Στο έλεος της αντι-πυραυλικής ασπίδας (Επίκαιρα, 25/2-3/3/2010)
Θα μπορούσε να εκληφθεί κι ως ανέκδοτο: Σε τι τελικά συνίσταται η πολυαναμενόμενη «αλλαγή» του Μπαράκ Ομπάμα ως προς την πολιτική που ακολουθούσε ο προκάτοχός του; Στην αντικατάσταση της Πολωνίας και της Τσεχίας, στο πλαίσιο του ίδιου – εμπρηστικού για την ειρήνη – σχεδίου για την δημιουργία αντιπυραυλικής ασπίδας, από την Ρουμανία και την Βουλγαρία…
Απογοήτευση και ανησυχία προκάλεσε η δημοσιοποίηση των αμερικανικών σχεδίων για αντιπυραυλική ασπίδα λίγους μόλις μήνες την επίσημη απόρριψη των σχεδίων της κυβέρνησης Μπους από τη νέα κυβέρνηση του Ομπάμα. Ο λόγος είναι ότι αν τελικά ευοδωθεί το σχέδιο θα οδηγήσει σε μία εκ βάθρων ανατροπή της στρατηγικής ισορροπίας στην περιοχή των Βαλκανίων και ευρύτερα στην ευρωπαϊκή ήπειρο, εις βάρος της σταθερότητας.
Η πρώτη επίσημη παραδοχή του σχεδίου ήρθε στις αρχές Φεβρουαρίου από το Βουκουρέστι δια στόματος του προέδρου Τραϊάν Μπασέσκου, ο οποίος δήλωσε ότι το συμβούλιο εθνικής άμυνας της Ρουμανίας ενέκρινε κι επισήμως την εγκατάσταση στην Μαύρη Θάλασσα εκτοξευτήρων πυραύλων που θα αποτελέσουν μέρος της αντιπυραυλικής ασπίδας. Με βάση δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου η πρόταση είχε υποβληθεί με κάθε επισημότητα κατά την επίσκεψη του αμερικανού αντιπροέδρου, Τζο Μπάιντεν, στην Ρουμανία τον Οκτώβρη – οπότε λύθηκε κι η απορία για τα στραβά μάτια της «διεθνούς κοινότητας» στην εμφανή καλπονοθεία του Μπασέσκου στις προεδρικές εκλογές του Δεκεμβρίου, όταν ο σοσιαλδημοκράτης υποψήφιος έχασε τη νίκη μέσα από τα χέρια του, προς διάψευση όλων των έξιτ πολς και των προβλέψεων. Από τη Σόφια η σχετική ανακοίνωση έγινε πιο καθυστερημένα, με τον βούλγαρο πρωθυπουργό να καλύπτεται πίσω από τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα του μέσω της συμμετοχής της στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο και την ΕΕ. «Αν είσαι μέλος του ΝΑΤΟ πρέπει να εργάζεσαι για τη συλλογική ασφάλεια», ήταν οι δηλώσεις του Μπόικο Μπορίσοβ, την Παρασκευή 12 Φεβρουαρίου. Η φιλοξενία στοιχείων της αντιπυραυλικής ασπίδας από την Βουλγαρία επιβεβαιώνει την ευρύτερη φιλοαμερικανική στροφή της Σόφιας, μετά τις εκλογές του περασμένου Ιουλίου. Κορυφαία πράξη αυτής της στροφής αποτελούν οι αποστάσεις που κρατά η Σόφια το τελευταίο διάστημα από το ρωσικό σχέδιο κατασκευής των αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου και πετρελαίου Σάουθ Στριμ και Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη.
Παρότι τόσο οι δύο χώρες που θα φιλοξενήσουν την αμερικανική αντιπυραυλική ασπίδα, όσο κι οι ίδιες οι ΗΠΑ επιχείρησαν να υποβαθμίσουν την απειλή που γεννάται για την Ρωσία, η αντίδραση της Μόσχας ήταν ακαριαία και σκληρή. Ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, από την πρωτεύουσα της Νικαράγουα όπου βρισκόταν, ζήτησε αμέσως εξηγήσεις από την Σόφια, εκφράζοντας έτσι την δυσφορία της ρωσικής διπλωματίας, που δεν πείσθηκε καθόλου από τις δικαιολογίες της Ουάσιγκτον πως η αντιπυραυλική ασπίδα στρέφεται κατά του Ιράν. Η Μόσχα αντίθετα θεώρησε πως η επαναφορά του σχεδίου του Μπους, που αντί για εγκατάσταση συστοιχίας εκτοξευτήρων στην Πολωνία και ραντάρ στην Τσεχία τώρα προβλέπει την εγκατάσταση εκτοξευτήρων στην Πολωνία και την Βουλγαρία, απειλεί την αποτελεσματικότητα του πυρηνικού της οπλοστασίου και σηματοδοτεί την επιθετική διείσδυση της Ουάσιγκτον στην παραδοσιακή σφαίρα επιρροής της Ρωσίας.
Κατά συνέπεια, ανεξαρτήτως των καθησυχαστικών δηλώσεων αμερικανικών παραγόντων όπως του πρέσβη των ΗΠΑ στη Σόφια που υπενθύμισε τη δήλωση του Ομπάμα πως οι ΗΠΑ θέλουν «μια ισχυρή, ειρηνική και ευημερούσα Ρωσία», οι συνέπειες από την αμερικανική πρωτοβουλία αναμένεται να είναι πολύ σοβαρές. Θα γίνουν δε εμφανείς σε τρία επίπεδα. Αρχικά, παύουν να θεωρούνται σίγουρα τα αποτελέσματα των αμερικανο-ρωσικών διαπραγματεύσεων σχετικά με την ανανέωση της συμφωνίας για την μείωση των πυρηνικών που έληξε τον Δεκέμβριο του 2009. Μια διαδικασία δηλαδή που αποτέλεσε την κορωνίδα της διαδικασίας «επανεκκίνησης» των ρωσο-αμερικανικών σχέσεων την οποία εγκαινίασε ο Ομπάμα με την επίσκεψή του στην Μόσχα βρίσκεται στο εξής σε «κατάσταση αναμονής» ή «απενεργοποίησης». Κατά δεύτερο οι ΗΠΑ δεν αποκλείεται να εισπράξουν το αντίτιμο της πολιτικής τους εκεί που πονούν περισσότερο, στο Αφγανιστάν, καθώς η ομαλή τροφοδοσία των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων κατοχής εδώ κι ένα χρόνο εξαρτάται εν πολλοίς από την δυνατότητα χρησιμοποίησης των ρωσικών αεροδρομίων. Πλέον, γιατί να συνεχίσει να στηρίζει τους Αμερικάνους στο Αφγανιστάν η Ρωσία; Επίσης, γιατί να συνεχίσει να στηρίζει την αμερικανική πολιτική οικονομικού στραγγαλισμού του καθεστώτος του Αχμαντινετζάντ και να μην προβάλλει βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπως πιθανά θα πράξει και το Πεκίνο, στο νέο πακέτο κυρώσεων που θα προτείνει η Ουάσιγκτον εναντίον του Ιράν;
Ευρύτερα, η πρωτοβουλία του Μπαράκ Ομπάμα για την αντιπυραυλική ασπίδα, που θα χρηματοδοτηθεί με 8,4 δισ. δολ. από τον αμερικανικό κρατικό προϋπολογισμό για το επόμενο οικονομικό έτος, κλιμακώνει την αντιπαράθεση με τη Ρωσία κι αυξάνει την αστάθεια σε όλη την περιοχή κι όχι μόνο τα Βαλκάνια, περιλαμβανομένης της Μέσης Ανατολής. Είναι χαρακτηριστικό πως ακριβώς με την ίδια δικαιολογία, την ιρανική απειλή – όταν η μοναδική επίσημη απειλή στην περιοχή προέρχεται από το Ισραήλ και στρέφεται κατά του Ιράν, η Ουάσιγκτον επέβαλε την αναβάθμιση των πυραύλων Πάτριοτ στο Κουβέιτ, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, εξασφαλίζοντας νέες δουλειές στο στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα. Ο εκσυγχρονισμός των Πάτριοτ επίσης διευκολύνει τα τυχοδιωκτικά σχέδια του Ισραήλ, για επίτευξη ενός προληπτικού πλήγματος στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, όταν ξέρει πως η θωράκισή του αυτόματα καθίσταται πιο αποτελεσματική, με έξοδα μάλιστα που θα καταβάλλουν οι πετρομοναρχίες του Κόλπου!
Σε διαμετρικά αντίθετη κατεύθυνση από τα παραπάνω (διακατεχόμενα από παθολογική υποτέλεια απέναντι στις ΗΠΑ) καθεστώτα κινήθηκε η Άγκυρα που αρνήθηκε να διευκολύνει τους Αμερικανούς, δηλώνοντας την απροθυμία της να φιλοξενήσει τα ραντάρ της αντιπυραυλικής ασπίδας! Η άρνησή της έρχεται ως φυσικό επακόλουθο των αυτοτελών διπλωματικών της πρωτοβουλιών και βλέψεων στην περιοχή, εξέχουσα θέση στις οποίες καταλαμβάνουν οι αναβαθμισμένες διμερείς διπλωματικές σχέσεις με το Ιράν. Σε αυτό το πλαίσιο επισκέφθηκε την Τεχεράνη πριν δύο εβδομάδες ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου, ενώ ο εκπρόσωπος της Τουρκίας στα Ηνωμένα Έθνη απείχε κατά τη διάρκεια κρίσιμων ψηφοφοριών που αφορούσαν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Δεν προχωρούν επομένως ανεμπόδιστα τα αμερικανικά σχέδια κι ούτε όλα τα καθεστώτα της περιοχής στοιχίζονται πίσω από την Ουάσιγκτον.
Ισπανική υποχώρηση (Επίκαιρα, 18-24/2/2010)
«Δεν είμαστε Ελλάδα»! Αυτή είναι η γραμμή άμυνας της ισπανικής κυβέρνησης με την οποία επιχειρεί να βγάλει τη χώρα από το σκόπευτρο της διεθνούς κερδοσκοπίας και να αντιμετωπίσει τα εξευτελιστικά δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου, ακόμη και κορυφαίων οικονομολόγων, όπως ο βραβευμένος με Νομπέλ Οικονομίας Πολ Κρούγκμαν, που έγραφε στις 2 Φεβρουαρίου στους New York Times ότι «το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι η Ελλάδα, είναι η Ισπανία»!
Στην πραγματικότητα τα δημοσιονομικά προβλήματα που ταλανίζουν τόσο την Ελλάδα, όσο και την Ισπανία δεν είναι καθόλου διαφορετικά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλες, μα όλες οι ανεπτυγμένες χώρες, που στο αποκορύφωμα της κρίσης εντάχθηκαν στο διεθνές κλαμπ «ξόδεψε τώρα, πλήρωσε αργότερα». Στις αληθινές του διαστάσεις το πρόβλημα τέθηκε από το περιοδικό Time, στις 2 Φεβρουαρίου: «Ο πρόεδρος Ομπάμα μπορεί να άφησε τον κόσμο με τα σαγόνια ανοιχτά όταν πρότεινε προϋπολογισμό ύψους 3,8 τρισ. για το οικονομικό έτος του 2011 – που προβλέπει ένα εκπληκτικό έλλειμμα ύψους 1,6 τρισ. δολ. – δεν είναι ωστόσο το μοναδικό μέλος του κλαμπ “ξόδεψε τώρα, πλήρωσε αργότερα”. Στην Ευρώπη, οι κυβερνήσεις συνήθισαν τόσο πολύ να αναλαμβάνουν χρέη κατά τη διάρκεια των δύσκολων οικονομικά χρόνων ώστε ορισμένοι ειδικοί αρχίζουν να ανησυχούν αν θα επιστρέψουν ποτέ σε βιώσιμα επίπεδα ελλείμματος – ούτε κατά διάνοια σε ισορροπημένους προϋπολογισμούς – κάποια στιγμή στο σύντομο μέλλον. Οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν από μόνες τους μια κατηγορία χρέους. Το προτεινόμενο έλλειμμα από τον Ομπάμα ανέρχεται στο 11% του ΑΕΠ… Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, 20 από τα 27 μέλη της χρησιμοποιούν ελλείμματα για να αντεπεξέλθουν στην παγκόσμια ύφεση, με τον μέσο όρο να βρίσκεται αυτό το χρόνο στο 7,5%. Τρία χρόνια πριν ο μέσος όρος του ελλείμματος βρισκόταν στο 0,8% του ΑΕΠ της. Το μέγεθος αυξήθηκε στο 2,3% το 2008 και τον προηγούμενο χρόνο εκτινάχθηκε στο 6,9%. Το χειρότερο ωστόσο είναι ότι τα ελλείμματα αυξήθηκαν με την μεγαλύτερη ταχύτητα στην ομάδα της ευρωζώνης, που απαιτεί από τα μέλη της να περιορίσουν το έλλειμμα του προϋπολογισμού τους στο 3% του ΑΕΠ». Στη συνέχεια το αμερικανικό περιοδικό περιγράφει με ακρίβεια τις αιτίες της ανόδου του ελλείμματος: «Οι χώρες της ΕΕ συνολικά δαπάνησαν 1,5 δισ. δολ. για να διασώσουν τους προβληματικούς τραπεζικούς τομείς τους και 200 δισ. επιπλέον σε πακέτα δημοσιονομικής στήριξης για να αναζωογονήσουν τις οικονομίες τους. Παρότι τα τελευταία βοήθησαν την ευρωζώνη των 16 να εξέλθει από την ύφεση στα μέσα του 2009, ανέβασαν επίσης τα ήδη θεόρατα ελλείμματα ακόμη υψηλότερα κι έφεραν την Ελλάδα και την Ισπανία επικίνδυνα κοντά στη χρεοκοπία. Στο τέλος του προηγούμενου χρόνου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σήμανε τον συναγερμό για παρόμοιους κινδύνους και για μια άλλη ομάδα χωρών στην οποία περιλαμβάνεται η Γαλλία κι η Ιρλανδία»!
Το πρόβλημα επομένως δεν είναι ελληνικό ή ισπανικό ή μεσογειακό. Ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός παρατηρείται σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Σε ορισμένες μάλιστα χώρες τα διακυβεύματα είναι πολύ σοβαρότερα γιατί η δημοσιονομική κρίση συνοδεύεται με μια οξύτατη οικονομική κρίση, που πλήττει τα θεμέλια της οικονομικής δραστηριότητας, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στην Ισπανία, που είναι η μοναδική από την ομάδα των 20 πλουσιοτέρων χωρών του κόσμου (G20) που ακόμη δεν έχει εξέλθει από την ύφεση κι η οικονομία της εξακολουθεί να συρρικνώνεται. Το μέλλον δε για την πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης είναι ζοφερό καθώς και για το τρέχον έτος αν κάτι προβλέπεται είναι συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 0,6%, όταν για την ευρωζώνη των 16 χωρών προβλέπεται άνοδος της τάξης του 1%, ενώ το δημόσιο χρέος της από 55% πέρυσι προβλέπεται το 2010 να ξεπεράσει το 74%. Το χειρότερο ωστόσο για την Ισπανία, πολύ χειρότερο ακόμη κι από την άνοδο του ελλείμματος στο 11,2% του ΑΕΠ το 2009, είναι η σταθεροποίηση της ανεργίας στο 19% εδώ και ένα σχεδόν χρόνο. Δεδομένου δε ότι άπαντες οι διεθνείς οργανισμοί προβλέπουν πως η υπό εξέλιξη ανάκαμψη θα είναι αναιμική και δεν θα δημιουργεί θέσεις εργασίας, χωρίς κανένα ρίσκο μπορούμε να προβλέψουμε την ραγδαία όξυνση του κοινωνικού ζητήματος στην Ισπανία.
Ήδη οι τριγμοί είναι εμφανείς, αναγκάζοντας την κυβέρνηση του Θαπατέρο σε πολιτικές υποχωρήσεις υπό το βάρος των κοινωνικών αντιδράσεων. Γιατί, η μεγαλύτερη παραδοξότητα των ημερών μας είναι πως τα ελλείμματα και τα χρέη δημιουργήθηκαν μεν από την φούρια των κυβερνήσεων να σώσουν με κρατικό χρήμα τους κλυδωνιζόμενους τομείς της ιδιωτικής οικονομίας κι όχι από τις γενναίες κοινωνικές παροχές, ο λογαριασμός ωστόσο μεταφέρεται στους εργαζόμενους! Το παράδειγμα της Ισπανίας είναι από κάθε άποψη χαρακτηριστικό καθώς η κυβέρνηση το αμέσως προηγούμενο διάστημα εισηγήθηκε δύο νόμους που προκάλεσαν σοβαρές αντιδράσεις. Ο πρώτος αφορούσε τις εργασιακές σχέσεις και προήγαγε την ελαστικοποίησή τους, διευκολύνοντας για παράδειγμα τις απολύσεις. Πρόταση που ισοδυναμεί με λάδι στη φωτιά της αυξανόμενης ανεργίας. Ο δεύτερος νόμος αφορούσε το ασφαλιστικό. Στην αρχική του εκδοχή περιελάμβανε δύο άρθρα φωτιά: Κατ’ αρχήν την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 65 στα 67 έτη. Αλλαγή που θα προκαλέσει την απώλεια του συνταξιοδοτικού δικαιώματος για εκατοντάδες χιλιάδες αν όχι εκατομμύρια εργαζόμενους και την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής εκατομμυρίων άλλων που θα απολέσουν θεμελιωμένα δικαιώματά τους για να καλυφθούν οι μαύρες τρύπες που άφησαν στα δημόσια ταμεία τα πακέτα διάσωσης των τραπεζών. Το δεύτερο άρθρο του ισπανικού αντι-ασφαλιστικού νομοσχεδίου περιελάμβανε την αλλαγή του τρόπου υπολογισμού της σύνταξης, με την επιμήκυνση από τα 15 στα 25 χρόνια του χρονικού διαστήματος που θα λαμβάνεται υπ’ όψη για τον υπολογισμό της σύνταξης. Η πρόταση αυτή αποσκοπούσε στη μείωση των συντάξεων δεδομένου ότι όσο περισσότερα χρόνια συνυπολογίζονται τόσο χαμηλότερα πέφτει ο μέσος όρος των συντάξιμων αποδοχών. Τόσο πολύ άρεσε μάλιστα αυτή η πρόταση της υπουργού Οικονομικών, Έλενα Σαλγάδο, που έχει αναλάβει το ρόλο του ιμάντα μεταβίβασης των οδηγιών της Κομισιόν στη Μαδρίτη, ώστε η σοσιαλιστική κατά τ’ άλλα κυβέρνηση την περιέβαλε και στο Πρόγραμμα Σταθερότητας που υπέβαλε στις Βρυξέλες. Την ίδια μέρα όμως την Τετάρτη 3 Φεβρουαρίου 3 ώρες μετά την αποστολή του Προγράμματος Σταθερότητας η ισπανική κυβέρνηση αποστέλλει νέο κείμενο από το οποίο έχει αφαιρεθεί η επίμαχη παράγραφος! Ούτε μία αναφορά δεν υπάρχει στο νέο κείμενο στο ενδεχόμενο αλλαγής του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων, ενώ από την Μαδρίτη ο κυβερνητικός εκπρόσωπος διαβεβαιώνει πως «η κυβέρνηση ούτε εξετάζει ούτε έχει εξετάσει αυτή την επιλογή».
Τι μεσολάβησε; Όπως αποκάλυψε η ισπανική εφημερίδα El Pais στις 8 Φεβρουαρίου στο υπουργικό συμβούλιο της 29ης Ιανουαρίου όπου υιοθετήθηκε κατ’ αρχήν η πρόταση για αύξηση των ηλικιακών ορίων και των ετών υπολογισμού της σύνταξης, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μανουέλ Τσάβες πρόβαλε σθεναρή αντίσταση και τελικά με την πάροδο λίγων ημερών κατάφερε να πείσει τους συναδέλφους του να μην συμπεριληφθεί η επίμαχη πρόταση. Το πέτυχε δε, υπενθυμίζοντάς τους ότι το 1985 η κυβέρνηση του Φελίπε Γκονθάλες πέρασε την μεγαλύτερη δοκιμασία της όταν προσπάθησε να αυξήσει πάλι τα έτη που προσμετρούνται για τον υπολογισμό της σύνταξης από 10 σε 15. Το αποτέλεσμα ήταν για πρώτη φορά μετά την πτώση του Φράνκο να οργανωθεί γενική απεργία. Ο δε υπουργός Εργασίας του Γκονθάλεθ ανέλαβε προσωπικά την ευθύνη για το αντεργατικό πραξικόπημα που επιχειρήθηκε, λειτουργώντας πιθανά κι ως αποδιοπομπαίος τράγος, με αποτέλεσμα ακόμη και σήμερα το όνομά του να είναι στιγματισμένο. Για την ιστορία λεγόταν Χοακίν Αλμούνια και πολύ πιθανά από τότε ήταν ο άνθρωπος για όλες τις βρόμικες πολιτικές δουλειές…
Το πρόβλημα ωστόσο είναι πως υποχωρήσεις όπως η παραπάνω αποτελούν την εξαίρεση στον κανόνα. Ενώ, οι βρόμικες δουλειές που φέρνουν τελικά σε πέρας οι κυβερνήσεις είναι τόσες πολλές ώστε ρίχνουν τα εκλογικά τους ποσοστά στα Τάρταρα, όπως βεβαιώνει και το παράδειγμα του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Ισπανίας που σε όλες τις δημοσκοπήσεις είναι δεύτερο κόμμα, με το Λαϊκό Κόμμα της Δεξιάς να το ξεπερνάει με 6 μονάδες.
Μετά τη μετάσταση στα δημοσιονομικά, η μετάσταση στην πολιτική αποδεικνύεται τελικά η πιο επικίνδυνη υποτροπή της οικονομικής κρίσης…
Η αριστερή διανόηση του Λιβάνου στο δρόμο της αντίστασης (Πριν, 14/2/2010)
Ο κινηματογράφος και η αντίσταση της Μασρί
Η Μάι Μασρί γεννήθηκε στο Αμάν της Ιορδανίας το 1959. Μετά την ολοκλήρωση των κινηματογραφικών σπουδών της στο Σαν Φραντζίσκο των ΗΠΑ εγκαταστάθηκε στον Λίβανο όπου και ζει μέχρι σήμερα. Τα έργα της, που έχουν βραβευτεί κατ’ επανάληψη, αναφέρονται στη ζωή των Παλαιστίνιων προσφύγων ή στις πολεμικές περιπέτειες του Λιβάνου. Στα περισσότερα δε οι πρωταγωνιστές είναι παιδιά που μέσα από τα μάτια της ξετυλίγεται το δράμα της προσφυγιάς και του πολέμου. Οι πιο πρόσφατες ταινίες της είναι: 33 Days (2007), Beirut Diaries: Truth, lies and videos (2006), Comedy on the frontline (2006), Reviving memory (2006), Women beyond borders (2004), The magic lantern (2003), Frontiers of dreams and fears (2001), In the shadows of the city (2000), Children of Shatila (1998), και άλλα.
Κατά τη συζήτηση που είχαμε μαζί της στην πρόσφατη επίσκεψή μας στον Λίβανο σταθήκαμε στο κινηματογραφικό της έργο, την εσωτερική πολιτική κατάσταση στον Λίβανο όπως διαμορφώθηκε με αφορμή την εισβολή των Ισραηλινών, το ρόλο των διανοουμένων και στο τέλος στο θέμα της κινηματογραφικής «βιομηχανίας της συγνώμης» που αναπτύσσεται ταχύτατα στο Ισραήλ. Μετά το Βαλς με τον Μπασίρ που προβλήθηκε πέρυσι, το τελευταίο της δημιούργημα, Λίβανος, που βραβεύτηκε και στο Φεστιβάλ της Βενετίας, προβάλλεται εδώ και δύο εβδομάδες στους κινηματογράφους της Αθήνας. Η ταινία χαρακτηρίστηκε αντιπολεμική λόγω του ότι προβάλλει την φρίκη του πολέμου και ιδιαίτερα της ισραηλινής επίθεσης. Ταυτόχρονα όμως τα όρια μεταξύ θύτη και θύματος γίνονται δυσδιάκριτα, καθώς ως θύμα δεν εμφανίζεται μόνο ο Λιβανέζος που ακρωτηριάζεται αλλά κι ο ισραηλινός στρατιώτης που βιάζεται κατ’ εξακολούθηση ψυχολογικά μέχρι να συνηθίσει να δολοφονεί αμάχους. Το τέλος δε της ταινίας όταν τελικά το ισραηλινό άρμα μάχης καταφέρνει και δραπετεύει από την σκοτεινή παγίδα θανάτου των «τρομοκρατών», δηλαδή της λιβανέζικης αντίστασης, και βγαίνει στο φως της ημέρας μέσα στα ηλιοτρόπια, ισοδυναμεί με την λύτρωση, το ευχάριστο τέλος της επιθανάτιας αγωνίας των εισβολέων! Η διάσωση των Ισραηλινών που ακρωτηρίαζαν άμαχους Λιβανέζους αποτελεί το «χάπι έντ» μιας αντιπολεμικής ταινίας! Μα υπάρχει προοδευτικός άνθρωπος που να μην επιθυμούσε να τιναχτεί στον αέρα το τανκ των Ισραηλινών; Να μη γίνει συντρίμμια από την ρουκέτα ενός Σύρου, ενός Παλαιστίνιου ή ενός Λιβανέζου, όπως κατ’ επανάληψη συνέβη τον Ιούλιο του 2006 που η Χεζμπολάχ ανατίναζε ένα – ένα τα άρματα μάχης των Ισραηλινών στο νότιο Λίβανο και σήμερα κοσμούν τις διασταυρώσεις των λιβανέζικων χωριών με μια σημαία της οργάνωσης καρφωμένη στον πυργίσκο τους; Όπως καταλάβαμε υπήρχε κι ήταν ο σκηνοθέτης της ταινίας Λίβανος…
Από το 2001 που γύρισες την ταινία «Σύνορα των Ονείρων και των Φόβων» όπου κατέγραφες τις δραματικές συνθήκες διαβίωσης των Παλαιστινίων προσφύγων στον Λίβανο μέχρι σήμερα έχει υπάρξει κάποια βελτίωση στους όρους ζωής τους;
Στο βαθμό που όλο αυτό το διάστημα δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος στην επίλυση του Παλαιστινιακού, οι όροι ζωής στα στρατόπεδα προσφύγων εξακολουθούν να είναι δραματικοί κι οι Παλαιστίνιοι να ζουν χωρίς πολιτικά δικαιώματα ή δικαιώματα στην εργασία και την απόκτηση περιουσίας. Το μέλλον φαντάζει αβέβαιο. Παρόλα αυτά υπάρχει ένα πανίσχυρο αίσθημα ενότητας και προσήλωσης στον παλαιστινιακό αγώνα. Τα προβλήματα που σήμερα δοκιμάζουν τον λαό μας είναι δύο: Το πολιτικό που απορρέει από την ισραηλινή κατοχή και το κοινωνικό που δημιουργείται από τη φτώχεια.
Ποιος ευθύνεται γι αυτή την δραματική κατάσταση στα στρατόπεδα, που μέχρις ενός σημείου αποτελεί επιλογή των ίδιων των Παλαιστινίων για να παραμένει στο τραπέζι το αίτημα της επιστροφής στα κατεχόμενα; Ο ΟΗΕ, η πολιτική ηγεσία του Λιβάνου, ποιος;
Πρώτα και κύρια οι Ισραηλινοί, καθώς η βαθύτερη αιτία της δυστυχίας τόσων εκατομμυρίων ανθρώπων είναι η παράνομη κατοχή. Στη συνέχεια οι δυτικές κυβερνήσεις και η κυβέρνηση του Λιβάνου που καλύπτεται πίσω από τον προσωρινό, μεταβατικό χαρακτήρα της παρουσίας των Παλαιστινίων. Τέλος, ευθύνες έχει και η Παλαιστινιακή ηγεσία καθώς μετά το 1982, με την εκδίωξη της Παλαιστινιακής ηγεσίας από τον Λίβανο, όλος αυτός ο κόσμος έμεινε χωρίς ηγεσία.
Σε ποια θέματα αναφέρονται οι πιο πρόσφατες ταινίες σου;
Η πιο πρόσφατη ταινία μου ήταν οι «33 ημέρες» (33 Days) που αναφερόταν στην ισραηλινή επίθεση στον Λίβανο το καλοκαίρι του 2006. Στην ταινία βλέπω τον πόλεμο από την οπτική τεσσάρων νεαρών εθελοντών που εργάζονταν στο πλάι των προσφύγων και άλλων ανθρώπων για την επούλωση των πληγών που δημιούργησε η επιδρομή. Ένας απ’ αυτούς για παράδειγμα ήταν ηθοποιός που απασχολούσε παιδιά τις ώρες του πολέμου σε ένα θέατρο της Βηρυτού. Η προσπάθειά του εστιαζόταν στο ξεπέρασμα του φόβου που ένιωθαν τα παιδιά μέσα από παιχνίδια ρόλων και το ανέβασμα δραματικών και κωμικών έργων. Στις «33 ημέρες» επίσης εξετάζω το ρόλο των Μέσων Ενημέρωσης καθώς έπαιξαν ένα πολύ σημαντικό ρόλο. Σε αυτή την αφήγηση αξιοποιώ την ιστορία μιας γυναίκας δημοσιογράφου, μητέρας 4 παιδιών, που εργαζόταν σε ένα προοδευτικό τηλεοπτικό σταθμό τον οποίο οι Ισραηλινοί βομβάρδισαν.
Στις πιο πρόσφατες δουλειές σου συμπεριλαμβάνεται και μία ταινία για την διαδήλωση των φιλοδυτικών δυνάμεων στις 14 Μάρτη του 2005 μετά τη δολοφονία του Ραφίκ Χαρίρι.
Πράγματι ο τίτλος της είναι «Ημερολόγια της Βηρυτού – αλήθεια, ψέματα και βίντεο» (Beirut Diaries – Truth, Lies and videos). Αναφέρεται στη στάση των πολιτικών και τις αντιφατικές προσδοκίες όσων νέων ανθρώπων συμμετείχαν σε εκείνες τις διαδηλώσεις που έμειναν γνωστές ως «επανάσταση των κέδρων». Ειδικότερα ξεκινάω από το σοκ που διαπέρασε τη λιβανέζικη κοινωνία μετά τη δολοφονία του Ραφίκ Χαρίρι και το διχασμό της νεολαίας ανάμεσα στο κίνημα της 14ης Μάρτη και το κίνημα της 8ης Μάρτη στο οποίο συμμετείχαν οι δυνάμεις της αντίστασης και της λιβανέζικης Αριστεράς. Ξεχωριστή σημασία έχει η μεγάλη απογοήτευση που ένιωσαν οι νέοι που συμμετείχαν στο φιλοαμερικανικό (κι όχι τόσο φιλοϊσραηλινό) κίνημα της 8ης Μάρτη από την εξέλιξη αυτού του ρεύματος, όταν αντιλήφθηκαν την χειραγώγησή του.
Πως είδε ο κόσμος στο Λίβανο την αποχώρηση των Σύρων;
Όλοι οι Λιβανέζοι χάρηκαν με την αποχώρηση του συριακού στρατού από τον Λίβανο το 2005, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι αντι-σύροι, ότι στέκονται εχθρικά δηλαδή απέναντι στη Συρία, που είναι μια γειτονική και φιλική χώρα.
Δεν την αντιμετώπιζαν ως δύναμη κατοχής;
Όχι δεν είναι σωστό να γίνει τέτοια γενίκευση. Έτσι την έβλεπαν κυρίως οι δυνάμεις της Δεξιάς όπου συγκαταλέγεται κι η οικογένεια Χαρίρι.
Ποιος ήταν ο ρόλος των Μέσων Ενημέρωσης τον Μάρτη του 2005 και τον Ιούλιο του 2006;
Τα ΜΜΕ έπαιξαν πρωταγωνιστικό κι αναντικατάστατο ρόλο. Το Ισραήλ αναγνωρίζοντας αυτό τον ρόλο δεν δίστασε να βομβαρδίσει την τηλεόραση της Χεζμπολάχ, το κανάλι Αλ Μανάρ, κατά τη διάρκεια του πολέμου των 33 ημερών. Τότε μάλιστα μείναμε όλοι άναυδοι με την προετοιμασία της οργάνωσης όταν, παρά τον βομβαρδισμό, κατάφερε να συνεχίσει τις μεταδόσεις και να μη διακοπεί το σήμα της ούτε για ένα δευτερόλεπτο!
Δεν ήταν όμως μόνο η τηλεόραση της Χεζμπολάχ. Οι περισσότερες τηλεοράσεις λειτουργούσαν σε 24ωρη βάση, καταγράφοντας στιγμή προς στιγμή την κινητοποίηση του κόσμου. Κατά την άποψή μου, το μυστικό του επιτυχημένου ρόλου των ΜΜΕ κατά τη διάρκεια του πολέμου έγκειται στο γεγονός ότι οι δημοσιογράφοι κάλυπταν τον πόλεμο χωρίς να είναι «ενσωματωμένοι» (embedded), κατά το πρότυπο των δημοσιογράφων που ακολουθούσαν τους αμερικανούς εισβολείς στο Ιράκ. Οι λιβανέζοι δημοσιογράφοι ήταν ενσωματωμένοι με τον απλό κόσμο που έδινε μια μάχη επιβίωσης. Ξέρετε, αυτό που δεν είδε ο κόσμος στη Δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ ήταν την ανθρώπινη διάσταση της τραγωδίας. Ο πόλεμος φυσικά κι ήταν κατεστραμμένα κτίρια, βομβαρδισμένες γέφυρες και ισοπεδωμένες γειτονιές. Ταυτόχρονα όμως ήταν και ένα πρωτοφανές για τα μέτρα του Λιβάνου αίσθημα ομοψυχίας και ενότητας εναντίον του Ισραήλ – αυτό δεν το έδειξαν οι κάμερες του CNN ούτε του BBC. Το εντυπωσιακό μάλιστα ήταν πως αυτή η ενότητα αναπτύχθηκε ενάμισι σχεδόν χρόνο μετά τον βαθύ διχασμό που ακολούθησε τη δολοφονία του Χαρίρι. Φτάσαμε έτσι μέσα σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα από το ένα άκρο, τον πλήρη διχασμό που για πολλούς ήταν προμήνυμα νέου εμφυλίου, στο άλλο, μια πρωτοφανή και συγκινητική αίσθηση αλληλεγγύης.
Παρότι, ο καθένας μπορεί να υποθέσει, πως ο στόχος των ισραηλινών βομβαρδισμών θα ήταν ο αντίθετος: ένας νέος διχασμός ως αποτέλεσμα της ενοχοποίησης και της απομόνωσης της Χεζμπολάχ.
Στην πραγματικότητα όμως έγινε το αντίθετο κι η Χεζμπολάχ εξήλθε από τον πόλεμο των 33 ημερών απολαμβάνοντας μεγαλύτερο σεβασμό κι όχι μόνο εντός του Λιβάνου. Όλοι οι Λιβανέζοι χαρήκαμε για το μάθημα που έδωσε στο Ισραήλ. Ήταν άλλωστε η πρώτη φορά που ηττήθηκε. Αυτό ωστόσο που θέλω να τονίσω – και δεν είναι γνωστό – αφορά την συμπαράσταση, την δραστηριοποίηση και την καθημερινή συμμετοχή του κόσμου στον αγώνα της αντίστασης κατά του Ισραήλ μέσα από την δημιουργία επιτροπών για τη διανομή των τροφίμων και του νερού, τη φιλοξενία όσων έχαναν τα σπίτια τους, κλπ.
Θεωρείτε πιθανό ένα νέο πόλεμο με το Ισραήλ;
Δυστυχώς υπάρχει πολύ ισχυρή πιθανότητα. Αρκεί να κοιτάξει κανείς την πρόσφατη πολιτική ιστορία και θα δει πως κάθε λίγα χρόνια υπάρχει μια καινούργια εισβολή. Την μια φορά αφορμή είναι οι Παλαιστίνιοι, όπως το 1982, την άλλη η Χεζμπολάχ, όπως πρόσφατα κοκ. Η μόνιμη αιτία φυσικά είναι τα νερά, η εύφορη γη κι οι φυσικοί πόροι του Λιβάνου.
Ο Μπαράκ Ομπάμα δηλώνει ότι οι ΗΠΑ θα καταβάλουν κάθε προσπάθεια για να λυθεί το Παλαιστινιακό…
Μακάρι, αλλά εγώ δεν έχω καμιά ελπίδα από τέτοιες μεγαλοστομίες. Θυμάμαι κι άλλες τέτοιες υποσχέσεις που πολύ γρήγορα αποδείχτηκαν κάλπικες…
Ποιος είναι ο ρόλος κι η ευθύνη ενός διανοούμενου κι ειδικότερα ενός κινηματογραφιστή που ζει σε τέτοιες συνθήκες;
Σ’ ότι αφορά εμένα το χρέος που νιώθω είναι να δώσω φωνή σ’ αυτούς που τη στερούνται, να παρουσιάσω μ’ έναν αισθητικά άρτιο τρόπο τα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα των Παλαιστινίων.
Σε τι δίνεις προτεραιότητα; Στην αισθητική ή τα προβλήματα;
Νομίζω ότι πάνε μαζί. Είναι δύσκολο να τα διαχωρίσεις. Εμείς έχουμε την υποχρέωση να διατηρήσουμε τη μνήμη ζωντανή, να προάγουμε τις πολιτικές συζητήσεις και αντιπαραθέσεις μεταξύ των ανθρώπων, αξιοποιώντας την παγκόσμια γλώσσα του κινηματογράφου κι επίσης να εμπνεύσουμε τους ανθρώπους. Αυτός είναι ο ρόλος μας κι είναι μεγάλος.
Η επόμενη ταινία σου;
Έχει ήδη ξεκινήσει να υλοποιείται κι αφορά τα όσα υπομένουν οι Παλαιστίνιες γυναίκες στις φυλακές του Ισραήλ.
Στο κινηματογραφικό φεστιβάλ της Βενετίας τον Σεπτέμβρη βραβεύτηκε μια ισραηλινή ταινία με θέμα τον Λίβανο. Πέρυσι είδαμε στις αίθουσες την ισραηλινή επίσης ταινία «Βαλς με τον Μπασίρ» που κι αυτήν καταπιανόταν με τις ισραηλινές θηριωδίες στο Λίβανο το 1982. Πως ερμηνεύεις αυτό το ενδιαφέρον του ισραηλινού κινηματογράφου;
Έχω αντιφατικά συναισθήματα. Η ταινία Βαλς με τον Μπασίρ σε τεχνικό επίπεδο είναι πολύ καλοφτιαγμένη, πολύ ελκυστική. Πολιτικά όμως έχω ορισμένες ενστάσεις. Επικεντρώνοντας στον ανθρώπινο χαρακτήρα των ισραηλινών στρατιωτών νιώθεις όπως όταν βλέπεις τις αμερικανικές ταινίες για το Βιετνάμ: Ξεχνάς τα θύματα κι από τη στιγμή που στέκεσαι τόσο κοντά στους θύτες, στο τέλος ασυνείδητα τους συγχωρείς!
Σαμάχ Ιντρίς: «Ώρα για μποϋκοτάζ σε όσους στηρίζουν το Ισραήλ»
Ο Σαμάχ Ιντρίς, διδάκτορας του αμερικανικού πανεπιστημίου Κολούμπια, είναι συγγραφέας κι εκδίδει το αραβόφωνο περιοδικό Αν Αντάμπ, το «διαπρεπέστερο θεωρητικό περιοδικό του Λιβάνου» κατά τον Νόρμαν Φινκελστάιν, συγγραφέα του βιβλίου Η βιομηχανία του ολοκαυτώματος. Πέρα από την ενασχόλησή του με τα γράμματα συμμετέχει ενεργά στην πολιτική ζωή του Λιβάνου. Δραστηριοποιείται στις πρωτοβουλίες «Πολιτική αντίσταση» και «Μποϊκοτάζ στους υποστηρικτές του Ισραήλ».
Όλες σχεδόν οι συγκρούσεις στο Λίβανο, από τον εμφύλιο πόλεμο του 1982, μέχρι την πρόσφατη, ολιγοήμερη σύγκρουση τον Μάιο του 2008 εμφανίζονται ως άμεσο ή έμμεσο αποτέλεσμα των θρησκευτικών διαφορών. Ποιες είναι οι πραγματικές αιτίες;
Πίσω από το ξέσπασμα όλων αυτών των διαμαχών κρύβονται αμιγώς πολιτικά ζητήματα και διακυβεύματα, τα οποία όμως στη συνέχεια καλύπτονται από τις θρησκευτικές διαμάχες. Οι ίδιοι οι άνθρωποι εσωτερικεύουν τις θρησκευτικές διαφορές για να γίνει στη συνέχεια το θρησκευτικό θέμα κινητήριος δύναμη ή να εμφανιστεί ως πρωταρχική αιτία των αντιπαραθέσεων που προαναφέρατε. Δεν μπορούμε ωστόσο να απλοποιήσουμε τα πράγματα. Δεν μπορούμε να πούμε ότι στην πραγματικότητα οι θρησκευτικές διαφορές δεν παίζουν κανένα ρόλο στον Λίβανο ούτε φυσικά κι ότι αποτελούν το άπαν.
Ο πρόσφατος σχηματισμός κυβέρνησης στον Λίβανο μετά από μια μακρά περίοδο αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης κι ακυβερνησίας τερματίζει την πολιτική αστάθεια;
Η αντιπαράθεση στο Λίβανο δεν πρόκειται να λυθεί με τον σχηματισμό κυβέρνησης. Στον Λίβανο, παρότι οι διαμάχες εμφανίζονται ως εσωτερικές, στη ρίζα των συγκρούσεων βρίσκεται ο αγώνας δρόμου των ξένων δυνάμεων. Το πώς κάθε φορά σταματούν και ξαναρχίζουν οι διαμάχες είναι αποτέλεσμα της διαλεκτικής που διαμορφώνεται μεταξύ εξωτερικών κι εσωτερικών παραγόντων. Έτσι αν το Ιράν κι οι ΗΠΑ είναι σε μια τροχιά διαλόγου τότε μπορούν να εγγυηθούν πως τα πνεύματα θα ηρεμήσουν. Αν αντίθετα το Ιράν και η Συρία είναι σε τροχιά σύγκρουσης με τις ΗΠΑ τότε κι εδώ, στον Λίβανο, τα πάντα θα καταστούν ανεξέλεγκτα.
Η μοναδική περίπτωση ωστόσο για να τερματιστούν οι συγκρούσεις στον Λίβανο είναι να ληφθούν σοβαρά υπ’ όψη πρώτο, τα παράπονα των φτωχών, λαϊκών στρωμάτων και δεύτερο των Παλαιστίνιων προσφύγων που από το 1948 και μετέπειτα που ήρθαν είναι αποστερημένοι κάθε δικαιώματος.
Έχετε πρωταγωνιστικό ρόλο στην Καμπάνια Πολιτικής Αντίστασης στον Λίβανο που έχει την ευθύνη για να φθάσει η βοήθεια στον κόσμο που δέχτηκε τις συνέπειες από τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς. Σήμερα, τρεισήμισι χρόνια σχεδόν μετά την εισβολή έχουν κλείσει οι πληγές που άνοιξαν;
Η Καμπάνια ιδρύθηκε όταν έγινε αντιληπτό ότι η διαχείριση κι η διανομή της διεθνούς βοήθειας είχε μεγάλα κενά κι ελλείψεις. Δεν έφθανε για παράδειγμα σε απομονωμένες περιοχές και χωριά. Τώρα που μιλάμε εξακολουθούν να υπάρχουν στο νότιο Λίβανο εκτεθειμένες 1 εκ. βόμβες διασποράς, με αποτέλεσμα εκατοντάδες, τουλάχιστον, αγρότες να μην μπορούν να πλησιάσουν τα χωράφια τους γιατί κινδυνεύουν. Πολλά είναι επίσης τα σιιτικά χωριά στον νότο που ακόμη δεν έχουν ανοικοδομηθεί, επειδή τα χρήματα είτε για λόγους πολιτικούς είτε λόγω της διαφθοράς παρακρατούνται από την κυβέρνηση και δεν φθάνουν εκεί.
Έχετε την ευθύνη έκδοσης ενός αραβικού πολιτιστικού – πολιτικού περιοδικού. Πως είναι η έκδοση ενός τέτοιου περιοδικού σε μια χώρα που είναι τόσο βαθιά διαιρεμένη θρησκευτικά, πολιτικά, κοκ;
Είναι η πιο δύσκολη δουλειά του κόσμου. Πολλοί αναρωτιούνται αν αξίζει τον κόσμο. Κατά τη γνώμη μου, που πιστεύω βαθιά στην αποστολή των διανοουμένων, το μέτωπο του πολιτισμού είναι το σπουδαιότερο μέτωπο για όλους εμάς που δεν έχουμε όπλα και η δύναμή μας πηγάζει από την πειθώ, τον διάλογο και την αντιπαράθεση των ιδεών. Στην πράξη το σημαντικότερο εμπόδιο που ορθώνεται στη διάδοση του πολιτισμού προέρχεται από τις πολλές ώρες εργασίας που δεν επιτρέπουν στον κόσμο να διαβάσει και να έρθει σε επαφή με τα δημιουργήματα του πολιτισμού. Αντίθετα έδαφος, περισσότερο στη νέα γενιά, κερδίζει η τηλεόραση, το chat κλπ. Προσωπικά, πέρα από την ευθύνη έκδοσης του περιοδικού και την αρθρογραφία μου σ’ αυτό, αφιερώνω πολλές ώρες στη συγγραφή βιβλίων για παιδιά και εφήβους, επειδή πιστεύω ότι έχουμε την ευθύνη να δώσουμε στη νέα γενιά τη δύναμη της κριτικής.
Με ποιο τρόπο το πετυχαίνετε αυτό;
Στα βιβλία μου αμφισβητώ την ιδέα ότι το σπουδαιότερο πράγμα που έχει να ακούσει κάθε παιδί θα το πει ο πατέρας του ή η μητέρα του. Κατά δεύτερο, τα βιβλία μου ποτέ δεν συνοδεύονται από διδάγματα. Εδώ να πάρετε υπ’ όψη σας πως τα αραβικά βιβλία πάντα «κλείνουν» με κάποια διδάγματα: Να κάνεις αυτό και να μην κάνεις εκείνο, να ακούς τον μπαμπά σου και τη μαμά σου, κοκ. Ζητούμενο για μένα επίσης από ένα βιβλίο είναι να προσφέρει την απόλαυση της ανάγνωσης. Ακόμη, επιδιώκω να παρουσιάζω πολλές απόψεις. Η μία άποψη είναι δεσποτισμός! Έχω για παράδειγμα μια ιστορία με έναν κλέφτη. Ξέρουμε, όλοι είμαστε εναντίον των κλεφτών. Στην πορεία όμως ο αναγνώστης ανακαλύπτει ότι ο κλέφτης είναι πατέρας πέντε φτωχών παιδιών κι έτσι αρχίζει να αιτιολογεί γιατί κλέβει. Παύει μ’ αυτό τον τρόπο να αντιμετωπίζει τον κλέφτη από την παραδοσιακή οπτική κι αρχίζει να εξετάζει τις κοινωνικές αιτίες που τον οδηγούν να κλέβει.
Ποιο είναι το πολιτικό στίγμα του περιοδικού;
Το περιοδικό μάχεται για την ενοποίηση του αραβικού κόσμου με δημοκρατικό τρόπο, την κοινωνική δικαιοσύνη και το σοσιαλισμό που δεν θα αναπαράγει τα ολοκληρωτικά χαρακτηριστικά του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Όσο αταλάντευτα παλεύουμε ενάντια στον ιμπεριαλισμό, το σιωνισμό και τα αντιδραστικά αραβικά καθεστώτα το ίδιο επίμονα αντιπαλεύουμε το «νέο τρόπο σκέψης», όπως χαρακτηρίζουν την μεταμοντέρνα πολιτική και ιδεολογία οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και ο νεοφιλελευθερισμός. Πρόκειται για την αποθέωση της αποσπασματικής σκέψης και δράσης που απομονώνει τον αναλφαβητισμό για παράδειγμα ή άλλα κοινωνικά προβλήματα επιδιώκοντας την πολιτική χειραγώγηση.
Είσαστε επίσης ένας από τους συνιδρυτές της Καμπάνιας Μποϋκοτάζ στους Υποστηρικτές του Ισραήλ. Ποιος είναι ο σκοπός αυτής της οργάνωσης;
Στόχος μας είναι να αγωνιστούμε ενάντια στην σιωνιστική οικονομία. Στον Λίβανο και τον αραβικό κόσμο υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που είτε δεν θέλουν να παλέψουν με ένοπλο τρόπο, είτε δεν πιστεύουν στον ένοπλο αγώνα ενώ ταυτόχρονα μισούν το Ισραήλ και πιστεύουν πως οι διαδηλώσεις δεν αρκούν. Μποϋκοτάροντας εταιρείες που υποστηρίζουν το Ισραήλ είναι ένα αποτελεσματικότατο όπλο που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να μπορέσεις να νικήσεις το σιωνισμό στο οικονομικό επίπεδο. Εμείς λέμε στον κόσμο να σταματήσει να στηρίζει με τις αγορές του εταιρείες όπως η Μακ Ντόναλντ, η Κόκα – κόλα και η Μπέργκερ Κινγκ που βοηθούν την κυβέρνηση του Ισραήλ. Δεν είναι άλλωστε μια μέθοδο που εμείς επονοήσαμε. Το μποϋκοτάζ έχει χρησιμοποιηθεί κι άλλες φορές στην ιστορία: από τον Γκάντι στην Ινδία, από το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο ενάντια στο απαρτχάιντ κ.λπ. Προσπαθούμε μάλιστα να επεκτείνουμε τη δράση μας κι εκτός Λιβάνου: στη Συρία, την Αίγυπτο, την Ιορδανία κοκ.
Το Ισραήλ ωστόσο αντιλέγει πως τόσο το μίσος των Αράβων όσο κι οι προσπάθειες απομόνωσης του και μποϋκοτάζ είναι εκφράσεις του αντισημιτισμού.
Το Ισραήλ χρησιμοποιεί τη βιομηχανία του Ολοκαυτώματος και τη θεωρία του αντισημιτισμού ως πρόφαση για να αμυνθεί απέναντι στις λαϊκές διαμαρτυρίες και την οργή του αραβικού κι ολόκληρου του κόσμου. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι ελάχιστοι πια πιστεύουν το Ισραήλ. Δεν είναι δυνατό όταν καταπιέζεις ένα λαό επί δεκαετίες, όταν του στερείς τα βασικότερα δικαιώματα κι αυτός ξεσηκώνεται ζητώντας να εφαρμοστεί μποϋκοτάζ, τότε να θυμάσαι τον αντισημιτισμό. Πολύ περισσότερο όταν σ’ αυτό τον αγώνα συμμετέχουν και κορυφαίοι Εβραίοι διανοούμενοι όπως ο Νόαμ Τσόμσκι.
Φορολογική αντι-μεταρρύθμιση (Πριν, 14/2/2010)
Μητσοτάκης σε συσκευασία ΠΑΣΟΚ
ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Από την εποχή του Μητσοτάκη είχε να εξαγγελθεί τόσο αντιλαϊκή εισοδηματική πολιτική: Μηδενικές αυξήσεις σε όλη την έκταση του δημόσιου τομέα, μείωση επιδομάτων και πρόσθετων αποζημιώσεων δημοσίων υπαλλήλων κατά 10%, αυξήσεις της τάξης του 1,5% μόνο για εκείνες τις συντάξεις που δεν υπερβαίνουν τα 2.000 ευρώ μικτά (και όχι καθαρά) και αναστολή όλων των προσλήψεων στον δημόσιο τομέα με μερική εξαίρεση τους τομείς υγείας, παιδείας και ασφάλειας.
Η εισοδηματική πολιτική που ανακοίνωσε την Τρίτη ο υπουργός Οικονομίας, Γ. Παπακωνσταντίνου, υπό τις οδηγίες του ίδιου του πρωθυπουργού, Γ. Παπανδρέου, που με το διάγγελμα του πήρε επάνω του την πολιτική λιτότητας, θα επιδεινώσει απότομα και δραματικά το βιοτικό επίπεδο εκατοντάδων χιλιάδων δημόσιων υπάλληλων και συνταξιούχων. Το επίμονο αίτημα των βιομηχάνων, για πτώση των αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων ώστε να πάψει ο δημόσιος τομέας να αποτελεί αντίπαλο δέος για τους μισθωτούς απέναντι στην μισθολογική αθλιότητα του ιδιωτικού τομέα, επιτέλους υλοποιείται. Μάλιστα, υλοποιείται από μια κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ που εκλέχτηκε με διαφορά δέκα ποσοστιαίων μονάδων μόνο και μόνο για να εφαρμόσει μια περισσότερο χαλαρή οικονομική πολιτική…Υπό αυτό το πρίσμα (των αυξημένων προσδοκιών) και το παραδοσιακό μούδιασμα των εργαζομένων απέναντι σε κάθε νεοεκλεγμένη κυβέρνηση, το γεγονός ότι στις πρώτες 120 μέρες του στην εξουσία το ΠΑΣΟΚ έχει αντιμετωπίσει έναν αγροτικό ξεσηκωμό, δύο γενικές απεργίες της ΑΔΕΔΥ και μία της ΓΣΕΕ, γεννάει ελπίδες. Παρότι είναι οφθαλμοφανές πως οι αντιδράσεις είναι αναντίστοιχες της επίθεσης που σηματοδοτεί η οικονομική κατοχή της χώρας κι η έλευση του ΔΝΤ.
Στην υποβάθμιση της ζωής των δημοσίων υπαλλήλων και συνταξιούχων που θα επέλθει κατ’ αρχήν λόγω του παγώματος των αποδοχών τους θα συμβάλλουν επιπλέον δύο παράγοντες: Πρώτο, οι αντιδραστικές αλλαγές που ανακοινώθηκαν με το φορολογικό νομοσχέδιο και συντείνουν στην αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης για όσους υπαλλήλους δεν βρίσκονται στα κατώτερα εισοδηματικά κλιμάκια. Δεύτερο, η αύξηση του κόστους ζωής που θα επέλθει λόγω των ανατιμήσεων που θα πυροδοτήσει η αύξηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στα καύσιμα. Ήδη, με την αύξηση της τάξης των 14,3 λεπτών στο λίτρο η τιμή της βενζίνης ξεπέρασε τα 1,25 ευρώ και σε ορισμένες κι όχι τόσο ακραίες περιπτώσεις έφτασε τα 1,30 ευρώ!
Η πρώτη πράξη της φορολογικής μεταρρύθμισης της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ λοιπόν ανακοινώθηκε από τον ίδιο τον πρωθυπουργό την προηγούμενη εβδομάδα και κάνει ακόμη πιο ειδεχθή για τους εργαζόμενους τη σχέση έμμεσων και άμεσων φόρων.
-
Το νέο φορολογικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ μειώνει τη φορολόγηση των επιχειρήσεων από το 25% στο 20% για τα μη διανεμόμενα κέρδη, την ώρα που θέτει υπό την αίρεση των αποδείξεων το αφορολόγητο όριο των 12.000 ευρώ με αποτέλεσμα μόνο κατ’ εξαίρεση στο εξής να αναγνωρίζεται.
-
Η αύξηση των αντικειμενικών αξιών θα πυροδοτήσει νέες αυξήσεις και στις εμπορικές
Οι δηλώσεις του Γ. Παπακωνσταντίνου κατά την παρουσίαση του φορολογικού νομοσχεδίου πως «είναι αναδιανεμητικού χαρακτήρα, μειώνει τα βάρη στα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα και τα μετατοπίζει στα υψηλότερα εισοδήματα και στη μεγάλη περιουσία, κάνει το ελληνικό φορολογικό σύστημα πιο δίκαιο, καταπολεμά τη φοροδιαφυγή και δημιουργεί την αίσθηση δικαίου», συνιστούν πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας. Η αλήθεια είναι πως η κυβέρνηση για να συγκαλύψει τη διαιώνιση της θεσμοθετημένης φοροαπαλλαγής της αστικής τάξης προχωρά σε μια αναδιανομή προς όφελος των πολύ χαμηλών εισοδημάτων και εις βάρος των απλώς χαμηλών ή μεσαίων εισοδημάτων. Παράλληλα τα αναγκαία μέτρα που παίρνει για να πληρώσουν οι μονίμως φοροδιαφεύγοντες αφορούν τη μικροαστική τάξη όταν το μεγάλο κεφάλαιο θα δει τη φορολόγησή του να μειώνεται!
Δεν είναι σχήμα λόγου, ούτε υπερβολή. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, συνεχίζοντας στα χνάρια της προηγούμενης κυβέρνησης μειώνει ακόμη περισσότερο τη φορολογία των επιχειρήσεων. Επικαλούμενη την ενθάρρυνση των επενδύσεων για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης εξήγγειλε τη μείωση της φορολογίας των μη διανεμομένων κερδών από το 25% (όπου πήγε τον συντελεστή ο Καραμανλής από το 35% που ήταν επί Σημίτη) στο 20%. Οι επιχειρήσεις έτσι, ακόμη κι εν μέσω της μεγαλύτερης δημοσιονομικής κρίσης που έχει γνωρίσει ο τόπος και παρότι τα καταστρεπτικά αποτελέσματα της μείωσης των συντελεστών από τη ΝΔ είναι πλέον εμφανή, θα πληρώνουν από του χρόνου ακόμη λιγότερους φόρους! Η εμφανέστερη λοιπόν αναδιανομή αφορά την ελάφρυνση των επιχειρήσεων.
Το δεύτερο σκανδαλώδες μέτρο που περιλαμβάνεται στο φορολογικό νομοσχέδιο (ιεραρχώντάς τα με βάση την οικονομική τους σπουδαιότητα) αφορά την κατάργηση μέρους του αφορολόγητου, που ελάφρυνε ως τώρα τα φορολογικά βάρη. Πλέον μειώνεται σημαντικά. Με τις αλλαγές του ΠΑΣΟΚ το αφορολόγητο των 12.000 ευρώ για την πλειοψηφία των φορολογουμένων θα καταστεί άπιαστο όνειρο. Στο εξής για να αναγνωρισθεί το αφορολόγητο θα πρέπει το 10% για εισοδήματα μεταξύ 6.000 και 12.000 ευρώ και το 30% του συνολικού εισοδήματος για εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ να καλυφθεί με αποδείξεις. Εάν όμως οι αποδείξεις που θα υποβληθούν δεν καλύπτουν το αφορολόγητο όριο, η διαφορά μέχρι τα 12.000 ευρώ θα φορολογείται με συντελεστή 10%. Κάτι που θα συμβαίνει όλο και συχνότερα καθώς στις αποδείξεις δεν περιλαμβάνονται λογαριασμοί ρεύματος, ύδρευσης και σταθερής/κινητής τηλεφωνίας που απορροφούν ένα σεβαστό μέρος του εισοδήματος, ούτε δόσεις στεγαστικών δανείων σε τράπεζες ή ενοίκια που απορροφούν ένα ακόμη πιο σεβαστό μέρος του εναπομείναντος εισοδήματος. Εξαιρούνται επίσης εισιτήρια σε μέσα μαζικής μεταφοράς. Στις τρεις αυτές κατηγορίες εξόδων συνήθως σπαταλάται ο ένας από τους δύο μισθούς των ζευγαριών. Πως είναι δυνατό από τα υπόλοιπα έξοδα (εκ των οποίων αφαιρείται κι ένα μέρος που εκπίπτει από το εισόδημα, όπως ιατρικές δαπάνες) να συγκεντρωθούν αποδείξεις αξίας 6.300 ευρώ όπως απαιτείται για έναν μισθωτό των 1.500 ευρώ (1.500 * 14 = 21.000 * 0,3 = 6.300); Υπό αίρεση λοιπόν το αφορολόγητο.
Κατ’ ευφημισμό αναδιανομή συνιστά και η αναθεώρηση της φορολογικής κλίμακας. Με το νέο νόμο ετήσια εισοδήματα από 12.001 έως 16.000 θα φορολογούνται με 18% (όταν παλιότερα φορολογούνταν με 25% – προκύπτει δηλαδή μείωση). Εισοδήματα από 16.001 – 22.000 με 24% (παλιότερα με 25% – μείωση). Εισοδήματα από 22.001 έως 26.000: 26% (παλιότερα με 25% – αύξηση). Από 26.001 – 30.000: 32% (παλιότερα με 25% – αύξηση). Από 30.001 – 32.000: 32% (παλιότερα 35% – μείωση). Από 32.001 – 40.000: 36% (παλιότερα 35% – αύξηση). Από 40.001 – 60.000: 38% (35% – αύξηση). Και εισοδήματα άνω των 60.000 θα φορολογούνται με συντελεστή 40% (όταν παλιότερα μέχρι τα 75.000 φορολογούταν με 35% κι από κει και πάνω με 40%). Η αναδιανομή είναι ψευδεπίγραφη γιατί τα επιπλέον οφέλη των κατώτερων εισοδηματικών κατηγοριών (αν δεν ακυρωθούν από την αδυναμία τους να συγκεντρώσουν το απαιτούμενο ύψος αποδείξεων για να επωφεληθούν του αφορολόγητου – που είναι και το πιθανότερο ή από τους επιπλέον φόρους στη βενζίνη – που είναι σίγουρο) προέρχονται από τις επιπλέον επιβαρύνσεις των μισθωτών των 2.900 ευρώ (40.000 / 14 = 2.857). Ταυτόχρονα η επιπλέον επιβάρυνση των υψηλών εισοδημάτων είναι ανάξια λόγου. Πολύ μικρή για τα εισοδήματα τους. Το χειρότερο δε απ’ όλα είναι πως ο ανώτερος φορολογικός συντελεστής μένει αμετάβλητος. Θα μπορούσε για παράδειγμα σε εισοδήματα άνω των 70.000 να οριζόταν συντελεστής 50%, άνω των 80.000, συντελεστής 60%, κοκ. Χάριν συγκρίσεως να αναφέρουμε ότι ο Όσκαρ Λαφοντέν στο πρόγραμμα της Αριστεράς στη Γερμανία είχε επιβάλλει στόχο για θέσπιση συντελεστή φορολογικού ύψους 80%. Ενώ ο Πολ Κρούγκμαν στο βιβλίο του Η συνείδηση ενός προοδευτικού αναφέρει ότι επί Νιου Ντιλ, με την πρώτη κυβέρνηση Ρούζβελτ ο ανώτερος συντελεστής φόρου εισοδήματος ήταν στο 63%, και στη δεύτερη κυβέρνηση Ρούζβελτ πήγε στο 79%, για να φτάσει μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’50 στο 91%! Για τους πλούσιους επομένως στην Ελλάδα (και όχι μόνο) έχει καθιερωθεί μια ελάχιστη φορολογική εισφορά και από κει και πάνω ασυλία. Και το ΠΑΣΟΚ διατηρεί και θωρακίζει αυτό το καθεστώς ασυλίας. Επομένως οι δηλώσεις του Γ. Παπακωνσταντίνου για μετατόπιση των φορολογικών βαρών στα υψηλότερα εισοδήματα είναι κενές περιεχομένου, κούφιοι βερμπαλισμοί που έρχονται να συγκαλύψουν μια βαθιά φιλοεπιχειρηματική, αντεργατική οικονομική πολιτική.
Μέτρο φορομπηξίας που θα λειτουργήσει περιοριστικά για τα εισοδήματα των νοικοκυριών συνιστά επίσης και η υπόσχεση του αρμόδιου υπουργού ότι θα αυξάνονται κάθε χρόνο στο εξής κι οι αντικειμενικές αξίες (ενώ η φορολογική κλίμακα θα τιμαριθμοποιείται κάθε δύο χρόνια). Στόχος της κυβέρνησης είναι οι τελευταίες να προσεγγίζουν τις πραγματικές εμπορικές αξίες. Στην πράξη αυτό που θα συμβεί θα είναι η κατοχύρωση των κερδοσκοπικά υψηλών εμπορικών αξιών, αυτών δηλαδή που κατοχυρώνει στην πιάτσα το κύκλωμα των κατασκευαστών και η υποκίνηση περαιτέρω ανόδου τους. Το κράτος έτσι εποφθαλμιώντας τα επιπλέον φορολογικά έσοδα που αντιστοιχούν στις εμπορικές αξίες ενθαρρύνει την κερδοσκοπία εις βάρος των νοικοκυριών, συμβάλλοντας μ’ αυτό τον τρόπο στη δημιουργία της φούσκας των ακινήτων.
Αρνητική επίδραση τέλος θα έχει στη φορολόγηση των μισθωτών και ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων η κατάργηση των φοροαπαλλαγών, δεδομένου πως δεν υπάρχει καμία πρόθεση τερματισμού για παράδειγμα του προκλητικά ευνοϊκού καθεστώτος φορολόγησης των ναυτιλιακών εταιρειών. Παρότι δεν περιγράφονται λεπτομερώς ποιες φοροαπαλλαγές οδεύουν για κατάργηση, η θέσπιση εισοδηματικού κριτηρίου ακόμη και για τις απαλλαγές που απολαμβάνουν ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες (άτομα με βαριά κινητική αναπηρία, πολύτεκνες μητέρες κοκ), όπως με σαφήνεια αναφέρεται προϊδεάζει για… καρμανιόλα.
Στις προτάσεις του υπουργού Οικονομίας που δόθηκαν στη δημοσιότητα την Τρίτη υπάρχουν επίσης μια σειρά θετικές προτάσεις που μένει να δούμε φυσικά την ακριβή μορφή που θα πάρουν στο φορολογικό νομοσχέδιο για να αποτιμηθεί και το πραγματικό αντίκρισμά τους. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσεται η κατάργηση του Ενιαίου Τέλους Ακίνητης Περιουσίας και η επαναφορά του Φόρου Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας που κατήργησε ο Γ. Αλογοσκούφης, η φορολόγηση της εκκλησίας (μένει ωστόσο να δούμε τι φόρο θα πληρώσει για την τεράστια ακίνητη περιουσία της), η φορολόγηση εξωχώριων εταιρειών ακινήτων (offshore), η φορολόγηση των παροχών σε είδος προς τα επιχειρηματικά στελέχη, η φορολόγηση του 90% του μπόνους στις τράπεζες, κ.α.
Ιδιαίτερη αναφορά χρειάζεται στην επαναφορά των τεκμηρίων όπως εισάγονται με δύο τρόπους: Πρώτο, τον λογιστικό προσδιορισμό βάσει βιβλίων εσόδων – εξόδων και αποδείξεων για όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες (ταξί, φορτηγά, μηχανικοί – αρχιτέκτονες, βενζινάδικα, περίπτερα, κ.λπ). Επίσης, την καθιέρωση ενός αντικειμενικού συστήματος προσδιορισμού των δαπανών λόγω της κατοχής και χρήσης ορισμένων επιλεγμένων περιουσιακών στοιχείων (κατοικίες, αυτοκίνητα, σκάφη, πισίνες, οικιακοί βοηθοί, κ.λπ). Είναι αδιαμφισβήτητο πως με αυτό το μέτρο θα εντοπιστεί μεγάλο μέρος της φοροδιαφυγής που παρατηρείται στα μεσαία μη μισθωτά εισοδήματα. Η εμπειρία του παρελθόντος όμως διδάσκει, ειδικότερα για το πρώτο μέτρο – τον λογιστικό προσδιορισμό βάσει βιβλίων, πως τα τεκμήρια στην πράξη αποτέλεσαν δαμόκλεια σπάθη για τα χαμηλότερα εισοδήματα που προσέγγιζαν από άποψη επιπέδου τα μισθωτά. Ταυτόχρονα άφηναν ελεύθερα να φοροδιαφεύγουν τα μεσαία και υψηλά εισοδήματα. Το πιθανότερο είναι και τώρα να επαναληφθεί το ίδιο και τα τεκμήρια να αποδειχθούν μοχλός προλεταριοποίησης και φορολογική μέγγενη για τα εισοδήματα των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων των ελεύθερων επαγγελματιών.
-
Τι συμβαίνει με τις τράπεζες;
-
ΟΙ «ΠΑΣΕΣ» ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΟΥΝ ΤΑ ΣΟΒΑΡΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
Κάτι επικίνδυνα σάπιο υπάρχει, τεκμηριωμένα πια, στο βασίλειο του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Ας δούμε με λίγο μεγαλύτερη υποψία τέσσερα συγκεκριμένα μέτρα που περιλαμβάνονται στη φορολογική μεταρρύθμιση. Πρώτο, τη δυνατότητα νομιμοποίησης και επαναπατρισμού κεφαλαίων από το εξωτερικό υπό δύο όρους: τη φορολόγηση τους με 5% επί της αξίας του κεφαλαίου (με αποτέλεσμα ο έμπορος ναρκωτικών να φορολογείται πιο ευνοϊκά, μόλις με 5%, από έναν μισθωτό των 900 ευρώ που περνάει στον συντελεστή φορολόγησης του 18%) κι επίσης την μεταφορά τους σε ετήσιο προθεσμιακό λογαριασμό στην Ελλάδα! Ο δεύτερος όρος αποτελεί προκλητική πάσα στους τραπεζίτες. Ποια ανάγκη όμως τον επέβαλε; Δεύτερο, η απαγόρευση από 1/1/2011 κάθε συναλλαγής με μετρητά μεταξύ ιδιωτών και επιχειρήσεων ή μεταξύ επιχειρήσεων, αξίας μεγαλύτερης των 1.500 ευρώ. Μοναδικός ευνοημένος θα είναι οι τράπεζες αφού θα μειωθούν οι εκταμιεύσεις και το ρευστό θα μένει στα συρτάρια τους για περισσότερες ημέρες. Στην ίδια κατεύθυνση θα λειτουργήσει κι η υποχρεωτική από 1/1/2011 πραγματοποίηση όλων των συναλλαγών μεταξύ επιχειρήσεων μέσω τραπεζικών επαγγελματικών λογαριασμών. Τέλος, στο περιουσιολόγιο όλων των φυσικών προσώπων κατόχων ΑΦΜ που θα καταρτίσει η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων εντός έξι μηνών, όπως εξήγγειλε ο Γ. Παπακωνσταντίνου κι όπου θα περιλαμβάνονται ακίνητα, αυτοκίνητα, σκάφη, αεροπλάνα, μετοχές, αμοιβαία και μερίδια θα λείπουν δύο στοιχεία: ομόλογα (για να υποστηριχθεί η χρηματοδότηση των δανειακών αναγκών της κυβέρνησης) και καταθέσεις! Είναι εμφανές ότι το δεύτερο και τρίτο μέτρο καταχρηστικά εντάσσονται στο φορολογικό νομοσχέδιο.
Οι παραπάνω ρυθμίσεις περιλήφθηκαν στο φορολογικό γιατί οι ελληνικές τράπεζες είναι αντιμέτωπες με μια ασυνήθιστη έλλειψη ρευστού. Η πιστωτική ασφυξία, ως αποτέλεσμα της απροθυμίας των τραπεζών να δανείσουν ρευστό λόγω έλλειψης πίστης, που δοκίμασε τις αντοχές του παγκόσμιου καπιταλισμού τον Αύγουστο του 2008, το τελευταίο διάστημα πλήττει τις ελληνικές τράπεζες. Δύο είναι οι αιτίες του απαγορευτικού που συναντούν οι εγχώριες τράπεζες στη διατραπεζική αγορά. Η πρώτη είναι συγκυριακή και σχετίζεται με την κρίση εμπιστοσύνης που έχει δημιουργηθεί απέναντι στην ελληνική οικονομία και τα σενάρια κατάρρευσης. Ποιος δανείζει μια τράπεζα αν ποντάρει στη χρεοκοπία του κράτους που είναι η έδρα της; Η δεύτερη αιτία, περισσότερο θεμελιώδης, αφορά τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Η αστική τάξη αντιλαμβάνεται ότι το τίμημα που θα πληρώσει για τη μείωση των ελλειμμάτων και του χρέους θα είναι μια παρατεταμένη παραγωγική καθίζηση, με ανεργία, απολύσεις και φτώχεια. Η εκτίναξη της ανεργίας στο 10% το Νοέμβριο του 2009, η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής κατά 9,4% το 2009, της οικοδομικής δραστηριότητας κατά 15% το πρώτο ενδεκάμηνο του 2009 κι η μείωση του ΑΕΠ κατά 2,6% το τελευταίο τρίμηνο του ίδιου έτους, πολύ πιθανά είναι τα πρώτα επεισόδια ενός δράματος που θα παίζεται για καιρό. Πως θα εξυπηρετηθούν τότε τα καταναλωτικά χρέη, τα επιχειρηματικά και τα στεγαστικά δάνεια; Οι πρώτοι που κινδυνεύουν να βυθιστούν στον υφεσιακό βάλτο προς τον οποίο οδεύει τάχιστα ο ελληνικός καπιταλισμός είναι ο χρηματοπιστωτικός τομέας, λόγω της υπερεπέκτασής του. Και δεν μιλάμε για μία ή δύο τράπεζες. Αλλά για ντόμινο καταρρεύσεων, απ’ το οποίο μόνο η Εθνική είναι πιθανό να επιβιώσει. Η φυγή κεφαλαίων από τις τράπεζες ύψους 10 δισ. ευρώ το τελευταίο τρίμηνο αντανακλά κι αυτές τις ανησυχίες.
Γι’ αυτό η κυβέρνηση σπεύδει να τις στηρίξει την ίδια ώρα που συνθλίβει τους εργαζόμενους.
