εξαγγελία από την πρόεδρο της Αργεντινής, Κριστίνα Κίρχνερ, την προηγούμενη εβδομάδα αυξήσεων στο βασικό κατώτατο μισθό της τάξης του 25%. Επίσης, αύξηση των κοινωνικών δαπανών κατά μισό δισ. δολάρια – γεγονότα που κατά περίεργο τρόπο παρέλειψε να αναφέρει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης από το βήμα της Βουλής, όταν έσειε ως φόβητρο τον κίνδυνο «να γίνουμε Αργεντινή». Αυτή η πορεία που κατέληξε με αυξήσεις στους μισθούς της τάξης του 25% (όταν στην Ελλάδα οι μισθοί οδεύουν στα 300 ευρώ) άρχισε με δύο κορυφαίες πράξεις: παύση πληρωμών προς τους δανειστές και γενναίο κούρεμα του δημόσιου χρέους (με πρωτοβουλία όμως της Αργεντινής κι όχι της διεθνούς των τραπεζών, IIF, όπως συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα) κι επίσης με την αποσύνδεση του αργεντίνικου πέσο από το δολάριο, απέναντι στο οποίο ήταν προσδεδεμένο με μια σταθερή ισοτιμία. Η αθέτηση πληρωμών και η άσκηση ανεξάρτητης νομισματικής πολιτικής από το Μπουένος Άιρες, με κριτήριο τη στήριξη της εγχώριας παραγωγής και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, είχαν ως αποτέλεσμα τα αμέσως επόμενα 6 χρόνια η οικονομία να αυξηθεί κατά 63% και περισσότερα από 11 εκ. κατοίκων (σε ένα έθνος 39 εκ.) που παράδερναν στη δίνη της φτώχειας να περάσουν το κατώφλι της και να ζουν αξιοπρεπώς. Προοπτική που κι αυτή πάλι συνιστά ευχή για τους εργαζόμενους στην Ελλάδα κι όχι απειλή. Το ίδιο φυσικά δεν ισχύει για τον Βαγγέλη Βενιζέλο και τους πιστωτές της Ελλάδας, οι οποίοι δικαιούνται να εμφανίζουν την Αργεντινή ως απειλή, φοβούμενοι ότι θα φύγουν νύχτα και με ελικόπτερο.
Νέα μέτρα – φωτιά επιταχύνουν τη χρεωκοπία (Πριν, 25 Σεπτέμβρη 2011)
Με αδιάκοπους ρυθμούς συνεχίζεται το κυνήγι δημόσιων και φορολογικών εσόδων από την κυβέρνηση. Μόλις δέκα ημέρες μετά την ανακοίνωση του έκτακτου χαρατσιού στα ακίνητα, που ανακοίνωσε ο Βαγγέλης Βενιζέλος από τη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια της ΔΕΘ, κι αφού το έκτακτο αυτό χαράτσι έγινε μόνιμο, η κυβέρνηση προχώρησε στην εξαγγελία νέων μέτρων – φωτιά με τα οποία υποτίθεται πως θα ξεπεραστούν τα εμπόδια για την καταβολή της έκτης δόσης. Κι όμως, ακόμη κι αυτά τα μέτρα άγριας λεηλασίας δεν διευκολύνουν την εφαρμογή του προγράμματος χρηματοδότησης της Ελλάδας (στην πράξη των τραπεζών) από την Τρόικα, κλείνοντας τις τρύπες στα δημόσια έσοδα όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση, αλλά επιταχύνουν την χρεοκοπία, φέρνουν πιο κοντά την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους με πρωτοβουλία φυσικά αυτών που το οδήγησαν στα σημερινά δυσθεώρητα, μη βιώσιμα ύψη. Η εμφάνιση στην πρώτη σελίδα των Νέων της Παρασκευής του σεναρίου για μείωση του ελληνικού δημόσιου χρέους κατά 50% υπογραμμίζει ότι το σχέδιο έφυγε πια από τα συρτάρια του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, όπου υπήρχε για μήνες όπως ενημέρωσε πρόσφατα το γερμανικό περιοδικό Σπίγκελ, και πλέον συζητιέται και επίσημα στην Αθήνα και τις Βρυξέλλες.
Κι εδώ αρχίζουν τα τραγελαφικά. Γιατί ενώ η απόφασή τους για σημαντικό κούρεμα του δημόσιου χρέους κερδίζει έδαφος υπό το βάρος της παραδοχής ότι 360 δισ. ευρώ δεν αποπληρώνονται, Βερολίνο και Αθήνα συνεχίζουν να απαιτούν ακόμη πιο αιματηρά μέτρα λιτότητας στο όνομα της εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους. Ένα χρέος που να τονιστεί ότι από 115% του ΑΕΠ, που ήταν τον Οκτώβρη του 2009, πριν δύο χρόνια δηλαδή, όταν αποφασίστηκε κατά τον υφυπουργό Φίλιππο Σαχινίδη η υπαγωγή της Ελλάδας στο κολαστήριο του μηχανισμού στήριξης ΕΕ – ΔΝΤ, θα φθάσει το 2012 το 189%! Ποτέ άλλοτε δεν εκτινάχθηκε το δημόσιο χρέος σε τέτοια ύψη, όπως συνέβη κατά τη διάρκεια της «σωτηρίας» μας! Το ίδιο αιματηρή θα αποδειχθεί και η απομείωση του χρέους κατά 50%, καθώς θα συνοδευτεί από νέα βάρη. Ενδεικτικό στοιχείο για τη νέα λαίλαπα που έρχεται είναι ότι μια μέρα μετά την ανακοίνωση των μέτρων από τον Ηλία Μόσιαλο (καθώς Παπανδρέου και Βενιζέλος προτίμησαν να εξαφανιστούν σαν τα ποντίκια) ο εκπρόσωπος της Τρόικας δεν ανακοίνωσε αν θα επιστρέψει η Τρόικα αρχές της εβδομάδας στην Αθήνα λέγοντας «επιβεβαιώνω ότι αυτός είναι ο στόχος, θα δούμε αν είναι ρεαλιστικός». Στην πράξη τούτο σημαίνει ότι ακόμη και για να δοθεί αυτή η δόση, όχι η επόμενη για την οποία μετά βεβαιότητας θα απαιτηθούν νέα μέτρα, το πιθανότερο είναι πως θα χρειαστούν επιπλέον περικοπές, πέραν των όσων ανακοινώθηκαν την Τετάρτη.
Τα μέτρα που εξήγγειλε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, για τα οποία ο Βαγγέλης Βενιζέλος ευχαρίστησε την Τρόικα από το βήμα της Βουλής σε μια έκρηξη υποτέλειας, συνιστούν ένα νέο βαρύ πλήγμα για τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα, που ωθούνται βίαια προς την εξαθλίωση – είναι το τίμημα για να συνεχίσουν τα χονδρά πορτοφόλια που χρηματοδοτούν τις προεκλογικές εκστρατείες του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ να υποφορολογούνται κατά σκανδαλώδη τρόπο και με την επίσημη ανοχή πλέον των κατοχικών δυνάμεων, ΕΕ και ΔΝΤ. Περιλαμβάνουν δε τα εξής: Περικοπή κατά 15% στις επικουρικές του ΙΚΑ και μείωση έως 50% στα υπόλοιπα ταμεία, κατά 20% όσων συντάξεων υπερβαίνουν τα 1.200 ευρώ (για το τμήμα εκείνο που υπερβαίνει το ποσό), κατά 30% στα εφ’ άπαξ των ΔΕΚΟ (και 20% για το δημόσιο) και κατά 40% στους συνταξιούχους κάτω των 55 ετών για ποσά άνω των 1.000 ευρώ. Κάθετη μείωση των μισθών των 450.000 δημοσίων υπαλλήλων ακόμη και κατά 40% με την εφαρμογή του ενιαίου μισθολογίου. Απόλυση 30.000 δημοσίων υπαλλήλων, μέσω του θεσμού της εργασιακής εφεδρείας, μέχρι το τέλος του χρόνου. Επίσης νέα, δεύτερη εντός του 2011, μείωση στο αφορολόγητο όριο που από 12.000 ευρώ τον Ιανουάριο του 2011 και 8.000 τον Ιούλιο, οδηγείται στα 5.000 ευρώ. Ο συντελεστής μάλιστα με τον οποίο θα φορολογείται είναι της τάξης του 10%. Αποτέλεσμα αυτού του μέτρου θα είναι να περάσουν τις πύλες της εφορίας για πρώτη φορά χαμηλοσυνταξιούχοι και μεροκαματιάρηδες, αυτοί έχουν ετήσιο εισόδημα από 5.001 έως 8.000 ευρώ ή μηνιαίο από 357 έως 571 ευρώ, ένα εισόδημα που μόνο πείνα εξασφάλιζε. Τώρα εξασφαλίζει και φορολογικά έσοδα, επεκτείνοντας φυσικά την πείνα. Στα νέα φορολογικά μέτρα περιλαμβάνεται επίσης και η εξίσωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης του πετρελαίου θέρμανσης με το πετρέλαιο κίνησης, που θα ισχύσει από το 2012. Κάτι που δεν θα επιβραδύνει τις κοινωνικές φωτιές που θα ανάψουν τα μέτρα της κυβέρνησης, για τα οποία ήδη έχει συγκεντρωθεί πολύ εύφλεκτο υλικό…
Φως στο ιρλανδικό χρέος έριξε ο λογιστικός έλεγχος (Επίκαιρα, 22/9/2011)
Μια σημαντική στιγμή στην πάλη των λαών ενάντια στην πληρωμή του δημόσιου χρέους ήταν η Πέμπτη 15 Σεπτέμβρη, όταν δόθηκε στη δημοσιότητα το πόρισμα της Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου που συστάθηκε στην Ιρλανδία. Η επιτροπή αποτελούταν από τρεις ανεξάρτητους καθηγητές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που διδάσκουν στο πανεπιστήμιο του Λίμερικ. Το έργο τους δε, υποστηρίχθηκε από το βρετανικό συνδικάτο UNITE, που αποτελεί την μεγαλύτερη συνδικαλιστική ένωση της Μεγάλης Βρετανίας, και τις οργανώσεις Afri (Action from Ireland) και επίσης Debt and Development Coalition. Και με τις δύο αυτές οργανώσεις συνεργάζεται στενά η Πρωτοβουλία για τη Συγκρότηση Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου που έχει συγκροτηθεί στην Ελλάδα από τον Μάρτιο.
«Η Ιρλανδία λειτουργεί σαν ρουλέτα για τους μεγαλύτερους χαρτοπαίχτες του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος λόγω της απότομης αύξησης του όγκου συναλλαγών του δημόσιου χρέους στη δευτερογενή αγορά», ανέφερε ανακοίνωση του βρετανικού συνδικάτου, που εκδόθηκε με αφορμή το πόρισμα της Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου, η οποία συστάθηκε με πρωτοβουλία των «κάτω», χωρίς δηλαδή εξουσιοδότηση από τις ιρλανδικές αρχές ή πρόσβαση σε επίσημα στοιχεία. Και συνέχιζε με τα εξής: «Το ιρλανδικό δημόσιο χρέος ανέβηκε από λιγότερα από 20 δις. ευρώ στα τέλη του ’80 σε λιγότερα από 40 δις. ευρώ το 2007. Από τότε ξεπέρασε τα 91 δις. ευρώ. Το πρόγραμμα λιτότητας της κυβέρνησης που έχει οδηγήσει σε εκρηκτική ανεργία, στην επιστροφή στην μετανάστευση και στην απελπισία τη χώρα έχει απλώς αποτύχει να σταματήσει την ανεξέλεγκτη πορεία που ξεκίνησε τον Σεπτέμβρη του 2008 όταν η
τότε κυβέρνηση ξέγραψε το μέλλον μιας γενιάς για να διαφυλάξει τα συμφέροντα του διεθνούς πλούτου», καταλήγει η ανακοίνωση του βρετανικού συνδικάτου.
Το πόρισμα για το χρέος
Το πόρισμα της ιρλανδικής Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου, που αποκαλύπτοντας την σύνθεση του δημόσιου χρέους ξεσκεπάζει τις τράπεζες ως βασικό υπαίτιο για την εκτόξευσή του, αποτελεί μέχρι στιγμής την πιο πειστική και αδιαμφισβήτητη απάντηση στις κατηγορίες της ιρλανδικής κυβέρνησης που δια στόματος του πρώην υπουργού Οικονομικών δήλωσε κι αυτή …«μαζί τα φάγαμε» («We all partied» στα ιρλανδικά).
Αξίζει να μεταφέρουμε ένα εκτενές απόσπασμα από το τελευταίο κεφάλαιο του πορίσματος, που περιλαμβάνει την περίληψη και τα συμπεράσματα του. Ξεχωρίζει η διαπίστωση για την εκθετική αύξηση της κερδοσκοπίας που συνοδεύει την αύξηση του χρέους. Αναφέρεται κατά λέξη: «Το προφίλ των επενδυτών στο ιρλανδικό δημόσιο χρέος έχει αλλάξει σημαντικά από το 2008, όταν τέθηκαν σε εφαρμογή οι ιρλανδικές εγγυήσεις προς τις τράπεζες. Πριν την κρίση, το ιρλανδικό χρέος θεωρούταν από τις αγορές ως στοιχείο χαμηλής απόδοσης και χαμηλού κινδύνου κι έβρισκε συνήθως θέση στις
καταχωρήσεις των ευρωπαϊκών τραπεζών, των ασφαλιστικών εταιρειών και των συνταξιοδοτικών ταμείων. Η κρίση έχει αλλάξει το χαρακτήρα του ιρλανδικού δημόσιου χρέους κι έχει οδηγήσει στη δημιουργία μιας σειράς πιστωτικών εργαλείων που επηρεάζουν τον πιστωτικό κίνδυνο του ιρλανδικού δημοσίου. Τα τρία προηγούμενα χρόνια το μέγεθος των συναλλαγών στο ιρλανδικό δημόσιο χρέος και τα σχετικά εργαλεία ήταν χωρίς προηγούμενο τόσο σε όρους όγκου όσο και σε σχέση με το είδος των συναλλαγών.
»Σε όλη τη διάρκεια του 2009 υπήρχε αυξημένη κατοχή του ιρλανδικού δημόσιου χρέους από θεσμικούς καθώς οι πρωτοβουλίες μείωσης του ελλείμματος και “ποσοτικής χαλάρωσης” αναμένονταν να επηρεάσουν θετικά την ικανότητα του ιρλανδικού δημοσίου να αποπληρώσει το χρέος. Από τα μέσα του 2010 οι παραπάνω θεσμικοί άρχισαν να μειώνουν τις θέσεις τους στο ιρλανδικό δημόσιο χρέος καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αύξησε την αγορά ιρλανδικού χρέους, ανεξαρτήτως ημερομηνίας λήξης.
»Το δεύτερο τρίμηνο του 2010 ήταν μια περίοδος κατά την οποία οι συναλλαγές επί του ιρλανδικού δημόσιου χρέους άλλαξαν. Σημειώθηκε μια αύξηση στις κερδοσκοπικές συναλλαγές από αντισταθμιστικά κεφάλαια όπως Groveland Capital, Matrick Group και Corriente Advisors LLC, με βάση δημοσιεύματα του Τύπου… Πολλές από αυτές τις συναλλαγές σε CDS (Credit Default Swaps – συμβόλαια πιστωτικού κινδύνου) στοιχημάτιζαν πως η Ιρλανδία και άλλες περιφερειακές χώρες θα χρεοκοπήσουν ή θα προβούν σε αναδιάρθρωση του χρέους τους. Η μεταστροφή στην άποψη για το ιρλανδικό χρέος φαίνεται από την δραστηριότητα των πωλητών CDS που ξεκίνησαν να δανείζονται ιρλανδικό δημόσιο χρέος εν είδει αντιστάθμισης την οποία θα έπρεπε να αποπληρώσουν
αν συνέβαινε η χρεοκοπία».
Πρόβλημα της ευρωζώνης
Στα συμπεράσματα του πορίσματος της Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου τονίζεται επίσης ότι το δημόσιο χρέος δεν αποτελεί ένα ιδιαίτερο ιρλανδικό πρόβλημα, καθώς σε όλη την ευρωζώνη την τελευταία τριετία, όσο δηλαδή διαρκεί η κρίση, το χρέος εκτινάχθηκε. Από σχεδόν 66% του ΑΕΠ το 2008, ξεπερνάει πλέον το 86% του ΑΕΠ.
Στο ίδιο κεφάλαιο επικρίνεται και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σε σχέση με την στάση σιωπής που έχει επιλέξει να κρατά, συσκοτίζοντας συχνά την πραγματικότητα. Αναφέρει συγκεκριμένα: «Ο όρος “δημιουργική ασάφεια” εισήχθηκε στο κοινό λεξιλόγιο από τον Χένρι Κίσιντζερ για να περιγράψει την σκόπιμη χρήση μιας ασαφούς γλώσσας κατά τη διαπραγμάτευση ενός ευαίσθητου θέματος. Χρησιμοποιείται επίσης για να περιγραφεί η πολιτική της ΕΚΤ σε ό,τι αφορά την δημόσια πληροφόρηση για τις επιχειρήσεις διάσωσης των τραπεζών… Η ιδέα είναι πως όταν δεν γίνεται σαφές σε ποιόν ακριβώς βαθμό θα υποστηριχθούν οι τράπεζες, τότε μειώνεται ο ηθικός κίνδυνος για το σύστημα. Έχοντας δεχθεί κριτική ως συνώνυμο της παραποίησης, η δημιουργική ασάφεια μετά βεβαιότητας απάδει της διαφάνειας. Μόλις το 2010, η ΕΚΤ επανέλαβε την ανάγκη μυστικότητας. Σε ένα κείμενο γνώμης που δημοσιεύτηκε
τον Ιανουάριο του 2011 επί μιας προτεινόμενης οδηγίας αναφέρεται: “πληροφορίες για τον δανεισμό των κεντρικών τραπεζών ή άλλες διευκολύνσεις ρευστότητας που παρέχονται σε άλλα πιστωτικά ιδρύματα, περιλαμβανομένης της παροχής έκτακτης ρευστότητας (του γνωστού μας ELA)
πρέπει να παραμένουν εμπιστευτικές για να υπάρχει σταθερότητα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα ως σύνολο και να διατηρείται σε περίοδο κρίσης η
δημόσια εμπιστοσύνη”».
Ιδιαίτερη σημασία για την Ελλάδα έχει το καμπανάκι κινδύνου που χτυπάει η ιρλανδική ΕΛΕ σε ό,τι αφορά τις χρηματοδοτήσεις προς τις εμπορικές τράπεζες από την κεντρική τράπεζα μέσω του ELA. Ο κίνδυνος έγκειται στην μη αποπληρωμή των ποσών που παρέχει το κεντρικό πιστωτικό ίδρυμα, ώστε να μη ξεμείνουν από ρευστό οι εμπορικές τράπεζες. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο οι ζημιές θα περάσουν στον ισολογισμό της κεντρικής τράπεζας, καθιστώντας άμεση ανάγκη την αναπλήρωση του κεφαλαίου της, ενδεχομένως από το δημόσιο με αποτέλεσμα να αυξηθεί το δημόσιο χρέος. Τουλάχιστον στην Ιρλανδία
αυτό συνέβη. Γιατί άραγε να μην συμβεί το ίδιο και στην Ελλάδα, δεδομένου ότι τις τελευταίες εβδομάδες οι στρόφιγγες του ELA έχουν ανοίξει για τα καλά,
παραμένοντας ωστόσο το όνομα των παραληπτών επτασφράγιστο μυστικό;
Το απεχθές χρέος
Τα πορίσματα του λογιστικού ελέγχου στην Ιρλανδία, παρότι ολοκληρώθηκε χωρίς τις αναγκαίες εκείνες πληροφορίες που θα μπορούσε να δώσει ο κρατικός μηχανισμός και οι δικαστικές αρχές, δίνουν επιπλέον επιχειρήματα σε όσους πιστεύουν ότι τουλάχιστον μεγάλο μέρος του δημόσιου χρέους είναι παράνομο και απεχθές και δεν πρέπει να πληρωθεί. Το εύρημά τους μάλιστα, ότι μεγάλο μέρος του χρέους βρίσκεται στα χέρια επαγγελματιών κερδοσκόπων, διευρύνει τα όρια της κριτικής απέναντι στη νομιμότητα του δημόσιου χρέους οπλίζοντας όσους αντιπαλεύουν την πληρωμή του με νέα επιχειρήματα. Η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων του πορίσματος αποτελεί, χώρια των άλλων, και ένα μάθημα δημοκρατίας καθώς θέτει στο τραπέζι του δημόσιου διαλόγου την σύνθεση και την προέλευση του χρέους, με τρόπο μάλιστα ιδιαίτερα φιλικό ακόμη και στους μη ειδικούς. Ο χώρος που αφιέρωσαν οι συγγραφείς του κειμένου για να εξηγούν στους πολίτες πως λειτουργεί η αγορά ομολόγων αποτελεί μάθημα για όλους όσους ασχολούνται με τα κοινά. Πρώτα και κύρια προς όσους επιδιώκουν θέματα όπως το δημόσιο χρέος να παραμένουν εγκλωβισμένα στους χειρισμούς ειδικών, συχνά ανεξέλεγκτων, που λειτουργούν χωρίς καμιά νομιμοποίηση. Όπως ακριβώς συμβαίνει στην Ελλάδα.
Τα όργια δε που αποκαλύφθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα στην στατιστική υπηρεσία, όπου μεγέθη όπως το δημοσιονομικό έλλειμμα παραποιούνταν καθ’ υπόδειξη των Βρυξελλών ώστε να φανεί δικαιολογημένη η πολιτική των άγριων περικοπών, καθιστούν ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη το αίτημα να ανοίξουν τα βιβλία του δημόσιου χρέους και των δημόσιων οικονομικών στην κοινωνία.
Θέμα χρόνου η χρεωκοπία (Πριν, 18 Σεπτέμβρη 2011)
ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗΣ,
ΦΑΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ
Οι γαλλικές τράπεζες το τελευταίο θύμα
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΜΕΡΚΕΛ
Προσωρινό ανάχωμα στην επέκταση της οικονομικής κρίσης δημιούργησαν οι μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες του κόσμου με τη συντονισμένη παρέμβασή τους την Πέμπτη. Αντιγράφοντας μια μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2008, στο απόγειο της τρέχουσας κρίσης, οι κεντρικές τράπεζες των ΗΠΑ, της Αγγλίας, της Ιαπωνίας, της Ελβετίας και μαζί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κάλυψαν με δολάρια τη ρευστότητα που ζητούσαν οι τράπεζες, αποτρέποντας την πιστωτική ασφυξία που θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και στην αναστολή των τραπεζικών δραστηριοτήτων, λόγω έλλειψης ρευστού. Το χέρι βοήθειας των κεντρικών τραπεζών στράφηκε πρώτα και κύρια προς τις γαλλικές τράπεζες που έχουν εξελιχθεί στο τελευταίο θύμα της κρίσης στην ευρωζώνη. Η υποβάθμισή τους από τους οίκους αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας δικαιολογήθηκε στη βάση της έκθεσής τους στο ελληνικό δημόσιο χρέος και επίσης στην ελληνική τραπεζική αγορά, λόγω των σημαντικών εξαγορών που πραγματοποίησαν τα προηγούμενα χρόνια (Societe Generale τη Γενική και Credit Agricole την Εμπορική Τράπεζα). Οι ζημιές που καταγράφουν οι δύο παραπάνω τράπεζες μαζί με τηνBNPParibas φθάνουν ακόμη και στο 50% της αξίας της μετοχής τους το τελευταίο μήνα ή από την αρχή του χρόνου, ενώ σε πρωτοφανή επίπεδα έχει φθάσει και η ασφάλισή τους απέναντι στο ενδεχόμενο χρεοκοπίας (CDS). Σε κάθε περίπτωση η θέση τους στην διεθνή αγορά έχει κλονιστεί μάλλον ανεπανόρθωτα.
Το πλήγμα που δέχτηκαν οι γαλλικές τράπεζες αναζωπύρωσε τις φήμες γα τη ελληνική χρεοκοπία ακριβώς τη στιγμή που η ίδια η Άνγκελα Μέρκελ επιχειρούσε να τις εκτονώσει, αποσυνδέοντάς τις από τις προθέσεις της κυβέρνησης και αποδίδοντάς τις στον αντικαγκελάριο της Γερμανίας και υπουργό Οικονομικών, Φίλιπ Ρέσλερ, επ’ αφορμή δηλώσεις του ότι δε χρειάζεται να υπάρχουν ταμπού στη διαμάχη για την κρίση του ευρώ. Αν δηλαδή παραστεί ανάγκη να οδηγηθεί σε συντεταγμένη χρεοκοπία η Ελλάδα, να πεταχτεί, ήταν η άποψη του ηγέτη του κόμματος των Ελεύθερων Δημοκρατών που αποδόθηκε στις απογοητευτικές επιδόσεις του κόμματός του στις τελευταίες δημοσκοπήσεις, βάσει των οποίων είναι αδύνατο να ξεπεράσει το κατώφλι του 5% και να ξαναμπεί στη Βουλή.
Ωστόσο, ακόμη και οι δηλώσεις της Μέρκελ δεν προκάλεσαν εφησυχασμό, αλλά επιβεβαίωση των ανησυχιών για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, που αναπότρεπτα οδηγείται σε μια μεγάλης έκτασης αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους της, κατά πάσα πιθανότητα της τάξης του 50%.
-
Η βαθιά ύφεση της ελληνικής οικονομίας, ως αποτέλεσμα της πιστής εφαρμογής των Μνημονίων, μειώνει τα φορολογικά έσοδα, αυξάνει το έλλειμμα και οδηγεί σε εκτροχιασμό το πλάνο κάλυψης των χρηματοδοτικών αναγκών. Αποτέλεσμα αυτών είναι η χρεοκοπία, την οποία έχει ήδη επεξεργαστεί ως σενάριο το Βερολίνο, ενημερώνοντας ταυτόχρονα και τις Βρυξέλλες, σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό Σπίγκελ.
- Τα σενάρια για κούρεμα του δημόσιου χρέους κατά 50% αποτελούν ομολογία για τον ανέφικτο χαρακτήρα της αποπληρωμής όλου του χρέους
Λάδι στη φωτιά της συζήτησης για ενδεχόμενη ελληνική χρεοκοπία έριξε πρώτα και κύρια η πληροφορία του περιοδικού Σπίγκελ ότι αξιωματούχοι του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών έχουν ήδη επεξεργαστεί τα σενάρια με τις επιπτώσεις από μια πιθανή ελληνική χρεοκοπία. Το γερμανικό περιοδικό μάλιστα ανέφερε πως έκριναν ότι οι επιπτώσεις είναι «διαχειρίσιμες», ενώ ενημέρωσαν και τις Βρυξέλλες για τα πορίσματά τους. Το ότι δεν πρόκειται μόνο για την απελπισμένη προσπάθεια ενός «καμένου» πολιτικού να χαϊδέψει τα συντηρητικά αντανακλαστικά των γερμανών ψηφοφόρων φάνηκε επίσης από το γεγονός ότι αντίστοιχες εμπρηστικές δηλώσεις έκανε κι ο υπουργός Οικονομίας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ενώ σύμφωνα πάλι με το δημοσίευμα του Σπίγκελ οι επιπτώσεις από μια ελληνική χρεοκοπία συζητήθηκαν σε γεύμα που οργανώθηκε στο Βερολίνο από τον γερμανό υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας με καλεσμένους τους ομολόγους του της Φινλανδίας και της Ολλανδίας.
Το θέμα λοιπόν της χρεοκοπίας έχει τεθεί. Από αυτούς μάλιστα που ανέλαβαν εργολαβικά τη “διάσωση” της ελληνικής οικονομίας τα δύο τελευταία χρόνια παίρνοντας το δημόσιο χρέος από το 115% τον Οκτώβριο του 2009 (όταν αποφασίστηκε η υπαγωγή της Ελλάδας στο ΔΝΤ σύμφωνα με τον υφυπουργό Οικονομικών Φίλιππο Σαχινίδη) και φθάνοντάς το στο 172%, όπου θα φθάσει το 2012, σύμφωνα με την έκθεση του γραφείου προϋπολογισμού της Βουλής. Μια έκθεση που στοίχισε την θέση της επικεφαλής του. Δεν ήταν όμως και η μοναδική λογιστική απάτη του ΠΑΣΟΚ για να εμφανίσει ως αναγκαία τη προσφυγή στον μηχανισμό ΔΝΤ – ΕΕ. Την Πέμπτη η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Ζωή Γεωργαντά, μέλος της διοίκησης της στατιστικής υπηρεσίας αποκάλυψε δημόσια ότι με τεχνητούς τρόπους, ως αποτέλεσμα λαθροχειριών δηλαδή, διογκώθηκε το δημοσιονομικό έλλειμμα του 2009 για να φτάσει στο 15,4%, τσουβαλιάζοντας και δαπάνες που δεν έπρεπε να περιληφθούν σε αυτά τα κονδύλια. Το σχέδιο ήταν το ελληνικό έλλειμμα να υπερβαίνει ακόμη και το έλλειμμα της Ιρλανδίας, που έφθανε το 14%, έτσι ώστε να καμφθούν οι όποιες αντιδράσεις απέναντι στα μέτρα λιτότητας που επιβλήθηκαν. Το πόσο βαριά εκτεθειμένη είναι η συμμορία του ΠΑΣΟΚ φάνηκε από την απόφαση της κυβέρνησης να πάψει τα 6 από τα 7(!) μέλη της διοίκησης της στατιστικής υπηρεσίας αφήνοντας στη θέση του μόνο τον πρόεδρό της, Ανδρέα Γεωργίου, που πριν έρθει στην Ελλάδα πέρυσι, εργαζόταν στο ΔΝΤ! Πραγματικά, όσο περνάει ο καιρός κι αρχίζουν να επιβεβαιώνονται οι χειρότερες υποψίες, αποκαλύπτεται το μέγεθος της πολιτικής και οικονομικής απάτης που στήθηκε από την κυβέρνηση Παπανδρέου για να οδηγηθεί τελικά η Ελλάδα στη χρεοκοπία.
Η χρεοκοπία επομένως είναι καθαρό αποτέλεσμα της πολιτικής του Μνημονίου. Δεν θα έλθει λόγω της ανεπαρκούς ή καθυστερημένης εφαρμογής του όπως λένε οι Γερμανοί και τα τσικό τους στο υπουργικό συμβούλιο, αλλά εξ’ αιτίας της απαρέγκλιτης και πιστής εφαρμογής του. Μόνο που η επιβολή του Μνημονίου είχε κι ορισμένες παράπλευρες απώλειες, όπως η απρόβλεπτου βάθους ύφεση, που το τελευταίο τρίμηνο έφθασε το 7,3%, με αποτέλεσμα η ύφεση για όλο το έτος να φθάσει στο 5,3% και όχι 3,8% όπως αρχικά υπολόγιζαν. Σε ένα τέτοιο βούρκο ύφεσης ποιά πρόβλεψη για φορολογικά έσοδα μπορεί να σταθεί; Τα προϋπολογισθέντα έσοδα δίνουν τη θέση τους σε μαύρες τρύπες βάθους 4,8 δισ. ευρώ για το 8μηνο Ιανουαρίου – Αυγούστου, με αποτέλεσμα το έλλειμμα να βρίσκεται στο 8,2%, σχεδόν εκεί δηλαδή που κυμαινόταν και το 2009, όταν ήταν στο 8%!
Το θέμα όμως είναι πως τα μειωμένα φορολογικά έσοδα δημιουργούν χρηματοδοτικά κενά, οδηγώντας στο ναυάγιο το «πρόγραμμα σωτηρίας». Η ανακοίνωση από το Βαγγέλη Βενιζέλο του νέου φόρου στα ακίνητα, ύψους 2 δισ. ευρώ για φέτος κι άλλα 2 δισ. για τον επόμενο χρόνο επιχείρησε να καλύψει αυτό το κενό. Μάταια όμως. Όχι μόνο επειδή η είσπραξή του είναι αμφίβολη, λόγω των λαϊκών αντιδράσεων, αλλά γιατί η περιδίνηση της ελληνικής οικονομίας στην ύφεση δημιουργεί την μια μαύρη τρύπα μετά την άλλη, επιτείνοντας τις ανησυχίες για τον τρόπο με τον οποίο θα καλυφθούν τα χρηματοδοτικά κενά.
Ανοίγοντας μια παρένθεση, είναι περιττό να πούμε πως το ανέβασμα των τόνων κάθε φορά από το Βερολίνο και της Βρυξέλλες για τον κίνδυνο χρεοκοπίας αποτελεί πρώτης τάξης δικαιολογία για την επιβολή νέων μέτρων. Κάθε φορά που Βερολίνο και Βρυξέλλες δείχνουν τα δόντια τους, η κυβέρνηση Παπανδρέου σαν υπάκουο σκυλάκι, με τη βοήθεια φυσικά και του φιλικού της Τύπου, αναγγέλλει νέα αντιλαϊκά μέτρα. Πρόβλημα ωστόσο υφίσταται και το έχουν δημιουργήσει η Τρόικα με την κυβέρνηση από κοινού.
Δεύτερη αιτία που δυναμιτίζει τα σχέδια διάσωσης είναι οι περίφημες εγγυήσεις που προβλέπονται στη συμφωνία της 21ης Ιουλίου. Η βιασύνη ειδικά του Βαγγέλη Βενιζέλου να υπογράψει διμερή συμφωνία με την Φινλανδία άνοιξε την όρεξη και σε άλλες χώρες της ευρωζώνης να πάρουν ανταλλάγματα για να προχωρήσουν στην εκταμίευση της δικής τους συμμετοχής που θα επιτρέψει την δανειοδότηση της Ελλάδας με το δεύτερο δάνειο ύψους 110 δισ. ευρώ.
Η τρίτη αιτία που δείχνει και το βάθος των αντιφάσεων σχετίζεται με την αναδιάρθρωση του χρέους που κατέχουν οι ιδιωτικές τράπεζες, στο βαθμό που παρότι μακροπρόθεσμα είναι επωφελές για τα ταμεία τους, άμεσα διαταράσσει επικίνδυνα τους ισολογισμούς τους. Υπ’ αυτό το πρίσμα η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων που αναμένεται για την επόμενη εβδομάδα και η ευτυχής κατάληξη του στόχου της κυβέρνησης είναι αμφίβολο αν θα γιορταστεί απ’ όλους.
Τέλος, υπάρχει και μια άλλη, σημαντικότερη αιτία που σχετίζεται και αυτή με όσα προβλέπει η συμφωνία της 21ης Ιουλίου. Οι υπολογισμοί των Γερμανών για ένα αναγκαίο κούρεμα του δημόσιου χρέους της τάξης του 50%, πέραν του κουρέματος της τάξης του 21% που προβλέπει η συμφωνία και υλοποιείται υπό την επίβλεψη της Διεθνούς των Τραπεζών (IIF), αποδεικνύει ότι τα αρχικά σχέδια ήταν αερολογίες. Αποδεικνύει επίσης πόσο αυθαίρετες ήταν οι μεγαλοστομίες των γραικήλων της κυβέρνησης που υπόσχονταν πως η Ελλάδα θα εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της στο ακέραιο. «Ακόμη και παράνομο να είναι το χρέος εμείς θα το πληρώσουμε» έλεγε ο Γ. Παπακωνσταντίνου όταν ήταν στο υπουργείο Οικονομικών, για να έρθουν τώρα οι Γερμανοί και να κρίνουν ότι αυτό το χρέος των 350 δισ. ευρώ δεν μπορεί να πληρωθεί. Γιατί, πίσω από τους υπολογισμούς τους για ένα αναγκαίο κούρεμα της τάξης του 50% κρύβεται ένας ψυχρός υπολογισμός ότι δημόσιο χρέος ύψους 350 δισ. ευρώ για μια χώρα που βρίσκεται σε διαδικασία συρρίκνωσης δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί.
Οι παραπάνω αποτυχίες παίρνουν ασυνήθιστα απειλητικές διαστάσεις λόγω της μετατροπής της κρίσης κρατικών χρεών σε κρίση της πραγματικής οικονομίας που απειλεί το ευρωπαϊκό και παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα (όπως έδειξε η παρουσία του αμερικανού υπουργού Οικονομικών, Τίμοθι Γκάιτνερ στη προχθεσινή σύνοδο του Γιούρογκρουπ στην Πολωνία) με μια νέα τραπεζική κρίση αντίστοιχη του 2009. Γι’ αυτό το λόγο επείγει η διαχείριση του «ελληνικού ζητήματος», φέρνοντας στο τραπέζι όλα τα πιθανά σενάρια, από την χρεοκοπία της Ελλάδας μέχρι και την έξοδο από το ευρώ.
Βερολίνο και Βρυξέλλες προφανώς δεν επιδιώκουν την πάση θυσία έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη κι αυτό για πολλούς λόγους. Πρώτο, επειδή όσο η Ελλάδα είναι εντός του ευρώ οι χώρες του κέντρου εξάγουν τα προϊόντα τους απρόσκοπτα. Δεύτερο, μια πιθανή έξοδος της Ελλάδας θα άνοιγε το δρόμο για να ακολουθήσουν κι άλλες χώρες, καθώς τότε, όταν θα είχε «σπάσει το ταμπού» η ευρωζώνη δεν θα ήταν μια σταθερή νομισματική ένωση, αλλά μια χαλαρή ζώνη εναλλασσόμενου εύρους, ανάλογα με την οικονομική συγκυρία. Τρίτο, μια πιθανή έξοδο της Ελλάδας αναπόφευκτα θα οδηγούσε σε μείωση την συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου, υπονομεύοντας το στόχο του Βερολίνου για συνεχή του ανατίμηση έτσι ώστε να αποδεικνύεται μια επωφελή τοποθέτηση για κάθε επενδυτή. Από την άλλη, η αποχώρηση της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα αποδειχθεί μονόδρομος και θα επιβληθεί ακαριαία από το Βερολίνο αν, πρώτο, αυτή η λύση διευκολύνει την διαχείριση της ευρωπαϊκής κρίσης και τη διάσωση του ευρώ, σε ότι αφορά την λειτουργία του σαν παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, καθώς τους είναι απολύτως απαραίτητο όσο και αναντικατάστατο εργαλείο, στον ανταγωνισμό τους με τα άλλα κέντρα του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού. Ιδιαίτερα καθώς η κρίση της ευρωζώνης έχει την τάση να επεκταθεί και να επιδεινωθεί. Δεύτερο, η Γερμανία δεν θα διστάσει να πετάξει έξω την Ελλάδα από την ευρωζώνη αν αυτή της η απόφαση οδηγήσει, με έναν συγκροτημένο τρόπο, στην δημιουργία ενός δεύτερου, εφαπτόμενου στον σκληρό πυρήνα του ευρώ και απολύτως εξαρτώμενου από αυτόν, οικονομικά και πολιτικά, κύκλου χωρών, (π.χ. Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία, ίσως ακόμα και Ισπανία στην πιο φιλόδοξη εκδοχή), εξασφαλίζοντας έτσι για τις ηγεμονικές δυνάμεις της ΕΕ, την επωφελή γι’ αυτές συνέχεια της ήδη δεσπόζουσας παρουσίας τους σε αυτές της οικονομίες και τη συνέχιση της απομύζησής τους.
Ο τρόπος δε, της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη βρίσκεται, υπερβαίνοντας τις τεχνικές δυσκολίες που δημιουργεί η απουσία σχετικής πρόβλεψης στα καταστατικά κείμενα της ευρωζώνης: Κάνοντας μας τον βίο αβίωτο κι επιβάλλοντας την μια εξωφρενική απαίτηση μετά την άλλη, μέχρι να φύγουμε οικειοθελώς.
Τι θέλει να αποφύγει το Βερολίνο
ΠΑΥΣΗ ΠΛΗΡΩΜΩΝ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΗ ΚΑΙ ΕΞΟΔΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩ
Η Γερμανία δεν βρέθηκε προ απροόπτου κι αναγκάστηκε να αποδεχθεί δημόσια την ανάγκη κουρέματος του ελληνικού χρέους κατά 50%. Έγκαιρα, στη σύνοδος κορυφής της ΕΕ του Μαρτίου, είχε επιβάλλει να ψηφιστεί η διαδικασία της «συντεταγμένης χρεοκοπίας» και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (EMS), που θα τεθούν σε λειτουργία τον Ιούλιο του 2013. Αυτό που δεν είχε προβλέψει η Γερμανία ήταν η υποτροπή της κρίσης που θα έφερνε αναγκαστικά πιο κοντά τις απαραίτητες αποφάσεις, οδηγώντας ακόμη και σε ταχύτερη εφαρμογή τους. Γιατί στις διορθωτικές δηλώσεις που έκανε η Μέρκελ, αυτό που διέψευσε δεν ήταν η χρεοκοπία, αλλά η ανεξέλεγκτη χρεοκοπία: «Σε μια νομισματική ένωση με 17 μέλη μπορούμε να έχουμε ένα σταθερό ευρώ αν αποφύγουμε ανοργάνωτες διαδικασίες», δήλωσε στο ραδιοφωνικό σταθμό του Βερολίνου – Βραδενβούργου. Και συνέχισε με τα εξής: «Είναι επομένως κορυφαία μας προτεραιότητα να αποφύγουμε μια ανεξέλεγκτη χρεοκοπία». Το διακύβευμα επομένως έγκειται στους όρους, το πλαίσιο της χρεοκοπίας και τις συνέπειες που θα σημάνει κι όχι αν θα γίνει. Αυτό προεξοφλείται ως βέβαιο από το Τέταρτο Ράιχ.
Δύο είναι τα ενδεχόμενα που θα ήθελε να αποφύγει το Βερολίνο κι η ελληνική αστική τάξη, φυσικά. Το πρώτο ενδεχόμενο είναι μια κατάσταση χάους με την κυβέρνηση να ανακοινώνει νύχτα αδυναμία εξυπηρέτησης των δανειακών της υποχρεώσεων, κάτω από την ανάγκη των άδειων ταμείων. Πρόκειται για μια απόφαση που θα δημιουργούσε ντόμινο ανεξέλεγκτων και απρόβλεπτων καταστάσεων σε μια αγορά ούτως ή άλλως χαοτική, ακόμη και σε κανονικές συνθήκες. Μια κατάσταση εν ολίγοις που θα δημιουργούσε σοβαρές ζημιές και θα έθετε σε κίνδυνο ακόμη και την ύπαρξη της ευρωζώνης.
Το δεύτερο ενδεχόμενο που θέλει να αποτρέψει είναι κι η μοναδική λύση στο πρόβλημα του δημόσιου χρέους, με γνώμονα τα συμφέροντα της λαϊκής πλειοψηφίας: Παύση πληρωμών και διαγραφή του δημόσιου χρέους με πρωτοβουλία του οφειλέτη, λογιστικός έλεγχός του ώστε να αποκαλυφθεί κάθε είδους παράνομο χρέος, έξοδος από το ευρώ και την ΕΕ σε ένα πλαίσιο σύγκρουσης με τον ιμπεριαλισμό και το κεφάλαιο και εισαγωγή νέας νομισματικής μονάδας με ισοτιμία που θα ευνοεί την εγχώρια παραγωγή. Ουσιαστικές συνιστώσες αυτής της δυναμικής είναι η εθνικοποίηση των τραπεζών, η επιβολή εμποδίων στην κίνηση κεφαλαίων που θα αποτρέψει την μαζική έξοδό τους από την Ελλάδα και η άσκηση ενεργούς βιομηχανικής πολιτικής στην κατεύθυνση δημιουργίας θέσεων εργασίας, αναζωογόνησης της υπαίθρου, διατροφικής επάρκειας κ.λπ. Διαρκές ζητούμενο αυτής της δυναμικής πορείας δεν μπορεί να είναι παρά η αναδιανομή του κοινωνικού πλούτου. Τουλάχιστον.
ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΗ ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ
Ιστορική αποτυχία της αστικής τάξης
ΠΤΩΣΗ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ
Το βασικό περίγραμμα της “συντεταγμένης χρεοκοπίας” όπως την επιδιώκει ο γερμανικός ιμπεριαλισμός είναι ήδη γνωστό. Πρακτικά η μετατροπή της Ελλάδας σε προτεκτοράτο, όπου οι πιο σημαντικές αποφάσεις θα λαμβάνονται από την ίδια τη Γερμανία. Η εγκατάσταση στην Ελλάδα του Χορστ Ράιχενμπαχ, με καθήκοντα εκκαθαριστή που θα επιβλέψει τη διαδικασία πτώχευσης (αυτό είναι το πραγματικό του έργο κι όλα τα υπόλοιπα για την εκταμίευση των κοινοτικών κονδυλίων είναι προπέτασμα καπνού), μαζί με μια ομάδα 30 ακόμη τεχνοκρατών συμβολίζει τη νέα εποχή που ανατέλλει για τον ελληνικό καπιταλισμό. Η πρόθεσή του δε να δώσει προτεραιότητα στην περικοπή των δαπανών στην υγεία, την αλλαγή των εργασιακών σχέσεων και πάνω απ’ όλα στην προώθηση των Ειδικών Οικονομικών Ζωνών που θα μετατρέψουν την Ελλάδα σε Γουατεμάλα της Γερμανίας (δηλαδή μια απέραντη ζώνη φτώχειας όπου το εργασιακό, φορολογικό και περιβαλλοντικό δίκαιο θα το αποφασίζει μόνος του ο επενδυτής) δείχνουν πως θα είναι η επόμενη μέρα.
Εδώ αξίζει να αναφερθεί πως ήδη το Μνημόνιο έχει φέρει σε πέρας την πιο βρόμικη δουλειά, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά επίσης και στις άλλες δύο χώρες που υποβλήθηκαν στην χημειοθεραπεία των Μνημονίων: την Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε η ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία στην δημοσιότητα την Παρασκευή αυτές οι τρεις χώρες είναι οι μοναδικές σε όλη την ευρωζώνη και την ΕΕ όπου το ωριαίο κόστος εργασίας κατέγραψε πτώση το δεύτερο τρίμηνο του 2011, σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο. Να σημειωθεί δε πως δεν είναι η πρώτη φορά. Όλες οι έρευνες εργατικού κόστους το τελευταίο διάστημα καταγράφουν αντίστοιχη υποχώρηση. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα που κρατάει τα σκήπτρα της σύνθλιψης των αμοιβών το εργατικό κόστος μειώθηκε κατά 3,7%, στην Ιρλανδία κατά 3,5% και στην Πορτογαλία και 0,8%, όταν στην ευρωζώνη και την ΕΕ κατά μέσο όρο αυξήθηκε κατά 3,6% και 3,4%! Φαίνεται έτσι ποιό ήταν το ζητούμενο των Μνημονίων και των στατιστικών απατών που έκαναν τα λαμόγια του ΠΑΣΟΚ για να εμφανίσουν το δημοσιονομικό έλλειμμα εκτός ελέγχου. Ζητούμενο ήταν η αναίρεση εργατικών κατακτήσεων δεκαετιών και η συντριβή μισθών και ημερομισθίων. Τι σημασία έχει λοιπόν αν το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμένει εκεί που ήταν το 2009, παρά τις τρομακτικές περικοπές κοινωνικών δαπανών; Αλλού στόχευαν οι περικοπές.
Παρόλα αυτά η μετατροπή της Ελλάδα σε αποικία της Γερμανίας, όπως θα συμβεί υπό το καθεστώς της “συντεταγμένης χρεοκοπίας”, παρά τα κέρδη που σηματοδοτούν για το κεφάλαιο οι μειώσεις μισθών και ημερομισθίων, δε σημαίνει ότι η αστική τάξη της Ελλάδας δεν βιώνει μια κραυγαλέα, ιστορικών διαστάσεων αποτυχία, που καθιστά την κυριαρχία της πολύ πιο αδύναμη, πολύ πιο τρωτή και ασταθής απέναντι στον προαιώνιο αντίπαλό της. Ο ελληνικός καπιταλισμός επιλέγει ωστόσο την “συντεταγμένη χρεοκοπία” γιατί εξασφαλίζει το μικρότερο δυνατό κόστος έναντι του μεγαλύτερου δυνατού οφέλους, που είναι η πάση θυσία παραμονή στο ευρώ και τον σκληρό πυρήνα της ΕΕ. Τόσο το αστικό πολιτικό σύστημα (κυβέρνηση – αντιπολίτευση), όσο και η άρχουσα τάξη, θεωρούν ότι με τον τρόπο αυτό θα καταφέρουν να ρίξουν ολοκληρωτικά το βάρος της κρίσης στους εργαζόμενους και με τη θυσία της δημόσιας περιουσίας και των λιγότερο ισχυρών κεφαλαίων, θα προστατέψουν στο μέτρο του δυνατού τα συμφέροντα της κυρίαρχης μερίδας του ελληνικού κεφαλαίου. Αυτή είναι η λογική της οργανωμένης-συντεταγμένης χρεοκοπίας μιας χώρας, που από ότι φαίνεται θα κάνει την παγκόσμια πρεμιέρα της στη χώρα μας. Ως οργανωμένη χρεοκοπία δηλαδή μπορεί να οριστεί η μεταφορά του εταιρικού πτωχευτικού δικαίου στο επίπεδο του έθνους-κράτους. Η νομολογία του εταιρικού πτωχευτικού δικαίου επιδιώκεται ουσιαστικά να αντικαταστήσει το δημόσιο διεθνές δίκαιο που διέπεται από την αρχή της κρατικής κυριαρχίας.
Αργεντινίκη “γροθιά” στο Χόλιγουντ (Επίκαιρα, 15.9.2011)
Οι ΗΠΑ βαφτίζουν εθνικισμό την πολιτική των δασμών!
Κόντρα στη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα, η Αργεντινή επιβάλλει δασμούς στις εισαγόμενες ταινίες
Κάθε άλλο παρά συμβολικό ήταν το πλήγμα που δέχτηκε η καταστρεπτική για τους λαούς και τα αδύναμα κράτη πολιτική του λεγόμενου ελεύθερου εμπορίου από την κυβέρνηση της Αργεντινής με αφορμή την απόφασή της να επιβάλει δασμούς στις ταινίες του Χόλιγουντ, ώστε να διαφυλάξει την εγχώρια πολιτιστική παραγωγή και φυσικά τις θέσεις εργασίας.
Συγκεκριμένα, η απόφαση του Εθνικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου και Οπτικών Τεχνών του Μπουένος Άιρες προβλέπει ότι κάθε ταινία της αμερικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας θα επιβαρύνεται με έναν επιπλέον αριθμό εισιτηρίων που θα καταβάλουν στο κράτος οι εταιρείες διανομής σε συνάρτηση με τον αριθμό των αιθουσών στις οποίες προβάλλεται. Έτσι, η ανώτατη επιβάρυνση για ταινίες που προβάλλονται σε περισσότερες από 161 αίθουσες της αργεντινίκης πρωτεύουσας θα ισοδυναμεί με 12.000 εισιτήρια που αντιστοιχούν σε 400.000 πέσος ή 95.000 δολάρια. Για κινηματογράφους εκτός του Μπουένος Άιρες ο φόρος θα είναι χαμηλότερος.
Η γενναία αυτή απόφαση της Αργεντινής δεν ήρθε τόσο ξαφνικά. Προηγήθηκε ένα καθεστώς παρατεταμένης ασφυξίας της ακμαίας εγχώριας κινηματογραφικής παραγωγής που συνετρίβη από τον καταιγισμό των αμερικανικών υπερπαραγωγών. Ειδικότερα, με βάση ρεπορτάζ των Financial Times το Σαββατοκύριακο 3-4 Σεπτέμβρη, φιλόδοξες και επιτυχημένες παραγωγές της Αργεντινής, μόλις και μετά βίας βρίσκουν μια αίθουσα να προβληθούν. Κορυφαίο παράδειγμα κι όχι μοναδικό η ταινία «Το μυστικό στα μάτια τους» που κέρδισε το 2010 το Όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας. Πρόκειται μάλιστα για μία μόνο από τις 80 έως 90 ταινίες που γυρίζονται κάθε χρόνο στην γενέτειρα του τάγκο. «Το πρόβλημα είναι ο αριθμός των οθονών που δείχνουν ταυτόχρονα το ίδιο φιλμ», δηλώνει στην βρετανική εφημερίδα ο επικεφαλής του κινηματογραφικού ινστιτούτου. Και συνεχίζει: «Οι τελευταίοι “Πειρατές στην Καραϊβική” έφθασαν εδώ με 350 κόπιες και το “Kung Fu Panda 2” με 250, σε μια αγορά που δεν ξεπερνάει τις 800 οθόνες» συμπληρώνει, περιγράφοντας μια κατάσταση που δεν μας είναι καθόλου ξένη. Πόσες ελληνικές και ευρωπαϊκές παραγωγές δεν άντεξαν παρά λίγες εβδομάδες στις αίθουσες εξ αιτίας του βομβαρδισμού από αμερικανικές παραγωγές; Πόσες αιτίες επίσης δεν πήραν καν τον δρόμο για τις αίθουσες εξ αιτίας αυτού του αθέμιτου ανταγωνισμού;
Οι δασμοί που πλήττουν τις εισαγόμενες ταινίες δεν είναι το μοναδικό μέτρο προστασίας της εγχώριας βιομηχανίας που έχει επιβάλλει η κεντροαριστερή κυβέρνηση της Αργεντινής, η οποία χαρακτηρίζεται ως «εθνικιστική» από τους Financial Times, σε μια δόλια προσπάθεια να εμφανιστούν ως το απαύγασμα της προόδου οι πολιτικές που αναπτύχθηκαν το πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης. Επιχειρώντας να στηρίξει την εξαγωγική της βιομηχανία και να ισορροπήσει όχι μόνο το δικό της εμπορικό ισοζύγιο αλλά και των σημαντικότερων εταίρων της η Αργεντινή προσπαθεί να αντιστοιχεί κάθε εισαγωγή με ανάλογες εξαγωγές. Το αποτέλεσμα είναι δεκάδες αμερικανικά αυτοκίνητα και κούκλες Μπάρμπι να περιμένουν επί μήνες στα τελωνεία μέχρι να εξαχθούν προϊόντα «Hecho en Argentina» ισάξιας ποσότητας, προκαλώντας εκνευρισμό στις αμερικανικές πολυεθνικές επιχειρήσεις.
Αξίζει να αναφερθεί πως η αμερικανική αυτοκρατορία, γιατί οι ΗΠΑ είναι στις περισσότερες περιπτώσεις πίσω από τις πλημμυρίδες εξαγωγών κι επομένως ο χαμένος των αναδυόμενων δασμολογικών πολιτικών, δεν σαρώνει τις μικρότερες οικονομίες μόνο με τα εμπορεύματά της αλλά και με το ρευστό. Το άμεσο αποτέλεσμα των λεγόμενων μέτρων ποσοτικής χαλάρωσης (Quantitative Easing 1 & 2) που εφάρμοσε η αμερικανική κεντρική τράπεζα προκειμένου να αντιμετωπίσει την κρίση στο εσωτερικό των ΗΠΑ ήταν πλημμυρίδες ρευστού προς άλλες χώρες που οδήγησαν σε απότομη ανατίμηση των νομισμάτων τους. Το βραζιλιάνικο ρεάλ για παράδειγμα από τον Δεκέμβρη του 2008 έχει ανατιμηθεί έναντι του δολαρίου κατά 40%, παρά τις συνεχείς και δαπανηρές παρεμβάσεις της βραζιλιάνικης κεντρικής τράπεζας με στόχο να αποκρούσει τις βραχυχρόνιες κερδοσκοπικές επιθέσεις. Η ανατίμηση του ρεάλ με τη σειρά της επιβράδυνε τον ρυθμό αύξησης των βραζιλιάνικων εξαγωγών, περιορίζοντας έτσι την εγχώρια παραγωγή και κατ’ επέκταση τις θέσεις απασχόλησης. Να αναφερθεί επίσης ότι και στην περίπτωση της Βραζιλίας τα μέτρα περιορισμού της «ελεύθερης» κίνησης κεφαλαίων που επέβαλε η κεντρική της τράπεζα χαρακτηρίστηκαν από τον δυτικό Τύπο ως εθνικιστικά, παρωχημένα, ακόμη και προοίμιο νομισματικών πολέμων, σε μια πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας. Καθώς τα μέτρα της Fed ήταν αυτά που αποτέλεσαν την πρώτη πράξη του νομισματικού πολέμου, εξάγοντας την αμερικανική κρίση, στους γείτονες κι όχι η εκ των υστέρων και αμυντική απάντηση άλλων κρατών.
Κι από τα δύο παραπάνω παραδείγματα «ελεύθερης διακίνησης» τόσο σε ό,τι αφορά τα εμπορεύματα όσο και σε ό,τι αφορά τα κεφάλαια συνάγεται ότι πρόκειται για πολιτικές που (μιλώντας για την αμερικανική ήπειρο) δεν εξασφαλίζουν ισότητα αλλά την πιο βαθιά μεροληψία προς όφελος των βορειοαμερικανικών επιχειρήσεων, που εκμεταλλεύονται σε διεθνές επίπεδο τα πλεονεκτήματά τους και τις οικονομίες κλίμακας. Το «ελεύθερο εμπόριο» επομένως μόνο κατ’ ευφημισμό ή προπαγανδιστικά μπορεί να χαρακτηριστεί ως τέτοιο.
Στην πραγματικότητα τα πλήγματα που δέχεται το «ελεύθερο εμπόριο» (ουσιαστική συνιστώσα της λεγόμενης «Συναίνεσης της Ουάσινγκτον») σηματοδοτούν το τέλος για την αμερικανική ήπειρο μιας εποχής που ξεκίνησε επίσημα τη δεκαετία του ’80 με το νεοφιλελευθερισμό, όπως επιβλήθηκε επί Ρέιγκαν και Θάτσερ και ανεπίσημα το 1973 επί δικτάτορα Πινοτσέτ στη Χιλή. Έλαβε δε οικουμενική διάσταση με όχημα τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου που στόχο έχει την κατάργηση κάθε δασμολογικής πολιτικής, διμερούς συμφωνίας ή μορφής κρατικής επιδότησης. Στην δε Ευρώπη το όχημα που επέβαλε την πολιτική του άκρατου φιλελευθερισμού είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, συχνά δε συγκαλυμμένα με τον μανδύα των επιδοτήσεων. Οφείλουμε μάλιστα να της αναγνωρίσουμε ότι οδήγησε το νεοφιλελεύθερο σκοτεινό ιδεώδες σε πρωτόγνωρες δόξες καταφέρνοντας με τη νομισματική ενοποίηση να σαρώσει και τις τελευταίες βιομηχανίες ή κλάδους που άφησαν όρθιες οι πολιτικές απελευθέρωσης των δεκαετιών ’80 και κυρίως του ’90 (βλέπε «κοινοτικές οδηγίες» για επιμέρους κλάδους που το περιώνυμό «άνοιγμα» τους στον διεθνή ανταγωνισμό και ο επιζητούμενος «εκσυγχρονισμός» τους κατέληγε κάθε φορά, εντελώς τυχαία, στο κλείσιμο και την διάλυσή τους).
Οι έμμεσοι και άμεσοι δασμοί στις εισαγωγές που επιβάλλονται στην Αργεντινή δεν αποτελούν το μοναδικό στοιχείο έμπρακτης αμφισβήτησης του δεκάλογου της Συναίνεσης της Ουάσινγκτον που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει την δημοσιονομική πειθαρχία, την δραστική μείωση των κρατικών δαπανών για παιδεία και υγεία, τη φορολογική μεταρρύθμιση στην κατεύθυνση διεύρυνσης της φορολογικής βάσης, την ιδιωτικοποίηση δημόσιων επιχειρήσεων, την κατάργηση κανονιστικών περιορισμών στο όνομα της καταπολέμησης της γραφειοκρατίας, κ.α. (Οποιαδήποτε ομοιότητα με την πολιτική της σημερινής κυβέρνησης στην Ελλάδα προφανώς είναι συμπτωματική…) Η Αργεντινή την τελευταία δεκαετία αμφισβητεί τόσο συχνά και επίμονα τις παραπάνω πολιτικές που το παράδειγμά της έχει οδηγήσει στην ανάδυση μιας νέας ορολογίας στη διεθνή βιβλιογραφία, της «Συναίνεσης του Μπουένος Άιρες». Ας κρατήσουμε δε το γεγονός ότι η στροφή σε αυτές τις «εθνικιστικές» κατά τους Financial Times πολιτικές επιλέγονται από μια χώρα που ήπιε μέχρι τέλους το πικρό ποτήρι του πιο βάρβαρου νεοφιλελευθερισμού επί Κάρλος Μένεμ (πιστό αντίγραφο του Γιώργου Παπανδρέου, με κριτήριο την …παροιμιώδη συνέπεια προεκλογικών λόγων και έργων και φυσικά τη …σθεναρή αντίσταση στις εντολές του ΔΝΤ) με αποτέλεσμα να οδηγηθεί στη χρεοκοπία και τη στάση πληρωμών. Κι εδώ πάλι οι ομοιότητες είναι καθαρά συμπτωματικές.
Ας κρατήσουμε εν κατακλείδι ότι η νεοφιλελεύθερη λαίλαπα που εφαρμόζει η κυβέρνηση Παπανδρέου και επιβάλλεται σε όλη την Ευρώπη, εκτινάσσοντας τη φτώχεια και την ανεργία σε δυσθεώρητα ύψη, δεν αποτελεί μονόδρομο…
